BERICHT
Hel Bdaufdjhte
53e Jaargang No. 16250
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Dinsdag 16 Juni 1936
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM UITGAVE LOUKENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR „mm,-
en ROBERT PEEREBOOM. COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N V. Hoofdredacteur
ABONNEMENTEN: per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10, per 3 maanden
ƒ3.25, franco per post 3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05, p. maand 0.22, p. 3 mnd. 0.65, franco p. post 0.72y3.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkery: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos-: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 e Redactie 10600
Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
B^kantoor: Soendaplein 37, Haarlem-Noord, Telefoon 12230.
ADVERTENTÏëN 15 regels 1.75, elke regel meer 0.35. Reclames
ƒ0.60 per regel. Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag en
aanbod 1—4 regels 0.60. elke regel meer ƒ0.15. Onze Groentjes zie
hoofd rubriek.
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange on
Idem voor Abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad: Levenslange
Alles Indiër
geschiktheid 600-, Overlijden 1600.-. Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400.-. Duim ƒ250-, Wijsvinger 150.-, Elke andere vinger 50.-. Arm-of Beenbreuk 30.—
ongeschiktheid ƒ2000.-, Overlijden /600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400-, Verlies Duim ƒ75.-. Verlies Wijsvinger ƒ75.-. Verlies andere vinger ƒ30.-.
het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN.
HAARLEM, 16 Juni.
De Vrijheid van Drukpers.
Het rapport van de Grondwetscommissie is
Verschenen men vindt het uitvoerig weer
gegeven in dit nummer en zooals al tevoren
bekend was gemaakt is het voornaamste punt
erin een voorstel tot herziening van art. 7,
betreffende de vrijheid van drukpers. De com
missie heeft daarover geen eenstemmigheid
kunnen bereiken, maar een meerderheids-
voorstel ingediend. Art. 7 der Grondwet luidt:
„Niemand heeft voorafgaand verlof noodig
om door de drukpers gedachten of gevoelens
te openbaren, behoudens ieders verantwoor
delijkheid volgens de wet". De meerderheid
der commissie is van meening dat deze wet
telijke aansprakelijkheid „de maatschappij
niet voldoende heeft kunnen beschermen te
gen grove verstoring van de orde door middel
van de pers" en stelt daarom voor aan art. 7
toe te voegen: „De wet kan regels stellen, vol
gens welke een bepaalde uitgave wegens na
der bij de wet te omschrijven grove inbreuk
op de openbare orde tijdelijk kan worden ver
boden".
Dit is zonder eenigen twijfel een zeer in
grijpende wijziging, die art. 7 ten zeerste ver
zwakt en een groote mate van beperkings
bevoegdheid toekent aan den „gewonen" wet
gever. De meerderheid der commissie noemt
dit een repressieven maatregel. De minder
heid evenwel, die zich tegen wijziging van art.
7 verzet, ontkent in een minderheidsnota dat
zulk een maatregel slechts repressief zou zijn.
Zij ziet er wel degelijk preventieve censuur in.
Zij acht het tijdelijk verbod van een „be
paalde uitgave" zelfs een strengere preventie
dan de verplichting tot voorafgaande goedkeu
ring door de overheid zou zijn. Een maatregel
van repressie kan alleen worden genomen
tegen reeds verschenen geschriften. Elke maat
regel tegen nog te verschijnen geschriften is
preventief. Men wil dus, volgens de meening
der minderheid, de verschijning van zekere
boeken, kranten, brochures a priori onder
drukken. Bovendien meent de minderheid dat
een maatregel als deze juist door de minst1
scrupuleuze lieden gemakkelijk ontdoken zal
kunnen worden. Wat is gemakkelijker dan bij
een verbod van de uitgave van een bepaalde
aangewezen krant den volgenden dag een blad
van dezelfde strekking, door dezelfde personen
geschreven maar onder andere namen te
laten verschijnen? Hoe wil men een bepaald
onderwerp aanduiden, waarover niet geschre
ven zou mogen worden? Men begeeft zich hier
in een wespennest.
De minderheid vestigt er ook, en m. i.
terecht, de aandacht op dat een tijdelijk ver
bod van een groot dagblad met een goede
reputatie een zoodanige schade kan beteeke-
nen, dat het voortbestaan van het blad in
gevaar wordt gebracht. De minderheid had
hier gerust kunnen zeggen: van ieder dagblad.
Het is zelfs moeilijk zich een dagblad voor te
stellen, dat een verschijningsverbod van een
maand zou kunnen overleventenzij in
die maand de politieke conjunctuur zich ten
gunste van den getroffene zou hebben ge
wijzigd.
