Over Amerika's toekomst.
H.D.*
DINSDAG 16 JUNI 1936
HA ARK EM'S DAGBLAD
Men leeft thans in een overgangstijd.
Amerikaansche maatschappij
is bezig zich langzamerhand
te „vereuropeaniseeren".
Tot besluit
Vandaag plaatsen ivij het tiende en
laatste artikel van de reeks Amerikaan
sche brieven, welke van de hand van
Mr. M. Kannredacteur van de Groene
Amsterdammer, in ons blad verscheen.
Wij zijn er van overtuigd, dat onze lezers
door deze artikelen hun kennis omtrent
de Amerikaansche verhoudingen aan
zienlijk hebben kunnen uitbreiden.
Alweer hoor ik: ,.U bent begonnen ons te
vertellen dat wij er in Europa allerlei dwaze
denkbeelden over Amerika op na hielden en
tenslotte is alles wat u verteld hebt ook zoo
fraai niet. Wanneer wij nu eens goed over
zien, welk tafereel je ons opgehangen hebt.
dan komen wij tot de conclusie, dat in veel
opzichten de Vereenigde Staten een achter
lijk land zijn. dat de maatschappelijke ont
wikkeling er nog in de kinderschoenen staat
en dat wij met ons oude Europa nog heel te
vreden mogen zijn".
En tóch fascineert Amerika mij Het leven,
daar. staat mij aan, het is gezond en vroolijk
en er is nog veel meer dat" ik er bewonder.
Wanneer het noodig is om dat. wat er be-
wonderenswaard is. nog eens nader te be
zien. dan wil ik dat met het grootste ple
zier doen. Wanneer ik in mijn opmerkingen
den socialen achterstand misschien wat na
drukkelijk onderstreept hebt, dan is dat om
twee redenen geschied.
Ten eerste omdat hierin het onderscheid-
in-de-maatschappij ligt. waardoor het leven
in Amerika zich het sterkst onderscheidt
van onze West-Europeesche samenleving.
Ten tweede omdat dit het punt is, waarbij
het Amerikaansche leven nu toch een gis
tingsproces doormaakt. En is dat het niet.
waartoe een journalist zich aangetrokken
voelt?
Waarlijk, de Amerikaansche maatschappij
maakt een gistingsproces door. Over eenigen
tijd zal dat primitieve particularisme, dat
zoo ten onrechte voor een individualistische
levensopvatting wordt versleten, tot het ver
leden behooren De oude tijd. het ieder-voor-
zich en get-rich-quick wordt door den New
Deal begraven. Niet omdat de Brain Trusters
dat zoo graag willen, maar omdat die oude
tijd zich zelf overleefd heeft. Hij is dood. Hij
staat ons sinds lang in den weg. En nu moet
hij dan ook maar onder den grond.
Ik zal het u duidelijk maken. Toen ik hier
onlangs eens vertelde dat, met Europa ver
geleken. de Amerikaansche arbeider geen
werkelijke sociale bescherming genoot, viel
een van mijn vrienden mij vinnic aan en
zei: ..Je wilt toch niet vertellen dat de Ame
rikaan zijn arbeiders slecht behandelt? Een
arbeider verdient hier een burgermans-in
komen en hij is in staat daarvan een auto
te houden".
Dat weet ik wel. De Amerikaansche werk
gever behandelt particulier zijn arbeiders
voortreffelijk. Hij klopt hen op den schou
der en zegt: Hello Bill! Hij Iaat- hen een
flink stuk geld verdienen. En hij is zelf* met
dezen of genen van zijn arbeiders werkelijk
bevriend. U moet dat allemaal eerlijkheids
halve aan mijn voorafgaande opmerkingen
toevoegen en toch verandert het er geen
steek aan
„Dat Is ook Amerika
Weet u waar ik een paar dagen geleden
was? In het oerwoud. En toch was ik maar
op ruim 60 K.M. afstand van de stadsgrens
van New-York.
We liepen door het woud, op een stillen
vacantiedag, en er heerschte een dieper
stilte dan het moe-geplaagde West-Europa
ooit heeft kunnen beluisteren of het moet
tweeduizend jaar geleden zijn. Het was zóó
dicht-begroeid. dat je nauwelijks verder kon
gaan. Omgevallen boomen waren overwoe
kerd door taaie struiken. Vraatzuchtige in
secten hadden jonge twijgen omsponnen met
witte nesten, maar het oerbosch groeide te
lgen de verwoesting en tegen de vallende
rotsblokken in. Het verwoestte zelf. Wilde
..grape-vines" en poisoriivy" versperden ons
den weg. Dat is óók Amerika
Wat dat zeggen wil? Onmetelijke ruimte!
