SPELLING-HUTSPOT
Hoe het mandatenstelsel tot stand kwam.
NA REGEN KOMT!! „VELSEREND"
Z A-Jf ERDAG 1 AUGUSTUS 1936
HAARLE M'S DAGBEAD
Oud en nieuw ter Parijsche vredesconferentie.
KELLOGG
De billijke ELECTRISCHE KOELKAST.
compromis weten te bewegen, dat zij niet
langer op de door hen nog steeds in hun
hart gewenschte annexatie zouden blijven
staan, als er dan ook terstond een verdeeling
zou plaats vinden.
Autobestuurder na aanrijding
doorgereden.
Man ernstig gewond.
Het moderne zegevierde
over het oude.
Op het Duitsche verlanglijstje komt sinds
geruimen tijd o.m. voor teruggeving van het
bij het Vredesverdrag van Versailles verloren
gegaan koloniaal gebied, althans in den
vorm van toewijzing van een of meer man
daten aan het Duitsche Rijk.
Dat Berlijn hierop niet gemakkelijk het
ja-woord zou krijgen van hen, die in 1919
aan Duitschlands positie als koloniale mo
gendheid een einde hielpen maken, was te
verwachten. In zooverre is dan ook Eden's
op 27 Juli j.l. in het Lagerhuis ten dezen
afgelegde verklaring, die zeker op het oogen-
blik den Duitschers nul op het rekest geeft,
allerminst een verrassing.
Intusschen mag men wel aannemen, dat
hiermee over dit vraagstuk nog niet het
laatste woord gezegd is. Al zou het wel bui
tengewoon vreemd moeten loopen, indien het
ooit tot een totaal te niet doen der in 1919
getroffen nieuwe regeling zou komen in
dien zin, dat het Duitsche Rijk weer kolonieën
onder zijn beheer zou krijgen. De kans op een
volkomen breken met het te Parijs destijds
aanvaarde nieuwe beginsel, mag men m.i.
toch wel zeer gering achten. Eer zou verdere
uitwerking daarvan d.w.z. van het mandaten-
stelsel voor de hand liggen.
Dit is nog jong en-reeds daardoor onge
twijfeld voor verbetering vatbaar. Het was,
dit valt niet te loochenen, al een heele stap
vooruit en het beteekende bepaald een be
langrijke overwinning van de aanhangers van
het moderne denkbeeld om overzeesche ge
bieden te doen besturen in het belang der
inheemsche bevolking (onder een zeker in
ternationaal toezicht), op hen wier verlangen
ook tijdens de vredesonderhandelingen te
Parijs nog geheel en al uit bleek te gaan,
naar het ouderwetsehe beginsel, dat den over
winnaars in een oorlog de buit toekomt,
o..m in den vorm van annexatie van de
koloniën, die eens den verslagen vijand toe
behoorden.
Aan den toenmaligen president der Ver-
eenigde Staten, Woodrow Wilson en aan,den
Zuid-Afrikaander Smuts, die niet zonder
reden hij is behalve een knap staatsman,
tevens een zeer scherpzinnig jurist den
bijnaam Slim-Jannie draagt, is het bovenal
te danken geweest, dat met betrekking tot
het koloniale vraagstuk het nieuwe het te
Parijs van het oude won. zij het eerst na
een heftigen strijd. Makkelijk is het n.l. niet
geweest om deze zegepraal te bevechten, o.a.
ook al niet doordat tijdens den wereldoorlog
aan meer dan een deelnemer in geheime ver
dragen als belooning voor de deelneming aan
den strijd, de hemel de sterren en wat niet
al beloofd wasl
Het vijfde der 14 punten
van Wilson.
Wilson had intusschen In het vijfde zijner
14 punten, die richtsnoer voor de bij het
sluiten van den vrede, nieuw te schapen in
ternationale orde van zaken moesten zijn,
het volgende beginsel neergeschreven:
„Een vrije, openhartige en volkomen on
partijdige schikking i.z. alle koloniale aan
spraken, gebaseerd op strikte inachtneming
van het principe dat bij het beslissen omtrent
al dergelijke kwesties van souvereiniteit, de
belangen van de betreffende volken evenveel
gewicht in de schaal moeten leggen als de
billijke verlangens van de Regeering om
trent wier aanspraak men zal hebben te be
sluiten".
