Een Herleving
WOENSDAG 3 JUNI '1936
HX'AüEE MrS D A''G E E'AÖ
3
Enthousiasme voor de Luchtvaart
te Noordwijkerhout.
Het eerste officiëele Nederlandsche
record voor vliegtuigmodellen
gevestigd.
Dienststukken voor de N.
overgeschreven.
S. B.
Het is met Pinksteren op de vlieghei in
Noordwijkerhout een drukte van belang ge
weest.
Onder auspiciën van de Nederlandsche
School voor Zweefvliegers is een wedstrijd ge
houden voor vliegtuigmodellen, die door de
deelnemers zelf ontworpen en vervaardigd
moesten zijn. Uit alle deelen, uit alle standen
van ons land zijn dan ook jonge luchtvaartge-
zinde Nederlanders naar het uitgestrekte ter
rein daar achter de duinen gekomen om hun
scheppingen met elkaar te vergelijken in een
eerlijken strijd".
Van te voren was al een basis voor hun po
gingen gelegd. Met Kerstmis is een dergelijke
bijeenkomst gehouden. De heer Franssen, de
directeur van de school en de instructeur heb
ben toen les gegeven in de theorie vjui stabili
teit en vliegeigenschappen. De toen door hen
gegeven lijnen zijn in het algemeen trouw ge
volgd en hebben thans tot goede resultaten
geleid. In het algemeen kan worden gezegd,
dat de toestelletjes alle een merkwaardige
stabiliteit aan den dag légden. Ook de wend
baarheid was in het algemeen zeer goed. Het
gevoel voor goeden bouw en goed evenwicht
was bij verreweg de meeste toestellen overdui
delijk. Ook het eigen initiatief kwam aan den
dag in allerlei details, die de bouwers uit eigen
ervaring hadden gevonden.
Speciaal dient hier het Manri toestel te wor
den vermeld, dat geheel op eigen vinding be
rustte al is ook hier, als bij alle andere ont
werpen, het Duitsc.he origineel nog in principe
aanwezig. De „oortjes" aan het eind van den
vleugel, de constructie van den, door een dra
gende buitenhuid van celluloid verstijfden,
vleugel zelf waardoor het ook na een harde
landing onmiddellijk mogelijk is na te gaan of
breuken zijn opgetreden de zeer stijve con
structie van het geheel, maakten dit toestel
van den heer Richard de Boer uit Tilburg wel
uniek. Het bleek ook uitstekende vliegeigen
schappen te bezitten. Het mooiste model in
afwerking was de Grosze Winkler van den
heer Dykman.
In de buurt van een hoog duin vlogen tel
kens de kleine witte, roode en blauwe vogels
vol gratie de lucht in. Hooger en hooger ste
gen ze: dan kwam 't oogenblik dat het touw,
werd afgehaakt en op eigen kracht zweefden
ze verder. Soms bleven ze minutenlang zoo
drijven op de kracht van wind en thermiek om
dan, meestal in statige glijvlucht, weer te da
len.
Het hoogtepunt werd bereikt, toen het toe
stel van den heer R. de Boer (een Baby, niet
de nieuwe Manri) hoog opsteeg, draaide en
wendde en tenslotte aan den horizon in een
wolk verdween. De officieele tijdopname was
4V2 minuut, het eerste officieele Nederland
sche record voor vliegtuigmodellen volgens de
regels van de Federation Aéronautique Inter
nationale.
Maar het toestel is niet meer gevonden. Ver
weg is het de wolken in gezweefd.
Een half uur later heeft de secreta
ris van de Jeugdafdeeling van de Ne
derlandsche Vereeniging voor de
Luchtvaart het weer gezien door een
kijker. Aangezien het echter onmid
dellijk daarop weer verdwenen was,
kon men geen tweede feit constatee-
ren, zoodat deze tijd niet als officieel
Nederlandsch record kan worden ge
homologeerd.
Vele andere typen waren er naast de Manri
ën de Baby nog te onderscheiden: Gentsch,
Strolch, Kolibri,
Helaas was echter de startroutine niet in
overeenstemming met de bouwvaardig'heid. De
meesten startten te veel in de turbulentie vlak
bij het hooge duin en ook de onrustige, buiige
lucht vormde een groot obstakel.
