-NIELEN-
De verminderde scheepvaart te Haarlem.
Luchtschiphol.
MORGEN!!
Her-
pening
Hét Btfamoeijkste
54e Jaargang No. 16306
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
Donderdag 20 Augustus 1936
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM UITGAVE LOUKENS COSTER -MAATSCHAPPIJ VOOR FROOM.
en ROBERT PEEREBOOM. COURANT-UITGA VEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ NV. Heofdcedactenr.
ABONNEMENTENper week ƒ0.25, per maand ƒ1.10, per 3 maanden
ƒ3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05, p. maand 0.22, p. 3 mnd. 0.65, franco p. post 0.72y3.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos-: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10132,12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
Bijkantoor: Soendaplein 37, Haarlem-Noord, Telefoon 12230.
ADVERTENTIëN 15 regels f 1.75, elke regel meer 10.35. Reclames
/0.60 per regel. Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag en
aanbod 1—4 regels 0.60. elke regel meer 0.15. Onze Groentjes zie
hoofd rubriek.
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange on
Idem voor Abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad: Levenslange
Alles indier
geschiktheid 600.-, Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim
ongeschiktheid ƒ2000.-, Overlijden 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400-, Vei
het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare vc
250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger 50-, Arm- of Beenbreuk 30.-,
lies Duim ƒ75.-. Verlies Wijsvinger f 75.-. Verlies andere vinger ƒ30.-.
orwaarden.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN BLADZIJDEN
Indische films van Polygoon?
Studiereis van den heer Ochse.
Wellicht reeds volgend jaar uitzending eener
expeditie.
De heer Ochse, directeur van de filmfabriek
Polygoon aan den Koudenhorn, maakt op het
oogenblik een studiereis door Nederlandsch-
Indië, zooals reeds bekend is.
Bij zijn aankomst in Beiawan, de eerste
haven in Nederlandsch-Indië. welke de mail
schepen binnenloopen na Sabang, heeft een
oud-Haarlemmer een gesprek gehad met den
heer Ochse, die, vergezeld van zijn echtge-
noote, op doorreis was naai' Batavia.
In den loop van het onderhoud heeft de
heer Ochse het een en ander verteld van zijn
plannen en de bedoeling van zijn bezoek aan
Indië.
Hieruit bleek, dat er zeer groote kans is, dat
de Haarlemsche filmfabriek zich zal toeleg
gen op de vervaardiging van speciale Indische
films, hetgeen iets nieuws is, daar tot nog
toe geen enkele Nederlandsche onderneming
stelselmatig uit onzen Oost, films naar het
Moederland heeft gebracht.
De heer Ochse begon te vertellen dat in het
stadium, waarin de plannen op het oogenblik
verkeeren nog niet definitief valt te zeggen
welke soort films eventueel gemaakt zullen
worden, of het zgn. „shorts" zullen worden
voor het voorprogramma, hoofdfilms, die een
geheelen avond vullen, documentaires, dan wel
speelfilms of halve speelfilms.
Wel zei de directeur van Polygoon, dat hij
tijdens zijn reis, welke vier maanden zal duren,
waarbij hij behalve Java ook Bali en Sumatra
zal bezoeken, zich op de hoogte zal stellen van
het ..speelmateriaal", met andere woorden, of
er uit de Inlandsehe bevolking geschikte
krachten gerequireerd zullen kunnen worden,
die als acteurs zullen kunnen optreden, het
geen erop duidt, dat het maken van speel
films wel wordt overwogen.
„De geheele opzet van het bezoek is in en
kele woorden weer te geven." aldus de heer
Ochse. „De bedoeling is namelijk, te onderzoe
ken op welke wijze door middel van de film
in Nederland meer bekendheid gegeven kan
worden aan de toestanden in Nederlandsch-
Indië, waarbij ik niet wil zeggen dat ik na mijn
korte bezoek zal kunnen beweren „zoo moet
het en zoo niet". Het betreft hier slechts een
persoonlijke oriëntatie."