Hierin lag eigenlijk de bedoeling opgeslo
ten een nieuw ideaal t.o.v. koloniaal beheer
in het algemeen te formuleeren: te weten
het denkbeeld om dit beheer en heel het
koloniale systeem het karakter te doen aan
nemen dat de uitoefening van toezicht over
beschaafde of minder beschaafde volksgroe
pen feitelijk diende plaats te vinden bij wijze
van de uitoefening van voogdij, waarbij dan
de behartiging van de belangen der hiheem-
schen overheerschend zou moeten zijn-
Invoering van dit beginsel over de geheele
linie was, en is ook nu nog, in de praktijk
echter niet mogelijk. En zoo bepaalde men
er zich toe dit beginsel toe te passen op die
overzeesche gebieden, welke de verliezers van
den wereldoorlog kwijt zouden raken. M.a.w.
het vijfde der 14 punten van Wilson werd
verwezenlijkt in 't in art. 22 van het Volken
bondshandvest bepaalde omtrent de man
daten waarvan het vaderschap, wel be
schouwd, aan Wilson èn Smuts toekomt. Im
mers deze laatste had in zijn Plan voor een
Volkenbond bepleit in naam en onder toe
zicht van den Bond aan een door den Bond
aan te wijzen staat 't bestuur, als mandataris
van den Bond op te dragen over gebieden, die
eertijds aan Rusland, Oostenrijk-Hongarije
en Turkije toebehoord hadden.
Wilson nam nu in zijn ontwerpen voor ecfi
Volkenbondsverdrag de door Smuts gebezigde
terminologie in belangrijke mate over. Doch
Rusland liet hij wegvallen, terwijl hij daar-en
tegen de vroegere Duitsche kolonies wèl ver
meldde, wat bij Smuts niet het geval was
geweest. Weldra schrapte men terecht ook
Oostenrijk-Hongarije, aangezien immers de
gebieden, die van dezen staat afvielen, waar
lijk niet voor aanwending van het mandaten-
stelsel in aanmerking kwamen.
Omtrent het lot der Duitsche kolonieën be
stond er in 1919 ter Parijsche vredesconfe
rentie in zooverre geen meotiingsverschil, dat
niemand iets voelde voor teruggeving daar
van aan Duitschland. Bijkans in een mini
mum van tijd bleek' men het, wat dit nega
tieve punt betreft, in den Oppersten Raad
gloeiend eens te zijn. Met Wilson, Baron
Makino (namens Japan), Orlando (namens
Italië) verklaarde, ook Lloyd George zich in
naam van het Britsche Rijk in zijn geheel,
tegen.
Ja, hij zei zelfs „ten zeerste tegen" terug
keer van zelfs maar een zijner koloniën on
der de heerschappij van Duitschland te
zijn.
Aldus de overeenstemming op 24 Januari
1919.
Maar drie dagen later
Drie dsgen later reeds zou de eensgezind
heid niet meer aanwezig zijn. Een illuster ge
zelschap luisterde toe, terwijl Wilson nader
uiteenzette wat de bedoeling met heel de
nieuwe „uitvinding" van het mandatenstelsel
was. Indien men al besloten had. dat Duitsch
land zijn koloniën niet zou terugkrijgen, dan
moest er toch een andere basis voor de ont-
f wikkeling en verzorging der bewoners van die
achterlijke gebieden gevonden worden. Dit nu
was het doel van het denkbeeld om het be
stuur te doen uitoefenen, door in naam van
den Volkenbond optredende mandatarissen....
Het ging er om. een instituut te bedenken,
ter verwezenlijking van het idee, dat allen
voor den geest zweefde en dat met name
hierop neerkwam, dat men het gebied in
kwestie, tot heil der reeds inheemschen en
ten nutte van hen, die er later zouden wonen.
op beter en hooger peil zou brengen
Aan dit idee lag ten grondslag het in breeden
kring in de wereld ontstane gevoel, dat zich
tegen nieuwe annexaties keerdeHet doel
moest wezen de bevolking van de onontwik
kelde gebieden te dienen, haar te beschermen
tegen misbruiken, zooals ze onder het Duit
sche bestuur waren voorgekomen (zelfs op
dit ocgenblik ontbreekt het, naar uit Eden's
jongste rede blijkt, niet aan staatslieden
welke den Duitschers ook uit een moreel oog
punt geen heerschappij of bestuur over kolo
niale bevolkingsgroepen toevertrouwen) en
gelijk men ze ook wel onder het bestuur van
anderen kan aantreffen (doekje voor het
zedelijk bloeden der Duitschers).