Ook waren sommige toestellen niet-
aangepast aan de roerigheid van het Neder
landsche luchtruim. De Gentsche types bij
voorbeeld vertoonen wel een wonderbaarlijke
stabiliteit, maar ver onvoldoende weldbaar-
heid, zoodat met dit type geen behoorlijke tij
den werden geboekt. Het is ongetwijfeld nood
zakelijk, dat de start, dit zoo belangrijke
onderdeel voor een goede vlucht, nog eens
goed ctoor de bouwers onder handen wordt
genomen. Op deze manier kwamen vele
goede ontwerpen door een onhandige start
lang niet voldoende tot hun recht.
Nevens de zweef-wedstrij den werd ook een
wedstrijd met motormodellen gehouden. De
motor wordt dan aangedreven door de torsie
van een rubberkabel, die met een soort boor
werktuig wordt opgewonden. Hier waren alle
toestellen van het door van Hattum van de
afdeeling Constructie bij de Koolhoveni'abrie-
ken geconcipiëerde model „Specht". De ge
broeders Morees waren hier ver aan de spits.
Ook bij deze toestellen waren aardige nieuwe
details op te merken, onder andere een drie-
bladige schroef. Vermeld dient hier de jeug
dige enthousiast, die- zijn toestel meende te
moeten oplaten met een netjes opgewonden
rubberkabel maarzonder de toch wel
bezwaarlijk te missen propeller, die te gele-
genertijd uit zijn zak te voorschijn kwam
De uitslagen waren:
A. Zweefvliegtuigmodellen.
Ie prijs: een wisselbeker, uitgeloofd door
het blad de Vliegsport: R. de Boer, Tilburg.
Officieele tijd 4V2 minuut (Ned. Record) Mo
del Baby:
2e prijs: een week vrij onderricht in het
zweefvliegen aan de N. S. Z.: De heer van dei-
Linden voor het beste gemiddelde: 133 sec.
Model Strolch.
B. Motormodellen.
Ie prijs: een zilveren legpenning van de
Nederlandsche Vereeniging voor de Lucht
vaart voor den besten tijd: L. Morees 47 sec.
Model Specht.
2e prijs: een Voigtlander Camera, aangebo
den door de N. S. Z.: M. Morees, voor het bes
te gemiddelde: 39 sec. Model Specht.
Thans liggen de Pinksterdagen weer achter
ons. Uit alle gesprekken, die op te vangen
waren tusschen de deelnemers aan het harti
ge maal. dat deel uitmaakt van het internaat
van de N. S. Z., kan zonder twijfel worden ge
constateerd, dat dit contact van de Neder
landsche Luchtvaartgezinde jeugd tot nieuwe
resultaten zal leiden. We hoorden fantastische
projecten als dubbele schroeven, nieuwe soor
ten buitenhuidwat al niet?
Na het theoretische onderricht met Kerst
mis, zijn thans de resultaten onder de loupe
genomen. En gebleken is. dat een goede on
dergrond bestaat voor een theoretisch onder
richt in verdere details, dat de hoofdschotel
zal vormen van de volgende bijeenkomst, die
de N. S. Z., haar roeping getrouw, zal organi
seren.
Ambtenaar van Sociale Zaken betrapt.
Een ambtenaar aan de afdeeling werkloos
heidsverzekering en arbeidsbemiddeling van
het departement van sociale zaken, die af
schriften van dienststukken aan een kring
huis van de N.S.B., volgens een bericht in
enkele bladen, had doen toekomen,' is, naar
wij vernemen, een ambtenaar op arbeidscon
tract werkzaam. Mededeelmgen welke hem
alleen uit den dienst bekend waren en die
dus geheim behoorden te blijven, bracht hij
over aan iemand van buiten den dienst. Zoo
dra zulks bekend is geworden, aan den direc
teur van den dienst der werkloosheidsver
zekering en arbeidsbemiddeling, ir. R. A. Ver-
wey, is den betrokkene hiertoe onmiddellijk
de pas afgesneden, doordat hem op grond van
artikel 49, 1ste lid van het arbeidsovereen-
komstenbesluit de toegang tot de lokalen is
ontzegd.
Benzineprijs wordt een hc
cent hooger.
