h.Kj
Stroomlijnhaar.
Belangrijke Cijfers
Hef vroegere
Sf. Barbara-Casthuis.
KROON BEHANGSELS
Hei Behutgtijltste
53e Jaargang No. 16225
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Vrijdag 15 Mei 1936
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: JP. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM,
ABONNEMENTEN: per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10, per 3 maanden
ƒ3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05, p. maand 0.22, p. 3 mnd. 0.65, franco p. post 0.72*4.
UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos-: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
Bijkantoor: Soendaplein 37, Haarlem-Noord, Telefoon 12230.
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ADVERTENTIëN 15 regels J 1.75, elke regel meer f 0.35. Reclames
ƒ0.60 per regeL Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag en
aanbod 1—4 regels 0.60. elke regel meer ƒ0.15. Onze Groentjes zie
hoofd rubriek.
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange ongeschiktheid f 600.-, Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim f 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger 50.-, Arm- of Beenbreuk 30.-
Idem voor Abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid ƒ2000.-, Overlijden ƒ600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400 -, Verlies Duim f 75.-, Verlies Wijsvinger f 75.-, Verlies andere vinger ƒ30.
Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ZESTIEN BLADZIJDEN.
HAARLEM, 15 Mei.
Starhemberg.
De nog jeugdige Ernst Rüdiger, Fürst
Starhemberg heeft moeben wijken als vice-
Bondskanselier van Oostenrijk. Daarmee is
het stormachtigste element in de regeering
uit zijn machtigste posities verwijderd, en
de positie van den Bondskanselier Schusch-
nigg zooals onze Weensche correspondent
in een artikel in dit nummer toelicht ver
sterkt.
Schuschnig speelt blijkbaar niet minder
hoog spel dan zijn voorganger Dolfuss, en
men kan de gebeurtenissen in Oostenrijk niet
zonder bezorgdheid gadeslaan. Dit kleine land,
topzwaar door zijn groote hoofdstad die een
derde van de zes millioen inwoners des lands
herbergt, blijft de gevaarlijkste oorlogshaard
van Europa. Het lichtbewogen volk is in felle
partijschappen verdeeld. Een groot percentage
hangt Duitschland aan en wenscht den „An-
schlusz", de socialisten zijn indertijd door
Dolfuss met geweld onderdrukt. Slechts een
kleine fractie der bewoners staat achter de re
geering, en het merkwaardigste is wel de posi
tie der „eigen legers" van figuren als Starhem
berg en Schuschnigg.
Men leze wat onze correspondent daarvan
schrijft. Hij had er u al een paar dagen ge
leden op voorbereid dat een in het opqpbaar
door Starhemberg-aanhangers aan Schusch
nigg aangedane beleediging gevolgen zou
moeten hebben, en hij heeft gelijk gehad.
Als extra-motief blijkt nu 't telegram te gel
den, door .Starhemberg op eigen houtje aan
Mussolini gezonden, waarin hij hem geluk-
wenschte met zijn „zege over de barbaren"
en „triomf over de huichelarij en leugenach
tigheid van de democratie", welke laatste
uitlating opstand in de regeering verwekte
niet omdat zij zelf democratisch is, maar
omdat de Westersche mogendheden die
Oostenrijk protegeeren er aanstoot aan zou
den nemen.
Intusschen is Mussolini mede Oostenrijk's
protector, omdat hij in geen geval wil dat dit
land in handen van de Duitschers valt. Als
men deze enkele feiten even overweegt is het
volkomen duidelijk dat de regeering-Schusch-
nigg op een vulkaan leeft en dat weinig levens
verzekering-maatschappijen geneigd zouden
zijn polis op de levens van den heer Schusch
nigg en zijn naaste medewerkers af te sluiten.
Men kan den moed waarmee deze ministers
hun taak blijven vervullen niet anders dan
bewonderen of men het met hun bewind
en hun opvattingen eens is of niet.