De staat New-York is zoo groot als Duitsch-
land en heeft nauwelijks meer dan anderhalf
maal zooveel inwoners als Nederland. Wan
neer er leven is in de brouwerij, wanneer
het gaat. wanneer handel en bedrijf mar-
cheerer.. dan is er hier een steeds voortdu
rende uitbreiding. Dan vallen de boomen on
der dreunende bijlslagen, dan worden rotsen
opgeblazen met dynamiet. Een week later
worden er rails gelegd in één recht traject,
waar tevoren nog geen voetpad te bespeu
ren was. En knetterend ratelen de pneuma
tische hamers waar stalen bruggen worden
gebouwd Ook dat is Amerika. De ..uitbrei
ding" geeft werk. Het „gevolg" wordt op zich
zelf een oorzaak van nieuwe gevolgen. Zoo
lijkt de uitbreiding, de werkgelegenheid
eeuwig. Er is steeds vraag naar arbeids
krachten. Dus is de arbeid duur, het loon
hoog. Vandaar de voortreffelijke standing
Tandden Amerikaanschen arbeider. De ..uit
breiding", de conjunctuur scheen eindeloos.
Zij duurde van de zeventiende eeuw tot het
jaar 1929. Toen was het voorloopig uit.
Ge zult mij een beschouwing over het we
zen van de crisis wel willen besparen. Het
heeft met wat ik hier vertel niet zoo heel
veel te maken. Maar doordat de eeuwige
vraag naar arbeidskrachten het levenspeil
zoo hoog had opgevoerd en als 't ware een
vacuum had doen ontstaan, boven den loon-
en-prijs index, waardoor het kwik in dezen
manometer schrikbarend hoog opliep, liep
deze kolom ook weer schrikbarend snel om
laag toen er, door de crisis, een lek in de lei-
dinc kwam. Nergens zag het er zoo somber
uit als in de Vereenigde Staten. In 1933 was
het geld uit de circulatie verdwenen, de ban
ken waren practisch gesproken allen over
don kop en het leger werkloozen was zoo
groot als het nog nooit geweest was. Een re
volutie had van dit alles het gevolg kunnen
zijn, wanneer toen Roosevelt niet had inge
grepen.
Ik hoef er nu niet meer over uit te weiden,
wat hij gedaan heeft. Omdat de ongelimi
teerde en alles opzuigende vraag anar arbeid
niet meer bestaat en met een zoo groot mil-
lioenen-leger van werkloozen ook vooreerst
wel niet. terug zal komen, werd het noodza
kelijk om den status van den arbeider met
Europeesche oogen te gaan bekijken, In
plaats van de vroeger onfeilbare zelfregule
ring van loon-en-werk moest nu het staats-
ingrijpen komen. Dat was voor Amerika iets
heel nieuws. En het blijkt een heel lang
zaam door te voeren p\oces.
Inderdaad is daarmee niet gezegd dat de
Amerikaan den arbeider slecht, behandelt.
Maar wat vroeger niet noodig was, is nu
wel noodig: nl. dat de staat zich mengt in
deze verhoudingen.
Om nog even op het oerwoud terug te ko
men: er is nog zóóveel ruimte, er is nog
zóóveel potentieele arbeidsgelegenheid, dat
er inderdaad, wanneer de boel eenmaal
weer op gang komt, nog onbegrensde moge
lijkheden zijn. Wanneer men van de opper
vlakte der Vereenigde Staten alléén maar
het bebouwbare land neemt en men zou dat
gelijkelijk verdeelen over alle gezinshoofden
der Unie. dan zou ieder nog meer dan vijftig
maal zooveel land krijgen als hij zou kun
nen bebouwen! Realiseert men dit. dan be
grijpt- men ook dat Roosevelt het aandurft,
dat hij als T ware nu reeds een tienmaal
grooter Amerika verdisconteert en dat hij
zich geen al te groote zorgen maakt over
de schulden die hij aangaat om zijn later
doel te bereiken.
En inderdaad, de boel komt weer op gang
De statistieken, de omzetcijfers, de beurs
koersen. de bedrijvigheid in de staai-indus
trie en in den autohandel bewijzen het.
Groote kennis van zaken.
