Hebt Ukolen noodig?
...BEL HONING OP!
G. HONING ZOON
WAARSCHUWING.
FLORA
Speciale Cokes en Anthraciet
voor CENTRALE VERWARMING
Rijn- en Moezelwijnen
W. JAGER GERLINGS
H
1
m
ÜM
1
Él
&UHEi
1
Yatv yfieemcte Smetten. ypj/'"
ermoeid of
Spuitwater
h e e r I ij k
VOOR UW A.S. VACANTIEREIS
ZATERDAG 11 JUL'I Ï93S
HA ART. EM'S DAGBLAD
reep van 25 gram voor slechts 5 centl
ALTIJD WELKOM!
De oude bekende Brandstoffenhandel in
Haarlem. Een firma waar kwaliteit en
bediening nummer één zijn. HONING
brengt de kolen op den tijd, die afge
sproken is. Bestelhuizen op verschillende
punten der stad. Regelmatige aanvoer
van de beste BELGISCHE, HOLLAND-
SCHE EN WALES ANTHRACIET.
NIEUWEGRACHT nos. 34—3é,
Telef. 10230 11012 en Heemstede
28001
STEEDS BEREID!
STIPT OP TIJD!!
BESTELHUIZEN: Pijlslaan 29, Midden
weg 11, Haarlem-(N.), Molijnstraat 23.
Grootste sorteering
meest concurreerende prijzen
N.V. WIJNHANDEL
SPAARNE 86
TELEFOON 10112
Wanneer Uw
courant of radiotoestel
U zouden vertellen, dat
U ergens een flesch melk kunt krijgen voor
5 Cent, zoudt ge U afvragen: „Kan dat"?
Uw antwoord zou zijn: „Daar moet
mee geknoeid zijn, dat kan geen zuivere,
hygiënisch behandelde melk zijn"
Waarom accepteert U dan wèl
Azijn tegen een prijs, waarvoor men
U geen zuiver water kan leveren?
Omdat het tot dusverre niet tot
U was doorgedrongen hoezeer zulke
Azijn verontreinigd, vervalscht en scha
delijk voor de gezondheid is.
Neemt daarom geen verdere risico's
en eischt HAAS4 of BOOG AZIJN.
■i
HAAS'AZIJNFABRI EKEN N.V.HAARLEM
AILIJM
drinkt dan
RH
goed
koolzuurhoudend
oooo
zonder een
broodje of
gebakje van
FRANKEN is
ondenkbaar I
mi
Naar. aanleiding van geruchten, door concurreerende
ondernemingen over minder goede Hotels, in verband met
den lagen prijs door ons berekend voor de bekende RIJN
REIZEN (6-daagsche reis voor ƒ40.wijzen wij nog eens
nadrukkelijk op onderstaand aanbevelingsschrijven, waar
van het origineel zich bevindt in onze etalage, KRUIS
WEG 27, waaruit wel meer dan voldoende blijkt, dat
ondanks den zeer laag gestelden prijs (6-daagsche reis
voor ƒ40.absoluut le klas Hotels gewaarborgd zijn.
Onze naam is U een garantie.
HAARLEM, Juli 1936.
Hooggeachte Heer DU MEE,
Het is mij een behoefte U te verklaren, ook namens
mijn vrouw, dat de Rijnreis, die U ons heeft laten
genieten, voor ons onvergetelijk zal blijven.
Uw prettige en aangename leiding, de accuratesse
waarmede alles verliep. Uw bekwame chauffeur
Piet, D EWEELDE IN HOTELS, prima le klasse, ver
vullen ons met bewondering en tevens met ver
bazing, dat dat voor zoo'n geringen prijs door U
geboden wordt.
Dit schrijven moogt U gerust gebruiken om anderen
te overtuigen en gaarne zal ik U met goed aan
bevelen.
Ontvang hiermede mijn gevoelens van dankbare
hoogachting,
(w. g.) H. C. EGGELTE en Echtgenoote.
Adres Leidschevaart 424, Haarlem.
hebben wij PRIMA, NIEUWE OPEN of GESLOTEN 5- en 6-pers-
soons HUURWAGENS, met of zonder chauffeur, voor binnen- en
buitenland.
Alle gewenschte inlichtingen worden gaarne verstrekt.
