Nadenken
en oplossen.
Vanaf f 1460. GARAGE DEN HOUT
ZATERDAG 25 APRIL 1936
HAARLEM'S DAGBLAD
Onze wekelijksche puzzle-rubriek
Met prijzen van 5,
2 en vijf van 1 gulden
De oplossing van puzzle no. 30.
Via 't paard naar den hond!
Merkwaardig, dat het springen van „een
paard'' nocdig was om „de hond" te krijgen!
M. a. w. via het paard naar den hond. Men is
er in vrij grooten getale gekomen, hoe wei
sommige puzzelaars er neg wel eenige moeite
mee gehad hebben. Maar volgehouden tot het
„bittere einde", en men kreeg deze oplossing:
DE HOND.
Een hond is vermaard
Om zijn gezelligen aart
En 't kwispelen van zijn staart.
Zijn neus, doorgaans rond,
Staat gewoonlijk in 't front,
En zoo lang die maar nat en frisch is,
Is 't een bewijs, dat menheer zoo gezond als
een visch is.
(Gerrit v. d. Limde:
De Schoolmeester).
Onze HOOFDPRIJS VIJF GULDEN; G.
P. Heitlager, Potgieterstraat 14, Haarlem.
De TWEEDE PRIJS TWEE GULDENme
vrouw A. Gravendaal-Aarsé, Lijsterlaan 4,
IJnruiden (O.).
De VIJF TROOSTPRIJZEN elk een be
drag van EEN GULDEN:
J. H. van Waveren, Weeresteinstraat 100,
Hillegom;
Loes Versteeg, p. a. van Dijk, Linschoten-
straat 6 zwart, Haarlem:
G. A. Bakker, Saenredaanstraat 50 rood,
Haarlem:
mej. W. Ch. Meynink, Heerenweg 7, Noord-
"Wijkerhout;
j. Bouwman, Groote Houtstraat 108 rood,
Haarlem.
Ten slotte de „Mr. NADENKER"-PRIJS: het
boek van Henri van Wermeskerken„De As
senhoeve", zal worden gelezen door; A J.
Röben, Schalkwijkerweg 21, Haarlem.
De Administratie zal de prijzen aan de
prijswinnaars verzenden.
En thans: lest best! Ik reken op U alle
maal.
Ik dien even een kleine verbetering te ge
ven van de oplossing van het naamkaartje
Van de vorige week Zaterdag". Een slip of the
pen maakte dat er als oplossing kwam te
staan: Paaschverrassingen". Men zal begre
pen hebben (ik merkte dit ook uit vele vragen
ter zake;, da"b hier bedoeld was: Paaschvacan-
tiegenoegens.
Onze nieuwe puzzlé no. 31.
EEN NUTTIG POSTSTEMPEL
Sedert eenige weken wordt er op verschil
lende postkantoren van ons land een post
stempel gebruikt, dat niet anders dan „nuttig"
genoemd kan worden, zelfs zéér nuttig.
Dit poststempel, dat een rijmpje bevat, heb
ik verwerkt in een lettergreep puzzle.
Iedereen trachte van deze opgave de
oplossing eens te vinden!
a - bo - bral - breed - ces - de - de - de - de -
del - dienst - dienst - dig - dy - eens - eer -
ein - en - fa - ge - gros - haar - han - heid -
hoo - i - i - ke - klaps - kwee - lar - lem -
len - len - ling - lijk - lijk - maak - mi - misch -
mo - na - na - 011 - on - ra.- rein - riet - rig -
rij - sie - ste - steen - ta - tie - vaar - ve -
vo - voe - wijk
Met behulp van deze 60 lettergrepen moeten
22 woorden gevormd worden, waarvan de be-
teekenis hier nader omschreven is. Bij juiste
samenstelling dezer worden geven de eerste
en de vierde letters beade van boven naar
beneden gelezen een kort rijmpje, dat een
ieder zich in de komende maanden steeds her
inner©, als hij zich in de natuur bevindt.
HOE LUIDT DIT VEELZEGGENDE RIJMPJE?
