Kleermakerij J.v. Dam
Prima Maatcostuums
Surrealisme in Londen.
Maxim Gorki overleden
HET AMERIK. HUIS
FLANELLEN
BROEKEN
Heydt's Broeken
44 Anegang 44
Zoo'n Migraine?
V R TT D A G 19 TUN I 1936
HAAELE M'S DAGBLAD
10
yKUN/T IN IETIEREN
Een Wonderlijke Tentoonstelling.
Onze Londensche correspondent schrijft:
De surrealistische kunst is nieuw voor
Londen. Het heeft ze pas in ruime dosis ont
vangen. De New Burlington Galleries bevat
ten zoowat 400 stukken van surrealistische
kunstenaars uit 14 landen. Nederland is er
niet bij en is dus zeker niet in de voorhoede
van deze opstandige beweging in de kunst.
Abstracte kunst kennen wij hier al lang. Ze
houdt zich bezig met kleur en vorm en pa
troon die geen diepte hebben. De abstracte
kunst hier is streng en eentonig en erger
dan puriteinsch. Haar beoefenaren gebrui
ken kleur alleen om de kleur van het doek
te veranderen. Zij hebben alleen dit met de
surrealisten gemeen dat zij in opstand zijn
tegen de theorie dat de kunst het leven of
de natuur moet weergeven, dat ze zichtbare
feiten moet uitbeelden iof in de wijze van
voorstelling de gedachten die den kunste
naar bij de aanschouwing en voortkomend
uit de aanschouwing hebben bezig gehou
den I. De beoefenaren der abstracte kunst
kennen geen derde dimensie. Door deze te
veronachtzamen ontgaan zij gemakkelijk de
indrukken van de menschelijke gezichtser
varing. Hun verzet tegen de bestaande kunst
orde is van weeken aard. Zij hebben het
voorbeeld gevolgd van den electrischen
stroom en den weg bewandeld van den min
sten tegenstand.
Anders staat het met de surrealisten. Zij
willen een andere wereld. De heeren van het
abstracte penseel hebben de wereld prijsge
geven en hebben er geen nieuwe voor in de
plaats gesteld. Zelfs de surrealisten beseffen
dat een wereld drie dimensies moet hebben.
Hun landschappen (de surrealistische term
is ons onbekend) hebben schaduw en diepte.
De stoffage staat er in, scherp van lijn en
tint en vorm. Maar als ons oog overeenkomt
met dat van den gemeenen man dan kunnen
het surrealistisch landschap en zijn stoffage
nergens rijmen met bewuste ervaring. De
surrealisten vertellen dat hun werk rijmt
met, de onbewuste ervaring. Ervaring kan
echter niet onbewust zijn. Misschien bedoe
len zij de ervaring van de bewusteloosheid
van den slaap, de physieke bewusteloosheid.
Het karakter van het werk op de tentoon
stelling verzuimt dit vermoeden te bevesti
gen. ..The stuff that dreams are made of" is
van deze wereld hoezeer het, ook kan spot
ten met dc natuurwetten. Onze indruk was
dat vele surrealisten op hun beurt spotten
met onherkenbare artikelen, vegetatie en
fauna. Zij doen het ook met herkenbare ar
tikelen. bij voorkeur met. de dingen die in
den vuilnisbak terecht komen, koolstronken,
verroeste spijkers, ijzerdraad (een zeer ge
liefd artikel blijkbaar), stukjes hout, oude
kranten en blikjes.
De Franschman André Breton, die een lei
dend surrealist is. heeft dikke boeken ge
schreven om te beproeven het wezen van
zijn kunst en die van zijn medewerkers dui
delijk te maken Hij loopt op de tentoonstel
ling rond in een liehtgroeon pak en hij draagt
een vuurroode das. Een van zijn helpsters
verbouwereerde het publiek van den ope
ningsdag door in haar persoon surrealisme
levend t.e maken. Zij droeg een witzijden
kleed en haar hoofd was van nek tot kruin
afgedekt, met rozen. In een arm droeg zij
een wassen been. een fragment van een
wassen mannequin uit een modemagazijn.
Zulke vreemdsoortigheid heeft Londen sterk
aangetrokken en het commercieel succes van
de tentoonstelling verzekerd.