JUNI HEEFT REEDS EEN RECORD
GEVESTIGD.
In den nacht van Zondag' op Maandag is in
de Bilt een minimum-temperatuur van 0.7 gr.
C. opgeteekend, een kouderecord voor Juni
sinds het begin der waarnemingen in 1849.
KRUISER „DE RUYTER" WEER IN
SCHIEDAM.
De kruiser „De Ruyter" is Maandag 1 Juni
teruggekomen bij de werf van aanbouw te
Schiedam, na in de Schotsche wateren met
succes proef te hebben gestoomd. Bij de offi
cieele volle-krachtproef werd de gecontrac
teerde vaart ruim overschreden.
Sir Henry Deterding in den
echt verbonden.
AMSTERDAM, 2 Juni. Op het Amster-
damsche raadhuis is Dinsdag het huwelijk
voltrokken tusschen Sir Henry Deterding,
directeur-generaal van de „Koninklijke" en
de Duitsche mejuffrouw Charlotte Minna
Knaack.
Het paar werd persoonlijk door burge
meester de Vlugt in den echt verbonden.
Na de huwelijksvoltrekking zijn de heer
en mevrouw Deterding per vliegtuig naar
Berlijn vertrokken.
AANBESTEDING NIEUWE HALTE
MUIDERPOORT.
De Nederlandsche Spoorwegen hebben in
het openbaar aanbesteed het uitvoeren van
grond en spoorwerken, het maken van een
perron en betonvoeten voor een overkapping,
met bijkomende werken, ten behoeve van
de nieuwe halte Muiderpoort te Amsterdam:
1. vrij in levering van zand en keuze werklie
den;
2. vrij in levering zand met verplichting om
hoofdzakelijk Amsterdamsche werklieden te
gebruiken.
Hiervoor was het laagst ingeschreven door
Kraayeveld's Aann. Mij. N.V. en A. Hofman
Fzn., te Heemstede, voor f 189.000.
Luchtketel uit elkaar
gesprongen.
Zestienjarige jongen doodelijk gewond.
Dinsdagavond om acht uur is bij een be
proeving van een luchtketel in de werkplaats
van het electro-technisch bureau van de Gebr.
Ottevanger in de Nieuwstraat te Leerdam,
plotseling de bodem uit het toestel gespron
gen, waardoor dit omhoog vloog. De zestien
jarige A. Peek, die over het toestel gebogen
stond om den druk van den manometer af te
lezen, kreeg de ketel tegen het hoofd en zonk
bewusteloos ineen. Twee doktoren waren
spoedig aanwezig en constateerden een sche
delfractuur. Het slachtoffer werd naar het
gemeenteziekenhuis vervoerd, waar kort na
aankomst de dood intrad. De andere omstan
ders bleven ongedeerd.
Isaac Israels in Teyler.
Een trommclslaagster.
Ons plaatje van vandaag geeft, zooals de
vertrouwde bezoeker van Teyler's Museum
wel dadelijk op zal merken, geen reproduc
tie van de groote schilderij die daar in de
tweede zaal hangt, doch van een krabbel
door den artist op een koperen plaatje van
precies hetzelfde sujet gemaakt. Het leek ons
wel interessant voor een enkelen keer dit
zijsprongetje in onze kunstbeschouwingen
te maken, omdat de lezer met dit plaatje in
handen voor de schilderij in het Museum
staande, veel gemakkelijker het wezenlijke
van Isaac Israels' kunst zal vatten en waar-
deeren, dan wanneer hij zich uitsluitend met
de schilderij, die in deze zaal toch al op bij
zondere wijze uit de lijn valt, bezig houdt.
Gaat de leek deze trommelende juffrouw
vergelijken met bijvoorbeeld soortgelijke ker-
misklantjes op de schilderij van Scholten, in
deze zelfde zaal, dan zal hij misschien ge
neigd zijn Israels' werk „niet af" te vinden.
Meer nog dan de schilderij zal het hierbij
gegeven krabbeltje hem kunnen laten zien
dat, wat „af" lijkt bij Scholten nimmer in
Israels' bedoeling lag. De schilder der vorige
generatie vertelt uitvoerig, inventariseert
nauwkeurig kleedje, schoentjes, haardracht,
sieraden van zijn modelonze impressio
nistische tijdgenoot vat bliksemsnel den in
druk van wat zijn oogen zagen in enkele ner-
veuse lijnen samen en doet dat, door aange
boren genialiteit zóó goed, zóó onweerleg
baar dat het weinige dat hij geeft voldoende
en overtuigend is.