Wat weet nu de eerste de beste Amerikaan
van dit alles af? Hij weet het precies. De ken
nis van publieke zaken is hier heel wat dichter
gezaaid dan b.v. in Engeland. Met een verkoop
stertje in een drogisterij wilde ik een proef
nemen. Ik betaalde met een dollar-note en
zei: „Een dollar is eigenlijk maar 60 cent
waard". Ze zei, dat dat wel waar kon zijn,
maar dat alle prijzen en loonen en vaste ta
rieven precies gelijk-op veranderd waren en
dat dat dus van geen enkel belang was, al
léén als je 't in goud omwisselde. Maar het
was haars inziens maar heel goed dat ze de
waarde van het geld veranderd hadden, want
alle grondstoffen waren zoo in waarde gedaald
dat derest over degeheele linie mee moest....
Wanneer ik in Londen een dergelijk gesprek
zou hebben aangeknoopt, weet ik zeker dat
haar Engelsche collega mij verbaasd zou heb
ben aangekeken, heelemaal niet zou hebben
begrepen wat ik bedoelde en mij geantwoord
zou hebben dat een Pond toch een Pond is.
Een van de sprookjes over Amerika, die in
Holland de ronde doen, is dat de kranten er
mal en sensationeel zijn en dat alleen de
Christian Science Monitor een goed dagblad
is in den Europeeschen zin van het woord. Nu
wil ik niets tegen dit brave, uitstekend uitge
voerde en nog wel gratis verspreide blad zeg
gen, maar dat de andere bladen, althans die
welke in 't Oosten verschijnen, minderwaardig
zouden zijn, is pure fantasie.
Dat het groote publiek van alle zaken van
maatschappelijk belang zoo goed op de hoogte
is is aan de pers te danken. Niet alleen aan de
dagbladen, ook aan de weekbladen (Colliers,
Nation, New Republic) en aan de maandbla
den (Harpers en de beroemde American Mer
cury van H. L. Mencken).
Ik heb er vroeger al eens op gewezen, dat de
groote massa hier dat is nog een over
blijfsel uit de lange, lange jaren van voor
spoed niet proletarisch is maar volkomen
„middenstand". Het lijkt mij ondenkbaar dat
het begrip „klassenstrij d" in Amerika ooit in
gang zal kunnen vinden. Men redeneert graag
egoïstisch. Maar treedt men daar buiten, dan
wordt niet het blinde stokpaard van een
klasse-belang bere den. Dan wordt het breede
algem. belang voorgestaan. En men interesseert
zich dan ook voor kwesties die 't algemeen be
lang raken.
Nu de steeds maar arbeid-opzuigende
voorspoed afgeloopen is, europeani
seert zich geleidelijk de Amerikaan
sche maatschappij. Men begint de
vraagstukken op zijn Europeesch aan
te voelen. En dat brengt óók mee, dat
men zich voor zuiver Europeesche
zaken is gaan interesseeren, hetgeen
vroeger niet het geval was. De kran
ten geven dagelijks goede uittreksels
van Europeesch nieuws en zij zeggen
daar ongezouten hun meening over.
De economische problemen.
Het is niet mogelijk om in enkele artikelen
alle belangrijke Amerikaansche vraagstuk
ken te behandelen: Het Europeaniseerings-
proces, dat op dit oogenblik op gang is, laat
ook andere typisch Amerikaansche vraagstuk
ken in een ander licht verschijnen. De gisting
der tijden is nog niet afgeloopen. Vraagstuk
ken als immigratie, levensaanpassing van
vreemdelingen, het kleurlingen-probleem,
waarover onze landgenoot Prof. B. Schrieke
zulk een voortreffelijk boek geschreven heeft
Alien Americans, N.Y. The Viking Press)
vragen opnieuw de aandacht.
Maar, op zijn Amerikaansch, houdt men
zich het eerst bezig met die vraagstukken, die
het dringendst om een oplossing vragen, met
de economische problemen.
Men begrijpt wel dat de dag moet komen,
dat er aan de fiscale draagkracht van de
massa hoogere eischen moeten worden ge
steld. De gewone man betaalt hier nog steeds
;een inkomsten-belasting. Ondertusschen be-
jrijpt men stilzwijgend, dat dit vraagstuk
vlak vóór de verkiezingen niet al te serieus be
handeld kan worden. Het Amerikaansche
stelsel brengt dat nu eenmaal mee.
In de komende herfst worden de Primaries
gehouden, de verkiezing der kiesmannen die
den nieuwen President moeten aanwijzen. Op
dit oogenblik worden reeds de staatconven
ties gehouden, partij-vergaderingen waarin
uitgemaakt wordt welke candidaten er door
de partij gesteld zullen worden voor het pre
sidentschap en voor de post van Staatsgou-
verneurs. De Republikeinen hebben een ver
bijsterend gebrek aan candidaten van por
tuur. (Inmiddels is, zooals onze lezers weten,
de gouverneur van Kansas als candidaat dei-
Republikeinen gekozen Red.) Het ziet er
naar uit alsof de groote massa van het volk
weet wat ze wil: voortzetting van het tegen
woordige Democratisch regime doorgaan met
de economische proefnemingen die wel succes
schijnen te hebben, al blijven het proefne
mingen, herkiezing van Roosevelt.