Breton redeneert dat de photografie den
doodsteek heeft toegebracht aan alle tradi-
tionëele. wereldsche representatieve schil
derkunst. Er bleef voor den kunstenaar niets
anders over dan wat hij noemt „interne
perceptie" zichtbaar weer te geven. Deze
redeneering doet sterk twijfelen aan de
sopntaneïteit van de beweging, Dwang heeft
haar in het leven geroepen, dwang van „ex
terne" omstandigheden, De surrealisten heb
ben naar de tentoonstelling getuigt besloten
dit de wereld betaald te zetten. Zij hebben
gewroet in het onderbewustzijn en beweren
nu dat zij in hun oeuvre een Freudiaansche
wereld open leggen. Het is een onfrissche
wereld waarmee men de kennismaking niet
op prijs kan stellen. Of deze wereld rijmt
met die van Freud's wetenschap zal alleen
deze geleerde kunnen beoordeelen. Wij heb
ben het vermoeden dat het oordeel ongun
stig zou zijn.
Het grootste deel der doeken is vervaar
digd naar een simpel recept. Men neemt
een droom, bij voorkeur een nachtmerrie;
men zorgt er voor dat in het verband van
het beeld alles slaat als een tang op een
varken (hetgeen in droomen vaak het geval
ls>: men mijdt alle realiteit door dé aard-
sche dingen en wezens van den droom of de
nachtmerrie te vervangen door griezelige,
onvertrouwde vormen en gestalten.
Zoo krijgt men zonder veel geestelijke in
spanning het summum van ongerijmdheid
en onsamenhangendheid.
In de meeste werken hier is de mensche
lijke gestalte in vorm zoowel als in substan
tie geheel of gedeeltelijk herzien. Een van de
beer.en heeft zich ontwikkeld tot een struik.
Het hoofd is een stok. een kropje salade of
een hard gekookt, in de lengte middendoor
gesneden ei. Een van de grappen of protes
ten (want alles is zure grap of protest) is
een paar bottines die op de wreef overgaan
in bloote voeten, schitterend geschilderd
Men kan ook zeggen dat de grap een paar
voeten is die ter hoogte van den enkel over
gaan in leder en elastiek.
Onder de inzenders behooren Picasso en
Masson. Hun kunstenaarschap wint het
meestal van hun belangstelling in het on
derbewustzijn, zoodat men bewonderen kan.
Verf is niet het eenige uitdrukkingsmiddel.
Masson, die zoo voortreffelijk kan schilde
ren, heeft ook een voorstelling gemaakt (die
men zich niet kan voorstellen) uit touw en
spijkers, zand en veeren. De photografie, die
op het getuigenis van Breton surrealisme in
het leven heeft geroeoen, wordt erkend in
„Het ultimatum". Dit is een photo van de
Are de Triomphe. Bovenop heeft zich en
zij heeft de gansche breedte van de Are noo-
dig een aanvallige vrouw neergevleid. De
zee spoelt over de Etoile. Een jonge dame
dobbert dartel in de golven. In de verte ko
men dreigend oorlogsschepen aanzetten. Op
den voorgrond en op het, droge staan staats
lieden in een rij met heftige gebaren te spre
ken.
De plastiek is even absurd als de rest. De
volstrekte veronachtzaming van logica is
ook doorgezet in de titels. Er is een knutsel-
stukje. vervaardigd uit vischtuig. een paar
dobbers verbonden door vischgaren. als een
antenne die masten verbindt. Waar de an
tenne een der masten nadert hangt er een
vuurroood tc lek el instrumentje aan. De
schrandere kijker meent te doen te hebben I
mei een surrealistische voorstelling van de
radio: maar de catalogus zegt dat men te j
£.\c.\ OE
ETALAGES
VRAAGT STALEN
TEL. 1*236
GED. OUDE GRACHT 78
maakt bekend, dat al haar MAATKLEEDING
op eigen atelier vervaardigd wordt, uitslui
tend door kleermakers die bij de grootste
kleermakerijen des lands hebben gewerkt.
ONZE WERKPLAATS is ter overtuiging steeds
voor het publiek toegankelijk. Ons werk
kunnen we dus TEN VOLLE GARANDEEREN.
Déze week etalteren wij een geheel nieuwe collectie stoffen
Wij gaan dus voort,
mef 2 pantalons te leveren vanaf f 40.
en noodigen een ieder uit een kijkje te komen nemen.