En als hij hetzelfde sujet gaat schilderen
gaat hij op eenzelfde wijze te werk. Daar is
in dat schilderen van Isaac Israëls geen
oogenblik aarzeling meer, ook de emotie die
de geziene dingen hem als „kleur" gaven
vertolkt hij even a-bout-portant als hij die
hunner vormen in wat flitsende „lijnen"
vastlegt. Zijn kunst is in hooge mate op wat
men het visueele noemt, afgestemd, Een
geestelijken inhoud moet men er' niet verder
onder zoeken dan voor zoover de scherpte
van zijn blik, van zijn observatie een bui- I
tengewoon groote levendigheid van zijn geest I
verraadt. Met deze arbeidswijze is het Ibe-
EERSTE KAMER.
Ive
Om den versnelden bruggenbouw
te kunnen financieren.
DEN HAAG -Dinsdag.
De Eerste Kamer heeft een herfstigen zo
meravond besteed aan de behandeling van
het wetsontwerp, dat door middel van een
verhooging der tijdelijke heffing van het
bijzonder invoerrecht op benzine, welke den
benzineprijs met een halven cent per Liter
zal verhoogen, de Regeering moet helpen
aan een bedrag van 2 1/4 millioen gulden
per jaar, gedurende tien jaar teneinde den
bruggenbouw in versneld tempo mogelijk te
maken.
Ondanks de avondlijke omstandigheden
heeft de senaat het ontwerp grondig behan
deld.
Er waren nogal bedenkingen.
De heer Van den Bergh vond het wel
een reden tot dankbaarheid, dat de Regee
ring van de tolheffing op de bruggen als
middel om aan de millioentjes te komen,
heeft afgezien, Maar dat nu toch de wegge
bruikers door hun duurdere benzine het geld
bijeen zullen moeten brengen, vond hij al
even onbillijk' als de tolheffing zou geweest
zijn. Hij noemde dat strijdig met de recht
vaardigheid. En. als het naar zijn zin zou
gaan, dan zou de versnelde bruggenbouw
moeten worden gefinancierd uit het Werk
fonds. waaraan alle belastingbetalers bij
dragen.
Ook de heer Van Citters vond het bar
onbillijk, dat de weggebruikers, die toch al
genoeg voor de wegen bijdragen terwijl
het vervoer te water niets betaalt voor ka-
nalenaanleg nu nog weer speciaal zullen
moeten bijdragen om de bruggen in het
groote verkeer sneller af te bouwen.
Bovendien wilde deze senator, nu door de
overneming van een amendement-de Geer
„aan den overkant" bepaald is. dat de 2 1.4
millioen niet als bestemmingsheffing in het
Wegenfonds zullen worden gestort, maar
aan de gewone middelen ten goede zullen
komen, wel eens weten, welke zekerheid er
bestaat, dat de millioentjes ook inderdaad
aan de versnelling van den bruggenbouw
zullen ten goede komen.
De heer Ter Haar liet het bij de verkla
ring, dat hij niet met het ontwerp zou kun
nen meegaan, omdat, ofschoon hij den hal
ven cent op zichzelf niet onoverkomelijk
achtte, zijns inziens, met dien halven cent de
grens van het toelaatbare inzake de lasten
op het autoverkeer zou worden overschre
den.
Minister Oud hield den opposanten voor,
dat, al beteekent de halve cent inderdaad
een nieuwe last voor de weggebruikers, de
weggebruikers dan toch ook zeer veel voor
deel van den versnelden bruggenbouw zul
len hebben; en dat toch ook niet over het
hoofd mag worden gezien, dat de benzine
prijs de laatste jaren zeer aanzienlijk is ge
daald.
En de waarborg, dat het geld Inderdaad
zal worden besteed voor de bruggen, ligt in
het verlangen der Regeering om de bruggen,
die overigens dringend noodig zijn, zoo snel
mogelijk te bouwen.