(Opgemerkt wordt, dat sub 22 irade; de
3 lettergrepen van dit woord zijn in de op
somming van het aantal lettergrepen mede
vermeld)
OMSCHRIJVINGEN
1' onverwachts, plotseling.
2 vorm na de ontwikkeling uit het ei vóór
de volledige ontwikkeling.
31 de plaats van het kweeken.
4 grossierderij
5 snoeven, bluffen
6 slechte dienst
7 stadje in Overijsel
8 afstanddoening, overdracht
9 hoogmoedig, trotsch
10 niet mogelijk, stellig niet
11 gunsteling, lieveling
12 groote stad in Noord-Holland
13 eerste vrucht, eerstgeborene
14 navolging, namaak
15 de krachtenleer betreffend.
16 ten laatste
17 omstandig, uitvoerig
18 het rein-zijn
19 in den adelstand verheffen
20 nabootsing; dat wat lijkt op het echte,
maar het niet is.
21 gehuurde helpster van een gezin, inz.
meid.
82 Turksch keizerlijk decreet
Men zende de oplossing aan Mr. Na-
denker van Haarlem's Dagblad te Haar
lem, vóór a.s. Woensdagmiddag 4 uur. Met
't oog op de vele andere correspondentie voor
ons blad bestemd, gebruike men
andere adresaanduiding.
Iedere abonné
.u.b. géén
kan
slechts één oplossing
inzenden. Het hierbij
afgedrukte „identiteits
plaatje" P 31' puzzle
no. 31) moet aan de op
lossing worden gehecht
of er op geplakt worden.
Niet op de envelop
van inzending, maar op
de oplossing zelf.
Als hoofdprijs stellen
wij wederom beschik
baar een bedrag van
vijf gulden, als tweeden
prijs twee gulden, bene
vens vijf troostprijzen van één gulden, welke
zoo snel mogelijk per postchèque aan de
prijswinners worden toegezonden.
Oplossing en uitslag worden geplaatst in
ons blad van a.s. Zaterdag.
Zendt men deze oplossing per post, dan kan
dit niet als drukwerk geschieden.
Briefwisseling over de puzzle-rubriek kan
alleen gevoerd worden, als postzegel voor
antwoord ingesloten is.
MR. NADENKER.
Julianafeest in Haarlem-Oost.
Het bestuur van de Vereeniging „Koningin
nedag" afd. Haarlem-Oost; genaamd Oran-
jebond „Prinses Juliana" heeft weder een
mooi programma samengesteld voor a.s.
Donderdag 30 April, ter gelegenheid van den
verjaardag van Prinses Juliana.
Des morgens 9 uur vertrekken de kinderen
der leden in optotcht van het Teylerplein,
begeleid door de muziek van „De Spaarne-
bazuin", naar het Rembrandt-Theater. De
route is als volgt: Teylerplein, A. L. D>se-
rinckstraat. Amsterdamstraat, Spaarnwou-
derstraat, Wijdesteeg, Spaarne (stille zijde).
Melkbrug, Korte- en Lange Veerstraat. Klok
huisplein, Riviervischmarkt. Groote Markt.
Direct na aankomst zullen sprekende-,
zingende- en musiceerende films worden ver
toond. o.a. de film „Hartedief" met Shirley
Temple, zoodat het al zeker is. dat de kin
deren een paar genotvolle uren krijgen. Bo
vendien zullen eenige versnaperingen worden
rondgedeeld. Aan het einde der voorstelling
te half 12. gaan de kinderen op eigen gele
genheid naar huis. Zij verlaten de zaal langs
den uitgang aan de Smedestraat.
Reeds zijn de benoodigde kaartjes bij de
leden thuis bezorgd. Als ook voor een ijsco,
en voor een gratis rit voor één der volgende
attracties: draaimolen, fietsmolen, cake
walk. Wald-Idvlle. of Deensche Hoogvaart.
Deze attracties zullen alle geplaatst zijn
aan de Zomervaart, waar ook een groot bal-
champêtre zal worden gehouden van 512
uur n.m.