Het arme Oostenrijk ziet natuurlijk nog geen
einde aan zijn tallooze beproevingen. En waar
om heeft het Fatum het bekoorlijke roman
tische Weenen tot zulk een lot veroordeeld?
De eenige redding ook voor Oostenrijk zal ge
vonden dienen te worden in een algemeene
Europeesche toenadering, waarbij men de toe
komst van dit land eens en voor al zou kunnen
verzekeren. Anders dan als onderdeel van een
Europeesche Federatie schijnt dit niet dénk-
baai-. Zoolang Europa niet tot zelfinkeer komt
zal voor allen het enorme gevaar van de oor
logshaard Oostenrijk blijven bestaan.
R. P.
„De 8" zendt een adres aan
B. en W. van Haarlem.
De Amsterdamsche architectengroep „De 8"
lieeft aan B. en W. van Haarlem een adres
gezonden over het feit dat het College tot het
verkrijgen van een ontwerp voor de uitbrei
ding van het Stadhuis aan een vijftal archi
tecten opdracht gegeven heeft tot het ma
ken van een vöorloopig ontwerp, dat het zich
verder voorbehoudt om aan andere architec
ten de gelegenheid te bieden een -ontwerp in
te dienen en dat hiermede de gelegenheid tot
het deelnemen aan een openbaren wedstrijd
of prijsvraag geboden wordt.
Wij meenen er echter uw college op te
moeten wijzen, zegt het adres, dat bij een
zoodanige prijsvraag den deelnemers in het
vooruitzicht dient te worden gesteld, dat:
a. hun plannen worden beoordeeld door een
jury of commissie van advies; b. prijzen be
schikbaar worden gesteld in overeenstemming
met de belangrijkheid van het gevraagde ont
werp en den door de deelnemers te verrichten
arbeid
Met spijt vernamen wij dan ook, dat Uw
college in deze punten niet voorzien heeft en
nemen hierbij de vrijheid uw College te ver
zoeken, de voorwaarden tot deelnemen aan
deze prijsvraag zoodanig te wijzigen, dat de
permanente prijsvraagcommissie hieraan haar
goedkeuring hechten kan ofwel, indien hier
tegen uwerzijds bezwaren bestaan, de open
bare prijsvraag aldus in het geheel niet te
houden.
Indien uw College tot het laatste mocht be
sluiten en haar keuze hoopt te bepalen uit de
ontwerpen, die zij zich zal zien voorgelegd als
resultaat van de gegeven meerve.udige op
dracht aan de uitgenoodigde architecten, dan
meenen wij er niettemin op te moeten wijzen,
dat wij het van het hoogste belang achten, dat
uw College zich bij het beoordèelen der plan
nen ook hierbij laat voorlichten door een
Commissie van advies, die haar oordeel ge
documenteerd ter openbare kennis brengt.
(Vit Weenen komt het bericht, dat
voor mannen stroomlijnhaar in de
mode zal komen.)
Als ik een krant in handen neem
Weet ik bij voorbaat al te vreezen.
Dat er wel weer een nieuw probleem,
Dat zorgen baart, zal zijn te lezen.
Terwijl de menschen zoo elkaar
In 't haar vliegen in deze dagen,
Vind ik zooiets als stroomlijnhaar,
Dat wij als mannen moeten dragen.
Nu vraag ik u, hoe kan dat nou,
Dat mag toch niemand van ons vergen,
Ons haar, hoe graag men 't anders wou,
Rijst ons van dag tot dag te berge.
Het is niet doenlijk om een lijn
In onze haren te bewaren,
Wie heden al niet kaal mag zijn,
Zit met de handen in de haren.
De wereld draait om „haar" misschien.
Als men de dichters mag vertrouwen,
Maar daarin moet men veeleer zien,
Een hulde aan de rol der vrouwen.
't Mag voor den man een „hoofd"zaak zijn,
Hij kan er zich niet druk om maken,
Naast grijs haar en zelfs naast haarpijn,
Beroeren hem wel erger zaken.
Al is die Weensche stroomlijn dan
Geïnspireerd op „Donau Wellen",
Wij maken er geen haarwerk van,
Men kan ons nog veel meer vertellen.