Mr. M. KANN.
Illl!lllllll!llllllll|illlll]llllillilillilllllllllllllll]|l!illl!lllllllllllllll!
VERTELLING
1 11 h 1 W 1 i'11PMM™
Kanaries.
„Man", zei mevrouw Kroes op een dag, „ik
zou graag een kanarie hebben".
Meneer Kroes zette zijn theekopje neer met
zijn linkerhand, terwijl de krant in zijn rech
ter op zijn knieen zakte. Het was ochtend en
dat was geen geschikt oogenblik om met me
neer Kroes te praten.
De roodbruine borstelsnor stak vervaarlij kei-
vooruit dan anders en zijn oogen, nauwer dan
om elf uur, keken argwanend. Haastig stopte
hij een vierde van zijn boterham in zijn mond
en stiet vervolgens eenige woorden uit. Zij
waren onverstaanbaar.
„Weet je", mevrouw deed opgetogen,
„het zou zoo aardig zijn in de voorkamer".
Meneer Kroes keek ontzet. Een kanarie be-
teekende nog meer lawaai, nog meer gepiep
naast de radio en de poes-van-driehoog, die
altijd om melk kwam zeuren.
Kort en goed, er kwam een kanarie. Meneer
Kroes was niet zoo boosaardig als zijn rood
bruine sigarensnor en zwichtte voor de ont
bijt-guerilla die zijn vrouw drie weken achter
elkaar voerde.
„Dag Hansje" zei mevrouw Kroes, die een
zwak voor origineele namen had. Na een
maand zat meneer Kroes iederen avond voor
het koperen kooitje.
„Hansje?"
Geen geluid.
„Hansepansje?"
Stilte als het graf!
.Hannepannepiet j el"
Niets!
Meneer Kroes was zichtbaar voldaan en be
giftigde de leerzame kanarie met een klontje.
lhe,"'eUddeW=nB»V«'
Prijs
50 ets.
Instantine
siill en voorkomt
pijnen!
(Adv. Ingez. Med.)
MAATSCHAPPIJ TOT BEVORDERING DER
TOONKUNST.
Dezer dagen heeft de jaarlijksche algem.
vergadering van de afdeeling Haarelm en
Omstreken der Mij. tot Bevordering der Toon
kunst plaats gehad.
De rekening en verantwoording van den
peimingeestmer is nagezien en accoord be
vonden door een commissie bestaande uit
den heeren J. C. Tadema en W. F. Bloemen-
daal.
De heeren P. E. Dyserinck en Mr. M. Toulon
v. d. Koog welke volgens rooster moesten af
treden. zijn bij acclamatie herkozen.
Afgevaardigde naar de alg. vergadering te
Enkhuizen op 27 Juni 1936 is de heer P. Ris-
selada.
Voor het komende seizoen zijn voor de
Kamermuziekavonden te Haarlem in den
Stadsschouwburg de volgende artisten ge
engageer d
1. Budapester Strijkkwartet.
2. Ethel Barlett en Rae Roberson (2
piano's)
3. Edwin Fischer (piano).
4. GraudanFreud-berg (cello-piano).
5. Samuel—'Menges (piano-viool)
De data voor deze concerten zullen nader
worden bekend gemaakt.
H.H.V.—„DIE RAECKSE".
Door de Haarlemsche Handelsschoolvereeni-
ging (vereeniging van oud-leerlingen der
H.B.S. a) wordt, In samenwerking met de
schoolvereeniging „die Raeckse", op Zaterdag
20 Juni in „Groenendaal" te Heemstede een
groote eind-examinandi-avond georganiseerd
en aangeboden aan de alsdan zoo juist ge
slaagde eind-examinandi van de H.B.S. a.
Vele attracties staan op het programma, de
dansmuziek za lworden verzorgd door „George
Pickard and his band" met medewerking van
de lady-crooner Ann Fisher; band en mede
werkster, die hedenavond van 7 tot 8 uur voor
de A.V.R.O. (golflengte 301.5 M.) zullen op
treden.
HAARLEM'S LUISTERVINKENKOOR.
Zondag heeft Haarlem's Luistervinkenkoor
een concert gegeven onder leiding van Willem
Hespe op „Brederode Duin".
Een trio. bestaande uit; de heer en mevrouw
Alphenaar, viool en cello, en de heer Bona-
rius, piano, verleende hun medewerking.