Wilson gaf dan nog verder aan, hoe men
er op uit moest zijn, de onder mandaat te
stellen volken tot zulk een staat van ontwik
keling te brengen, dat zij tenslotte in staat
zouden zijn zelf, alleen met hun eigen be
langen rekening houdende hun wenschen
omtrent hun uiteindelijke verhouding tot «de
mandaatsmacht kenbaar te maken. Wie weet,
zoo voegde hij er als een goed paedagoog
aan toe, misschien zou daardoor (n.l. door
zulk een goed beheer) bij hen wel het ver
langen naar vereeniging met de mandaats
macht kunnen ontstaan!
Een dergelijk geluid klonk verschillenden
der toehoorders toch wel vreemd in de ooren
en sommigen onder hen vonden het bepaald
heel onaangenaam. Die beginselen van Wil
son waren prachtig, daarvan niet. Maar ziet
u, Australië zou toch eigenlijk graag tot
annexatie van Duitsch-Nieuw-Guinea over
gaan. Aldus de Australische gedelegeerde
Hughes .waarna terstond zijn Nieuw-Zeeland-
sche coliega Massey hetzelfde liedje ging zin
gen. Deze noemde zichzelf een groot Volken-
bonds-enthousiast, doch hij was (natuurlijk
louter uit liefde voor den Bond!) bezorgd, dat
deze in het begin terstond een te zwaren last
op zich geladen zou zien. En daarom was het
misschien beter eerst de kolonieën te ver-
deelen en dan den Volkenbond met een
schoone lei te laten beginnen!
De Franschen gedroegen zich eigenlijk veel
eerlijker. Zonder er doekjes om te winden,
verklaarden ze ronduit, heelemaal niets te
zien in het mandatenstelsel. Annexatie kort
en krachtig, was hun leuze, terwijl zij zich
Model A met 110 i. inhoud 179.
Fa. M. G A T S O N I D E S
ZANDVOORTSCHELAAN 4.
HEEMSTEDE.
TELEFOON 26554
(Adv. Ingez. Med.)
in verband met het vraagstuk van de ver
deeling der buit, bovendien op de geheime
verdragen beriepen.
Toen den volgenden dag Wilson openlijk
constateerde, dat men, gezien een dergelijk
ingaan tegen heel het mandatenbeginsel, op
een punt was gekomen, waar de wegen vol
komen uit elkaar liepen, interrumpeerde Bal
four (die meermaleli in moeilijke omstandig
heden als verzoenend element placht op te
treden), dat de Britsche afgevaardigden het
mandaats-idee geenszins verwierpen en dat
hij zelf er een overtuigd aanhanger van was.
Men moest, aldus zijn advies, nog even tijd
hebben om zich nader te beraden. Daarop
deed Wilson een krachtig beroep op de heeren
afgevaardigden om het nieuwe beginsel te
aanvaarden
Wilson wilde niet wijken.
Het was duidelijk, de President dacht er
niet aan te zwichten. Dit gaf Franschen en
Britten aanleiding elk op eigen manier, an
dere wapenen in den strijd, te hanteeren.
De Franschen namen hun toevlucht tot hun
pers, die zij inlichtten omtrent hetgeen er
zich afspeelde achter de gesloten deuren van
de conferentie. Waarop de Parijsche bladen
Wilson op onaangename wijze begonnen aan
te vallen en zich bijv. schamper uitlieten over
diens „onpraktische idealen". De Britsche
afgevaai-digden volgden een veel subtielere
methode. Zij trachtten het nu over een an
deren boeg te gooien door er op aan te
sturen, dat men, er nu maar van uitgaande,
alsof de Volkenbond eigenlijk al bestond, met
een de mandaten moest gaan verdeelen.
Na heftige debatten binnen de delegatie
van het Britsche Rijk had Lloyd George de
vertegenwoordigers van de Dominions tot het
HEERLIJK NATUURBADEN
Spoorkaart Haarlem Santpoort met inbegrip toegang bad 10.50 Kinderen f0.30
(Adv. Ingez. Med.)
