UIT HET BUITENLAND
THIJS IJS EN DE DIAMANT
Toestand nog weinig
gewijzigd.
De Nederlandsch-Poolsche handelsrelaties.
LITTERAIRE
KANTTEEKENINCEN
ZATERDAG 25 APRIL 1936
HAARLEM'S DAGBLAD
4
De vragenlijst aan Hitier. Het Duitsche antwoord
mogelijk in den Volkenbondsraadszitting van 11 Mei in
behandeling. Ook de Rijnlandkwestie komt dars ter
sprake. Uitnoodiging aan Duitschland waarschijnlijk.
Engeland.
De vragenlijst aan Duitschland
De aan Duitschland voor te leggen vragen
lijst. in verband waarmede Corbin een be
zoek heeft gebracht aan het ministerie van
buitenlandsche zaken, teneinde naar Reuter
meent te weten, te wijzen op het belang,
daarin ook de belangrijkste vragen uit het
Fransche memorandum van 8 April te doen
opnemen, zal aan Hitier worden overge
bracht in een meer constructieven vorm. dan
waarin het Fransche memorandum vervat
was, daar Eden zeer sterk werischt al het
mogelijke te doen. teneinde kansen op een
gelukkig resultaat te vermeerderen, opdat
de bases voor onderhandelingen zullen kun
nen worden gevonden,
Engeland heeft echter niet de noodzakelijk
heid uit het oog verloren, dat iets meer door
Duitschland zal worden gedaan teneinde
het vertrouwen in de verdragen te herstel
len. Eden. die op het oogenblik in de pro
vincie vertoeft, wordt niet voor Maandag te
Londen terug verwacht. De vragenlijst zal
Woensdag aan het kabinet worden voorge
legd. wanneer tevens de voorloopige uitslag
der Fransche verkiezingen bekend zal zijn.
Naar men meent te weten zal de vragenlijst
in den vorm van een schriftelijk memoran
dum door den Engelschen ambassadeur te
Berlijn worden overhandigd, en vervolgens
worden gepubliceerd.
Men hoopt, dat het Duitsche antwoord
tijdig genoeg zal worden ontvangen, opdat
de Volkenbondsraad het in zijn bijeenkomst
van 11 Mei zal kunnen behandelen. Waar
schijnlijk zal ook Duitschland tot deze bij
eenkomst worden uitgenoodigd, daar de
Riinland-kwestie op de agenda zal staan.
Er zijn tevens aanwijzingen dat Duitsch
land de uitnoodiigng zal aanvaarden en
Ribbentrop het zal vertegenwoordigen.
Frankrijk,
den. aangezien de Arabische autobezitters en
chauffeurs besloten hebben van Zaterdag af
in staking te gaan. De sympathiestakingen in
Ammam en andere Transjordaansche steden
duren voort.
Volgens berichten in de bladen zijn in
Jaffa en Tel Aviv Donderdag wederom 14
communisten gearresteerd. Thans zijn ook de
eerste vonnissen tegen de onruststokers uit
gesproken. Wegens oproer en samenscholing
zijn straffen uitgedeeld tot 18 maanden ge
vangenis.
NEDERLANDER UIT DANTZIG UITGEWEZEN
WARSCHAU, 24 April. De Nederlander
Boelscn, die reeds sedert 17 jaar te Dantzig
woont en met een vrouw uit deze plaats ge
huwd is, werd uit Dantzig uitgewezen, daar hij
weigerde op te staan, toen in een Nationaal-
Socialistische bijeenkomst een hakenkruisvlag
werd binnengedragen. (Reuter).
De aanvallers van Blum
veroordeeld.
Het gerecht heeft de aanvallers van Léon
Blum, Courtois en Andurand, veroordeeld tot
respectievelijk drie maanden en veertien dagen
gevangenisstraf, meldt Reuter.