Nadat Minister van Lidth de Jeude
er nog op had gewezen, dat tegenover de
benzineprijsverhooging het verdwijnen van
hooge veei'- en schipbruggelden staat, werd
het ontwerp aangenomen zonder hoofdelijke
stemming. Alleen de heer Ter Haar liet zijn
„tegen" aanteekenen.
Critiek op zuivelpolitiek is
gemakkelijk.
Uitvoering der steunregeling echter moeilijk.
Uit Haarlem's Dagblad van 1886.
lllll!llllllilllll!llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
grijpelijk dat Isaac Israels' schilderijen bijna
zonder uitzondering lenig en dun geschilderd
zijn; op een eenmaal neergezet-ten toets te
rug te komen, dien te overschilderen, laag
op laag, tot het vereischte effect bereikt
was, dat alles lag niet in zijn aard. Lukte
hem soms zijn aanval op het blanke doek
niet dadelijk tot zijn volle tevredenheid, wel,
dan wierp hij zijn opzet liever in de kast bij
andere soortgenooten en begon een schoon
doek, dan dat hij bleef „priegelen". Een
beetje kostbare arbeidsmethode, doch een
die hij zich veroorloven kon. En die nog een
ander, belangrijker bezwaar kreeg doordat
na zijn dood die losgelaten aanzetten, als
schilderijen omlijst, in de wereld gekomen
zijn en voor geruimen tijd de geldswaarde
van zijn werk zullen blijken verminderd te
hebben en zeker ook den totaalindruk van
zijn levenswerk geen goed zullen hebben ge
daan. Hij was misschien te nonchalant om
dat te verhinderen door tijdig het niet be
reikte te vernietigen, misschien ook liet het
hem koud.maar in ieder geval heeft hij
voor de later levenden de moeilijkheid ge
schapen zijn oeuvre dat vol pracht en betee-
kenis is. serieus te moeten schiften.
In Teyler's schilderij, dat onbegrijpelijker
wijze vol en vol bersten in de verf zit, iets
wat bij Isaac's dunne en directe verfop-
dracht nog onbegrijpelijker wordt en wat ik
nog nimmer in die mate ontmoette, vindt
men Isaac's in Holland zeldzame qualiteiten
in ruime mate terug. Met een aan Frans
Hals herinnerende zwierigheid bouwt hij de
figuur in losse streken op; hij teekent,
schrijft als het ware met zijn druipnat pen
seel de kleur-emot.ie neer die het kermis-
kleurig vrouwtje op hem gemaakt heeft.
Zooals hij ln ons krabbeltje even fel vorm en
stand der dingen noteerde. Het is aardig te
In de 142ste algemeene vergadering van
de Hollandsche Maatschappij van Landbouw,
gehouden in „Krasnapolsky". te Amsterdam,
heeft hedenmorgen dr. ir. P. N. Boekei, rijks-
zuivelconsulent. gedetacheerd bij de Neder
landsche Zuivel Centrale, een inleiding ge
houden over „Zuivelvraagstukken"._
Van de met de hoofdtaak der Zuivel-Cen-
trale in meer of minder verwijderd verband
staande regelingen werden in de eerste plaats
genoemd de koelhuisboterregellngen. welke
aan het gestelde doel hebben beantwoord,
evenals het uit de markt nemen van boter op
bepaalde provinciale markten. De kaaspo
sitie werd gesteund door export van een noe
menswaardig kwantum kaas naar Rusland,
waarmede de ervaring niet onverdeeld gun
stig was. De binnenlandsche zulvelafzet wordt
bevorderd door een intensieve reclamecam
pagne, bekostigd uit fondsen, afkomstig van
de heffingen op den zuiveluitvoer naar ge-
contingenteerde landen.
De resultaten van de zuivelregelingen na
gaande, moet geconstateerd worden, dat de
indertijd zoo mogelijk in uitzicht gestelde
richtprijs voor de melk van 5 a 5',2 cent niet
is bereikt. Zulks is echter niet veroorzaakt
door mislukking van de steunregeling. De oor
zaak is gelegen in de geweldige daling van de
wereldzuivelprijzen. die veel verder is gegaan
dan aanvankelijk verwacht werd Het afge-
loopen jaar kenmerkte zich in het bijzonder
door lage zuivel- en daarmede overeenkomen
de melkprijzen. Sindsdien is gelukkig de zui-
velpositie verbeterd en is er plaats geko
men voor eenige hoop, dat we wellicht weel
een iets stijgende lijn zullen krijgen.
