Stérkt
TuiiteL
voedt Clqped.!
EEN EN AL GEUR EN 5MAAK
DOUWE EGBERTS THEE
DRINK THEE
MAAR.,,,
ALTIJD VAN D.E
De Haarl. Brandverzekering-Mij. van 184B
REISBUREAU
BOEKEN
m VEKO
Grijs haar
W o E X S D A G 6 MEI 1936
HAARLE M'S DAGBLAD
MELK - NATUURBOTER - KAAS - M LK BROOD
MUZIEK
R. K. Oratoriumvereeniging.
Het is ondoenlijk, den kwistigen, ja over
stelpenden rijkdom van indrukken, dien de uit
voering der R. K. Or. Ver. gaf, binnen de per
ken van een muziekverslag, al was 't maar
benaderend, weer te geven. Hoe zou dat ook
kunnen, waar drie der allergrootste muzikale
genieën tot ons spraken in werken, die zoo al
niet door omvang, dan toch door inhoud tot
hun meest beteekenende behooren? Maar
waarvoor zou het ook noodig zijn? De velen
die Dinsdagavond in de Gemeentelijke Con
certzaal aanwezig waren moeten van de mu
ziek zelve een te diepe impressie hebben ont
vangen, dan dat het eenigen zin zou hebben,
die achteraf nog door woorden te willen toe
lichten. En voor de velen die er nog hadden
kunnen zijn blijven woorden geheel leege klan
ken, tenzij zij er een aanmaning in zouden
zien om een volgende maal niet afwezig te
blijven. Waarom, zou men willen vragen, wa
ren nog zooveel plaatsen onbezet? Dit was
toch eèn uitvoering, die elk spoor van tendens
in een bepaalde richting miste, en dus aan een
ieder tot geestelijk profijt kon strekken; een
uitvoering, die in de eerste helft het genie der
Protestantsche meesters Handel en Bach, in
de tweede het niet minder groote van den
Katholiek Verdi huldigde! Daar zaten, op de
eereplaatsen, hooge geestelijke en wereldlijke
autoriteiten naast elkaar: waarom was de
elite der Haarlemsche muziekminnenden niet
voltallig aanwezig; waarom kwamen zij niet
genieten van de glorieuze pracht die uit Han
del's Hallelujah straalde, van de innigheid en
diepe menschelijkheid, die in Bach's Cantate
Eduard van Beinum.
geopenbaard werd. van de enorme dramatiek
en de hooge melodische schoonheid, die in
Verdi's „Stabat Mater" en ..Te Deum" den
hoorder beurtelings overweldigen en bekoren?
Welk een wonderwerken, die Quattro Pezzi
Bacri, die de Italiaansche meester op 85-
jarigen leeftijd schiep! Welk een bewijzen van
onverzwakte geestkracht- op dien hoogen leef
tijd; van een geniaal doorpeilen van de heele
rijke reeks der.gevoelsmomenten, die de woor
den van- de sequens, van den Ambrosiaahschen
lofzang bieden; van beheersching der muzi
kale uitdrukkingsmiddelen, die slechts door
enkelen van zijn tijdgenooten geëvenaard
werd! Verdi schreef deze werken in het laat
ste jaar der vorige eeuw, nadat hij op 80-
jarigen leeftijd, in 1893 de wereld met zijn
opera „FaLstaff" verrast had.
Maar diepe menschelijkheid klinkt ook uit
Bach's Cantates, en het muzikale meester
schap is ook daar slechts middel. De uitdruk
kingswijze is natuurlijk een andere; zij hult
zich vooral in de aria's in de vormen, die de
tijd voorschreef. Maar in de arioso-achtige
recitatieven van de Cantate ..Selig ist dei-
Ma nn" is een vrijheid van expressie en een
declamatorische juistheid, die boven elke tij
delijkheid uitgaat en zich van alle knellende
banden der prosodie losgemaakt heeft. Pun
ten van overeenkomst met andere werken van
den Cantor vindt men er ook in: het smart
motief, dat in de slotkoren van de beide dee-
len der Matthaus-Passïe zulk een belangrijke
rol speelt, keert in de Cantate terug. De eerste
sopraan-aria heeft niet alleen wat de toon
soort betreft gelijkenis met het koor uit de
M. P. „Wir setzen uns mit Tranen nieder".
De uitvoering bet-eekende een schitterend
debuut van den nieuwen dirigent Eduard van
Beinum Welk een kleur, wel.-: e^en levendig
heid in de contrasten wist hij can Ie brengen!