P. GASUS.
Over de gerneentebedrijven,
werkloosheid enz. te Haarlem.
Hoewel wij in den loop van de laatste weken
reeds verschillende statistische bijzonderheden
medegedeeld hebben over de Haarlemsche ge
meente-instellingen, zijn uit de thans versche
nen Statistische Gegevens over het le kwar
taal van 1936 toch nog eenige belangrijke
cijfers op te diepen.
De gemeentebedrijven
Reeds deelden wij mede dat het gasverbruik
over Januari en Februari (vergeleken bij de
zelfde maanden van 1935) gestegen was, ter
wijl Maart daarentegen weer een kleine ach
teruitgang aanwees.
De officieele cijfers over de aflevering van
gas zijn:
1935 1936
Januari 2.166.316 M3 2.185.782 M3
Februari 1.955.360 M3 2.057.569 M3
Maart 2.086.540 M3 2.068.475 M3
Totaal 6.208.216 M3 6.311.826 M3
De verkoop van gas was over Maart minder
omdat er nu blijkbaar minder gas voor ver
warming gebruikt is, daar de maand veel
minder koud was dan een jaar geleden.
Maar niettegenstaande deze ongunstige fac
tor blijkt, dat
de gasverkoop in het le kwartaal van
1936 103.610 M3 grooter is geweest dan
in hetzelfde tijdvak van 1935. Een
vooruitgang van bijna 2 pet. Daaruit
blijkt dus, dat de achteruitgang van
het gasdebiet tot het verleden be
hoort.
Het aantal vastrechtgebruikers bij gas is
evenwel nog steeds aan het terugloopen. Het
daalde in het laatste jaar van 6575 tot 5440.
De resultaten van het electriciteitsbedrijf
zijn nog gunstiger. De verkoop over de eerste
3 maanden van 1936 was 10.660.533 KWU. of
414.129 KWU. meer dan over het le kwartaal
van 1935.
Dit is dus een stijging van bijna 4 pet.
Het aantal vastrechtgebruikers bij electri-
citeit stijgt nog steeds. In een jaar vermeer
derde het weer van 11.606 tot 12.308.
Daaruit blijkt dus dat het vastrecht voor
electriciteit populairder bij de gebruikers is,
dan het vastrecht voor gas.
Het waterleidingbedrijf leverde in dit kwar
taal 488.737 M3 af, tegen 494.225 in hetzelfde
tijdvak van 1935.
Dit is dus een kleine achteruitgang.
Vreemdelingen
Er vestigden zich in dit kwartaal 187 vreem
delingen, terwijl er 272 vertrokken. Het aantal
vreemdelingen hier ter stede ging dus met 85
achteruit.
Blijkbaar is het aantal Duitsche
dienstboden wat aan het afnemen,
want er vertrokken 210 vrouwen, ter
wijl er slechts 157 aankwamen. Een
vermindering dus van 53.
De werkloozen
De statistiek over de werkloosheid is eenigs-
zins uitgebreid. Nu zijn gegevens opgenomen
over de werkloosheid in verschillende vakken
en de leeftijd der werkloozen.
In April waren als werkloos ingeschreven bij
de Arbeidsbeux-s:
Mannen
•r4 O
I
Handel en kantoor 52 109 99 5 265
Metaalbewerkers 97 295 646 10 1048
Bouwvakarbeiders 118 395 1173 61 1747
Grafische vakken 8 36 87 1 132
Fabrieks-, haven- en
transport 84 477 900 21 1482
[Land en tuinbouw 12 52 115 6 185
HAARLEM GR.HOUTSTR.ig
(Adv. Ingez. Med.)
andere beroepen
Vrouwen
Handel en kantoor
Huiselijke diensten
andere beroepen
75 313 1058 45 1496
51
26
18
113
111
72
Totaal 541 1794 4167 149 6651
Over Januari was het totaal aantal werk
loozen 7402, of 849 meer.