Minder hoopvol laat zich het binnenlandse!)
boterverbruik aanzien.
Door een en ander is de toestand zoodanig
gewoi-den, dat, als deze ontwikkeling zoo
voortgaat, maatregelen niet zullen kunnen
uitblijven.
Spi'. eindigde zijn betoog met een beroep
op de veehouders om voor oogen te houden,
dat critiek wel gemakkelijk is, maar dat de
uitvoering der steunregelingen op het zoo
zeer uiteenloopende gebied van de zuivelbe
reiding zeer moeilijk is.
Heffing van scheepvaart
rechten.
Rapport der Commissie verschenen.
Verschenen is het „Rapport inzake de hef
fing van scheepvaartrechten". In overeen
stemming met de opdracht heeft het onder
zoek van de staatcommissie voor het vervoer
zich bewogen op het terrein der scheepvaart
heffingen. Met name is nagegaan in hoeverre
de klachten, waarmede de binnenscheepvaart
zich tot den minister van Waterstaat heeft
gewend, juist waren. In die gevallen, waar
bleek, dat ook naar het oordeel van de com
missie de klachten gegrond waren, is onder
zocht op welke wijze aan de bezwaren tege
moet gekomen kon worden. Uit de conclusies
der commissie wordt het volgende overge
nomen
De differentiatie in de scheepvaartrechten
vindt haar oorzaak in het tolvrij zijn van de
rijkswaterwegen, in de ongelijkheid van de
kosten, welke besteed worden aan de ver
schillende waterwegen en bijbehoorende kunst
werken en in het verschil van opvatting van
de beheerders omtrent de vraag, welk deel
dier kosten ten bate van de scheepvaart komt
en in welke mate deze hiervoor dient bij te
dragen. Verder dient het streven er op ge>
richt te zijn de meest schrijnende rechten te
verminderen, eenerzijds door het zoeken naar
partieele oplossingen als bij de Groninger
Veenkoloniale kanalen (de zgn. convenant
kanalen), zooals door de commissie in een
vroeger rapport is aangewezen, anderzijds
door bij de ter goedkeuring voorgeschreven
tarieven van scheepvaartheffingen nauwkeu
rig toe te zien, dat bij deze heffingen uitslui
tend rekening wordt gehouden met de uitga
ven, welke overeenkomen met de werkelijke
behoeften van de scheepvaart en redelijk in
verband met de scheepvaart gebracht kun
nen worden.
Aan het rapport zijn vele bijlagen plus 2 uit
slaande kaarten toegevoegd, waarvan 1 een
overzicht geeft van de binnenscheepvaartbe-
weging, scheepvaartrechten en van het be^
heer der waterwegen in Nederland. Het rap
port is bij de rijksuitgeverij verkrijgbaar.
zien hoe in zulk een krabbel toch altijd een
groot artist naar voren komt. Het lijkt zoo
weinig maar als men wat dieper er op in
gaat vindt men in wat onbeduidend leek, de
hand van den meester terug.
De handjes die de trommelstokken vast
houden zijn met niets dan een paar kleine
lijntjes absoluut juist in de actie gegeven.
Het mager armpje van het een beetje zielig
vrouwtje, heeft nog juist de spanning voor
het trommelen van noode, en het geheele
standje van de figuur in een soort mecha
nische opgewektheid, is feilloos geregi
streerd. En alleen al het stilleventje van dien
trommel op den stoel is onze aandacht
waard. Met bijna niets worden niet alleen
hun vormen gesuggereerd, ge voelt ook het
betrekkelijk precieuse van dat muziekinstru
ment tegenover het kale. versletene van dat
tuinstoeltje er onder, dat toch nog net vol
doende functionneert.