Het werd een zeer geslaagde avond.
WEEK END JONG HERVORMDEN.
Van Zaterdag 20 tot Maandagmorgen 22
Juni zullen de Jong Hervormden hun jaar-
lijksch weék-end houden in het gebouw van
de Arbeidsgemeenschap der Woodbrookers te
Bentveld. De officieele ontvangst vindt plaats
op Zaterdag 20 Juni 8 uur. Des avonds zal Mr.
Roel Houwink spreken over: „De beteekenis
van geestelijk leven in onzen tijd, terwijl de
heer H. Bijkerk Zondag de morgenwijding zal
leiden, 's Zondagavonds wordt er een conver
satie-avond gehouden, waaraan o.a. 2 accor
deon-virtuozen zullen medewerken. De dag
sluiting wordt door den voorzitter geleid.
WELDADIGHEID NAAR VERMOGEN".
Pandpoort, Koningstraat.
Wilt ons van tijd tot tijd gedenken,
En ons zoo mogelijk iets schenken.
De groote waarde van het leven,
Ligt niet in het hebben, maar in 't geven.
Postgiro 212793. Telefoon 11855 of 15445.
lederen avond kreeg Hannepannepiet je een
klontje.
Meneer Kroes was een knutselaar. Zater
dags, als hij om twee uur van het kantoor
kwam, verdween hij op den zolder. Oude en
nieuwe stoelen werden hersteld en een ontel
bare hoeveelheid „nuttige" voorwerpen hing
en stond in huize Kroes.
Meneer Kroes wist wat de kanarie man
keerde. Een beest moet toch wat beweging
hebben, vond hij en vond mevrouw ook. Zoo
verdween meneer Kroes eenige Zater- en Zon
dagen naar den zolder. Het resultaat was een
enorme volière in de serre, waarin Pietepiete-
hannepannepansje als een klein geel balletje
heen en weer fladderde.
„Hannepannepietjeriep meneer Kroes
verrukt. Doch de kanarie zweeg. Hij zat sip
op een stokje en zweeg. Hij zweeg twee dagen
lang en meneer Kroes had diep berouw van
het werk, dat hij aan de kooi had besteed en
van de gulden, die de zwijgzame Hannepanne
piet je hem gekost had.
Tot op een dag bij mevrouw Kroes het hel
dere oogenblik kwam. Hannepannepietje was
te eenzaam en met de haar eigen voortvarend
heid besliste mevrouw Kroes dat er een tweede
kanarie bij moest. Meneer Kroes schikte zich
in zijn lot en stapte naar den kanariewinkel.
Groot was zijn teleurstelling toen hij den
winkel ontruimd en te huur vond. doch hij
besefte zeer wel dat hij niet zonder kanarie
kon thuiskomen.
Zoo begaf hij zich maar weer verder de stad
in en kwam weldra bij een „naturalist".
„Een kanarie graag!" zei meneer Kroes.
„Een pop?" vroeg het mannetje afwezig.
„Ja, dat is goed" antwoordde meneer Kroes
en constateerde met genoegen dat dus in de
kanaries ook al eenheidsprijzen golden. Ijlings
spoedde hij zich naar huis en samen met me
vrouw Kroes zette hij de nieuwe aanwinst bij
HaYinepannepietje in de kooi
Stilte!
Meneer Kroes nam een stoel, mevrouw Kroes
nam een stoel.
Stilte!
ALGEMEENE VERGADERING DER
VEREENIGING „HAERLEM".
Donderdag 11 Juni zal de vereeniging
„Haerlem" in het vereenigingsgebouw „De
Hoofdwacht" op de Groote Markt haar al-
gemeene vergadering houden. Punt van be
handeling is o.a. verkiezing van bestuurs
leden wegens het overlijden van ir. L. C.
Dumont en het periodiek aftreden der hee
ren Mr. A. J. Enschedé. Mr. W. F. C. C.
Pijnacker Hordijk en J. D. Rutgers van der
Loeff, die herkiesbaar zijn.
AUTOTOCHT VOOR LEDEN VAN
„DE OOSTHOEK".
De Overijselsche Ver. „De Oosthoek", zal
ook dit jaar weer een gratis autotocht voor
haar leden houden, en wel op Zondag 21 Juni.
Niet minder dan 9 Luxe touringcars zullen
dien dag 300 personen langs de Vecht en
over den Grebbeberg naar Arnhem brengen,
waar de Westerbouwing, de nieuwe Rijn
brug. en de Middachter allée bezocht zullen
worden. Ook op de terugreis zullen vele mooie
plekjes gepasseerd worden.