(Adv. Ingez. Med.)
doen 'heeft met De Vlucht naar Egypte.
En tocht vraagt, men zich af of deze ver
schrikkelijke gekunsteldheid, die hier en daar
toch wel boeit, wellicht niet half-bewust of
onbewust een tijd inluidt van nieuwe artis
tieke ontvankelijkheid.
A. K. VAN R.
Groote figuur uit de
Russische letterkunde.
Uit Moskou wordt bericht, dat de
beroemde Russische schrijver Maxim
Gorki Donderdag overleden is.
Maxim Gorki heette in werkelijkheid Aleksej
Maximowietsj Pjeskof en werd op 14 Maart
1869 te NiezjniNovgorot geboren. (Sommige
bronnen geven 1868 op. Gorki zelf heeft bo
venstaande datum en jaar verstrekt). Hij is
niet afkomstig uit een familie van intellec-
tueelen, maar is de zoon van een behanger,
terwijl zijn moeder de dochter was van tien
verver Kasjirien. „Mijn grootvader van va
ders zij", schrijft Gorki, ..is gedegradeerd als
officier door Nikolaas I, wegens wreedheid
tegenover de soidaten. Het was een zoo hard
vochtig man, dat mijn vader vijfmaal het
ouderlijk huis ontvlucht is tusschen zijn
tiende en zijn zeventiende jaar. De laatste
keer slaagde hij er in definitief weg te ko
men. Hij ging te voet van Tobolsk naar
Niezjni-Novgorot en werd behangersleer
ling".
Toen Aleksej vijf jaar was, overleed zijn va
der. Op negenjarigen leeftijd moest de zoon
zijn eigen brood verdienen. Van naar school
gaan was geen sprake, maar hij wist de noo-
dige algemeene ontwikkeling op te doen en
las veel. Ongetwijfeld is hij het type van den
autodidact. Vijftien jaar lang zwierf hij door
Rusland, op zoek naar een bezigheid, die hem
zou liggen. Hij werd achtereenvolgens duvels
toejager in een schoenenwinkel leerling bij
een bouwkundig teekenaar. assistent bij een
vervaardiger van heiligenbeelden, koksjongen
op een stoomboot, arbeider aan- de Wolga (hij
was toen vijftien), houtzager, pakjesdrager,
appelventer, baanwachter te Zarizien.
kwastverkooper en schrijver bij een advocaat
in zijn geboortestad.
Eindelijk bracht men hem op het idee auteur
te worden en hij debuteerde met een vertelling
„Makar Tsjoedra". die door de courant „Kaf-
kas" werd opgenomen. Daarna schreef hij
schetsen voor allerlei bladen, totdat hij in
1893 Wlodimir Korolenko. den vermaarden
novellist, leerde kennen, die zorgde, dat Pjesj-
kof's product „Tsjelkasj" door een der voor
naamste Petersburgsche bladen, de .,Roes-
kaje Bogadzwo", opgenomen werd.
Dit en zijn volgende verhalen maakten
Pjesjkof, die het pseudoniem Maxim Gorki
bitter) aangenomen had,, in korten tijd
beroemd. Sedert 1898 werkte hij uitsluitend
voor de „Ziezn". waarin o.m. „Thomas Gor-
deïef" en „Moezjiek" (De boer) verschenen.
Deze romans, die men al tot Gorki's tweede
periode rekent (terwijl dan de korte verhalen
de eerste periode uitmaken) staan nog sterk
onder invloed van anderen, bijv. Dostojefski.
In deze groep hooren ook de tooneelstukken
.Kleinburgers". „De kinderen van het licht"
en het beroemde ..Nachtasyl". In een over
gangstijdperk schreef Gorki „De moeder",
misschien het meest vermaarde van al zijn
werken. Zijn sympathie voor de „intelli
gentsia" begon te tanen. „De moeder" zou door
een volbloed-communist geschreven kunnen
zijn. Hij zond het manuscript aan den later
wereldbekenden regisseur G. W. Pabst (ma
ker van de film „Dreigroschenoper") ten em
oe het te laten verfilmen. Deze achtte zich
om verschillende redenen daartoe niet in
staat, waarna Gorki het boek aan den groo-
ten Russischen filmer Poedowkin deed toe
komen. die er een cinegrafisch document uit
opbouwde, dat een triomftocht over de we
reld heeft gemaakt. Nu nog behoort Poe-
dowkins „Matj" tot de beste films uit de
moderne productie.