Misschien zullen er lezers zijn die meenen
dat wij ten aanzien van de ongerepte druk
persvrijheid eenvoudig voor ons zelf spreken,
een oratio pro domo houden. Laten zij zich
niet vergissen. Een dagblad als dit, neutraal
op het gebied van partijpolitiek en gods
dienst, uitgesproken voorstander van de
handhaving der openbare orde en in zijn
uitingen verre van hetgeen de meerderheid
der commissie aanduidt als „losbandigheid"
voelt zich in zijn eigen bestaan geenszins be
dreigd door de voorgestelde wijziging van
art. 7. Wel weten wij dat ook voor ons het
gevolg van die wijziging zou moeten zijn:
uitlating van sommige dingen, met name in
de rubriek ingezonden stukken, soms onnoo-
dig wellicht, maar eenvoudig omdat wij ons
steeds onder den druk van de preventieve
censuur zouden moeten afvragen: wat mag
nu eigenlijk precies wèl, en wat net niet?
Dat is de practijk van zulke bepalingen. Bo
vendien wijzigt de gewone wetgever zich in
onze staatkundige practijk elke vier jaar.
Soms vaker. Hoeveel variaties zou hij op het
thema „nader bij de wet te omschrijven
grove inbreuk" wel gaan maken.
Telkenmale zouden er weer lange periodes
van onzekerheid zijn, met plaatselijke ver
schillen in opvatting zooals wij die al zoo vaak
gekend hebben, met wachten op arresten van
den Hoogen RaadJuist de scrupuleuze na-
levers van 's lands wetten zouden in voortdu
rende onzekerheid verkeeren en het minste
kwaad moeten verkiezen.
De hoofdzaak, die het algemeen belang is,
verzet zich tegen een preventie, die als prac-
tisch gevolg velen goedwillenden den mou zou
snoeren ,en een gevoel van twijfel en onzeker
heid teweegbrengen. Het is niet gering, een
bestraffing in uitzicht te stellen, die in haar
consequentie den ondergang van gansche be
drijven kan beteekenen. Het is een geweld
dadige maatregel als hij wordt toegepast.
Kan men nog spreken van drukpersvrijheid,
als de noodzakelijk eruit voortvloeiende pre
ventie bij de pers-zelf, de preventie die tot
uiterste voorzichtigheid in publicatie leidt,
wordt toegepast?
Dat men met de bestaande middelen tegen
verstoring der openbare orde door pers-los
bandigheid niet voldoende kan ingrijpen, dat
men desnoods geen straf-maxima kan ver-
hoogen en daarmee de situatie verbeteren, is
mij trouwens niet duidelijk.
Het komt mij voor dat de meerderheid der
grondwetscommissie overdrijft. Het komt mij
ook voor dat de pers zich in het algemeen
Nederlandsche belang tegen het voorstel zal
dienen te keeren. En de uitgevers en de Mij.
van Letterkunde enz. eveneens. Als één man.
R. P.
Dr. J. D. Bierens de Haan.
Eere-doctor van de Amsterdamsche
Universiteit.
De Senaat der Universiteit van
Amsterdam heeft in zijn Maandag
gehouden zitting besloten, het eere
doctoraat "in de faculteit der letteren
en wijsbegeerte te verleenen aan dr.
J. D. Bierens de Haan te. Aerdenhout.
Dr. Johannes Diderik Bierens de Haan werd
den 19den October 1866 te Amsterdam ge
boren.
Nadat hij het gymnasium in Haarlem had
doorloopen, liet hij zich inschrijven aan de
Utrechtsche Universiteit voor de theologische
faculteit.
Als N. H. predikant stond Dr. Bierens de
Haan te Ootmarsum, Hoogland en Rozen-
daal (Geld.) Daarna was hij werkzaam als
schrijver, docent en gever van cursussen over
wijsgeerige algemeen cultureele onderwerpen
aan de Volksuniversiteit, de School voor Maat
schappelijk werk te Amsterdam en de school
voor Wijsbegeerte te Amersfoort. Van het tijd
schrift voor Wijsbegeerte was hij redactie
secretaris.
Van zijn werken noemen wij in de eerste
plaats zijn dissertatie over de beteekenis van
Shaftesbury in de Engelsche ethiek. Voorts
Idee-studies, Levensleer naar de beginselen
van Spinoza, Uren met Spinoza, De weg tot
het inzicht, Dante's mystische reis, Goethe's
Faust, Verborgen harmonie, Wereldorde en
geestesleven, Vergezichten, Hoofdfiguren uit de
geschiedenis van het wijsgeerig denken,
Menschengeest, Rede en zedelijkheid, Schoon
heidszin, Religie. De strijd tusschen idealis-
en naturalisme in de 19e eeuw, en De zin voor
het komische.