De vraag of het soms ook in de bedoeling
lag een filmindustrie in Indië te stichten,
werd beslist ontkennend beantwoord. Even
min is het 't plan in den Oost een centrum
voor actueele journaals te stichten, daar dit
naar de meening van den heer Ochse hoogst
waarschijnlijk niet rendabel zou zijn, gezien
de groote afstanden, welke een teveel aan per
soneel eischen en het verlies aan actualiteit
door den afstand met het moederland.
Tevens wil de heer Ochse zich op de hoogte
stellen van de behoeften der Inlanders, die nu
slechts zelden een film te zien krijgen, welke
zich heeft aangepast bij hun mentaliteit, doch
die zich, evenals de Europeanen (uitgezonderd
die, welke in de groote steden op Java wonen),
moeten tevreden stellen met Westersche pro
ducten, welke voor het meerendeel aan hoogen
ouderdom lijden
Reeds eerder heeft Polygoon groote films
gemaakt, ook over Indië. Wij herinneren hier
bij aan de Maha-cyclus, die bestond uit Ma-
hasoedja, Mahamoelia en Mahaquasa, welke
serie destijds groote belangstelling heeft ge
had en die ook veel heeft bijgedragen tot
meerdere kennis over onze overzeesche gewes
ten.
De film over de reis van de K 18, welker
totstandkoming meermalen aan een zijden
draadje heeft gehangen, toen de apparaten
waren vastgeloopen door overslaand zeewater,
weshalve Polygoon per vliegtuig reserve-toe-
stellen heeft moeten zenden, ook deze film
heeft bewezen, dat Polygoon nog wel iets
anders kan, dan slechts journaals maken.
Als de plannen van den heer Ochse verwe
zenlijkt zullen worden en daarvan heeft het
allen schijn, hetgeen half December definitief
bekend gemaakt zal kimnen worden)zal in 't
begin van het volgend jaar- een expeditie
worden uitgerust, hetgeen eenige tonnen zal
kosten, daar het dan uiteraard niet slechts
bij deze expeditie zal blijven.
De kosten van een en ander worden door
Polygoon zelf gedragen, ofschoon de Regee
ring van de plannen officieus op de hoogte is
gesteld.
Zooals wij reeds zeiden is de kans dus zeer
groot, dat Haarlem reeds in het volgend jaar
een belangrijk centrum zal worden voor de
vervaardiging van Indische films voor Neder
land en wellicht ook voor de vervaardiging van
Indische films voorIndië.
MET GROOT VERLOF.
De vaandrigs, leerlingen der officiersoplei
ding van den Motordienst, zullen 4 September
a.s. met groot verlof vertrekken.
JUBILEUM VAN DEN HEER
J. C. KROONSBERG.
Het was heden 40 jaar geleden, dat de heer
Jac. C. Kroonsberg bij de firma Joh. Enschedé
en Zonen in dienst trad op de afdeeling cou
rantzetterij. Hedenmorgen heeft een van zijn
collega's namens het personeel een korte toe
spraak gehouden, waarin hij den jubilaris ge
luk wenschte en waarna hij hem een geschenk
aanbood, dat bestond uit een lamp en een
fraaie mand bloemen. Namens de directie
sprak de heer Junge, administrateur van de
Oprechte Haarl. Courant den jubileerende
zetter toe en overhandigde hem een enveloppe
met inhoud. De heer Kroonsberg heeft zijn
feest verder in huiseliiken kring kunnen vie
ren.
Zal door een lager havengeld de bedrijvigheid
weer toenemen?
Tegenstelling tusscKen verkeer te land
en te water.
In dezen crisistijd is de scheepvaart in de
Haarlemsche wateren zeer sterk verminderd.
Ook zonder de statistiek te raadplegen weten
wij dat. In vroeger jaren heerschte er in het
Spaarne een groote levendigheid door het va
ren, lossen en laden der stoom- en motorboo
ten. Alleen bij de N.V. „W. Bus" was reeds een
honderd man in dienst en dan waren er nog
verscheidene andere beurtvaartondernemin-
gen, o.a. „Kaarseladeveer" en „Vogelpoel en
Noorwegen". Van jaar tot jaar is het scheep-
vaartverkreer evenwel ingekrompen, zoodat er
nu slechts nog een klein deel van de vroegere
bedrijvigheid in het Spaarne is overgebleven.