Gedurende den wereldoorlog nam Gorki
oen pacifistische houding aan en in 1917 ging
hij officieel naar de communisten over. Se
dert dien heeft hij in Rusland een belangrijke
plaats op cultureel gebied ingenomen. In 1922
begaf hij zich in verband met zijn zwakke ge
zondheid naar het buitenland. Bij zijn te
rugkeer in de U.S.S.R. (1928) werd hem een
geestdriftige ontvangst bereid. Toen hij zijn
veertigjarige schrijverscarrière kon vieren,
was heel Rusland, zco ver het tot de arbei
dersbeweging behoorde, in een feestroes.
Zijn loopbaan als politicus is merkwaardig.
Reeds in zijn „Nachtasyl", dat bijvoorbeeld
ce Berlijn twee jaar achtereen volle zalen
trok, beschreef hij het zwerversleven en het
bestaan der armen. Na de Januari-revolutie
werd hij er van beschuldigd aan de onlusten
te hebben deelgenomen en een verbanning
volgde. Toen zich verschijnselen van tering
bij hem voordeden, herkreeg hij gedeeltelijk
zijn vrijheid. Hij begaf zich eerst naar Fin
land en toen naar Italië. Sedert 1899 had
Gorki zich aangesloten bij de sociaal-demo
craten en sindsdien werd hij voortdurend ra
dicaler. Terwijl in zijn eerste voortbrengselen
de maatschappelijke ellende van een niet-
uitgesproken revolutionnair standpunt wordt
beschouwd, is zijn later werk communistisch.
Hij vervalt volgens het algemeen oordeel
echter niet in het genre van propaganda ma
ken, dat veel tendentieuze boeken ongeniet
baar doet zijn. In de derde periode schreef
hij o.m.: „Mijn jeugd", „Onder vreemden".
„Mijn universiteiten", „Herinneringen"
„Fragmenten uit mijn dagboek", „De onder
neming" en „Klem Samgien".
De bijzetting van Maxim
staatskosten op 20 Juni a.s.
het Roode Plein in Moskou.
Gorki zal
geschieden
ONDERSCHEIDEN DOOR DE CRISIS
ZUIVELCENTRALE.
Aan den heer W. F. Wallekers. Kampervest
29, is een diploma uitgereikt, als bewijs, dat
hem bij de bedrijfsinspectie gehouden in den
winter 193536, de hoogste premie van de
Nederlandsche Crisis Zuivel Centrale werd
toegekend voor de bijzondere zorg aan den
stal, het vee. het melkgereedschap en het
melken besteed.
voor
Reis-, Sport- en Kampeerartikelen
24 BARTELJORISSTR. 24
TELEF. 13439 JACK MORRIS
(Adv. Ingez. Med.)
UITSLAG VEILING.
Uitslag der veiling, gehouden in ,.'t Nota
rishuis". alhier, op Donderdagavond.
Het café, genaam „De Hoek", met afzon
derlijk opgaande bovenwoning te Haarlem
aan de Westerstraat no. 97 zwart en rood.
hoek Westergracht, stal aan de Westerstraat
alsmede pakhuis met afzonderlijk opgaande
bovenwoning en erf aan de Kolkstraat no 34
f 7485 J. J. Jacques.
De villa te Heemstede aan den Bronstee-
weg no. 36 met daarachter gelegen zuivel-
huls, gemerkt no. 36 a. garage, stalling en
verdere gebouwen, alsmede groot terrein ge
legen aan den Bronsteeweg en Heemsteed-
sche Dreef.
De villa aan den Bronsteeweg no. 36 met
grooten tuin.
Het zuivelhuis, gemerkt no. 36 a. met
schuren en uitgang aan den Bronsteeweg.
Het zeer gunstig gelegen terrein aan den
Bronsteeweg en Heemsteedsc'he Dreef, met
garaee en verdere gebouwen.
f 24560 A. M. Joustra q.q.
Een winkelhuis met werkplaats te Haar
lem aan de Spaarnwouderstraat no. 102. als
mede een groot magaziin met werkplaatsen
(ingericht voor bakkerij) en twee afzonder
lijke bovenwoningen aan de Nieuwe Spaarn
wouderstraat no. 3. alles aaneengelegen.