Zooals bekend hebben zij den socialisten
leider. het Kamerlid Monnet en diens echtge-
noote, mishandeld op den dag van de begrafe
nis van het lid van de Action francaise, Jaques
Bainville. Courtois en Andurand zijn beiden
eveneens lid van de Action frangaise.
Spanje.
Alarmtoestand opgeheven.
De Spaansche ministerraad heeft naar Reu
ter meldt zijn zitting van Vrijdag besloten, met
het oog op de verkiezing der compromissario's,
die a.s. Zondag plaats vindt, den alarmtoe
stand en de preventieve censuur op de pers
in het geheele land op te heffen. De alarm-
toestand werd. in Februari afgekondigd, kort
voor de regeering-Azana aan de macht kwam,
Hongarije.
De besprekingen te Boedapest
geëindigd.
De politieke besprekingen tusschen Kos-
cialkowski en Goemboes zijn gistermiddag
geëindigd. Koscialkowski heeft tegenover de
internationale pers een verklaring afgelegd,
waarin hij zeide „diep getroffen te zijn door
de bijzonder hartelijke ontvangst, welke hem
ten deel is gevallen. De band, die sedert
eeuwen tusschen Polen en Hongarije bestaat,
aldus de Poolsche minister, kan niet slechts
herinnering blijven. De geschiedenis van de
laatste 150 jaar heeft bewezen, hoe onjuist de
meening is, volgens welke de ontwikkeling dei-
betrekkingen tusschen de volken slechts op
materieele factoren kan berusten. De moreele
en geestelijke band tusschen het Poolsche en
het Hongaarsche volk is de bron voor een
verdieping der vriendschappelijke betrek
kingen."
Palestijnsch Arabierenleider
over de onlusten.
Uitzonderingstoestand'in buitenwijken van
Jaffa en Tel Aviv opgeheven.
Het A.N.P. meldt uit Parijs, 24 April. De
leider der Arabische beweging in Palestina,
Fakri Bey, heeft een onderhoud gehad met
den vertegenwoordiger van Havas te Jaffa
naar aanleiding van de recente onlusten in
het land.
Fakri Bey zeide. dat de onlusten het gevolg
zijn van een politiek misverstand en geen
uiting van ant-semitisme beteekenen. Het
Arabische volk wil vreedzaam in zijn land
leven en zal zijn onafhankelijkheid weten te
verdedigen.
De Arabieren hebben alle reden om aan
te nemen, dat de mandaat-regeering onder
invloed der Joden handelt, zei hij. Zij vree
zen, dat zij over steeds minder land zullen
beschikken.
Engeland zal de sympathie van het Arabi
sche volk moeten winnen, ander zullen de
Arabieren niet langer het Britsche Rijk steu
nen.
De burgemeester van Tel Aviv, met wïen de
Havas-veriegenwoordiger eveneens een on
derhoud had. verklaarde, dat de Joden daar
heen gekomen zijn om hun oude vaderland te
herstellen. Zij doen niemand kwaad en heb
ben onbewoonde streken in bezit genomen,
welke zij door hun arbeid vruchtbaar hebben
gemaakt.
De burgemeester betreurde het, dat degenen,
die de verantwoordelijkheid voor de onlusten
dragen, niet gestraft worden.
Uit Jeruzalem, 24 April: In de buitenwijken
van de steden Jaffa en Tel Aviv is hedenavond
de uitzonderingstoestand v oorloopig opge
heven.
In de centra dezer steden blijft de uitzon
deringstoestand voortbestaan.
Hier staat tegenover, dat de Arabische sta
kingsbeweging Zaterdag nog versterkt zal wor
Duitschland bouwt een nieuw
luchtschip.
Havas verneemt uit Berlijn, dat een nieuwe
Zeppelin de LZ 131 zal worden gebouwd, terwijl
de LZ 130 juist op stapel is gezet. Wanneer
deze beide luchtschepen gereed zullen zijn, zal
Duitschland over vier luchtschepen beschik
ken.