De 30ste Januari kwamen de vertegenwoon
digers van Amerika, het Britsche Rijk. Frank
rijk, Italië en Japan 's ochtends en 's middags
opnieuw bijeen. Tot hun teleurstelling moes
ten de gedelegeerden der Dominions al
heel gauw gewaar worden, dat de vlieger
niet op zou gaan. Terecht kwam Wilson op
tegen het verlangen, nu reeds meteen de
mandaten toe te wijzen, terwijl de Volken
bond nog niet op pooten stond. En wanneer
dan zoowel Hughe als Massey toch weer aan
hun annexatie-wenschen uiting geven, vraagt
Wilson hun op den man af, of hij deze uit
eenzettingen aldus moest opvatten, dat Nieuw
Zeeland en Australië aan de Conferentie een
ultimatum gesteld hadden, toen zij respec
tievelijk de annexatie van Samoa en Nieuw-
Guinea bepleitten. Was dit het minimum van
de concessies waartoec zij bereid waren en
hing van al of niet inwilliging van dit ver
langen hun beslissing aangaande het man
datenstelsel af? En indien zij thans niet ter
stond hun zin zouden krijgen, zouden zij dan
van zins zijn alles te doen wat zij konden
om de heele overeenstemming i.z. mandaten
stelsel enz. tegen te houden?
Massey antwoordde hierop met neen, doch
hij voegde er onmiddellijk aan toe, dat hij
natuurlijk niet kon spreken voor zijn Austra-
lischen collega. Nadat Wilson, zijn vraag nog
eens herhaald had voor Hughes, aangezien
deze haar tengevolge van zijn erge doofheid
niet goed verstaan bleek te hebben, trok
Hughes wederom van leer, al klonk het slot
zijner rede iets minder scherp.
Onmiddellijk hierna hield de Zuid-Afri-
kaansche Premier Botha een werkelijk in
drukwekkende rede, waarin hij zijn collega's
warm aanbeval te doen, wat hij zelf altijd
gewoon was geweest te doen, n.l. om der wille
van het ideaal zoover toe te geven als juist
noodig kon zijn voor het hoog houden van
het ideaal. Hij eindigde met de hoop uit te
spreken, dat de vergadering zou streven naar
een geest van samenwerking en dat zij zou
trachten, door in kleinere dingen toegevend
te zijn, de moeilijkheden te overwinnen en
verwezenlijking van het grootere ideaal te
bevorderen.
Het lag voor de hand, dat dit betoog van
een afgevaardigde van een Dominion, die
eigenlijk evenzeer annexatie-verlangens koes
terde als met Australië en Nieuw-Zeeland het
geval was, bepaald als olie op de golven
moest werken. Wat dan ook inderdaad ter
stond bleek. Want de Nieuw-Zeelander Mas
sey haastte zich om nu nogmaals het woord
te voeren en dit, ten einde kenbaar te maken
dat hij en Hughes zich bij de meening van
de overigen zouden neerleggen, die tenslotte
n.l. bereid bleken t.a.v. het mandaats-beginsel
de leiding van Wilson te volgen.
Ziet daar hoe dus tenslotte in dit opzicht
te Parijs het moderne over het oude heeft
gezegevierd en hoe het tot aanvaarding van
het mandatenstelsel kwam. Dat de moderni
teit nog niet zoo ver blijkt te gaan, dat men
nu ook voetstoots eventueele herverdeelinL
der mandaten zou willen aanvaarden, is weer
een geheel andere zaak!
Dr. E. VAN RAALTE.
Chauffeur zegt niets gemerkt te hebben.
In den nacht van Donderdag op Vrijdag te
omstreeks twee uur. zag de bestuurder van een
uit de richting Gouda komende auto. dat een
man die midden op den weg aan den Pias-
zoom nabij Rotterdam stond, met de armen
zwaaide tegen een bestuurder van een uit de
richting Rotterdam komende auto. vermoede
lijk met de bedoeling dezen te vragen mee te
mogen rijden. Vervolgens zag hij, dat de man
door de auto werd gegrepen, op de motorkap
terecht kwam om daarna op den weg te vallen.
De autobestuurder reed, zonder gestopt te
hebben, door.
De autobestuurder, die dit alles gezien had,
spoedde zich naar de plaats waar de gewonde
lag en heeft, toen een andere wagen passeer
de. den bestuurder verzocht de aanrijdende
auto te achterhalen. Deze is hierin geslaagd
en na eenigen tijd keerde hij met dezen wa
gen en zijn bestuurder terug. Deze bleek te
zijn zekere H. D. J., 42 jaar oud, bedrijfsleider,
wonende te Gouda. Hij verklaarde van de aan
rijding niets te hebben bemerkt en ook niet
te hebben gezien dat er een man op den weg
stond. De toestand van den man, de 56-jarige
A. Slingerland, uit Stolwijkersluis, is zorgwek
kend.
BOERDERIJ DOOR HOOIBROEI
AFGEBRAND.