Hiervoor zal een groote balvloer van 120
M2. worden gelegd, die des avonds verlicht
wordt door groote schijnwerpers in diverse
kleuren, en illuminatie. Deze verlichting (als
mede de dansmuziek, door luidspreker-in
stallatie) wordt geleverd door het Technisch-
bureau Fibbe.
Des middags van 24 uur zullen wieler
wedstrijden plaats hebben in de Pladella- en
Kruistochtstraat. Hieraan zullen ongeveer 70
renners (allen lid van „de Kampioen" of
„AchiUes") deelnemen.
Te kwart voor 2 zullen de deelnemers met
muziek worden gehaald van de Amsterdam-
sche Poort. Muzikale opluistering der wed
strijden door de Eerste Haarlem-sche Harmo
nie-kapel.
De prijzen zijn tentoongesteld in de étalage
van B. van Odijk. Amsterdamstraat 12.
De attracties en kramen aan de Zomer
vaart zullen geopend zijn van 9 uur v.m. tot
12 uur 's nachts. Het zal weder een enorme
drukte zijn in Haarlem-Oost.
PROVINCIALE STATEN VAN NOORD
HOLLAND.
De eerste gewone zitting der Staten zal ge
opend worden op Dinsdag 30 Juni e.k., des
voormiddags te half twaalf.
GEVONDEN DIEREN EN VOORWERPEN.
(Inlichtingen over gevonden voorwerpen aan
het bureau van politie. Smedestraat, uitslui
tend tusschen 11 en 13 uur).
Terug te bekomen bijPolitiebureau, Smede
straat, handschoenen en ceinturen; Duitsche
pas; Koegler, K, v. Manderstraat 114, notitie -
beokje; Donkerlo, Tempeliersstraat 53 rd.,
bril in étui; Sandorp, v. Berensteijnstraat 19,
horloge; v. Huis, Oranjestraat 135, honden
halsband; Ipenburg, Her. v. Alphenstraat 20.
hond; v. d. Heijde, Beukenstraat 33, jongens
jas; Hoenderdos, Schotersingel 149, gummi
laars; Rol, Soendastraat 14, alpinomuts; de
Bruin, Pres. Steijnstraat 14, nummerplaat;
Alkema, Junoplantsoen 68, jongenspet; v. d.
Meij, Spaansche Vaartstraat 21, passer; v. d.
Putten, Voorzorgstraat 35. hondenpenning;
Koning, Rijksstraatweg 103, rijwielplaatje;
Antonnijser, Plataanstraat 44, rijwielplaatje;
Blok (plantsoenwachter), af te halen Herten
kamp, ijzeren steun voor laadwagen; Bonke,
Frankenstraat 41, steeksleutel; v. Leeuwen,
Magdalenasteeg 3. actentasch met inhoud,
Betjes, Papentorenvest 14 rd., onderdeel met
schroefdraad van ventvergunning; v. d. Kroft,
Zonnebloemstraat 21, vulpen; de Vries, Es-
senstraat 24 x, vogel (zwart).
Van Bodegraven, Schneevoogdstraat 11 rd
autoslinger; Zoet, Nieuwe Kruisstraat 15:
autodop: v. d. Linde, Teylerplein 21: etui met
inhoud: Slagter, Molenstraat 14, Santpoort:
ïond; Kennel Fauna, Fr. Varkensmarkt: hond;
Steenbergen. Preangerstraat 32: hond; De
Wit, Steenbokstraat 3: kaart (Brockway-bus)
Spook, Floresstraat 93: zakmes; De Haan,
Floresstraat 104: alpinomuts; Koedijker,
Drappenierstraat 4: parapluie; Wit, Iordens-
straat 39: passer; Luiten, Beelslaan 9: riem;
Brenninkmeijer, Anegang: gouden ring; Van
Schaik, Bakkerstraat 36 zw.: regenpijpen; Van
Ulden, Haitsma Mulierstraat 15; sleutel;
Brendel, Stuyvesantstraat 14: kinderspeel
goed; Vroom Dreesmann, Gr. Houtstraat:
sleutel; Nutsspaarbank, Jansstraat 19: ring
met sleutels; Huig, Scheepmakersdijk 35:
schoen; Vroom Dreesmann, Gr. Houtstr.:
boodschappentasch; Hansen, Lange Heeren
straat 80 c.: zak, inh. turf; Hoffies, Pieter
Maritzstraat 23: zakje, inh. badhanddoek,
badmutsen e. d.