Dr. EcJcener zal het commando
van de hindenburg" voeren.
Dr. Eckener heeft aan den vertegenwoordi
ger van Reuter medegedeeld, bij den eer
sten tocht van de „Hindenburg" naar de Ver-
eenigde Staten die volgende maand zal begin
nen. het commando te zuilen voeren, daar hij
een studie wenscht te maken van de weersge
steldheden in het noorden van den Atlanti-
schen Oceaan.
EEN DOODSLAG OM KIPPEN.
In Saint Loup-de-Varennes heeft zich de
zer dagen een drama afgespeeld om een paar
kippen.
De dorpelingen Duchesne en Champion
hadden eenigen tijd reeds ongenoegen over
hun kippen. Deze dieren hadden de gewoon
te steeds op het erf van den ander te komen,
wat dan tot luide woordenwisselingen aan
leiding gaf.
Tenslotte nam dit conflict een dramati
sche wending. Toen Champion het huis van
Duchesne voorbij kwam greep de laatste zijn
geweer en schoot op zijn buurman. De kogel
trof den ongelukkige in het hart.
Voordat de buren hadden kunnen ingrij
pen had de zeventigjarige Duchesne zich zelf
ook reeds een kogel door het hoofd gejaagd.
DE COMPONIST BERNARD VAN DIEREN
OVERLEDEN.
LONDEN. 24 April (Reuter) .-A.N.P.) Ber
nard van Dieren, een der vooraanstaande he-
dendaagsche componisten is op 48-jarigen
leeftijd te Londen overleden.
Van Dieren was de zoon van een Nederland-
schen vader en een Fransche moeder en hij
woonde sedert 1909 te Londen. Te Leiden had
hij medicijnen en chirurgie gestudeerd.
De oorlog in Abessynië.
Immigratiemogelijkheden in
Zuid-Amerika.
Dun bevolkte gebieden in Z.-Amerika
voor blanken veelal onbewoonbaar.
In de subtropen is meer gelegenheid.
Zwitserland heeft een
commissie naar Zuid-Amerika ge
zonden om aldaar de mogelijk
heden van immigratie te beschou
wen. De commissie is onlangs naar
haar vaderland teruggekeerd en
dezer dagen met haar wei'k gereed
gekomen.
De Zwitsers hebben een commissie naar
Zuid-Amerika gestuurd, die daar de mogelijk
heden tot immigratie in oogenschouw moest
nemen. Het is den afgevaardigden gebleken, dat
er weliswaar groote stukken land in Argentinië
en Brazilië te vinden zijn, waar ontginning
nauwelijks heeft plaats gehad en waar de be
volking zeer dun is, maar dat vele van die
streken voor blanken onbewoonbaar zijn.
Bovendien wordt de immigratie door de re
geering der beide staten niet makkelijk ge
maakt. Eigenlijk heeft men alleen menschen
noodig, die in het landbouwbedrijf werkzaam
kunnen zijn. Dat is voor Zwitserland een
tegenvaller, want juist op landbouwgebied
heeft men daar gebrek aan arbeidskrachten,
zoodat de regeering er niets voor voelt, Zwit-
sersche boeren tot emigratie aan te moedigen.
Hoe de zaken in ons land staan, is ons niet
nauwkeurig bekend, maar misschien zouden
sommige Nederlandsche landbouwers, die het
hier niet kunnen bolwerken, zich in Zuid-
Amerika een werkkring kunnen verschaffen.