De deelnemers vertrekken 's morgens om
7 uur van de Dreef.
NED. CHRISTEN VROUWENBOND
Het gewest Noord-Holland van den Ned.
Christen Vrouwenbond zal zijn landdag hou
den op Donderdag 25 Juni te Hilversum (in
het Spaanderswoud)bij regenweer in de Ned.
Herv. kerk.
Het vertrek uit Haarlem is des voormiddags
ten 8 ure, met een autobus, gestationeerd op
het Stationsplein. Voor leden uit Heemstede is
dat vertrek bepaald op 8.15 ure (Adriaan
Pauwlaan).
GEVONDEN VOORWERPEN EN DIEREN
(Inlichtingen over gevonden voorwerpen aan
het bureau van politie, Smedestraat, uitslui
tend tusschen 11 en 13 uur). Terug te krijgen
bij: Handschoenen en ceinturen: politiebu
reau Smedestraat. Armband: Nelissen, Obistr.
49. Autoped: Schoonen, Rijksstraatweg 59.
Abonnement (zwem-): Möhringer, Kloostersfcr.
99. Alpacca beursje: Bergman, Pieter Maritz-
straat 16. Dop van benzinereservoir: Spijger,
Steenbokstraat 2. Koperen gewicht: v. Amers
foort, Cheribonstraat 12. Hond, v. Leuven, Ara-
sterdamsche vaart. no. 26. Gouden damesarm
bandhorloge: de Boer, Hillegommerdijk 504 te
Haarlemmermeer. Regenjas: Spoor, Korte La
kenstraat 20. Zilveren kettinkje Verhagen Wij
de Geldeloozepad no. 14. Kam, Roode, Pijls
laan 122. Loterijbriefjes: De Vries, Jansstraat
51A. Muts, Klein, Barendsestraat 6 b, Kinder
mantel, Snel, Glasblazerstraat 7. Nummerplaat
Politiebureau Smedestraat. Portemonnaies m.
inhoud: Emmer, Paul Krugerstraat 25; Hes-
selman, Kloosterstraat 49; Morsseld, Jansweg
61. Rijwielplaatjes: Heintjes, Hofmeijerstraat
16 Hetem, 2e Zuidpolderstraat 2. Hartel Spion
kopstraat 63. Groenewegen, Heussensstraat 8.
Brouwer, Korte Lakenstraat 4 zw. Rijbewijs,
Politiebureau Smedestraat. Heerenrijwiel Koe-
leveld, Solostraat 26. Lipssleutel: De Vries,
Waldeck Pyrmontstraat 61. Actentasch in. in
houd: Horemans, Tliorbeckestraat 17. Vlag
van een boot: Stevenhagen, Teslastraat 50.
Handschoenen en ceinturen, jas, mes, por-
temonnaie m. inh., schoolrapport: .Politiebur.
Smedestraat; auotped, De Laris, Drappeniers-
straat 24 rd.; autoped, Kamer, Tepeliers-
straat 51zw.; schoolboekje, Halderman, Oran-
jeboomstraat 63; schoolétui met inhoud. Ver
happen, Vergierdeweg 33; hond, Van Waveren,
Bentveldscheweg 15. Bentveld; doktersinstru
ment, Veen, Saternusstraat 12; jas, v. d. Bog-
get, Spaarnwouderstraat 41; regenjas, Wijk-
huijzen, Vergierdeweg 28; motorkap, Ruurda,
Bromostraat 13; mes, Drupsteen, Floresstraat
31; fietspomp, Ditmar, Siriusstraat 12; bak
fiets, Wolgien, Vergierdeweg. 52; actentasch
met inhoud, Nieuwe Melkweg, Marnixstraat
117; uitlaat van motor, Delmarre, Gen. Botha -
straat 37.
Nuts-Spaarbank 19111936.
25 jaar actief werken.
lll||||||||||||!l|||||||||||||||||llll|]||||!lllllllllllllllllllll
Drie dagen stilte en hernieuwd berouw van
meneer Kroes.
Opnieuw mevrouw met een helder idee. Het
zullen wijfjes zijn! Opnieuw een tocht naar
den „naturalist".
„Een kanarie graag!" zei meneer Kroes.
„Wat blieft?" antwoordde de eega des natura
listen.
„Een kanarie, een mannetje!" brulde meneer
Kroes.
„Een pop?" was de wedervraag.
Meneer Kroes knikte.
Hij wist het wel, alle kanaries kosten een
pop.
Hannepannepietje de Derde belandde in de
volière, trok zich terug en zweeg.
Het bleef stil in het huis, ook toen een
vierde en een vijfde maal een bezoek aan den
Naturalist was gebracht.
