Haarlem als onderwijs-centrum.
Ernstige ontploffing in
artillerie-werkplaatsen
Visch-soeper.
tiet Beimgtüjkste
54e Jaargang No. 16307
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
Vrijdag 21 Augustus 1936
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: p. w. peereboom uitgave eourens costek maatschappij voor p,.i.rfroom
en robert PF.frfroom. rnmBiVT.niTRiVFN f.*j at.hfmffkf ORTTKKFRT.i vv Hoofdredacteur: robert rtLKtuuui
Directie: P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE LOUKENS CüSXKK MAATSCHAPPIJ VOOR
COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N V.
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTENper week 0.25, per maand 1.10, per 3 maanden
3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. 0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05, p. maand f 0.22, p. 3 mnd. 0.65, franco p. post f 0.72ï4.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkery: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos-: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10132,12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
Bijkantoor: Soendaplein 37, Haarlem-Noord, Telefoon 12230.
ADVERTENTlëN 1—5 regels 11.75, elke regel meer 0.35. Reclames
ƒ0.60 per regel. Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag en
aanbod 1—4 regels 0.60. elke regel meer 0.15. Onze Groentjes zie
hoofd rubriek.
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange ongeschiktheid 600.-, Overlijden 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog 400.-, Duim f 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger 50.-, Arm- of Beenbreuk 30.-
Idem voor Abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid ƒ2000.-, Overlijden ƒ600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400-, Verlies Duim f 75.-, Verlies Wijsvinger f 75.-. Verlies andere vinger ƒ30.-
Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN.
Eén doode en vier ernstig
gewonden.
Projectiel ontploft.
Hedenmorgen te ruim negen uur is
in de Trothyl-werkplaats van de Ar
tillerie-inrichtingen aan de Hembrug
een ernstig ongeluk gebeurd, waarbij
een arbeider op slag werd gedood
terwijl vier anderen ernstig werden
gewond; één dezer gewonden verkeert
vermoedelijk in levensgevaar.
De trothyl-werkplaats is gelegen in een der
grootere hoofdgebouwen; in dit lokaal wordt
o.a. de springstof in de projectielen geperst.
Er zijn in dit lokaal ongeveer 20 man aan het
werk. Toen het ongeluk vanmorgen geschiedde,
waren er 17 menschen in het lokaal. Door tot
nog toe onbekende oorzaak is bij het persen
van de springstof in een granaat dit projec
tiel ontploft.
Een stuk muur van het lokaal werd weg
geslingerd. Er ontstond even een paniek onder
hen, die geen of slechts lichte kwetsuren
hadden opgeloopen.
Zoordra men een overzicht van den toestand
kon krijgen bleek, dat het ongeluk zeer ern
stige gevolgen heeft gehad. De gehuwde te
Zaandam wonende arbeider D. Huisman bleek
op slag te zijn gedood. De ploegbaas K. On
rust, ongehuwd en wonende te Oostzaan,
bleek er zeer ernstig aan toe te zijn en levens
gevaarlijke buikwonden te hebben opgeloo
pen. De gehuwde arbeider P. J. Meulenbeld
uit Amsterdam was eveneens ernstig gewond,
doch verkeerde niet in levensgevaar, terwijl
van den te Amsterdam wonenden gehuwden
arbeider J. C. Molman een enkel bleek te zijn
verbrijzeld.
De gehuwde arbeider G. de Vries uit Zaan
dam had een vrij ernstige kaakblessuur dooi
de ontploffing opgeloopen.
Onmiddellijk werden de verschillende hulp
diensten gealarmeerd en werd medische hulp
ontboden, zoodat ter plaatse de eerste hulp
verleend kon worden. De ernstig gewonden
werden ter verdere verpleging naar het Zie
kenhuis te Zaandam vervoerd, terwijl ook
eenigen der slechts licht gekwetste arbeiders,
die ter plaatse verbonden konden worden, ter
observatie in het ziekenhuis zijn opgenomen.
Het College van B. en W. van
Zandvoort.
Zal de heer A. J. van der Moolen den heer
Elffers opvolgen?
Zooals uit de door ons gedane mededeeling
viel op te maken is er sprake van, dat de
heer A. Elffers bedanken zal als wethouder
van Zandvoort. Door eenige partijen uit den
Raad is reeds overleg gepleegd, wie den heer
Elffers eventueel als wethouder zal moeten
opvolgen.
Wij vernemen, dat de R.-K. Staatspartij,
de S.D.A.P. en de partij Gemeentebelang, be
sloten hebben den heer A. J. van der Moo
len (S.D.AJ?.) tot wethouder te kiezen.
EEN EENVOUDIG SYSTEEM,
Een der vele fouten van dezen tijd is, dat
men vele zaken te ingewikkeld maakt.
Velen zoeken dus de eenvoudigste systemen.
Een daarvan is het plaatsen van een Groentje
in Haarlem's Dagblad, om iets op te ruimen of
te verkrijgen.
Daarom worden er jaarlijks ver over de
40.000 geplaatst.
De Koningin en Prinses
Juliana te Luzern.
Op doorreis naar Nederland.
LUZERN, 21 Augustus. (A. N. P.) H.M. de
Koningin en H. K. H Prinses Juliana zijn
vanmorgen te Luzern aangekomen, op de te
rugreis van haar vacantie-verblijf in Zwit
serland. Zij hebben intrek genomen in het
Carlton-hotel aldaar, waar zij den geheelen
middag zullen verblijven om vanavond met
den nachttrein de reis naar Nederland voort
te zetten.