Overigens brengt de immigratie aldaar nog
andere moeilijkheden mee. Het levenspeil in
Brazilië en Argentinië moet lager zijn dan het
onze. De immigrant leidt er het leven van den
pionier en hoeft niet op veel hulp van den staat
te rekenen. Deels door de geraffineerdheid van
de staatsapparatuur in het algemeen, deels
ten gevolge van de crisis, zijn wij gekomen tot
een samenstel van beschermende maatregelen,
waaronder steun en allerlei verzekeringen
tegen bedrijfsongevallen, een samenstel, waar
van in Zuid-Amerika niet eens het eerste spoor
te ontdekken is. De loonen zijn er bovendien
veel lager, de winsten kleiner, en de bewerin
gen aangaande de Nederlandsche taaiheid en
volharding zouden al voor de volle honderd
procent op waarheid moeten berusten, wan
neer een Nederlandsche boer of arbeider het
daar zou kunnen uithouden.
De gunstigste gebieden voor Europeanen lig
gen tusschen Rio de Janeiro en Sao Paulo. Het
zijn de zoogenaamde Campos de Jordao. Deze
streken zijn zoo gezond, dat longlijders uit Rio
de Janeiro en Sao Paulo daar gewoonlijk be
terschap kunnen vinden.
In Argentinië, dat zoo groot is als Europa,
wanneer men Rusland er af laat, liggen de
beste gebieden nabij Rosario. De noordelijke
deelen zijn voor de immigratie het minst ge
schikt. i
Graziani vordert langzaam.
ADDIS ABEBA. 24 April. (Reuter-A.N.P.)
Volgens hier ontvangen, nog niet bevestigde
berichten, zou de linkervleugel van Graziani
Daggahmodo hebben bereikt en richt de
centrale Italiaansche colonne thans een aan
val op Sassa Baneh. In het noorden is van
daag geen enkel gc-vecht geleverd. De Italia
nen zijn bezig met de voorbereiding van hun
verderen opmarsch naar Addis Abeba. Hun
voor hoede-colonnes worden gevolgd door
duizenden arbeiders die werken aan de ver
breeding en verbetering van de wegen.
De Abessynische regeering deelt mede, dat
zij wederom direct contact heeft gekregen
met den negus, wiens nauwkeurige verblijf
plaats echter streng geheim wordt gehou
den.
Vandaag is boven de hoofdstad weer eens
een Italiaansch vliegtuig verschenen dat,
toen het zich in noordelijke richting verwij
derde, gevolgd werd door een tweede Ita
liaansch toestel. Er werden geen bommen ge
worpen.
Er verluidt hier, dat een snelle Libysche
colonne onder bevel van generaal Verne die
gisteren Sagag heeft bereikt, thans in Dag-
gagmodo zou zijn aangekomen in het uiterste
westen der versterkte Abessynische stellin
gen. Een colonne onder bevel van generaal
Augustini zou zich in de buurt van Goenoe-
gadoe bevinden, ten zuid-oosten van Sassa
Baneh terwijl de centrale Italiaansche co
lonne door de vallei van Fafan zou optrek
ken. Deze laatste colonne schijnt vanmorgen
een aanval te hebben ontketend in de rich
ting van Sassa Baneh en Daggaboer.
De correspondent van Reuter-A.N.P. te
Addis Abeba meldt nog over het verschijnen
van de Italiaansche vliegtuigen dat men
hier den indruk heeft dat deze toestellen op
zoek waren naar den keizer.
De Abessynische regeering publiceert een
communique, waarin gezegd wordt dat de
Italianen intensieve bombardementen ten
uitvoerleggen in het westen van de provincie
Wollo en in andere bergstreken ten noord
westen van Dessie. Het communique voegt
hieraan toe, dat de Asebo-Gallakrijgslieden
die door de Italianen van wapens waren
voorzien, thans zelf de Italianen aanvallen.
De situatie van de Italianen en de Askaris
in de buurt van Dessie zou moeilijk zijn, ten
gevolge van de nachtelijke aanvallen die
voortdurend gepleegd worden door de troe
pen van Ras Kabada. wiens provincie EDhra-
ta ten zuiden van Dessie is gelegen. Gewa
pende nomaden, die door de Italianen uit
gestuurd waren om de provincie Wollo te
plunderen, vallen eveneens de Italiaansche
ravitailleeringscolonnes aan. Tevens deelt
het Abessynische communiqué mede, dat
verscheidene Italiaansche vliegtuigen, die op
geringe hoogte vlogen en de Abessynische
troepen met machinegeweervuur bestookten,
tijdens gevechten in Ogaden neergehaald
zijn.