De winkel met werkplaats aan de Spaarn
wouderstraat No. 102.
f 5000. opgehouden.
Het magazijn met werkplaatsen pakhuizen
en 2 afzonderlijke bovenwoningen, aan de
Nieuwe Spaarnwouderstraat no. 3.
f 4500 opgehouden.
Een huis en erf te Haarlem aan de A. L.
Dyserinckstraat no, 78.
f 2010 J. Eckhardt q.q.
Een huis met erf te Haarlem aan de Leid-
schestraat no. 65.
f 2420, J. W. G. Anschütz q.q. (fa, J. W. G
Droste)
Een villa met erf en tuin te Haarlem aan
den Wagenweg no. 208.
f 25000. opgehouden.
Het huis en erf te Haarlem aan de Jan
Frederik Helmerstraat no. 28.
f 2630 G. M van Assendorp q.q.
Het huis met erf. tuin en poort te Haarlem
aan de Dennenstraat no, 2.
f 3610 W J. Steevers.
Het huis met tuin te Heemstede aan de
Jacob van Campenstraat no. 61.
f 6340, J. Duinker.
Het huis met afzonderlijk opgaande bo
venwoning, erf en tuin te Haarlem aan de
Tempeliersstraat no. 45,
f 7250, J. S. v. Gelder q.q.
Het huis met erf en tuin te Over veen-Els-
wout aan de Lambrecht van Dalelaan no. 9a
f 2950. opgehouden.
Het pakhuis en erf te Haarlem aan
Nieuwe Spaarnwouderstraat no. 12a.
f 860 H. I. van Goor q.q.
de
SYNAGOGEDIENSTEN NED. ISRAëL.
GEMEENTE.
Sabbath:
Vrijdagavonddienst bij den Ingang te 8 u.
Ochtenddienst te 8 uur.
Middagdienst te 1.30 uur.
Avonddienst te 10.22 uur.
Werkdagen
Ochtenddiensten te 7 uur.
Middag- en Avonddiensten te 8 uur.
Talmoed Torah:
Sabbath: Niet.
Werkdagen: 's avonds te 7.30 uur. Zondag
avond te 7.15 uur.
De Middag- en Avonddiensten op de Werk-
dagen,alsmede Talmoed Torah, worden ver
richt in het Gemeentegebouw, L. Wijngaard
straat 14.
De overige diensten vinden plaats ter Sy
nagoge L. Begijnestraat 11.
onze SPECIALITEIT!
DE GROOTE MARKT OMSTREEKS 1685. Ter vergelijking- met den tegen-
woordigen toestand geven wij hier de Groote Markt weer, zooals deze voorkomt
op een schilderij, dat aan den Haarlemschen schilder Gerrit Berckheijde
(16381698) wordt toegeschreven.
Q Enorme voorraad.
0 In alle prijzen.
0 Voldoen aan ieders keus.
Ilaw kwhennaat Ueydi
(Adv. Ingez. Med.)
SUPR A-NATIONALE-GEBEDSBOND.
Voor bovengenoemden bond, die regelma
tig over geheel Europa bidstonden houdt
voor een geestelijke opwekking, zal de heer
R. van Goethem, Evangelist te Brussel, een
aantal bijeenkomsten te Haarlem houden
van 2125 Juni. De eerste zijn Zondag 21
Juni 's morgens om 10 uur en 's middags om
half 6. gevolgd door een bijbelcursus op
Maandag-, Dinsdag-, Woensdag- en Donder
dagavond telkens om 8 uur. Alle bijeenkom
sten. die voor belangstellenden vrij toegan
kelijk zijn, worden gehouden in het lokaal
Parklaan 21, behalve 's Woensdagsavonds,
wanneer vergaderd wordt Ripperdapailk 30.
ZEVENDE DAGS BAPTISTE GEMEENTE, lo
kaal Parklaan 21.
Sabbat (Zaterdag)v.m. 10 uur: Prediking.
Nam. 12 uur: Bijbelbespreking,
Voorgangers in beide diensten de heeren C.
Westerdaal en G. Velthuyzen Jr., uit Amster
dam. (Beurtelings).