Z.O.SENEVER
(COO-cN ZWART MERK.
(Adv. Ingez. Med.)
R.-K. Oratoriumvereeniging.
Uitvoering van twee belangrijke onbekende
Verdi-werken.
De R.K. Oratoriumvereeniging stelt zich
voor, Dinsdag 5 Mei een concert te geven in
de Gem. Concertzaal alhier.
Deze uitvoering zal de eerste zijn, die staat
onder leiding van den nieuwen dirigent, den
heer Eduard van Beinum en belooft een uit
voering te worden, die op zeer hoog peil zal
staan.
Uitgevoerd zullep worden: het „Halleluja"
uit de „Messias" van Handel; de Cantate van
J. S. Bach: „Selig ist der Mann", „Stabat
Mater" en „Te Deum" van Verdi.
Medewerking zullen verleenen het volledig
Utrechtsch Stedelijk orkest en de solisten To
van der Sluys 'sopraan) en Laurens Bogt-
man (bas).
Verdi heeft een wereldnaam als componist
van talrijke opera's en van één, van het Re
quiem. Wat er ook na Verdi's dood moge zijn
ontstaan, hoeveel moderner werken er ook
reeds een blijvende plaats op het repertoire
hebben verkregen (men denke slechts aan
Puccini's opera's), de voornaamste werken van
Verdi handhaven zich nog altijd. Kan. men
zich een operagezelschap voorstellen zonder
Verdi-werken. een groote koorvereeniging zon
der het Requiem op het répertoire?
Men zou de vraag nog anders kunnen stel
len: zijn er dergelijke gezelschappen en
vereenigingen denkbaar met een sluitend
budget zonder Verdi-werk? Terecht worden
die werken „kas"-stukken genoemd. Het pu
bliek, zoowel dat van opera als dat van ora
torium. is er op belust en vult dientengevolge
de zalen.
Was het Verdi-repertoir voor een groot
koor wel erg beknopt, thans wordt plotseling
de aandacht gevraagd voor andere werken
dan het Requiem, namelijk voor een Stabat
Mater en een Te Deum. Twee werken van klei
neren omvang, doch van groote waarde..
Slechts enkele jaren voor zijn dood („Fal-
staff", het op 80-jarigen leeftijd geschreven
onvergankelijk meesterwerk had reeds een tri
omftocht door Eu.ropa gemaakt), toondichtte
Verdi nogmaals iets buiten het opera-genre,
namelijk een serie geestelijke gezangen. Deze
serie omvat: „Ave Maria" voor gemengd koor
a cappella. „Laudi alia Vergine Maria" voor
vrouwenkoor a cappella en twee werken voor
gemengd koor met groot orkest: „Stabat Ma
ter" en „Te Deum Laudamus".
Van deze gezangen, welke geen bepaalde
cyclus vormen, hoorde men tot nu toe in ons
land slechts de „Laudi", en dat nog wel spo
radisch. De twee werken met orkest zijn met
de beide a capella-werken hier slechts een
maal uitgevoerd, en wel in Januari j.l. door de
Toonkunstafdeeling te Utrecht onder directie
van dirigent van Goudoever. Onbegrijpelijk,
want de beide werken met orkest zijn niet al
leen prachtig van klank, maar bovendien zeer
diepzinnig van gedachte.
Bij de uitvoering van het Requiem in 1932
schreven we o.a.: „maar al is Verdi's muziek
dieper van gedachte dan die zijner vorgangers,
toch draagt ze de kenmerken van het tijdvak
der 19de-eeuwsche overgevoelige, gedeeltelijk
op effect berekende kunst". Dit Is echter
geenszins van toepassing op de serie Geeste
lijke Gezangen.