Tot eindelijk meneer Kroes ervoer, dat
vrouwtjes-kanaries „poppen" heeten.
Dien zelfden dag stond meneer Kroes bij
het Naturalisme en in triomf bracht hij een
kanarie mee. geen pop en aanzienlijk duur
der. Hij werd voorzichtig binnengehaald en
met teedere handen in de volière geplaatst.
Het was even stil. Toen barstte een plotse
ling gefladder los. Het duurde eenige minuten,
toen trad de stilte in. Op het slagveld lagen
vier hijgende, verfomfaaide kanaries. Trotsch
zat de vijfde Hannepannepietje op een stok
en met een voldaan gezicht stapte nummer
zes. de laatste aanwinst, rond.
Meneer Kroes en mevrouw Kroes keken el
kaar ontzet aan. Het „rosse leven en sterven"
dat de Naturalist hen geleverd had, had hen
ontzet.
Van dien dag af kweekte meneer Kroes
kanaries. De volière nam steeds in omvang
toe, alle „poppen" kregen eigen kooien en
eigen mannetjes, eigen jongen.
Meneer Kroes ging op in zijn kanaries, hij
heeft er nu dertig en schrijft een handleiding.
Mevrouw Kroes is vrij rustig. Ze vindt het
bij haar zustor erg prettig en slechts nu en
dan mompelt ze iets van Hannepannepietje.
Ze zijn niet gescheiden, dat doe je op dien
leeftijd niet meer.
Op 14 Juni 1911 vestigde de Nuts-Spaarbank
zich in een eigen gebouw aan de Jansstraat
19, om daar als moderne Spaarbank haar so
ciaal economische taak naar de eischen des
tijds te vervullen. Het kantoor werd dagelijks
gedurende eenige uren opengesteld. Het be
heer en de administratie werden naar ver
nieuwde statuten en reglementen grondig her
zien en het bedrijf onder leiding van een di
recteur gebracht om het sparen actief te be
vorderen.
De Spaarbank de oudste in den lande op
gericht 17 December 1817 bestond toen
reeds bijna 100 jaar en genoot een groot ver
trouwen. Velen zullen zich nog herinneren,
hoe de Commissarissen gedurende eenige zit
tinguren per week, in het vroegere gebouw
van de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen,
in de Zijlstraat, in het gebouw van Weten en
Werken, aan de Ged. Oude Gracht, achter een
groote tafel in dikke registers de inlagen en
terugbetaling boekten.
Op 14 Juni 1911 had de Bank bijna 4400 in
leggers met een tegoed van f 880.000. Het aan
tal behandelde posten was pl.m. 6000, de om
zet f 450.000 per jaar.
Het was zeker een groot besluit voor het
Bestuur om bij de zoo bescheiden omvang der
Spaarbank, deze tot een geheel gereorganiseerd
bedrijf te gaan uitbreiden en bij de verlan
gens van het publiek te doen aanpassen.
Als steeds zou de kost voor de baat uit
gaan, maar het vertrouwen dat de baat komen
zou, is niet beschaamd.
Met de baat wordt niet bedoeld geldelijke
winst, doch het nuttig effect der instelling.
Immers de Spaarbank is van haar oprichting
af geweest, een sociale instelling en moest dit
door de moderniseering zoo mogelijk in nog
sterkere mate blijven. Zij bleef haar arbeids
veld bij voorkeur zoeken onder de arbeiders
bevolking en de kleine neringdoenden, hoe
wel de instelling door de uitbreiding ook meer
en meer nut kreeg voor alle lagen der be
volking.
Nu, na 25 jaar, is dan ook het aantal inleg
gers bijna 8 x zoo*groot 33.000 het inleggers
tegoed het 11 voudige. ruim f 10.000.000, het
aantal behandelde posten en de omzet per
jaar 27 maal die van 1911, respectievelijk
65.000 posten en f 12.000.000 omzet.
In den loop dezer 25 jaar, zijn verdere uit
breidingsmaatregelen genomen. Behalve ver
ruiming der openingsuren van het hoofdkan
toor, werden 4 bijkantoren opgericht; in 1913
in het Schoterkwartier, in 1920 aan het Plein,
in 1921 te Zandvoort en in 1930 in het Am-
sterdamsche kwartier. Tevens werd in 1923
een ophaaldienst ingesteld, waardoor de be
woners van de buitenwijken gemakkelijk tot
geregeld sparen werden gebracht. Het school-
sparen in 1880 bij de Spaarbank ingevoerd,
werd uitgebreid. Spaarbusjes, voor het sparen
van de kleinste bedragen thuis, werden inge
voerd. De Spaarbank werkte steeds krachtig
mede, om het spaarwezen in het geheele land
tot ontwikkeling te brengen, waarvoor zij
deelname aan de oprichting van den Neder-
landschen Spaarbankbond, welke niet het
minst door zijn contróle-bureau het spaar
bankwezen in Nederland stuwt en regelt.