Een Britsche waarnemer, die uit het zuiden
in de hoofdstad is'aangekomen, heeft als zijn
meening te kennen gegeven dat de Italia
nen den laatsten tijd slechts weinig vorde
ringen hebben gemaakt aan het zuidelijk
front. De zware regens die de deelneming
van de gemotoriseerde strijdkrachten voor de
Italianen vrijwel onmogelijk hebben ge
maakt. hebben tevens de ravitailleering der
Abessynische troepen zeer moeilijk gemaakt.
Volgens denzelfden waarnemer is de scha
de. die door de recente bombardementen in
Harrar en Djidjiga is aangericht slechts van
weinig belang.
De correspondent van Reuter-A.N.P. bij de
Italiaansche legers in het noorden seint uit
Dessie. dat iedereen daar zich afvraagt, waar
de negus zich toch bevindt. Uit inheemsche
bron verneemt de correspondent verder nog,
dat toen de kroonprins uit Dessie vertrok de
locale stamhoofden weigerden het bevel
hem te volgen te gehoorzamen. Een colonne
Askari's, die Oerailoe heeft bezet, heeft daar
een opslagplaats gevonden van sanitaire
voorraden van den keizer benevens een hoe
veelheid koopwaren. Den correspondent is
in Dessie de formeele verzekering gegeven,
dat er geen enkel gevecht heeft plaats ge
had tusschen Dessie en Addis Abeba.
De correspondent van Reuter-A.N.P. te
Nairobi meldt, dat 31 Italiaansche soldaten
die te Isiolo in het binnenland van Kenya
geïnterneerd waren, ongeveer op 300 kilo
meter van de grens van Italiaansch Soma-
liland er in geslaagd zijn uit him kamp te
ontvluchten.
Officieel wordt medegedeeld dat zij in de
richting van de grens zijn getrokken en dat
maatregelen zijn genomen om ze weer ge
vangen te nemen.
Over den inhoud van het
nieuwe tariefverdrag.
Op 9 April 1936 werd te 's-Gravenhage het
Tariefverdrag gesloten door Nederland en
Polen, hetwelk op 20 April d.a.v. voorloopig in
werking is getreden. Daarmede is het Tarief-
aceoord van li December 1933 door nieuwe be
palingen vervangen, welke van kracht zullen
zijn tot 31 Maart 1937. Indien geen der beide
landen vóór 1 Februari 1937 het verdrag heeft
opgezegd, zal het stilzwijgend verlengd wor
den, met dien verstande, dat het na l April
1937 te allen tijde, met inachtneming van een
termijn van drie maanden, kan worden op
gezegd
Wanneer men zich een oordeel wil vormen
over de beteekenis van deze nieuwe overeen
komst is het van belang kennis te nemen van
den omvang van den buitenlandsche handel
van Polen. Blijkens de Poolsche statistieken
bedroeg de uitvoer van Polen en Dantzig in
1935: 13-435.840 tonnen, vertegenwoordigende
een waar-de van 925.040 millioen Zloty, terwijl
de invoer naar Polen en Danzig in 1935 be
droeg: .2.572.441 tonnen met een waarde van
859.547 millioen Zloty. Met tal van Europee-
sche landen kan Polen wijzen op een invoer-
surplus te haren gunste. Dit surplus bedraagt
in millioenen Zloty's t. o. v. Engeland 64.7,
-België 31,1, -Zweden 28,7, -Oostenrijk 18,3,
-Tsjecho-Slowakije 17-7, -Denemarken 17,4,
-Finland 14.7, -Duitschland 12.7, Nederland
7,1, -Spanje 5,2 en Italië 4-
Daartegenover heeft Polen een passief sal
do in het handelsverkeer met Zwitserland (10,7
mill. Zloty), Frankrijk (9,2 mill. Zloty) en Sov
jet Rusland (3,8 mill. Zloty). Wat de handels