Het is en blijft wel Verdi-muziek. De melo
dieën zijn zoet-vloeiend, lyrische passages vor
men feile contrasten met meer dramatische
uitbeeldingen (in het Te Deum worden de
contrasten verkregen door legato- en mar-
catozang, daarenboven ;door wisselend en ge
lijktijdig" optreden van twee koren) en het
orkest verschaft ook hier glans aan het ge
heel. Maar hier voelt men tevens een veel
sterkere innerlijke verdieping, de muziek staat
in zeer nauw verband met den tekst. Het in
nerlijke domineert en van effect-berekening is
in veel mindere mate sprake.
De muziek doet daarom niet alleen weldadig
aan, ze spreekt sterk tot ons, boeit ons, ja,
mits goed uitgevoerd, kan ze ons diep ont
roeren.
En al is het geen zuivere kerkmuziek, vooral
niet van ons. Noordelingen, wereldsch doet
2e ook niet aan. Ze kan terecht worden ge
rangschikt onder gewijde .muziek voor uitvoe
ring in kerk en concertzaal. Dientengevolge
zijn deze twee werken nog geschikter voor het
répertoire van een Oratorium-vereeniging dan
het Requiem.
Het trekt de aandacht, dat beide werken
uitsluitend voor koor zijn geschreven. Alleen
aan het slot van het „Te Deum" heft de so
praansoliste het „In te, Domine, speravi". aan.
Alles gaat als het ware in één breede, onstuit
bare strooming door. Hierop wijst ook het
constant vasthouden aan het eerste tempo.
Verdi zelf merkt hieromtrent op: „het geheele
werk moet in één en hetzelfde, het voorge
schreven, tempo'worden uitgevoerd. Waar ook
uitdrukking en toonkleur verbreeding of ver
snelling vorderen, men keere toch steeds terug-
naar het eerste tempo".
Vermeldenswaard is dat Verdi in het „Te
Deum" het aloude twee korige stelsel volgt, de
Gregoriaansche aanhef op (mensuralistische
wijze) behoudt en deze op dezelfde wijze af
sluit (Te Dominum is ook Gregoriaansch,
echter plaatste Verdi de melodie een kwart
hooger). Dat aanvankelijk alleen'het mannen
koor in p.p.-zang optreedt, waarna het Sanc-
tus door beide koren wordt uitgejubeld, bij
„Te per orbem" de melodie in de baspartij ligt.
terwijl de andere stemmen er licht boven
zweven, bij „Tu Rex gloriae" Gregoriaansche
motieven worden aangewend, het orkest bij
..Te ergo" de „Te per orbem"-melodie als
tegenpartij speelt, na het hoogopgevoerde „Et
laudamus" het .Dignare, Domine" senza
accenti is voorgeschreven en na het laat
ste, stralende „In te", het orkest in zachte,
sereene klanken afsluit.
Wat het Stabat Mater aangaat, kunnen we
volstaan met op te merken, dat deze tekst over
het lijden van de Moeder der Smarten in zijn
geheel op aangrijpende, diepschokkende wijze
is verklankt. Het is één groote tragedie, die
haar bekroning vindt in het „paradisi gloria".
Maar ook hier maakt het orkest na dezen laat-
sten, breeden forte-zang een overgang naar
een p.p.-slot in bijna kerkelijken trant.
De orkestbezetting is bij beide werken om
vangrijk. Verdi schrijft buiten het strijkorkest
voor: een 13-stemmig koper, o.a. 4 bazuinen,
en bij het Stabat Mater ook harp.
De langdurige, serieuze, hoogst deskundige
instudeering onder leidingvan den dirigent
Eduard van Beinum doet een modeluitvoering
van deze onbekende, belangrijke werken ver
wachten.
Het programma wordt gecompleteerd met
een Each-cantate, waarin de solo's worden
vervuld door To van der Sluys, sopraan, en
Laurens Bogtman, bas.