En hoe goed kon men bemerken dat hier de
leider van het koor ook een ervaren en door
en door kundig orkestdirigent was, die zijn
intenties op het Utrechtsen Stedelijk Orkest
volkomen wist over te brengen, zoodat est voor
hem een willig instrument werd. En ce keuze
van de twee' werken van Verdi, die bulten het
gewone repertoire vallen en hier dan ook
nimmer tevoren uitgevoerd werden strekt Van
Beinum tot eer.
Mgr. Huibers.
Van de beide solisten, To van der Sluis en
Laurens Bogtman, kan men eveneens slechts
met lof gewagen, zoowel wat hun zangkunst
en stemmiddelen, als wat de opvatting hunner
partijen betreft. De concertmeester Jan Oellers
speelde de vioolsolo in een der aria's der Can
tate op een wijze, die allen bevredigde.
En het koor er was slechts één roep over
hetgeen Van Beinum in korten tijd daarmee]
bereikt had. Slagvaardig, mooi van klank, dui
delijk in de uitspraak, tot elke nuanceering in|
staat, leverde het een belangrijk aandeel in het
welslagen van deze uitvoering.
De avond werd geopend door een toespraak
van den voorzitter der K. S. A Prof. Dr. A. M.
A. A. Steger, die begon met- den eeregasten een
welkom toe te roepen, in de eerste plaats den
nieuwen Bisschop van Haarlem, Mgr. J, P.
Huibers, die voor het eerst hier aanwezig was,
voorts den Commissaris der Koningin, den Bur
gemeester van Haarlem en de Vicarissen van
het Bisdom.
Na afloop der uitvoering sprak de Bisschop
zelf de aanwezigen toe. Z. H, Exc. herdacht
ook zijn betreurden voorganger. Mgr. J. D. J.
Aengenent. die den stoot tot- oprichting der
R. K. Or. Ver. had gegeven en bracht ook hul
de aan onze Koningin.
In de pauze van het concert werden de diri
gent en de solisten aan Mgr. Huibers voorge
steld en door Z. H. Exc. gecomplimenteerd.
K. DE JONG,
Concert in de Broederkerk,.
Het. onderhoud van het orgel In de kerk der
Evang. Broedergemeente aan de Parklaan is
een jaarlijks terugkeerende post. die aan het
Kerkbestuur heel wat hoofdbrekens kost. Ge
lukkig is Ds. E. Biehlke ditmaal weer zoo for
tuinlijk geweest, de menschen te vinden, die
deze zorgen een stuk lichter maakten. De
aanwezigen, die de kerk geheel vulden, wer
den door Ds. Biehlke, na het einde van het
concert met een geestig woord opgewekt om
naast het welwillend medewerken der kunste
naars te plaatsen hun bereidwilligheid om aan
dit concert het blij eindigend slot te maken.
En voor zoover wij het konden zien, gelooven
we dat ook in dit opzicht het concert is ge
slaagd.
Met bijzondere aandacht luisterden we naar
wat Mej. Cor Igesz bereikte met haar „Over-
veensch Dameskoor". Daar was veel en velerlei
te genieten en, der traditie getrouw, zullen
we beginnen bij de koorkwaliteiten, die door
de goede scholing der stemmen (dus ook uit
spraak en dictie' zonder voorbehoud „eerste
klas" zijn te noemen. Het gemis van een tekst
boek voelde ik niet, of 't had moeten zijn om
het groote werk van Vincent d'Indy eens voor
af door te lezen. De zuiverheid van intonatie
was opvallend. Maar er was daarbij een tech
nische vaardigheid, die eenmaal (bij Rameau's
Ave Maria) de hoogste bewondering wekte. En
vóór alles in dit stuk toonde Cor Igesz, dat
zij niet alleen uitnemend instrueert, maar ook
de benijdenswaardige gave bezit, zich als leid
ster te doen gelden. Haar gebaar is uiterst
expressief en zij bezit een zeer opmerkelijk
concentratievermogen. Of het nu gold de
Watteau-sfeer van genoemd koorwerk, dan
wel een Valeriuszang of een Bachkoraal. over
al werd de sfeer voortreffelijk uitgebeeld.
Een koorwerk van Joh. Wolfgang Franck
had de strakke lijn. die de muziek vóór Bach
kenmerkt: een „Pie Jesu" naar Schubert's
„Der Tod und das Madchen" werd gelijk den
klank van het strijkersensemble, zooals die
door Beethoven tot ontwikkeling kwam; een
compositie van Vincent d'Indy „S.te Marie Ma
deleine" (het slot van dit concert) was voor
treffelijk.