verhouding van Polen betreft met verschil
lende niet-Europeesche landen kan worden
opgemerkt, dat deze ongunstig is t. a. v. Polen
met de Vereenigde Staten van Amerika, Egyp
te en N.O. Indië. Met de niet-Europeesche lan
den: Palestina, Japan, Canada, Marokko en
Perzië heelt Polen alleen een actieve handels
balans. Zoowel voor den in- als voor den uit
voer neemt Duitschland in het Poolsche han
delsverkeer een belangrijke plaats in. Bij den
invoer naar Polen staat Duitschland in het
jaar 1935 op de eerste plaats met een waarde
van den iniport van 123.91 millioen Zloty. Op
de lijst der landen, waarheen Polen expor
teert, staat Duitschland op de tweede plaats,
na Engeland, met een waarde van den uitvoer
van 136-63 mill-ioen Zloty.
Raadpleegt men de officieele cijfers van ons
Centraal Bureau voor de Statistiek over het
handelsverkeer tusschen Polen en Nederland
over de jaren 1934 en 1935, dan blijkt de in
voer uit Polen en Danzig in laatstgenoemd
jaar kleiner te zijn geweest dan in 193'4. Het
;ewicht van den Poolschen invoer in ons land
bedroeg in 1934 467.423 ton met een waarde
van 13.810 x 1000 gulden tegenover 321-947 ton
met een waarde van 12.111 x 1000 gulden in
1935. Een ander beeld doen de uitvoercijfers
van ons land naar Polen zien. Tegenover een
export uit Nederland van 70.768 ton met een
waarde van 7.868 x 1000 gulden in 1934 staat
een uitvoer van 73.807 ton met een waarde
van 7-980 x 1000 gulden in 1935.
Onze export naar Polen omvat producten
van zeer verschillenden aard. Naast bloembol
len en bloemen, plantaardige oliën en vetten,
chemische producten en geneesmiddelen staan
machinerieën, metaalbewerkingsproducten
versche en gezouten haring, huiden en vellen,
zoomede verschillende producten uit onze ko
loniën. De invoer van Polen in ons land is iets
minder gedifferentieerd. Hij omvat o.m. steen
kolen, hout, meubelen, aardewerk, landbouw
producten, metallurgische halffabrikaten en
rubberschoenen. Onder deze artikelen neemt
het hout verreweg de belangrijkste plaats in.
Er zijn verschillende symptomen, welke er op
wijzen dat men van beide zijden ernstig streeft
naar een uitbreiding der wederzijdsche han
delsrelaties. De Nederlandsch-Poolsche Kamer
van Koophandel, de iets grooter wordende
belangstelling van Nederlandsche zijde voor de
Poolsche jaarbeurzen, de vestiging van een
Poolsch consulaat te Batavia, de opening van
rechtstreeksche scheepvaartverbindingen met
Gdynia, werken zeker mede het handelsver
keer te verlevendigen.
Zoo dient dan thans afgewacht te worden,
welke resultaten het nieuwe Tariefverdrag ons
zal brengen. Ons land kreeg daarbij hand
having van het meerendeel der ingevolge het
oude aceoord bestaande tariefsverlagingen,
alsmede een aantal verdere of nieuwe verla
gingen. Zoo bijv. voor bloemkool, groenteza
ken, tomaten, komkommers, druiven, sluit-
kool, cacaopoeder, kunstzijde arac, rhum en
radio-artikelen. Daartegenover kreeg Polen
eveneens handhaving van de bestaande conso-
lidaties o.m. voor granen, zaden en rails en
nieuwe consolidatie^ van vrijdom of recht
voor trekpaarden, boekweit, mosterdzaad,
sprot, zoomede verschillende houtsoorten.