Een belangwekkend programma dus, dat
aller aandacht verdient.
De badhuizen van Het Witte
Kruis.
Goedkoope dagen.
Het vorig jaar kwam in den gemeenteraad
eenige malen het tarief van de badhuizen
welke door de vereeniging „Het Witte Kruis'"
worden geëxploiteerd, ter sprake, waarbij
door het raadslid A. Mars een voorstel werd
ingediend waarin B. en W. werden uitgenoo-
digd cverleg te plegen met het bestuur van
het- Witte Kruis, teneinde eenige dagen per
week het tarief goedkooper te doen zijn.
Naar aanleiding van deze motie, welke door
B. en W. werd overgenomen, heeft het overleg
plaats gevonden met als resultaat dat met
ingang van 4 Mei voor de dagen Maandag,
Dinsdag en Woensdag het tarief inplaats van
15 cent dan 10 cent zal zijn.
Alg. Nederl. Bakkersgezellen-
bond.
40-jarig bestaan.
De afdeeïing Haarlem van den Algem. Ned.
Bond van Arbeiders(sters) in het Bakkers-.
Chocolade en Suikerbewerkingsbedrijf zal 3
Mei het. feit herdenken, dat voor veertig jaar
deze organisatie werd opgericht. Het bestuur
heeft besloten op Zaterdag 9 Mei een feest
avond te organiseeren in het Gemeentelijk
Concei-tgebouw. Door den Bondsvoorzitter den
heer A. Hiilebregt zal een feestrede worden
uitgesproken, verder zal medewerking wor
den verleend door het Haarlems Tooneel- en
Revuegezelschap onder leiding van Mart. van
Delden
Voorts zal het bestuur een receptie houden
eveneens op Zaterdag 9 Mei des namiddags
van 35 uur in het Concertgebouw.
Jaarvergadering Bloemen-
daal's Bloei.
De Vereeniging BloemendaaPs Bloei hield
Vrijdagavond haar jaarvergadering in het ge
bouw D. O. M. I. aan het Zandvoorterpad te
Overveen.
De voorzitter Mr. F. J. D. Theijse wees er in
zijn inleiding op, dat blijkens de begrootings-
debatten in den gemeenteraad van Haarlem
de annexatiegedachte nog steeds sluimert.
Voor BI. Bloei zal het devies van de Padvinders
gelden: „Weest Paraat".
De voorzitter memoreerde de bemoeiingen
van het bestuur om de wereldjamboree voor
Padvinders in Bloemendaal te krijgen.
Daarvoor heeft het dagelij ksch bestuur
contact gezocht met de besturen van de Pad
vindersorganisaties en een schema opgesteld
in verband met de financieele bezwaren.
Dat de jamboree in Bloemendaal wordt ge
houden is voor een groot deel te danken aan
de bemoeiingen van BI. Bloei, waarbij spr.
hulde wil brengen aan het Gemeentebestuur
van Bloemendaal en den hoofdverkenner,
Staatsraad Rambonnet.
Spr. is dankbaar, dat dit belangrijke gebeu
ren in deze gemeente zal plaats vinden.
Op voorstel van het bestuur werd besloten
om voor f.1000 garant te blijven voor de huur
van Teylirigerbosch.
Het jaarverslag van den secretaris, den heer
C. J. Bruyn, memoreerde de vele werkzaam
heden van het bestuur.
De vereeniging telt 167 leden, die een goede
kern vormen voor uitbreiding als straks be
tere tijden aanbreken.
In het verslag werd wijlen Ir. A. Stoop her
dacht, het 70 jaar worden van Dr. Jac. P.
Thijsse en verder de bemoeiingen inzake de
jamboree en behoud van het station Overveen
en de lezing over de uitbreiding van Bloemen
daal aan Zee.
Het verslag eindigde met de opwekking om
nieuwe leden te werven.
De wone kas sluit met f 731,48, de reservekas
met f2605,22.