Nog eens: Cor Igesz is een der heel weinige
vrouwen, die de gave van het dirigeeren be
zitten. We hebben ons kunnen verheugen In
het vele mooie, waartoe aldus 't Overveensch
Dameskoor werd in staat gesteld. De weer
gave van het groote Fransche werk van d'Indy
en vooral van 't extatisch slot, doet wenschen
dat dit koor ook kwantitatief moge groeien,
waardoor liet zich den toegang ziet geopend
tot een nog rijker deel der vrouwenkoorlitte
ratuur.
In laatstgenoemd werk was de soliste mej.
Rie Tuyl Schuitmaker, die de altsolo vertolkte.
Een benijdenswaardige taak. die zij met suc
ces volbracht .En een dankbare; dankbaarder
althans dan de. op zichzelf heel mooie aria's
uit de Bachcantaten no. 86 en 103. waar pas
in de ensemble-uitvoering alles weer tot zijn
recht komt door de contrastwerking. Daarom
ook wilden wij de obligaatsoli voor viool niet
recht aanspreken, hoewel zij hier natuurlijk
in 't geheel niet konden gemist worden. De
heer Jac. Reinalda voldeed meer in de sonate
van Fauré. en in het concert van Vivaldi in a
klein. Mevr. M. WesterveldLucas en mej. Bets
Nederkoorn hebben haar diensten als pianiste
jeboden; laatstgenoemde speelde ook (bij
d'Indy) de orgelpartij, die zij echter aan het
harmonium moest vervullen: de plaatsing van
het koor maakte de medewerking van- het
kerkorgel minder wenschelijk.
Inderdaad had Ds. Biehlke. toen hij in zijn
slotwoord de medewerkenden bedankte, het
recht te spreken van een bijzonder mooi ge
slaagd concert.
G. J. KALT.
Fred, van Eeden-tentoon-
stelling te Amsterdam.
In het gebouw van de Universiteitsbiblio
theek te Amsterdam is Maandag een ..Van
Eeden-museum" geopend. Ter gelegenheid
hiervan wordt de eerstvolgende veertien da
gen een tentoonstelling in hetzelfde gebouw
gehouden over dezen bekenden Nederlander.
Uit zijn prille jeugd zijn hier reeds enkele her
inneringen neergelegd, zooals een afbeelding
van de woning zijner ouders te Haarlem, een
portret van zijn vader, herinneringen uit zijn
studententijd, met als besluit den doctorsbul
en zijn dissertatie.
Een vitrine is geheel"gewijd aan „De kleine
Johannes". Hierin ligt o.m, het oorspronkelijke
handschrift en men kan in zijn dagboek lezen,
dat in 1884 de gedachte bij hem is opgekomen
van dit bekende boek.
Er zijn brieven van Lodewijk van Deyssel en
Willem KIoo.-. Aan de breuk met de Nieuwe
Gids in 1893 heeft Braakensiek een spotprent
gewijd.
Uit de volgende vitrines stippen we aan den
Waltentijd met tal van brochures en zijn over
gang naar het katholicisme.
Voorts zijn er tentoongesteld een aantal
illustraties uit verschillende werken en ten
slotte een groot aantal handschriften uit alle
tijden.
Bernard Shaw weigerde.
Een brief die geld opbracht.
In de omgeving van het bekende ..Weoley
Castle" een historische ruïne in de buurt
van Birmingham, werden uitgebreide werken
ondernomen. Men ving aan met opgravingen
en verfraaiingen om het kasteel te herstellen
en het park als reservaat te bewaren.
Om deze werkzaamheden te financieren
werden een aantal bekende vermogende bur
gers aangeschreven met het verzoek bij te
willen dragen in een restauratiefonds. Ook
Bernard Shaw behoorde tot de uitverkorenen
aan wie een verzoek om financieelen steun
werd gezonden. Het antwoord van den be
kenden schrijver wasfc met roode inkt door den
hem gezonden brief heen gekrabbeld en werd
voorgëlezen op een openbare vergadering.
Shaw schreef:
„Verkoop het toch aan een Amerikaan. Ik
heb geen invloed in Birmingham. Daar wonen
tientallen invloedrijke burgers die het benoo-
digde geld veel beter kunnen missen dan ik.
Bovendien, als Birmingham dat kasteel niet
hebben wil, wat moet ik mij daar dan mee
bemoeien?"
Men besloot den brief te verkoopen en ten
slotte werd een gegadigde gevonden, die er
tien pond voor gaf.
Zoo bracht Shaw's weigering tegen zijn
bedoeling nog een aardig bedrag op.
Hoe oud is het schaakspel?
Vondsten in Egyptisch koningsgraf.