De vloot „stoombooten" van de N.V. W. Bus
is verkocht, terwijl de N.V. Reederij v. d.
Schuyt, die het bedrijf overnam, alleen mo-
torbpoten in de vaart hield. Ook „Kaarselade
veer" is nog met eenige booten blijven varen.
Maar het Spaarne tusschen de Melkbrug en
de Gravesteenenbrug biedt nu een heel an
deren aanblik dan vroeger. Toen lag op Zon
dag, als de booten voor een groot deel „thuis"
waren, het Spaarne vol, zoodat er nog juist
een vaargeul open was. De schepen moesten
om plaats te winnen twee en drie achter el
kaar gemeerd worden. In de week gaf het
laden en losesn der schepen ook aan den wal
kant een groote drukte. Het was soms voor het
tramverkeer de ceintuurbaan van de E. N.
E. T. liep toen langs Turfmarkt en Spaarne
wel lastig, dat de wal gebaricadeerd was door
tonnen, kisten en pakken, maar aan het stads
beeld gaf het een bonte afwisseling. Nu is de
kademuur helaas nooit meer te klein
In den glorietijd van de Haarlemsche
scheepvaart (toen de 20 stoombooten van de
N.V. „W. Bus" met hun witte banden om de
pijpen overal heen voeren om ten bate van onze
bloeiende nijverheid en volop werkende in
dustrie goederen te halen en te brengen) wa
ren er zeker 200 man die er hun brood mee
verdienden, terwijl dit aantal nu tot enkele
tientallen is ingekrompen.
De heer W. Bus, de lange slanke grijsaard,
was als leider dezer groote onderneming, een
belangrijk en bekend man in onze stad. Ook
de kinderen kenden hem, want op „Koningin
nedag" stelde hij zijn stoombooten beschik
baar om de scholen een tochtje te laten ma
ken. Meestal eerst naar Spaarndam en dan
nog naar de Cruquius.
De scheepvaartstatistiek van de laatste 6y2
jaar ziet er nu als volgt uit:
1930
Aantal schepen:
14.357
Tonnenmaat:
1.085.577
1930
Aantal schepen:
14.951
Tonnenmaat
915.123
1931
.15.344
1.172.460
1931
14.034
819.282
LADEN EN LOSSEN
1932 1933
13.171
1.693.238
13.050
1.329.838
DOORGEVAREN.
1932 1933
9.863
595.818
8.265
477.531
1934
11.200
767.845
1934
8.408
479.844
1935
9.824
680.627
1935
6.413
377.273
1936
6 maanden
4.497
307.509
1936
2.627
139.194
Wij hebben de gegevens gesplitst, afzonder
lijk gegeven de schepen die in de Haarlem
sche wateren geladen of gelost hebben en die
hier alleen zijn doorgevaren.
Er blijkt uit deze cijfers, dat het scheep
vaartverkeer in de Haarlemsche wateren tot
ongeveer 50 pet. gedaald is.
De daling is het sterkst in de groep doorge
varen schepen
Verleden jaar is reeds door de schippersver-
eeniging „Schuttevaer" aan den gemeenteraad
gevraagd de havengelden te verlagen en in
elk geval een lager tarief te stellen voor door
varende schepen, die nu evenveel moeten be
talen als de schepen die hier blijven laden of
lossen. Daarop is de raad toen niet ingegaan
omdat door een verlaging van het havengeld
de inkomsten voor de gemeente zouden dalen,
waartegen de wethouder van financiën zich
verzette.
Nu heeft „Schuttevaer" opnieuw een adres
aan den gemeenteraad gezonden.
Dit zal door den raad bij de begrooting voor
1937 behandeld worden. B. en W. hebben
reeds verklaard, dat zij met een voorstel in
zake de havengelden voor 1937 zullen komen,
o.a. omdat ook het bruggegeld moet worden
gewijzigd, omdat het niet de bedoeling is dat
door het in gebruiknemen van de nieuwe brug
over het Zuider Buiten Spaarne de scheep
vaart door zwaardere lasten getroffen zou
worden.