Krachtens de bepalingen van de contingen-
teeringsovereenkomst kreeg ons land uitbrei
ding van verschillende bestaande contingen
ten, terwijl tevens voor een aantal Nederland
sche producten, welke tot dusverre niet naar
Polen werden uitgevoerd, contingenten wer
den vastgesteld. Tegenover deze tegemoetko
mingen voor Nederland kreeg Polen een zeke
re uitbreidingsmogelijkheid voor zijn invoer
in ons land. Voorts werd het bestaande voor
schrift, dat invoer van Poolsch graan slechts
mocht plaats vinden in compensatie met Ne
derlandsche en Nederlandsch-Inaische goede
ren, opgeheven. Ook ten aanzien van den
Poolschen invoer in Nederlandsch-Indië wer
den eenige concessies gedaan.
De specificatie der wederzijdsche tariefcon
cessies is in een afzonderlijke lijst A opgeno
men, vermeldende de door Nederland in Po
len verkregen tariefsverlagingen, terwijl lijst
B de door Polen in Nederland verkregen ta
rief consolidaties bevat.
MOLLERUS
ONZE DACELIJKSCHE KINDERVERTELLINC.
Nu je alles over Thijsje hoort, zie jullie zelf wel dat hij ongelooflijk
veel beleeft.
Nu hij eindelijk thuis is, wil hij wel eens rusten. Hij gaat op zijn
gemak eens een wandeling maken in de buurt van zijn huis. Dicht bij
zijn huis begint een woeste bergstreek; zooals je ziet gaat hij daar
eens een kijkje nemen om van al zijn avonturen wat te bekomen.
Maar wie weet wacht er daar al weer .een nieuw -avontuur op hem.
VAN OORLOG EN AVONTUUR.
Nico van Suchtelen: Oorlog.
Feestgelag ter herdenking
van Erasmus. A'dam. Wereld
bibliotheek.
Aithur van Schendel. Avon
turiers. Den Haag. L. J. C.
Boucher.
Pro en contra. Die beroemde serie boek
jes die uit Baarn kwamen en waarin alles van
twee kanten belicht werd, of het nu het ge
bruik van alcohol, dan wel de waarheid in
zake de sprekende paarden van Westfalen
betrofdie boekjes zijn helaas ter ziele of
zoo u dat beter dunkt in den hemel van
alle overbodig druksel de prullemand
verzameld.
Maar het leven gaat desondanks zijn gang
en legt ons dagelijks zijn pro en contra voor
opdat wij ons vermeien kunnen in de over
weging aan welken kant wij ons, al of niet
verdekt, zullen opstellen. Nico van Suchtelen
roept Erasmus op om den oorlog te ver
guizen en zulks ter herdenking van zijn sterf
jaar, nu vier honderd jaar precies geleden. En
Arthur van Schendel haalt een reeks avon
turiers uit dien tijd uit hun graf, die met
terdaad bewezen hebben van het oorlogsbe
drijf t niet afkeerig te zijn. Nu zou het pro en
contra, hoe toevallig ook hier ter tafel ge
komen, voor onzen tijd geen verderen zin
hebben en wij laten dus verdere vergelijking
los.
De verhandeling door Erasmus tegen den
oorlog geschreven onder den titel Dulce
bellum in expertis, hetgeen van Suchtelen
vertaalt met „wie zoet hem niet kent d'oorlog
niet", wordt in dit aardige en mooie boekje
van de Wereldbibliotheek ingeleid door een
samenspraak tusschen een gastheer en zijn
gasten, geheel gehouden in den toon der
klassieke dialogen en in dien toon prachtig
volgehouden en vol geestige toespelingen op
de toestanden van onzen tijd, en dan speciaal
in het land-dat hier, Asinia (asinus ezél)
genoemd wordt, over de sympathieën van
deze Erasmiaansche geesten behoeft men niet
lang in het onzekere te verkeeren. Maar wie
den spot der geleerden en den klassieken ge
sprekstoon mint, zal met welbehagen van dit
feestgelag de onzichtbare toehoorder zijn.