REISROUTES enz. desgewenscht bijgeleverd, zonder extra kosten.
N.V. AUTOGARAGE VAN LENT, HEEMSTEDE. TELEF. 28810.
OFF. BUICK- en CHEVROLET DEALER.
Als we ooit nog eens een Hollandsche
film krijgen, waarin het dagelijksch
leven van onze voorvaderen uit de
16de en 17de eeuw voor ons wordt
afgerold, dan zullen daarin de speelreisjes
niet mogen ontbreken, omdat deze onder de
zomervermaken uit dien tijd zulk een voor
name plaats innemen.
Men kan ze verdeelen in reisjes te land en
te water, in tochtjes met den wagen of met
de schuit, soms gecombineerd in een afwisse
ling van beide. Onze taal kent dan ook de
uitdrukkingen spelerijden, spelevaren en
spelemeien, welk laatste woord zoowel voor
rijden als voor varen wordt gebruikt en dat
betrekking heeft op de meien of groene tak
ken, waarmee het voer- of vaartuig was
behangen.
Op die speelreisjes ging het vroolijk toe en
van stijve Hollanders was hierbij geen sprake.
De liedboekjes gingen mee, want het zingen
was algemeen. Zelfs de deftige Haagsche jon
kers en jonkvrouwen achten het niet beneden
hun waardigheid hieraan mee te doen.
Van Someren, die dikwijls deel uitmaakte
van dergelijke uitstapjes, mocht dan ook te
recht zeggen:
Wat een leven, wat een sweeven,
In mijn schoone lommer dreven!
Wat een jubelend geschal
Van de jonckheit overal!
C3nze voorouders waren werkelijk geen hou
ten poppen wanneer ze gingen spelevaren.
Bijna alle liedboekjes uit dien tijd en dat
was 'n respectabel getal waren aan de liefde
en het minnekoozen gewijd. Geen prozawerk
van gemengden inhoud of er kwamen eenige
bladzijden over het kussen in voor!
Een kus was een „eerlicke vriendelyckheidt",
„een kus met eeren kon niemand deren", ,,'n
kusje was geen zonde".
Geen gezelschapsspel of het gaf aanleiding
tot kussen en zou het bij de speelreisjes dan
niet lang in zwang geweest zijn?
Het had daar zelfs een afzonderlijken naam:
heulen. Heemskerck geeft in zijn „Bataafsehe
Arcadia" een verklaring van dit woord, die,
hoewel waarschijnlijk niet juist, toch wel aar
dig is om te lezen.
„Dus besig zijnde met singeii" de hier
boven genoemde jonkers en jonkvrouwen
„quamen sij te rijden over een bruggetje,
waarop Diederik schielijk beginnende te roepen
heul, heul! zoo vatte hij Rosemond met eenen
plotselijk bij 't hooft, en haar tusschen zijne
armen krachtelij k indruckende, kustese (hoe
zeer zij haar ook weerde) dat het klapte. Zij
begon hem te bekijven, seggende: Wat wan-
gelatigheyt is dit, Diederik? Ik kan u wel
verseekeren, dat sulke ongure vriendelijk
heden mij niet aangenaam en zijn; dies spaart
ze vrij voor iemant anders, die der meer meê
gedient is dan ik! Diederik, nog half ver
heugt zijnde van den Rijnschen wijn, des
middags op haar gesontheit gedroncken, ant
woordde niet anders, dan dat hij nog luider
riep: een kusjen is maar af veegen, mooye
meisje!"
Over den oorsprong van het woord vertelt
hij, dat eens een voerman door het duister
misleid, bij Leidschendam, naast het brugge
tje de vaart inreed. Hij zelf was er vlug weer
uit, maar terwijl hij naar het dorp rende
„heul! heul" (hulp! hulp!) roepende, liet
hij de twee gelieven, welke in den wagen
zaten, aan hun lot over, zoodat ze jammer
lijk verdronken. Deze aandoenlijke gebeurte
nis liet zoo'n diepen indruk achter, dat het
van toen af in Holland gewoonte werd op
alle bruggetjes „Heul! heul!" te roepen en
zijn vrijster te omarmen uit blijdschap, dat
men er gelukkig overgekomen was!
Speelreisjes
steeds naar dezelfde plaats.