Bij de discussie in den raad is verleden jaar
ook gebleken, dat aan de quaestie van de la
gere havengelden voor doorvarende schepen
twee kanten zitten. Als door lagere havengel
den de doorvaart van schepen bevorderd
wordt, is daarvan het gevolg, dat de bruggen
vaker geopend moeten worden, iets waarmede
het verkeer te land niet gediend is. Er moet
evenwel bedacht worden, dat al onze bruggen
op de Gravesteenenbrug en de Melkbrug na
geëlectrificeerd zijn, waardoor de bediening-
veel vlugger gaat.
Doordat Haarlem hooge havengelden eischt
van doorvarende schepen maken vele schip
pers thans een omweg, waardoor Haarlem
gemeden wordt. Van een verlaging der haven
gelden voor te Haarlem ladende en lossende
schepen wordt geen belangrijke toeneming
van de scheepvaart verwacht. Ons wordt
evenwel verzekerd, dat de beurtvaart met
zulke zware financieele zorgen te kampen
heeft, dat alles gedaan moet worden om tot
eenige verlichting te komen.
Natuurlijk komt niet de geheele verminde
ring van het scheepvaartverkeer op rekening
van de crisis. Door de toeneming van het
transport met vrachtauto's is het aantal goe
deren dat verscheept wordt ook belangrijk
verminderd.
PLECHTIGE HUWELIJSINZEGENING
LEGER DES HEILS.
Woensdagavond 26 Augustus wordt in het
Leger des Heils-gebouw Ceramstraat 4 op
plechtige wijze het huwelijk ingezegend tus
schen br. C. v. d. Giesen en zr. D. de Vries,
beide leden van het Leger des Heilszangkoor
en Jeugdwerkers.
De plechtigheid, die openbaar is, zal geleid
worden door Adjudant H. Taat, den bevel
voerend officier van de afdeeling Haarlem n.
De Japansche concurrentie in
Singapore.
Nieuwe handelsverdragen met Nederl.-Indië?
SINGAPORE, 19 Augustus (Reuter). De
Engelsche zakenlieden alhier maken zich
steeds meer bezorgd over de toenemende pe
netratie dei* Japanners in den handel. Zij
voelen zich onmachtig om het hoofd te bie
den aan de Japansche penetratiemethoden en
zijn van meening, dat, indien niet spoedig
handelend wordt opgetreden, de toestand er
ernstig zal gaan uitzien.
De wetgevende raad heeft het verzoek ont
vangen, een commissie te benoemen, om de
geheele aangelegenheid te bestudeeren en
binnen een maand verslag uit te brengen. Ook
zal de regeering gevraagd worden, of zij be
voegd is, met andere regeeringen, zoo als die
van Ned. Indië te onderhandelen over weder-
zijdsche handelsverdragen.
(Zondag j.l. hébben 6500 menschen
Schiphol bezocht en in de eerste
2 weken van Augustus 52000.)
't Is in Augustus boordevol,
In onze luchthaven Schiphol,
Waar de motoren brommen;
Er is vacantie in het land,
Nu komen ze van allen kant,
De vluchtbeluste drommen.
Het ras van Piet-kijk-in-de-lucht,
Is graag de steenen stad ontvlucht,
Om in Schiphol te dringen:
Het denkbeeld trekt ze blijkbaar aan.
Van 't laag-bij-grondsche eens te gaan
Naar meer verheven dingen.
En 't is het gekste deel nog niet,
Dat ze in Schiphol vliegen ziet,
Ik kan hun smaak ook deelen;
't Is goed om er eens uit te zijn,
Je te verliezen in 't domein
Van fraaie luchtkasteelen.
De burgers van ons vaderland.
Zijn meestal erg zwaar op de hand,
Die kwaal is te genezen;
In Schiphol kun je met elkaar,
Zij 't voor een achtermiddag maar,
Eens heerlijk luchtig wezen.