De Brockway-buslijnen.
Wegens de steeds toenemende bebouwing
in Haarlem-N. vroeg de Brockway-Bus Mij.
toestemming om lijn 3, welke thans haar
eindpunt heeft aan de Maasstraat, door te
trekken via Vergierdeweg naar den Muiaer-
slotweg. De toestemming hiervoor is afgeko
men en met ingang van Zondag 21 Juni zal
lijn 3 dus doorrijden naar den Muiderslot-
weg. waarmede de bewoners van het Von
delkwartier dan een goede rechtstreeksche
verbinding met de stad verkregen hebben.
In de Amsterdamsche buurt komt een
kleine wijziging. De bussen volgen met in
gang van 21 Juni de volgende route:
Lijn 2. Maasstraat, Rijksstraatweg. Flores-
straat, Atjehstraat, Kritzingerstraat. Pres.
Steynstraat. Zocherstraat. Frans Halsplein,
Kennemerplein, Stationsplein. Kruisweg,
Kruisstraat. Barteljorisstraat, Gr. Markt. Ri-
viervischmarkt. Klokhuisplein, Damstraat,
Spaarne, Langebrug. Anthoniestraat. Hee-
renvest. Amsterdamsche vaart. Nagtzaam-
straat. Teylerplein, Nagtzaamplein.
Lijn 3. Muiderslotweg. Vergierdeweg. Rijks
straatweg, Schoterweg. Kennemerstraat, Fr.
Halsplein, Kennemerplein, Stationsplein,
Kruisstraat, Barteljorisstraat, Gr. Markt, Ri-
viervischmarkt. Klokhuisplein, Damstraat,
Spaame, Langebrug, Anthoniestraat. Schalk
wijkerbrug. Dubbele buurt. Schalkwijkerweg,
Slachthuisstraat, Kruistochtstraat, Nagt
zaamplein.
Terug wordt met inachtneming van het
éénrichtingverkeer dezelfde route "gevolgd.
WANDGEDIERTE.
ABSOLUTE VERDELGING onder geheim
houding en schriftelijke garantie.
Zuii/eciHfys&tde&i. HacUcaai
GEN. CRONJéSTRAAT 135 - HAARLEM-N.,
TELEFOON 11657.
(Adv. Ingez. MedJ
Catastrofale ontploffing te
Tallin.
Laboratorium van munitiedepot in de lucht
gevlogen.
Uit Tallin, 15 Juni: Maandagmorgen heeft
in de nabijheid van Tallin een zeer ernstig on
geluk plaats gevonden. Bij het demonteeren
van zeemijnen is het laboratorium van de
munitie-opslagplaatsen der weermacht in de
lucht gevlogen. Ook eenige depots van ont
plofbare stoffen werden vernield, een uit
brekende boschbrand kon spoedig gebluscht
werden, zoodat de in het bosch gelegen op
slagplaatsen gespaard bleven. Tot in een om
trek van 4 K.M. sprongen de ruiten.
Het aantal dooden wordt op 25 ge
schat. Daarbij zouden verscheidene
reserve-officieren zijn. Andere berich
ten geven een nog hooger dooden-
cijfer.
De staatspresident van Estland en de com
mandant der weermacht begaven zich dadelijk
naar de plaats des onheils
De Chemische Oorlog.
En de Ned. Chemische Vereeniging.
De besturen van de studenten-vredesactie
en de Jongeren-vredesactie hebben een brief
gezonden aan het bestuur van de Nederland
sche Chemische Vereeniging, waarin zij hun.
bevreemding uitspreken, dat de door deze ver
eeniging ingestelde commissie tot het beant
woorden van enkele belangrijke vragen in
zake den chemischen oorlog en de bescher
ming daartegen nog geen uitsluitsel heeft ge
geven, terwijl daarentegen blijkt, dat door
middel van het houden van cursussen onder
de auspiciën van deze vereeniging officieel
aan de voorbereiding tot luchtbescherming
wordt deelgenomen.
Namens 140 predikanten, 40 architecten, 60
artsen en 30 letterkundigen spreken de bestu-
•en van Studenten Vredesactie en Jongeren
Vredesactie hun verwondering en teleurstel
ling over dezen gang van zaken uit.
Amerika's staatsschuld
gestegen tot 34 milliard.
Het maximum voor vredestijd is thans bereikt.
WASHINGTON, 16 Juni (D.N.B.-A.N.P.)