Ei
lke stad had haar bepaalde streken waai
de speelreisjes in den regel heengingen. De
Haarlemmers zongen het hoogste lied uit,
wanneer ze met den Zandvoorter speelwagen
(waarvoor een apart liedboekje bestond!)
naar zee reden.
Gingen ze spelevaren op het Spaarne of het
Haarlemmermeer, dan klonk het:
Zoo zullen we naar Heemstee
gaan varen!
De Zaankanters gingen „bloemen kijken" te
Uitgeest, de Zeeuwen vermaakten zich met
„smelt ploegen" op het strand. (De smelt is
een soort spiering, die zich een halve voet in
het natte zand vroet om naar voedsel te zoe
ken. Werkt men met de hand 't zand om, dan
komt hij voor den dag, maar schiet weer zoo
snel weg, dat het bijna onmogelijk is om hem
te vangen. Waar men ook heen ging, de
buitenlucht maakt hongerig en een nood-
Riet en wolken.
Van toen ik kind was bleef mij d'open vreugd
van wijde wind en zon en witte wolken,
ópzwervend uit de kim naar hoogre kolken
van vonken blauw en licht-, zóó zwierf mijn
jeugd
AI ga ik nu als schamel man en vraag
een aalmoes aan wie geld en roem vereeren,
mijn hart kan nimmermeer die rust begeeren:
mij werd een huis te eng, een dak te laag.
Ik ga en zing en fluit en laat den wind
mij suizlend door de warre haren varen,
een jonger lentelicht waait aan en zingt
en roept en drijft, tot mijn verlangen dwingt
te trekken naar waar wijdre kimmen klaren-;
en in mijn hart leeft ongeschonden 't kind.
Uit: De Gemeenschap.
VIC. REINDERS.
zakelijk onderdeel van een. speelreisje
was een iriin of meer uitgebreide maal
tijd. Als het kon, moest men er visch bij
hebben „een groot salmshooft smaeckelijck
overspreyt met groene peterseely-bladeren,
en een gesoden snoeck, bleau van vel en blank
van visch met een dick-gewelde boter-en-
azijh-soppe overgoten". Rijnwijn werd er in
behoorlijke hoeveelheden bij gedronken en een
speelreisje kon soms aardig kostbaar worden.
Bij Huygens vinden we geregeld klachten over
de hooge rekeningen van de maaltijden bij
zijn speelreizen!
Het kon natuurlijk ook eenvoudiger en wan
neer de noodige voorraad proviand werd mee
genomen en deze werd ergens op een mooi
plekje opgegeten en gedronken, kon het ge
noegen even groot zijn, als wanneer geen kos
ten werden ontzien.
Deze wijsheid is niet van vandaag of giste
ren.
De spelevaart begon in den zomer zeer
vroeg en men ontbeet in een of ander dorp
of lusthuis. Na het ontbijt steeg men weer in
om andere dorpen te bezoeken, om grasjes te
knoopen of zich met andere landelijke spelen
te vermaken. Intusschen werd flink gebabbeld,
geminnekoosd en gezongen.
Kwam men in een zeedorp, dan was een
van de aardigheden, dat de jongemannen hun
vrijsters in zee droegen om ze daarna in het
zand in te zouten. Dat was een oud gebruik,
„opdat de vrijers daerdoor den aert van haere
vrijsters konden leeren kennen!" De wijze
waarop de meisjes op deze vrij handhardige
bewerking reageerden, zou duidelijk aantoo-
nen, of ze al of niet een meegaand en geduldig
karakter hadden!
Cats heeft in verschillende gedichten o.a. in
zijn „Herdersklacht" over dit in-zee-dragen
gesproken.
Toch moeten we toegeven, dat de meisjes
dikwijls zelf de schuld waren van deze stoei
partij, door „soo haest se op 't strand kwamen
met de knechtjes te be jouwen en spottende
af te vraegen of er geen water in zee was!"
De tijden zijn veranderd. Auto, trein en
touring-car hebben de plaats van den speel
wagen ingenomen, maar de menschelijke
behoefte aan ontspanning is dezelfde ge
bleven.
W. S.
In Giethoorn.
'n nieuwe Droste-reep!
Speelreisjes de geliefkoosde afwisseling.
De jongelui waren toen geen houten poppen.