Onder de doodengaven. die men heeft ge
vonden in het graf van Sakkarah in Egypte
bevindt zich ook een spel, dat ons niet be
kend is. De objecten, waarmee het blijkbaar
gespeeld werd. zijn kleine houten kastjes met
gesneden beweegbare figuren. Misschien is
dit een ouden vorm van het schaakspel. En
het is niet uitgesloten, dat de vraag, of dit
oorspronkelijk al dan niet uit Egypte afkom
stig is, thans beantwoord zou kunnen wor
den.
Reeds eerder is naar aanleiding van een
vondst in een Egyptische grafkelder de kwes
tie ter sprake gekomen, of nu Egypte, Perzië
-dan wel China de bakermat van deze inte
ressante denksport is.
In 1930 ontdekte Selim Hassan, een Egyp
tisch opgraver in dienst van de Universiteit
te Kaïro. een grafteekening, waarop de hooge-
priester Tarsoankh een spel speelt, dat ons
schaakspel geweest kan zijn. Over het ont
staan van het spel heeft men toen de volgende
theorie opgezet" Tijdens Ramses II 1269
1244 v. Chr.) zou het spel al bestaan heb
ben- want men bezit een teekening uit die pe
riode. waarop men den vorst afgebeeld ziet.
terwijl hij (waarschijnlijk) aan het schaken
is.
Met zekerheid is bekend, dat de Perzen deze
sport kenden onder de regeering van de Sa-
sanaïden (226 na Chr.). In de negende eeuw
werd al een boek geschreven, waarin ver
schillende schaakproblemen behandeld wor
den. De naam van het spel is Perzisch. Schaak
is afgeleid van het Perzische sjach, dat ko
ning beteekent. Volgens kenners van de ge
schiedenis van het schaakspel heette het
eerst Tsjatoeren, hetgeen beduidt: vierledig;
dit zou slaan op de indeeling van het Perzi
sche leger in vier afdeelingen: olifanten,
paarden, menschen en strijdwagens. Later
kwam de naam schaak in zwang. Schaakmat
beteekent: de koning (is) dood. Het woord
kasteel zou in het Perzisch roch hebben ge
luid. „Roch" is zoowel een strijdwagen als een
legeraanvoerder.
ÏIMGEZCNLEN
/TUKKEN
Voor den inhoud dezer rubriek stelt de
Redactie zich niet verantwoordelijk.
Van ingezonden stukken, geplaatst of niet
geplaatst, wordt de kopij den inzender niet
teruggegeven.
Ziekenhuisverpleging te
Heemstede.
Met verwondering nam ik kennis van de pu
blicatie in uw blad van Maandag 4 Mei j.l.
waarin op initiatief van den heer S. Rijkes, met
de heeren Mr. C. von Meyenfeldt. H. Audretsch
en H. J. Voors, allen lid van den Raad van
Heemstede, aan B. en W. een verzoek werd
gericht, een voorstel aan den Raad te doen,
door een commissie het vraagstuk „Zieken
huisverpleging" hetzij van gemeentewege of op
andere wijze in behandeling te nemen. Voor
oningewijden zou dat den indruk kunnen ves
tigen dat er óf op dit gebied in Heemstede
niets bestond, óf de bestaande instellingen niet
aan de gestelde verwachtingen voldeden.
Weten deze heeren dan niet, dat er in Heem
stede bestaat een reeds jarenlang werkende
R.K. Vereeniging voor Ziekenhuisverpleging en
dat voor hen die uit religieuse of andere ge
voelens, de voorkeur geven aan een neutrale
vereeniging, de gelegenheid bestaat, toe te tre
den als lid van de Vereeniging voor Zieken
huisverpleging Bennebroek en omstreken?
Laatstgenoemde vereeniging strekt zijn be
moeiingen uit over geheel Heemstede, en stelt
ieder zonder eenige bindende bepalingen in de
jelegenheid als lid toe te treden, 't Mag zeker
verwondering baren, dat waar hier het parti
culier initiatief, zij het dan ook met subsidie,
op zoo'n uitnemende wijze, een zeer mooie
sociale taak vervult, deze heeren blijkbaar deze
werkzaamheden in zijn geheel aan de overheid
i.e. de gemeente willen overdragen. Of is het
noodig naast de R.K. en Neutrale nog een
Neutrale vereeniging te stichten?
Met dank voor de plaatsruimte namens het
bestuur van de Ver. voor Ziekenhuisverple
ging Bennebroek en Omstreken
W. BULTEN, 2e Penningmeester,
Javalaan 31, Heemstede.
Stille Armen.