Dus weer een ellendige dag in hei voor
uitzicht. Heusch niet noodig! Neem een
"AKKERTJE" en binnen 'n kwartier voelt
Ge U weer frisch en opgewekt en zijt Ge
Uw hoofdpijn kwijt. AKKER-CACHETS
helpen verrassend snel bij Hoofdpijn, Kies
pijn, Zenuwpijn, Rheumatiek, Griep. Per
12 stuks slechts 52 cent. Overal verkrijgbaar.
(Adv. Ingez. Med.)
DOODELIJKE AANRIJDING OP DEN
HAARLEMMERWEG
In den avond van 18 Januari 1935 reed een
automobilist op den Haarlemmerweg tusschen
Sloten en Halfweg een groentekar aan, die
den weg overstak.
De bestuurder raakte onder de auto en werd
zoo ernstig gewond, dat hij korten tijd later
overleed. De automobilist werd vervolgd we
gens veroorzaken van dood door schuld.
De Rechtbank veroordeelde hem tot een
;eldboete van 300 subs, een maand hechte
nis.
Verd. kwam in hooger beroep, daar hij van
oordeel was dat de schuld niet bij hem lag. De
groentekar was naar zijn meening niet ver
licht.
Twee automobilisten die vlak na het onge
luk ter plaatse waren, verklaarden dat de
groentekar geen licht op had. Een buurtbe
woner kwam echter met een andere verkla
ring: volgens hem brandden de lampen wel
degelijk.
De Procureur-Generaal bij het Amsterdam-
sche Gerechtshof nam aan, dat de verlichting
niet voldoende te zien was. Hij achtte echter
schuld bij verd. aanwezig, omdat hij met ge
dimd licht met een snelheid van 60 K.M. heeft
gereden. Spr. vond de straf te hoog, temeer
daar vaststaat, dat het slachtoffer onvoor
zichtig is overgestoken.
De Proc.-Generaal requireerde 50 boete,
subs. 25 dagen hechtenis.
ONTHULLING GEDENKTEEKEN WIJLEN
A. INGENOOL Jr.
Naar wij vernemen zal op Vrijdag 26 Juni
om 4 uur n.m. op de begraafplaats Oud Eik en
Duinen te 's-Gravenhage de onthulling plaats
hebben van het gedenkteeken op het graf van
wijlen den heer A. Ingenool Jr.. in leven di
recteur van het Bureau van den Kon. Ned.
Middenstandsbond.
De heer M. Kropveld, voorzitter van het co
mité, dat voor de oprichting van dit gedenk
teeken gelden heeft ingezameld, zal met een
rede het monument aan de familie overdra
gen.
NIEUW PROCéDé VOOR KUNSTIJSBANEN
's-GRAVENHAGE, 18 Juni Voor de on-
derafdeeling „IJsfabricage" van de tweede sec
tie van het Internationaal Koudecongres heeft
hedenochtend ir. J. F. H. Koopman een voor
dracht gehouden over zijn uitvinding betref
fende een nieuw procédé kunstijsbaan, welke
voordracht, mede met 't oog op de volkomen
nieuwheid van het onderwerp, door een tal
rijk gehoor met groote belangstelling werd
gevolgd.
Na de voordracht volgde een discussie waar
bij tal van vragen werden gesteld door be
langstellenden van allerlei nationaliteit, welke
vragen door den rapporteur op volkomen be
vredigende wijze werden beantwoord.
DE GROOTE 3IARKT IN 1936. De werkzaamheden aan de Groote Markt
naderen thans hun voltooiing.
GROENTEMARKT HAARLEM
Tomaten f 0.200.26 per K-G.
Spinazie f 0.40—0.60 per kist
Andijvie f 0.30—0.80 per kist
Postelein f 0.30—0.60 per kist
Raapstelen f 0.20—0.30 per kist
Sla f 0.250.40 per kist
Peulen f 0.601.10 per zak
Bloemkool f 0.02—0.12 per stuk-
Komkommer f 0.020.04 per stuk.
Wortelen f 0.06—0.09 per bos
Radijs f 0.02—0 03 per bos
Rabarber f 0.03—0.06 per bos
Asperges f 0.20—0.35 per bos
Prei f 0.020.05 per bos
Selderie f 0.03—0.05 per bos
Peterselie f 0.04—0.15 per bos