Het Departement van Financiën heeft gister
avond bekend gemaakt, dat na uitkeering
van den bonus aan de oudstrijders en andere
transacties van de schatkist, de staatsschuld
met ongeveer 2.7 milliard dollar is toegeno
men en beland is op den maximum-stand
in vredestijd van ongeveer 34 milliard dollar.
Onder de gisteren uitgevoerde transacties
bevindt zich ook de uitgifte van schatkist
biljetten ten bedrage van 1.106 millioen dol
lar, welke met de bonusuitkeering verband
houdt.
Zij, die zich met ingang van 1 3u!i
per kwartaal abonneeren, ontvangen
de in Juni nog te verschijnen
nummers gratis.
DE ADMINISTRATIE.
Weer een Donau-veerpont
omgeslagen.
Negen dooden geborgen. Van velen is het
lot onzeker.
BOEDAPEST. 16 Juni (A.N.P.J Bij
Ujpest is op de Donau, tusschen het eiland
Szunyoc en den linkeroever een veerpont,
waarop zich 60 personen bevonden, waar
schijnlijk tengevolge van overbelasting gekap
seisd en gezonken. Het ongeluk geschiedde
Maandag tegen middernacht. Omstreeks 1
uur waren 6 dooden geborgen. 20 opvarenden
waren gered, terwijl het lot der overige 34 nog
niet bekend was. De opvarenden waren
employé's van de tram, die van een feest
maaltijd op het eiland terugkeerden.
Nader wordt gemeld:
Het is nog niet mogelijk, het aantal slacht
offers van het scheepsongeluk op den Donau
nauwkeurig vast te stellen. Tot dusverre zijn
negen lijken gevonden, maar men gelooft,
dat het aantal dooden minstens tien grooter
is. De schattingen omtrent het aantal op
varenden loopen overigens uiteen. Volgens
sommigen zouden twintig van de veertig
passagiers gered zijn. volgens anderen be
vonden zrich 65 of 70 menscnen op de pont.
De veerman, die gearresteerd is, verklaar
de. dat velen der opvarenden beschonken
waren en zich allen aan een kant hadden
opgesteld, waardoor de boot gevaarlijk hel
de. Anderzijds wordt gezegd, dat de pont
slechts was ingericht op het vervoer van 25
personen. Het vaartuig is vannacht gelicht.
Voor jeugdige werkloozen.
De Centrale Werkplaats in de Spaarn-
wouderstraat.
De Centrale Werkplaats voor Jeudige Werk
loozen aan de Spaarnwouderstraat 12 alhier
biedt gelegenheid aan jonge werkloozen tus
schen 14 en 24 jaar om hun vakbekwaamheid
te onderhouden.
De volgende vakken worden er uitgeoefend:
timmeren, bankwerken, draaien, smeden,
'electro-techniek, Ook kunnen er eenige schil
ders geplaatst worden.
De Centrale Werkplaats heeft contact met
Arbeidsbeurs en Werkgevers. In de laatste
weken vonden verschillende jonge menschen
werk. Het feit dat ze hun 4eÖige'n tijd nuttig
besteedden door op de Centrale Werkplaats
te werken, heeft zeker invloed gehad op de
keuze van den werkgever.
Bekwame leermeesters hebben in de werk
plaatsen de leiding.
Aan de deelnemers wordt een klein zakgeld
vergoed, dat in verband met den leeftijd va
rieert van f0.25 tot f 1. per week.
Gelegenheid tot aanmelding Dinsdag- en
Donderdagmiddag van half drie tot half vier.
OPWEKKING VERKOOP ZOMER-
POSTZEGELS
Naar wij vernemen zal mr. dr. S. de Vries
Czn., oud-minister van Financiën, Donder
dag 25 Juni a.s. van 9.50—10.00 uur n.m. voor
de microfoon van de N. C. R. V. een woord
van aanbeveling voor den verkoop der zomcr-
postzegels spreken.
Noodweer boven Florida.
Wolkbreuken en wervelwinden. Vliegtuig in
zee gestort.
NEW YORK, 16 Juni (A.N.P.) Naar uit
Jacksonville in Florida gemeld wordt, hebben
wolkbreuken en wervelwinden in het Zuiden
van den staat groote overstroomingen ver
oorzaakt. Verscheidene plaatsen staan onder
water. Te Bonita Springs staat het water
meer dan drie meter hoog. Het overstroomde
gebied is van de buitenwereld geïsoleerd. Ge
durende den storm is een vliegtuig van de
kustwacht in de Golf van Tampa in zee ge
stort. waarbij de drie inzittenden om het leven
kwamen.