Geachte redactie,
Onder de werkloozen zijn tegenwoordig heel
wat menschen, die in moederland of kolo
niën voorname posities hebben ingenomen
en altijd hun verplichtingen tegenover de
maatschappij vervuld hebben; maar nu door
de tijdsomstandigheden gedwongen zijn, zich
onder de werkloozen te rekenen.
Het is voor deze categorie niet aangenaam,
dikwijls voor kiesche zaken aan de loketten
der Rijks- en Gemeenteinstellingen eerst te
woord te worden gestaan door jonge men
schen. aan wie men meestal dan zijn toestand
moet bloot leggen, voordat men den voor den
betreffenden tak van dienst aangewezen amb
tenaar te spreken krijgt (Maatschappelijk
Hulpbetoon maakt hierop een gunstige uit
zondering).
In het algemeen zou ik er op willen aan
dringen dat men humaan denkt en handelt
tegenover genoemde categorie van medebur
gers. Iedereen kan in zijn onmiddellijke om
geving veel doen: troostende en bemoedigende
woorden zijn altijd welkom en in de betrok
ken gezinnen kan men met een klein bedrag
soms al veel doen, om het uit moeilijkheden
te redden.
Met dank voor de plaatsing,
R.
Ook D.E. Koffie is het fijnste van de plantages
KRUISWEG No. 70, hoek Parklaan
verzekert tegen 40
Brand, Onbewoonbaarheid, Huurderving, In
braak,Storm, Bedrijf, Persoonl.Ongevallen,Wettl.
Aansprakelijkheid en Waterleidingschaden.
RADIOTOESTELLEN
EN RADIOLAMPEN
vanaf 1.per week. Bij aan
koop van de nieuwste Philips ra
dio seven wij een hoogen prijg
oor uw oude toestel.
Radio Excelsior", Klevcrlaan 80
Tel. 10313. Filiaal Fabriciusstr. 4
Doe, zooals zij, die deze
pagina vulden
Adverteer in HAARLEM'S
DAGBLAD.;
HEEFT U STOF? Damesmantel
n, maat 15. Overjas n. maat
16. Colbertcostuum n. maat ƒ20
Alles prima fournituren en af
werking. Colbertcostuum keeren
13. Overjas keeren 9. Adres:
J. Muller, Joh. de Breukstraat 1.
Bel op 16077 en wij komen bij U
thuis. Op al deze prijzen geven
wij tijdelijk 10 pCt. korting.
Heel Europa onder uw dak
Radio-distributie
Complete radioloestellen
Huur 50 en 60 cent p. week
Vraagt inlichtingen
N.V. Hees Co., Haarlem
Kruisstraat 83
'T OPKLAPBEDDEN
PALEIS
ORIOXWEG 8
Daar ziet U alles opgesteld staan,
U behoeft niet verder te lopen,-
Bij ons kunt U alles kopen,
Opklapbed met massieve ombouw
8.25, 2 pers. 14.75. Ook verti
caal en mechanisch. 20 verschil
lende modellen ombouwen met
boven- en zijlcasten. pracht meu
bels. Eerste Idas. 15 jr. garantie,
ORIOXWEG 8
vlak bij Middenweg en Zaanenl,
Tel. 23932. Gesloten huis. H.Xrd,
Per VETO
Zondag 10 Mei naar de bloeiende
BETUWE; prijs 2.p. pers.
Vertrek 9 uur Botermarkt.
lederen Zaterdagmiddag en
Woensdagochtend naar DÜSSEIi-
DOEP; prijs 5.retour.
Plaatshespreken Botermarkt 18,
Tel. 10456. X.V. Waterdrinker,
Beverwijk, telefoon 2419.
In samenwerking met verschillen
de groote Reisbureaux organisee-
ren wij dit jaar meer dan 50 di
verse binnen- en b-ultenlandsché
reizen, waarmede het doorgaan
van deze reizen verzekerd is.
ZIJL8TR. 08
TILIF. 11706 I
maakt oud laat U daarom vakkm
dig en voordeelig behandelen bij
Mevr. J. v. d. Werff
Kenaupark 25, Telefoon 14084.
Melk bevat alle Stoffen, die het
lichaam noodig heeft en wel in
zeer licht verteerbaren vorm. Aan
niets kunt ge uw huishoudgeld
dus beter besteden dan aan melk,
't onovertroffen voedingsmiddel
Driemaal daags een glas bevor-
dert de gezondheid. Eén van de
drie kunt U eten in den vorm
van MèlkBroodi Melk vergroot
het weerstandsvermogen van uw
gezin en geeft goede voeding
voor weinig geld.
MelkBrood is
Merkbaar Beter.