Aan valide werkloozen werd in het eerste
kwartaal van 1936 uitgekeerd f 809.344 tegen
f 682.524. Een zeer belangrijke stijging dus.
Dat is ook wel te begrijpen als men bedenkt,
dat het gemiddelde aantal werkloozen in
Januari 1936 bijna 1000 hooger was dan in
Januari 1935.
In Januari waren er 711 werkloozen be
neden de 20 jaar ingeschreven, in April 541
Een vermindering dus van 170.
Het aantal tusschen 20 en 30 jaar vermin
derde van 2133 tot 1794, alzoo 339.
De groep 3165 jaar daalde van 4414 tot
4167. dus 247.
Het aantal arbeiders boven 65 jaar daalde
slechts met 5.
Uit deze cijfers blijkt wel, dat bij voorkeur
jonge arbeiders aan het werk gezet worden.
Bij de tijdelijke werkgelegenheid geheel cf
gedeeltelijk voor rekening der gemeente wa
ren in April 466 arbeiders te werk gesteld,
tegen 279 in April 1935.
Weinig bouwwerken.
In de eerste drie maanden van 1935 werd
bouwvergunning verleend voor werken waar
van de bouwkosten f 1.270.160 bedroegen.
Over het eerste kwartaal van 1936 was dit
slechts f 860.208. Dus ruim 4 ton minder.
Dit illustreert duidelijk, dat er thans veel
minder gebouwd wordt.
In het afgeloopen jaar is er nog vrij veel
gebouwd, het aantal woningen steeg van
34921 in eind Maart 1935 tot 35929 in eind
Maart 1936. Een vermeerdering dus van ruim
duizend.
Heemstede zal het nadeelig
saldo van „Heemstede's
Belang" betalen.
Met ingang van 1936.
Na eenige beschouwingen heeft de Heem-
steedsche gemeenteraad Donderdagavond een
voorstel van B. en W. aangenomen, dat be
oogde te beginnen met 1936 het nadeelige
saldo van de woningbouwvereeniging „Heem
stede's Belang"' uit de gewone middelen der
gemeente te betalen, welke bijdragen ge
durende 10 jaren wordt verhoogd met een
tiende van de verliezen, uitgetrokken op de
door B. en W. goedgekeurde balans der ver-
eeniging per 31 Dec. 1935 (bedragende
f 5647.25), met verplichting tot terugbetaling,
zoodra de exploitatie dit toelaat, onder voor
waarde dat telken jare op het gezamenlijke
bedrag 4 pet. intrest wordt bijgeschreven.
Verder werd aangenomen het voorstel ter
uitvoering hiervan ten laste van de gemeen-
tebegrooting voor 1936 zal worden gebracht
een tiende van het exploitatieverlies per 31
December 1935 (f 2131.86) en f 6000 geschat
verlies over 1936.
De tooneelavond voor den
Vrede.
Initiatief van de commissie van moeders en
opvoedsters uit „Volkenbond en Vrede".
Morgen, Zaterdag, zal in den Stads
schouwburg een tooneelavond plaats
hebben, waarvoor het initiatief is
genomen door de Commissie van
moeders en opvoedsters uit „Volken
bond en Vrede".
Wij herinneren nog even aan deze uitvoe
ring, waarvoor reeds veel belangstelling is
gebleken. Het stuk. dat zal worden opgevoerd,
is voor dezen avond speciaal geschreven. Het
bestaat uit drie afzonderlijke scènes, en een
entrée welke de verbroedering der volkeren
voorstelt. In deze entrée zingen ongeveer 100
schoolkinderen mede.
Ook heeft mevrouw Marguérite Couperus
de toezegging gedaan dat zij voor de pauze
eenige van haar mooie oude liederen zal zin
gen. Mevrouw Couperus is in Nederland zoo
wel als in het buitenland geen onbekende. In
het najaar zal zij o.a. een weldadigheidscon
cert geven onder auspiciën van het Engel-
sche hof.