En Erasmus' vertoog zelf? Het is nog op den
dag van vandaag bruikbaar als middel om
tot bezinning te komen over een der ver
schrikkelijkste plagen der menschheid opge
legd. En men mag rustig aannemen dat aan
de scherpzinnige constructie den logischen
bouw van het origineel in Van Suchtelen's
vertaling in ieder opzicht is recht gedaan.
Het was een aardige gedachte deze vertaling
zoo te presenteeren als een hoogst ernstig
kunstwerk, omrankt door geestrijke conver
satie.
In dezen vorm zal dit fragment van Eras
mus' oeuvre den lezer zeker welkom zijn. Het
boekje is versierd met de reproducties der
drie bekendste portretten van den grooten
humanist: door Quinten Matsijs, door Hol
bein en door Dürer, en ziet er. als alles
van de W. B., eenvoudig maar keurig ver
zorgd uit.
Niet minder geldt dit voor het boek van
Van Schendel, dat door Boucher als semi-
biibliophiel-uitgaaf in de serie Folemprise
werd opgenomen. Wanneer men een nieuwen
roman van Van Schendel achter den titel
Avonturiers gezocht heeft, vergist men zich.
In twee dozijn hoofdstukken geeft de schrij
ver even zoo vele schetsen van oude ont-
dekkings- en veroveringstochten en geschre
ven portretten der reizigers en avonturiers
die ze ondernamen. Van Schendel moet buiten
gewoon goed thuis zijn in alle oude kronie
ken der navigatie. Van het boek van Jan van
Mandeville en het Journaal van Marco Polo
tot den roman van Long Benn uit de acht
tiende eeuw toe, schijnt „al wat in boeken
steekt, wel in zijn hoofd gevaren" en daar
het alles over de zee en haar helden gaat,
is dat citaat nog zoo kwaad niet. Wat nu het
curieuse is, daartoe geraakt men al door
lezend tot het besef. Namelijk dat al deze
hoofdstukken, die in feite niets anders zijn
dan reproducties van vroegere litteratuur,
door van Schendel verwerkt, blijven boeien
van begin tot eind. Deze auteur beschikt over
een prachtige schrijfkunst onnoodig eigen
lijk dat hier te herhalen die het simpel
ste scheepsjournaal „verschendelt" tot een
stuk proza dat klaar is als bronwater en,
hoewel zeer eenvoudig en zonder eenige ge
kunsteldheid. Onmiddellijk herkenbaar als van
hem en van hem alleen. In een roman is dat
verklaarbaar, in een reeks stukjes die men
ook gesublimeerde schoolbistorie zou kunnen
noemen is dat- opmerkelijk en bewijst eens te
meer dat Arthur van Schendel een artist is,
Hie zonder het zelf te willen en dat zijn
de ware kunst vorotbrengt. Hij en Van
Genderen Stort zijn voor mij onder de thans
publiceerende Hollandsche proza-schrijvers
degenen met het natuurlijkst, zuiverst aan
geboren taalgevoel. Zonder eenige opzette
lijkheid zijn zij meesters over hun materie,
zoo goed als over hunne gedachten. Met een
minimum van de eérste kunnen zij een
maximum van de andere een bloeienden
vorm geven wat niet alleen schrijvers van
dikke boeken onder hun collega's gegeven Is.
Dat stempelt ze tot artisten, dat maakt
een boek als deze Avonturiers, al is het dan
geen gecomponeerde roman, tot een waar
lijk mooi. boek om te lezen.
J. H. DE BOIS.