BELGISCHE MIJNWERKERS STAKEN. In alle mijnen hebben de Belgische
arbeiders het werk neergelegd. Evenals in Frankrijk bezetten de stakers de
bedrijven, om aan hun eischen kracht bij te zetten. Op verscheidene plaatsen
was de gendarmerie hen echter reeds voor en had de bedrijven bezet, om ze
tegen de stakers te beschermen. Hierboven ziet men de mijn in Herstal, onder
de hoede der gendarmes. -
Het woord is aan....
Douwes Dekker:
Smart en geluk hangen
meer af van wat wij zijn. dan
van wat ons overkomt.
Addis Abeba herstelt zich.
Het leven herkrijgt thans zijn
normalen gang weer.
ADDIS ABEBA. 16 Juni (StefanI—A. N. P.i.
Het leven te Addis Abeba begint reeds zijn
normalen gang te krijgen. De Italiaansche
bank is haar transacties begonnen. De markt
is vol bezoekers en koopwaar. De Italiaansche
uitgevers openen boekwinkels. De Italiaansche
couranten zijn overal te koop. Verscheidene
vertegenwoordigers van fascistische organisa
ties en van vooraanstaande Italiaansche han
delshuizen zijn hier aangekomen om de grond
slagen voor het zakenverkeer te leggen. De
openbare gezondheidsdiensten zijn met hun
werkzaamheden begonnen. De hoofden der
inlandsche wijken zijn bijeengeroepen om de
regelen der hygiëne te leeren en op hun beurt
aan de inlanders over te brengen. De bewoners
kunnen door bemiddeling van hun hoofden
opmerkingen en klachten over sanitaire ver
ordeningen aan de Italiaansche autoriteiten
overbrengen, teneinde de eischen der hygiëne
te doen aanpassen aan de inlandsche gebrui
ken en tradities. De onlangs in elke wijk op
gerichte rechtbanken ontwikkelen reeds een
groote activiteit. Gisteren is de radioverbin
ding Addis Abeba—Rome in werking gesteld.
DE GEZONDHEIDSTOESTAND VAN
MAXIM GORKI.
MOSKOU, 16 Juni (A. N P.).
Het bulletin over den gezondheidstoestand
van Maxim Gorki vermeldt, dat op 15 Juni de
aanzienlijke hartverzwakking niet werd waar
genomen. D epols van den patiënt sloeg regel
matig tusschen 100 en 112, de temperatuur be
droeg 37.1 tot 37.2.
AARDVERSCHUIVINGEN IN ITALIë
MILAAN. 16 Juni (D.N.B./A.N.P.) In d
gemeente Chambave in het Aostadal her
een groote aardverschuiving plaats géhat
waardoor een meisje bedolven is.
Een naburig dorp wordt reeds geruimen tij
door een aardverschuiving bedreigd.
PAVILJOEN CR00T BADHUIS
ZANDVOORT
DAGELIJKS DANCING
THE FOUR BRIGHT SPARKS
GEWON E PRIJZEN
(Adv. Ingez. Med.)
Het rapport van de commissie van voorbe
reiding inzake de partieele grondwetswij
ziging.
pag. 7
Tsjang Kai Sjek's optreden heeft resultaat.
pag. 4
Ook Eden zou voor opheffing der sancties
zijn.
pag. 4
Geleidelijke hervatting van het werk in
Frankrijk.
pag. 4
De opening van de nieuwe Waalbrug door de
Koningin.
pag. 3
Overeenstemming is bereikt over de uitbrei
ding van werkgelegenheid bij de Leerdam-
sche glasfabriek.
pag. 3
Dr .T. D. Bierens de Haan ccre-doctor der
Amsterdamsche Universiteit.
pag. 1
Vijf en twintig jaar arbeid van de Haarlem-
sche Nutsspaarbank.
pag. 6
ARTIKELEN. ENZ.
R. P.: De vrijheid van drukpers.
pag. 1
Emile Schreiber: De richtlijnen van Oosten-
rijk's politiek.
pag. 4
Mr. E. Elias: Relaas van een kleine rede.
pag. 3
Amy Groskamp-ten Ilavc: Een vrouw schrijft.
pag. 8
.Mr. M. Kann: Over Amerika's toekomst.
pag. 6
Van onzen Londcnschen correspondent: On
beantwoorde vragenlijst.
pag. 8
J. H. de Bois: Expositie van de groep „H 34"'
bij Reekers.
oae 2
II. D. Vertelling: Kanaries.
pag. 6
Schaakrubriek.
pag. 10
De burgerlijke stand van Haarlem is opge
nomen op pag. 9.