In 1926 was het noodig het kantoor in de
Jansstraat aanmerkelijk te vergrooten en is op
dezelfde plaats een geheel nieuw modern kan
toorgebouw ingericht. Dat gaf tevens gele
genheid tot het verhuren van kleine kluis-
loketten.
Zonder schokken zijn deze 25 jaren voor de
Bank niet voorbij gegaan.
Bij het begin van den Wereldoorlog in 1914
had de instelling een groote krachtproef te
doorstaan, door een algemeene „run", waar
door binnen 5 dagen 15 pet. van het inleg
gerstegoed moest worden terugbetaald.
Een krachtige opbloei volgde tot de malaise-
jaren 19211924, waarin niettemin een voort
durende, zij het ook verminderde, ontwikke
ling aanhield. Daarop volgde weder een tijd
perk van sterken groei. Ook het eerste jaar van
de crisis in 1929, deed veel geld naar de
Spaarbank vloeien. Thans heeft de depressie
der laatste 5 jaren haar stempel duidelijk op
de Spaarbank gedrukt.
De val van het Engelsche pond in Septem
ber 1931, de déconfiture van eenige kassiers
firma's in den lande bij de groote binnen-
landsche financieele moeilijkheden, hebben pe
rioden van groote onrust bij de inleggers ge
bracht, waardoor bij herhaling versterkte op
vragingen van gelden plaats hadden. Bij
voortduring bleek daarbij echter de soliditeit
der instelling.
De slechte economische toestand is reden,
dat sedert 1930 de inleg is afgenomen, zoodat
het inleggerskapitaal sedert dien hoofdzake
lijk is gestegen met de rente door de inleggers
gekweekt. De toename van het aantal inleg
gers is sedert dien zeer vertraagd, dochr on
onderbroken, voort gegaan. ij
Het toegenomen aantal branden en inbra
ken, heeft veroorzaakt, dat de inleggers in de
laatste jaren in toenemend aantal voor de
opberging van hun waardepapieren, een
kluisloket huren.
Bij het bereiken van dezen mijlpaal, past een
woord van dank aan het Bestuur en directie
der Spaarbank, dat zich geheel belangeloos
wijdt aan het sociale werk voor het sparen en
een woord van hulde voor de wijze waarop het
het sparen tot ontwikkeling heeft gebracht en
de inleggersgelden beheerde. Dit kan niet dui
delijker worden gedemonstreerd dan door een
vergelijking van de cijfers der laatste 5 jaren
van de huidige depressie met zijn talrijke
moeilijkheden en waaruit blijkt dat het aan
tal inleggers met bijna 5000 is gestegen, het
inleggerskapitaal met f 1,200.000 is toegeno-
nomen en de reserve met bijna f 200.000 is ver
sterkt.
Een beleid dat bewondering afdwingt.
CONFERENTIE BIJBELGEBRUIK.
De Bijbelbond en de Zakbijbelbond orga-
niseeren samen een conferentie „Bijbelge
bruik" op Woudschoten te Zeist op 17 en 18
Juli a.s.
Doel is bevordering van het Bijbelgebruik,
dat beide bonden op verschillende wijze
trachten na te streven.
De leiding berust bij de beide voorzitters
dier bonden, resp ds. J Hoogenraad van Uit
huizen en ds. D. E. Boeke, te Haarlem.
O.m. zal spreken de heer H. Nijboer uit
Haarlem, die het pleit pleegt te voeren voor
den Bijbel op de Lagere School, op de Open
bare iii het bijzonder.
TWEE INBREKERS AANGEHOUDEN
De politie heeft twee mannen aangehouden,
verdacht van diefstal van een drietal schrijf
machines. Deze diefstal is in de vorige week in
Heemstede gepleegd. De machines zijn in Hil-
legom achterhaald en in beslag genomen.
OPENLUCHT-EVANGELISATIE
Op Donderdag 18 Juni a.s. zal door het Co
mité voor Opwekkingssamenkomsten een
Openluchtbijeenkomst worden gehouden op
het Weltevredenplein in Haarlem-Noord. Als
spreker zal o.m. de Evangelist B. Jenninga te
IJmuiden-Oost optreden, terwijl het Evangeli
satie-zangkoor uit IJmuiden Oost zijn mede
werking zal verleerien.