Ja, wat is het eigenlijk waardoor we voe
len dat die trommel alleen door een artist
zóó geteekend kan worden! Zulk een ma
chine is alleraardigst om na te teekenen bij
het teekenonderwijs; dan zit er van alles
aan vast. maar de teekening zal vermoede
lijk braaf vervelend worden. Nu ziet een ar
tist zoo'n ding op een kermis in bewerking,
de quintessens van den vorm en de markante
bijkomstigheden flitsen tegen de gevoelige
plaat in zijn geestes-camera en hij geeft dat
weer in een paar lijntjes die vol inhoud en
charme zijn. Het is het wonder waardoor
kunst ontstaat, daar bestaat geen recept
voor en een man ais Isaac Israels kon het
eigenlijk ook niet helpen dat hij het zóó deed
en niet anders.
Hoe de leek met de wonderen die kunst
heeten, vertrouwd raakt? Ook daar is eigen
lijk geen recept voor te geven maar een veel
en aandachtig kijken kan den weg er heen
open stellen. Zelfs uit een krabbeltje van
een belangrijk artist valt altijd veel af te
leiden, daar wilden we vandaag maar eens,
in 't voorbijgaan, op wijzen.
Toen Isaac Israels een paar japx geleden
stierf na een aanrijding door een auto is in
ons blad over zijn levensloop en werk uit
voerig geschreven. Die mogen wij dus thans
onbesproken laten, Het is in ieder geval ver
blijdend dat hij in Haarlem's openbaar
kunstbezit vertegenwoordigd is, wat van zoo-
velen zijner belangrijke tijdgenooten niet
gezegd kan worden.
J. H. DE BOIS.
Een halve eeuw geleden
3 Juni:
Het denkbeeld om het Nederlandsche
Volk een nationalen feestdag te schen
ken, waarvoor men, zooals men zich her
inneren zal, verleden jaar den geboorte
dag van het Prinsesje aanbeval, is te
Utrecht nog niet opgegeven. Daar ter
stede zijn een paar vergaderingen van
belangstellenden gehouden en thans is
besloten maatregelen te beramen, die
tot viering van een nationalen feestdag
kunnen leiden. Om bijzondere redenen is
evenwel daartoe niet de Prinsessedag
gekozen. Aanvankelijk is bepaald, dat
men trachten zal den aanstaanden 70en
verjaardag van Z. M. den Koning met
meer dan gewonen luister te doen vieren.
De Tandem komt terug.
Er zijn dingen uit het verleden, gestorven
dingen, dewelker herleving men nimmer meer
verwacht. Ik bedoel natuurlijk niet in de da
mesmode, want daarin is iedere terugkeer
mogelijk en zelfs waarschijnlijk, behalve dan
misschien van de crinoline en de queue-
de-Paris. Tot het voor eeuwig verzwondene
rekende ik de dubbelfiets, de fiets-voor-twee,
kortom de tandem. En ziet: hij is herleefd, in
vele exemplaren reeds, en in zijn schoonste
vorm: de mixed. En het toeval wilde dat ik
hem voor het eerst terugzag in de Wilhelmina-
straat, sinds kort nog maar van haar tram
rails ontlast en teruggekeerd tot haar ouden
staat van de laatste negentiger jaren, toen ik
erdoor placht te huppelen op weg naar de
tweede klas van de school van meneer
Hubregtse
Tijdgenooten! Medescholieren uit de dagen
van „Hupy", zooals wij dezen voortreffelijken
man lichtvaardig heetten! Is de Wilhelmina-
straat u niet, evenals mij, een beetje dierbaar
gebleven? Er is niets veranderd. Er is geen
huis afgebroken, geen nieuw huis gebouwd
sinds die schoone dagen, toen d' eeuw ten
einde vlood. Haar dierbare leelijkheid is onge
schonden. Haar plavleisel is weer rails-loos.
De school staat er ook nog. Wel zijn onze on
derwijzers er niet meer, wel is Doove Ka in de
Sophiastraat, die smalle slierten drop verkocht
voor een halve en breede voor een heele cent.
sinds lang heengegaan, maar het décor is het
oude trouwe gebleven. Begrijpt gij hoe het mij.
die er zoo gaarne doorrijd, ontroerde er ook
de tandem weer te zien? Natuurlijk begrijpt
gij het.