De aftredende bestuursleden, de h.h. C. W.
de Visser, Mr. A. J. Enschede en J. A. Bos
kamp werden bij acclamatie herbenoemd.
De heer Boskamp diende de begrooting in,
waarin de subsidie aan Euphonia en Sursum
teruggebracht is tot f 60.
Bij de rondvraag werd hulde gebracht voor
den aanleg van het fietspad door de Erven v.
d. Vliet langs de Elswoutslaan.
Mr. P. Tideman.
Na deze vergadering volgde een causerie
met lichtbeelden over Oud-Bloemendaal van
het eere-lid Mr. P. Tideman.
De heer Tideman. een historicus bij uitne
mendheid en een goed kenner van Haarlem
en omgeving had geput uit de archieven in
Haarlem en Bloemendaal en vertoonde uit
onze omgeving een groot aantal beelden,
waarbij hij talrijke bijzonderheden vermeldde.
Naast reproducties van oude gravures van
Haarlem, Overveen, enz. zagen wij plaatjes
van de laatste 50 jaren, de oude Engelsehe
diligence, de wagen van Koolhoven, de pas in
gewijde tram, de tol te Overveen en aan de
Kleverlaan.
Wonderlijk is het te constateeren, hoeveel
veranderingen er in deze jaren tot stand zijn
gekomen, zoodat men het oude nauwelijks kan
herkennen.
Het was een interessante voordracht, waar
van de aanwezigen zeer genoten hebben.
Werkloozensteun.
Maatregelen tegen fraude.
In verband met een toeneming van het
aantal gevallen van fraude van ondersteun
den. waarvan eenige aan de Justitie zijn
doorgegeven, werd door den Dienst der Werk
loosheidsbestrijding en door Maatschappelijk
Hulpbetoon een circulaire tot de besturen
van de organisaties gericht om de controle
zoo goed mogelijk te doen zijn.
PERSONALLA.
Te 's Gravenhage is geslaagd voor het
voorloopig machinisten-diploma de heer H.
J. F. M. A. Sauter, te Haarlem.
ADLER SEDAN,1 Liter opUK.M.
(Adv. Ingez. Med.)
De psychologie van de
oorlogsbestrijding.
Lezing van dr. A. Groeneveld voor den
Vredesraad Haarlem.
De Vredesraad Haarlem heeft gisteravond
in de bovenzaal van café-restaurant Brink-
mann een openbare bijeenkomst gehouden,
waar het woord werd gevoerd door dr. A.
Groeneveld. zenuwarts te Amsterdam over
„De psychologie der oorlogsbestrijding."
De belangstelling was zoo groot, dat men in
allerijl naar een ruimere zaal moest ver
huizen.
Bij ontstentenis van den voorzitter werd
de vergadering geopend door mej. dr. M. A.
Thiel.
De oorlogsbestrijding en haar psychologie
is geen eenvoudige zaak, zoo ving dr. Groe
neveld zijn rede aan. De psychologie in het
algemeen maakt soms den indruk kwetsend
te zijn. Men bedenke echter dat de psycho
loog geen ander doel heeft dan de realiteit te
doorgronden.
Veel strijd tegen den oorlog is hinderlijk,
wanneer wij in onze bewuste oogenblikken
gaan merken dat wij het vraagstuk te een
voudig zien, aldus spr. Er is een pacifisme,
dat de naïveteit met 't militairisme gemeen,
heeft. Men moet het probleem van den oor
log benaderen met een aantal concrete vra
gen. In militaire kringen vat men soms den
oorlog op als een middel om met zoo weinig
mogelijk leed zoo veel mogelijk vijanden uit
den weg te ruimen. In deze zienswijze wordt
de oorlog een eeredienst. Zoo is het mogelijk,
dat de officieren van de verliezende partij,
eer bewijzen aan die van het overwinnende
leger. In het militairisme kan, psychologisch
begrijpelijk, de paradox van het ontbreken
van wederzijdsche haat ontstaan.