Vrijdagmiddag
o.
DE BURGEROORLOG IN SPANJE. In de straten van Barcelona zijn barricaden
opgeworpen, die dag en nacht door de regeeringsgetrouwen bewaaikt worden
van onze geheel gemoderniseerde zaak
(De Bekende Kousenwinkel)
ZIJLSTRAAT 43
Speciaal Kousen - Sokken - Wol - Tricotage
(Adv. Ingez. Med.)
Nederland-lndië per film.
Wij hebben sinds jaar en dag de verbindin
gen van Nederland en de Overzeesche Gewes
ten in Azië per boot en per K.L.M. vliegtuig,
berichten van gisteren en heden houden de
verblijdende mededeeling, dat de verbinding
tusschen den Oost en het Moederland ook door
middel van de film binnen afzienbaren tijd
versterkt zal worden. Al is deze laatste ver
binding dan méér figuurlijk op te vatten als
een versterking van de band, zij is zeker niet
minder belangrijk dan de andere letterlijke
verbindingen. Bij herhaling is in artikelen in
ons blad gewezen op het gemis aan kennis
van Indië bij de groote massa van het Neder
landsche volk en de wenschelijkheid om hier
in verbetering te brengen. De film kan, zooals
vanzelf spreekt op dit gebied prachtig werk
deen.
Kortgeleden is de heer B. D. Ochse, direc
teur van de Filmfabriek Polygoon te Haarlem
naar Indië vertrokken ter onderzoek en voor
bereiding van filmopnemingen aldaar, en
elders in dit nummer vertelt een bijzondere
correspondent interessante bijzonderheden
over een gesprek, dat hij met den heer Ochse
voerde bij diens aankomst op Beiawan in Su
matra. Polygoon heeft haar sporen reeds ver
diend in de productie van Indische films en
wij mogen met belangstelling tegemoetzien
wat deze reis van haar directeur voor de toe
komst aan Indische films zal opleveren.
Er is nog meer. Terwijl de heer Ochse zich
niet optimistisch over de mogelijkheid van ge
regelde zending van Indische journaals uit
laat, heeft Profilt-i te den Haag deze koe
of moeten we in dit verband zeggen karbouw
bij de horens gevat, zooals wij gisteren reeds
meldden. Het ligt in de bedoeling, te geraken
tot een geregelde uitwisseling van jouimaal-
films en wij willen waarlijk hopen, dat het
pessimisme van den heer Ochse ongegrond zal
blijken en dit initiatief een volledig succes zal
worden. Want wat kan Nederland tot Indië en
Indië tot Nederland nader brengen dan het
geregeld vertoonen van het bewegende beeld
van elkanders natuurschoon, dagelijksch leven
en actueele gebeurlijkheden. De doorsnee Ne
derlander, die van Indië slechts geringe ken
nis en een zeer vage voorstelling heeft, zal op
aangename wijze aanschouwelijk onderwijs
krijgen over den gordel van smaragd", de
Inaischgast in den Oost zal meer contact hou- 1
den met het moederland. Deze journaalfilms
kunnen een buitengewoon belangrijke rol gaan
spelen in het elkaar beter leeren kennen en
begrijpen en de Indische journaals zullen in
Nederland zeker de belangstelling voor Indië
zeer stimuleeren.
Vandaar dat wij hopen, dat dit schoon ini
tiatief, waarvan je je eigenlijk alleen verbaasd
afvraagt, waarom het op zich heeft laten
wachten, evenzeer als de filmplannen van
Polygoon, een volledig succes mag worden.
Het woord is aan.
Thackeray:
Ik wil liever mijn naam
maken dan hem erven.
De financiën van Zandvoort.
Een dreigend tekort.
Van den heer A. Elffers, wethouder van
financiën van Zandvoort vernamen wij. dat de
voorbereiding der begrooting voor 1937 nog
niet zoover gevorderd is dat al definitieve
mededeelingen te doen zijn. Wel heeft hij
reeds
de zekerheid dat de kans vrijwel uitge
sloten moeten worden geacht, dat
Zandvoort er in 1937 zal kunnen
komen zonder extra hulp der regee
ring.