Ik stopte en keek hem na. Mijn prille school
jeugd herleefde. Er zat een dikke Ma op met
een mageren Pa. Was het in '98 of in '99 dat
die daar ook voorbij kwaMien net toen wij
hockey speelden in de Mauritsstraat, en de bal
de Ma aan het been trof, en de Pa afsteeg
om ons na te zetten, maar na een vergeefsche
jacht het dubbelros weer beklom en wegspurt-
te met zijn gade, onder ons gejuich, om een
agent te halen? Die agent moet nu ook al lang
gepensionneerd zijn. Het was die dikke, weten
jullie nog, die altijd zoo hijgde als hij den
hoek van de Alexanderstraat nam, achter ons
aan. Maar eenmaal kreeg hij toch X bij de
kladden ik zal geen namen noemen, hij is
nou burgemeester van een groote gemeente
en de oude meneer van der Mersch, de kan
tonrechter, gaf 'm vijftig cent boete die hij
uit z'n eigen spaarpot betalen moest, en er was
niets meer in vanwege den winkel van Doove
Ka, enne hij dorst het niet aan zijn vader te
zeggenennetoen hielden we collecte
omdat-ie anders een dag in de bajes moest.
Weten jullie dat ook nog? Natuurlijk, dat
dacht ik wel.
De tandem hoorde bij dien gelukkigen tijd.
Hij was er een onmisbaar requisiet in. Als je
ongelukkigerwijze ergens op straat een scheld
partij had bijgewoond tusschen een dronken
man en zijn vrouwwat waren er vaak
dronken mannen op straat in dien tijd!
en je kinderlijk gemoed was erdoor ontzet,
dan herstelde de tandem het vertrouwen weer;
zoo gladjes, zoo rustig, zoo statig en glim
mend gleed het Huwelijk daar voor je voorbij.
Soms zat Ma voorop, en dan scheen het of
Pa haar in trots en blijdschap den volke ver
toonde. Soms was het andersom, en het
dichterlijk vuur der vaderlandsche poëzij-van-
voor-'80, die toen-nog zoo erg nawerkte, aan
vaardde ook dit. Hij trok haar met zich over
de hindernissen des Levens, hij vermeed voor
haar de kuilen waarin een ander valt. hij zat
fier rechtop en scheen te verkondigen: Hier
ben ik! Maar niet alleen! Gij wandelaar, toef
een wijle en aanschouw de zon mijns levens,
mijn lieve gade!
Met de poëzij ben ik natuurlijk niet meer
op de lagere school, maar in de Jacobijne-
straat, op de H.B'.S. Meneer Zuidema doceert.
„Waar werd oprechter trouw dan tusschen
man en vrouw ter wereld ooit gevonden?"
vraagt Vondel in zijn Gijsbreght, en het klinkt
ons wat pathetisch in de ooren. Maar meneer
vervolgt: „Twee zielen, gloënd aaneenge
smeed, en vastgeschakeld en verbonden in lief
en leed". Wij knikken. Dit begrijpen wij. Na
tuurlijkhet is de tandem! Die Vondel! Een
genie, zegt meneer. Een genie, erkennen wij
in onze van Jules Verne doordrenkte dagen.
Een technisch genie, want hij voorvoelde de
komst van de tandem!
Gij echtpaarlijk vehlculum, gij gloënd-ge-
smeede band des openbaar-vertoonde huwe-
lijksgeluks, weest welkom bij uw terugkeer.
Houdt stand! Snelt weder voort, in vriendelijke
statigheid, terwijl Pa hard trapt en Ma stie-
kum alleen maar haar voetjes x-ondbeweegt
want zoo was het goed in de sfeer der hoffe
lijkheid van '98. Aangeschakeld en verbonden,
in lief en leed....
Aarlanderveen houdt zijn
windmolens.
De vier oude windmolens te Aaxianderveen,
welke dreigden te zullen verdwijnen, omdat
zij ook den afgeloopen winter niet in staat
bleken den Drooggemaakten Polder aan de
Westzijde te Aarlanderveen voor overlast van
het water te behoeden, zullen behouden blij
ven. Ook hier heeft de z.g. „verdekkering"
uitkomst gebracht.
HUN KIND VERKOCHT.
SOERABAJA, 2 Juni. CAneta) Uit La wang
wordt een geval van kinderverkoop gerappor
teerd. Dit geval deed zich voor in de riessa
Gandool. waar een inlandsch echtpaar hun
dochtertje' van twee maanden verkócht voos
f 10, een sarong en een baadje.