Ten gevolge van hooibroei is Vrijdagavond
om 8 uur brand ontstaan in de boerderij van
den veehouder G. ten Klooster in de buurt
schap Te Velde onder Zwartsluis. Hoewel er
zeer weinig wind was, stond in minder dan
geen tijd het geheele complex van schuren,
groote hooimijten en woonhuis in lichter
laaie. Zeer groote hoeveelheden hooi zijn ver
loren gegaan. Het vee kon worden gered, als
ook veel huisraad.
DE SPOORWEGWERKEN ROND
AMSTERDAM.
De N.V. Hollandsche IJzeren Spoorweg Maat
schappij te Utrecht heeft de uitvoering^ van de
werken, omschreven in bestek no. 1535 H. S.
(het dempen van twee spoorweghavens op het
goederenstation Oostenburgergracht nabij den
Cruquiusweg met bijkomende werken, te Am
sterdam) gegund aan den heer K. Scheffer,
aannemer te Haarlem, voor een bedrag van
20980.met verplicht gebruik van grooten-
deels Amsterdamsche werkkrachten.
„Ajax" naar Valencia
vertrokken.
Naar wij vernemen is het stoom
schip „Ajax" van de Kon. Ned. Stoom
boot Mij., van Gibraltar naar Valen
cia vertrokken, waar het schip ter be
schikking wordt gesteld van den Ne-
aerlandschen consul.
Het bericht omtrent de inneming van Va
lencia door de opstandelingen had in dit ver
band mede de bijzondere aandacht van de
geïnteresseerde instanties hier te lande, doch
me:i neemt thans aan dat dit bericht geen
betrekking heeft op de zeehaven, doch op de
aan de grens van Portugal gelegen vesting
van denzelfden naam.
Geheele personeel van den
K. H. L. ontslagen.
Gedeelte zal bij nieuwe
organisatie komen.
Echter niet het technisch personeel.
„DAN MOET JE ER MAAR MET JE VINGERS AFBLIJVEN'
Naar wij vernemen, is thans aan het
geheele personeel, dat nog in dienst is
van den Kon. Holl. Lloyd tegen 31
Augustus as. ontslag aangezegd.
In den ontslagbrief aan het personeel wordt
verklaard, dat een der voorwaarden, waarop
de regeering bereid is verdere financiee-le
steun te verleenen voor het in standhouden
van een nationale scheepvaartverbinding met
de Oostkust van Zuid-Amerika is, dat de hui
dige organisatie door een andere organisatie
moet worden vervangen en dat in verband
hiermede het geheele personeel moet worden
ontslagen.
Wij vernemen verder, dat na I
Augustus het bedrijf van den Kon.
Holl. Lloyd voorloopig met los per
soneel zal worden voortgezet totdat de
nieuwe origanisatie zal zijn tot stand
gekomen. Een gedeelte van het tegen
woordige personeel van de K. H. L. zal
zeer waarschijnlijk in dienst van de
nieuwe organisatie overgaan. Hier
onder valt niet het soheepvaarttech-
nisch personeel, daar heft technische
gedeelte van het nieuwe bedrijf, zooals
bekend, verzorgd zal worden door de
Kon. Ned. Stoomboot Maatschappij.
Het is nog niet bekend hoeveel leden
van het personeel dóór de nieuwe orga
nisatie zullen worden overgenomen.
Naar het A. N. P. verneemt moesten de be
windvoerders van den Koninklijken Holland-
schen Lloyd, wel tot het aanzeggen van ont
slag aan het personeel overgaan, teneinde bij
de onderhandelingen over de totstandkoming
van een nieuwe organisatie, waaraan de regee
ring bereid is financieelen steun te verleenen,
ontslagen te zijn van alle personeelverplichtin-
gen en om aan de nieuwe organisatie volko
men vrijheid te laten inzake de kwestie, welke
leden van dat personeel weder in dienst zul
len worden genomen.
Naar het A. N. P. voorts verneemt, heeft zich
voor de nieuwe organisatie reeds een combi
natie gevormd bestaande uit de Koninklijke
Nederlandsche Stoomboot Maatschappij en de
Vennootschap Muller en Co., Aan deze com
binatie moet nog slechts de goedkeuring van
de regeering worden verleend.
Omtrent het bedrag tot hetwelk de regeering
bereid is steun te verleenen, konden nog geen
nadere inlichtingen worden verstrekt.
Wat het tijdstip van het in werking treden
der nieuwe organisatie betreft, "ernam het
A. N. P.. dat dit afhangt van het tijdstip
waarop voor de Amsterdamsche rechtbank het
accoord met de crediteuren van den Kon.
Holl. Lloyd zal zijn tot stand gekomen.