In dezen tijd ziet men nog hoe paarden en
postduiven uit den wereldoorlog geëerd wor
den met medailles en monumenten. Schril is
het contrast hiervan met de behandeling van
den soldaat in den oorlog. Spr. haalde gru
welijke voorbeelden aan van „decimeering"
en executie van absoluut willekeurige strij
ders.
De oorlog, hoe hij ook als „eeredienst" be
schouwd moge worden, wendt toch ook de
menschelijke instincten op psychologisch tac
tische wijze aan. De oorlog speculeert op de
moordlust van de soldaten. Het onmiddellijke
doel van den strijd is niet de overwinning
in uitzicht te stellen, maar de bloeddorst van
den soldaat aan te wakkeren. De diensten van
de militaire psychiaters in een een oorlog
zijn dan ook van groote waarde.
Die oorlog wordt veelal aanvaard als de
bandelooze uiting van een eentonig men-
schenleven. De bloeddorst van den krijg
sluit aan bij de donkerste roerselen van de
menschelijke ziel. Het militairisme aanvaardt
den oorlog in al zijn diepte- en hoogtepun
ten. De militairist beschouwt den oorlog dik-
wels als waanzin, maar tevens meent hij, dat
„het zoo moet zijn".
Deze opvatting beteekent evenwel de ver
nietiging van onze cultuur.
Dr. Groeneveld achtte het militairisme niet
oorlogszuchtig. Militairisme is de levensvorm
van het agressieve instinct, dat den oorlog
mogelijk maakt, maar het staat in zekeren
zin afwijzend tegenover den oorlog, die de
uiting is van dat vernietigingsinstinct.
Wij moeten het militairisme kennen om den
oorlog te kunnen bestrijden, zoo vervolgde
dr. Groeneveld. En wij moeten de crisis ken
nen, waarin de oorlogsbereidheid verkeert.
Men staat anders tegenover de mogelijkhe
den van den modernen oorlog. Zoo weet het
militairisme geen weg met verschillende
vraagstukken. De „eeredienst" van den oor
log zal men niet kunnen volhouden. In den
modernen oorlog moet men de leugen aan
vaarden. Maar het zal moeilijk zijn, de be
volking hiervan te overtuigen. Steeds meer
heeft men de wettig toegestane strijdmidde
len uitgebreid. Alles weet de moderne oor
logsvoering te gebruiken. Maar er is aarze
ling, want dit alles moet voorbereid worden.
Zal de massa nog alles van de leiding aan
nemen? zoo vraagt het militairisme zich af.
Bovendien zal men, bij de toegenomen intel
lectualiteit, zeer systematisch leugen-raseo-
logie moeten voeren in plaats van het uitslui
tend aanwakkeren van bloeddorst. Het na
tionale sentiment is. eveneens een moeilijke
factor in een modernen coalitie-oorlog. Al
deze problemen baren het huidige militairisme
groote zorg.
Tegenover de gewelddadigheid van den
oorlog moet men de realiteit van den arbeid
stellen, aldus dr. Groeneveld.
Bij het volgen van den arbeidzamen weg
moet men bereid zijn de dingen in hun ge
heel te zien. De menschheid moet als één ge
heel beschouwd worden. Men moet zich wij
den aan de groote wereldvraagstukken. Het
leven moet men beschouwen als een groote
taak. Hoe veel belangrijker is dit dan onder
ling krakeelen en oorlogvoeren. De arbeid
zaamheid weet. zich aan te passen zonder
haar souvereiniteit prijst e geven,. Daarom
moet in het pacifisme de samenwerking toe
nemen. De arbeidzame methode beteekent
diepe waakzaamheid tegen de oorlogsdreiging
en beteekent ook afkeer van den oorlog.
De psychologie stelt de vraag, of wij de
moed zullen hebben den oorlog te verhinde
ren. Slechts de arbeidzame houding, die den
oorlog in al zijn verschijnselen en onder al
zijn maskers bestrijdt, zal succes hebben. De
psychologie kan hierbij van bescheiden en
toch van wezenlijke beteekenis zijn, zoo- be
sloot dr. Groeneveld zijn interesante en diep
gaande rede.