Over de bezetting van de drie scènes, die
ten tooneele zullen worden gebracht kunnen
wij meedeelen dat de vrouwelijke hoofdrol
zal worden vertolkt door Aline Marcus, een
leerlinge van de Amsterdamsche tooneel-
school, die binnenkort haar eindexamen zal
doen en reeds thans als veel belovend bekend
staat. Haar tegenspeler is een der bekendste
leden van H. T. Cde heer Nijenbranding
de Boer.
Naar men ons mededeelt zijn reeds veel
kaarten voor dezen avond verkocht. Men
wachte dus niet tot het laatst.
Werd voor 500 jaar gesticht.
Het mooie poortje in de Jansstraat dat nu
toegang geeft tot de school voor voor
bereidend onderwijs.
Wij geven hierboven een teekening van
het poortje in de Jansstraat dat toegang
geeft tot de openbare school voor voorberei
dend onderwijs No. 1.
Vroeger was dit de toegang tot het St.
Barbara Gasthuis, wat nog duidelijk blijkt
uit den gevelsteen, voorstellende een zieken
zaal. Het paard dat men daar boven ziet is
het wapen van het oude adellijke geslacht
van Assendelft. Uit dit geslacht is voortge
komen Hugo van Assendelft, die in het begin
der 15de eeuw pi'iester te Haarlem was. Hij
staat bekend als de stichter van het St.
Barbara Gasthuis. Onder den gevelsteen
staat:
Om dat wie oud ende behoeftich schenen
verlaten,
Heeft Hugo van Assendelft hier gesticht
't onser baten".
Het jaartal 1624 dat op het poortje staat
heeft vermoedelijk betrekking op een restau
ratie.
Het ziekenhuis werd. dat is onbe
twistbaar, in 1436 geopend. Zoodat
het dus thans juist 500 jaar bestaat.
Allan vertelt er van:
Het gesticht dankte zijn ontstaan aan het
godvruchtig gebruik onzer voorvaderen, die
zoowel hier als elders, ten behoeve van rei
zigers, kranken of veria tenen, huizen of in
richtingen lieten bouwen, opdat die behoef-
togen daarin of tijdelijk of levenslang wo
ning en verpleging zouden kunnen bekomen
om niet om Godswil en vandaar dan
ook. dat de stichters er voor zorgden om
door het geven van gelden, landerijen, hui
zen, kostbaarheden of andere schenkingen,
de noodige fondsen bijeen te brengen, uit
wier renten of opbrengst de verpleegden kon
den worden onderhouden. Door zulk een
vroom beginsel geleid, stichtte Heer Hugo
van Assendelft, die met een zijner ambtge-
nooten een huis in de Jansstraat bewoonde,
welke naast de woning van den abt van
Egmond stond, zijn liefdadige instelling. Dit
huis liet hij in 1435 inrichten tot een verblijf
voor oude, gebrekkige en hulpbehoevende
lieden, welke stichting hij, naar gewoonte en
rechtstoestand van die dagen, aan de stad
zijner inwoning of aan een of ander gild
moest opdragen. Hij begiftigde de stad er
mede en droeg, gelijk wij in den fundatie
brief lezen, den lOden April 1435 het door
hem bewoonde huis, benevens 200 Bourgon
dische schulden, in vrijen eigendom aan de
stad Haarlem op. o.a. onder de uitdrukke
lijke voorwaarde, dat het zoude dienen tot
woning voor arme en gebrekkige menschen
en dat het ten eeuwige dage door de stad
Haarlem als zoodanig zoude worden in
stand gehouden, ja. zelfs herbouwd en her
steld moest worden, indien het mocht af
branden.
Oorspronkeijlk was dit gesticht verdeeld in
twee kamers, die te zamen. met 13 legerste
den, genoegzame ruimte boden tot verpleging
van een gelijk aantal vrouwen, allereerst
aangewezen door den stichter zelve en later
door de over die stichting aangestelde re
genten.
De stichting kreeg later nog verschillende
schenkingen, waaronder eenige van groote
waarde.
In 1436 werden de eerste patiënten opge
nomen.
I
Het woord is aan....