Ook voor 1936 was daarop gerekend, maar
de regeering is er toen nog aan ontkomen om
extra hulp aan Zandvoort te verleenen door
Gedeputeerde Staten met het gemeentebe
stuur te laten onderhandelen over een wijzi
ging der oorspronkelijke begrooting. Zand
voort zat met een tekort van vorige jaren, nu
is het bedrag dat oorspronkelijk op de be
grooting voor 1936 was gebracht om dat tekort
te dekken, belangrijk verminderd. Tenzij dat
ook voor 1937 weer zoo iets gedaan wordt, zal
wel geen sluitende bergooting te maken zijn.
Het nadeel van deze financieele politiek is
evenwel, dat daardoor de moeilijkheden
slechts verplaatst worden. Blijkbaar wordt het
alleen door de regeering gedaan omdat ook de
toestand van de rijksschatkist zoo ongunstig
is, dat de extra hulp aan gemeenten tot het
uiterste beperkt moet worden.
Natuurlijk ondervindt de gemeentekas de
terugslag van den minder goeden gang van
zaken in het badplaatsbedrijf als een gevolg
van het slechte weer in dit seizoen.
Het is nog niet te zeggen hoe het gaat
met de inning van de hooge aanslagen van de
Personeele Belasting voor dit jaar. omdat pas
ruim een maand geleden de biljetten zijn uit
gereikt. De gemeente heeft nog geen opgaven
over het binnenkomen dezer belasting van de
rijksbelastingen ontvangen.
Tot zoover de mededeelingen van den wet
houder.
Van andere zijde vernemen wij nog, dat
het in Zandvoort als een onbillijkheid ge
voeld wordt, dat de gemeente gedurende 40
jaar ruim 2500 aan de Ned. Spoorwegen
moet betalen in verband met, de uitge
voerde electrificatie van de lijn Haarlem
Zandvoort. Niet dat men in Zandvoort spijt
heeft aan deze electrificatie te hebben mede
gewerkt. Integendeel men verwacht er op den
duur goede resultaten voor de badplaats van.
Als tenminste het weer medewerkt! Verder
kan gezegd worden, dat na de electrificatie
de vestiging van forensen te Zandvoort be
langrijk is toengenomen. Maar men wijst er
op, dat gebleken is,
dat Bloemendaal, speciaal Overveen,
veel voordeel gehad heeft van de
electrificatie. Het aantal forensen
is in Overveen belangrijk toegenomen.
Daarom zou men het in Zandvoort
billijk vinden als Bloemendaal een
deel van de lasten overnam en een
deel van de 2500 betaalde, die Zand
voort elk jaar aan de Ned. Spoorwegen
moet betalen.
Kad De Zee op de Heide
oekelo BADHOTEL
temidden van bosch en
(Adv. Ingez. Med.)
De burgeroorlog in Spanje. De positie der re-
geeringstroepen te Madrid.
pag. 4
Een pleidooi van den Tsjechische» president
voor een goede verstandhouding met
Duitschland.
pag. 4
De ministers Gelissen en Deckers gaan naar
Finland.
pag. 3
Het Erasmus hekbeeld is uit Tokio te Rotter
dam gearriveerd.
pag. 3
De muggenplaag doet zich ook op Urk en aan
de Gooische kust gevoelen.
pag. 3
De Gemeentebegrooting van Zandvoort voor
1937 dreigt niet sluitend te zullen zijn.
pag. 1
Polygoon zal Indische films in Nederland uit
brengen.
pag. 1
De verminderde scheepvaart te Haarlem.
pag. 1
ARTIKELEN. ENZ.
Jhr. dr. J. C. Mollerus: In 32 uur van Schip
hol naar Dakar.
Dae 3
Amy Groskamp-ten Have: Een vrouw schrijft.
pag. 5
H. D. Vertelling. „De indringer".
pag 4
Voor de Vrouw.
pag. 6
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op pag. 7.