Destauches:
Het is in tegenspoed dat
groote moed schittert.
De regenten hebben niet steeds in vrede
en vriendschap geleefd: eenige keeren moest
zelfs het stadsbestuur ingrijpen.
In het begin der 19e eeuw verloor de stich
ting een gedeelte van haar bezit, waardoor
het aantal verpleegden tot 6 of 7 terugge
bracht moest worden. In 1841 stelden de re
genten aan het stadsbestuur voor de stich
ting van bestemming te doen veranderen
en er een bewaarschool van te maken.
Het stadsbestuur ging er mede accoord en
verleende daarvoor een subsidie van f 4100.
Heeft men zich in die dagen niet den
stichtingsbrief herinnerd?
95 jaar geleden werd dus de Bewaarschool
geopend, officieel geheeten ..Bewaar- en
oefenschool voor jonge kinderen".
Later heeft de gemeente de exploitatie
van de Barbara-Bewaarschool overgenomen,
zoodat deze nu bekend is als de Voorberei
dende School No. 1.
Financieele teleurstelling voor
Zandvoort.
Voor steun ƒ40.000 te laag geraamd.
In de raadsvergadering van Zandvoort
werd door Burgemeester Van Alphen mede
gedeeld. dat het gemeentebestuur van den
minister van Binnenlandsche Zaken het be
richt had ontvangen, dat de post „Ondersteu
ning aan werkloozen" op de begrooting voor
1936 te laag was geraamd en dat die post met
f 40.000 moet worden verhoogd.
OP DE HEEMSTEEDSCHE WIELERBAAN
KOMT MOTORGANGMAKING.
De raad van Heemstede heeft Donderdag
avond een voorstel van B. en W. aangeno
men, waarbij vergunning wordt verleend aan
een Aalsnxeersch sportconcern tot het hou
den van ten hoogste 5 wielerwedstrijden met
gangmaking van lichte motoren op de wieler
baan aar de Sportparklaan.
Smaakvol..! en toch goedkoop..?
Alléén Gr. Houtstr. 179, Tel. 14269
(Adv. Ingez. Med.)
Schuschnigg wordt ook leider van de Oosten-
rij ksche militie.
pag. 4
De pacificatie en bestuursordening van Abes-
synië.
pag. 4
Lord Allenby, de bekende Engelsche legeraan
voerder uit den wereldoorlog, later propa
gandist voor den wereldvrede, is overleden.
pag. 4
Tegen den bestuurder van den auto betrok
ken bij het ongeluk aan de Kampervest is
twee maanden gevangenisstraf geëischt.
pag. 3
De Eerste Kamer heeft de Indische begroo
ting aangenomen.
pag. 3
De slagersbonden aanvaarden het gehakt in
blik.
pag. 3
De Goudsche brandweer is eindelijk ingerukt.
pag. 3
Het vroegere St. Barbara Gasthuis werd voor
500 jaar gesticht.
pag. 1
Belangrijke cijfers over Haarlemsche ge
meentebedrijven en de werkloosheid.
pag. 1
De raad van Heemstede besluit het tekort van
„Heemstede's Belang" voor gemeentereke
ning te nemen.
pag. 7
Zandvoort's raad moet f 40.000 „vinden" op de
bcgrooting
pag. 7
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: Starhemberg.
pag. 1
Van onzen Weensclien correspondent: Na de
Kabinetsreorganisatie in Oostenrijk.
pag. 2
Van onzen Londenschen correspondent: En-
geland's democratische koning.
pag. 4
Jhr. dr. J. C. Mollerus: Lands en Plaatselijk
Protectionisme.
pag. 6
Helen de Balbian Verster: De voordrachtkun
stenares: Marguerite Couperus.
pag. 6
J. H. de Bois: Kunstzaal Reeker.
pag. 6
Zal de Nederlandsche zweefvliegerij de bui-
tenlandsche evenaren?
Sport in 't Kort.
pag. 3
pag. 13
De Burgerlijke Stand van Haarlem is ooge
nomen op pag. 8,