Stad door bandieten belegerd.
Hongersnood dreigt onder de bevolking.
TOKIO, 21 Aug. (A. N. P.) In de omgeving
van de stad Poesoeng in de provincie Antoeng
hebben opnieuw gevechten plaatsgehad tns-
schen de bandieten, die de stad belegeren, en
de Japansche politie en de bevolking. De be
legerde stadsbewoners beginnen gebrek aan
levensmiddelen te krijgen.
(In de Italiaansche stad Livorno
is, ter gelegenheid van een congres
de bekende Livorneesche visch-
soep opgediend aan 50.000 perso
nen, die aan lange tafels op de
straten en pleinen der stad aan
zaten.)
Dat is nog niet zoo'n gek idee,
Kan men dat hier niet eens probeeren?
Ik doe vast aan het feestje mee,
Als er op straat valt te „soepeeren".
En vischsoep waarom vischsoep niet,
In ons vischrijke waterlandje
Voor ons wat nieuws op eetgebied,
Maar bij het denkbeeld watertand je.
Wij hebben plaats op straat en plein,
Dus op dat punt komt het in orde,
U denkt, het zou een soepie zijn?
Maar dat moet het dan toch ook worden.
En bovendien, u hoeft voorwaar,
Bij zulk een opzet niet te vreezen,
Met. zooveel eters bij elkaar,
Dat het eens niet veel soeps mocht wezen.
Mijn. geestesoog ziet al de rij
Van tafels, vele kilometers,
Daar stoelen, borden, lepels bij,
Voor vijftigduizend vischsoep-eters.
Het wordt een onverdeeld succes,
Ik zie (en hoor) het ze al smaken,
Wie durft bij 't eerst het best congres,
Daar een programpunt van te maken.
Vergeet ook niet, menig beroep,
De visscherij vooraan genomen,
Zou erin slagen, door de soep
Weer even uit de soep te komen.
P. GASUS.
Drie colonnes rukken naar
Madrid op.
Binnen enkele dagen de beslissende
aanval?
LISSABON, 21 Aug. (Reuter-A. N. P.) De
correspondent van de Diario de Lisboa in An-
dalusië meldt, dat wellicht binnen 4 of 5 da
gen door de opstandelingen een beslissend
offensief tegen Madrid zal worden ingezet. Hij
deelt mede. dat 3 colonnes légionnaires en
Moorsche troepen naar de hoofdstad opruk
ken en wel met zulk een snelheid dat de op
standelingen in den Guadarrama-sector spoe
dig met 20.000 man zullen zijn versterkt.
In een bericht uit Las Palmas wordt het
radiostation te Lissabon verzocht, de scheep
vaart ervan in kennis te stellen dat de ha
vens van Valencia, Malaga en Barcelona
uiterst gevaarlijk zijn, als gevolg van de aan
wezigheid van mijnen.
Jacques Berthet, de correspondent van het
Fransche blad Le Temps is te Lissabon ge
arresteerd, onder beschuldiging van het zen
den van tendentieuze berichten over Portugal.
KONING EDWARD GAST VAN DEN
GRIEKSCHEN KONING
KORFOE, 21 Aug. (A.N.P.) Koning George
van Griekenland heeft aan boord van het
jacht Nahlin een onderhoud van 2 uur gehad
met den koning van Engeland. Koning Ed
ward zal waarschijnlijk een week op Korfoe
blijven, als gast van koning George.
ENGELSCH MUZIEKKORPS DE „CHALK-
FARM-BAND" NAAR HAARLEM
Zaterdag a.s. zal dit vex-maarde Leger des
Heils Muziekkorps Haarlem bezoeken. Des
avonds 8 uur wordt een uitvoering gegeven in
de Bakenesserkerk. Een mooi programma
wordt uitgevoerd. Te 7 uur zal een marsch
door Haarlem worden gemaakt. Route: Kruis
straat, Kruisweg, Barteljorisstraat, Groote
Markt, Damstraat, Spaarne, Bakenessergracht,
Vrouwensteeg. Kolonel Beekhuis, Chef-Secre
taris van Nederland, zal deze uitvoering lei
den.
Een sterke toeneming van het aantal
buitenleerlingen.
Haarlem is wat het Middelbaar- en Voorbe
reidend onderwijs betreft een centrum.
Er gaan heel wat kinderen uit de omliggen
de gemeenten op Haarlemsche scholen.
Zooals bekend is betalen de gemeentebestu
ren uit de aangrenzende gemeenten aan Haar
lem de volledige kosten en verhalen die slechts
gedeeltelijk, naar draagkracht berekend, op de
ouders. Hetzelfde als Haarlem doet, want ook
daar betalen de ouders schoolgeld naar het
inkomen berekend.
Als men de cijfers bestudeert blijkt, dat het
aantal buiten-leerlingen op de Haarlemsche
scholen sterker stijgt dan dat der Haarlem
sche leerlingen.
Ter vergelijking geven wij de cijfers van
1931 en 1936.
Voor de gemeentelijke onderwijsinrichtingen
waren de cijfers:
1931 (1 Jan.) Haarlemmers. Van buiten
Gymnasium 169 74
Lyceum 327 138
H. B. S. A 288 66
H. B. S. B 217 45
Meisjeschool 134 53
Totaal
1936 (31 Mei)
Gymnasium
H. B. S. A
le H. B. S. B
2e H. B. S. B
Meisjesschool
1135
183
331
220
203
180
376
114
61
133
50
81
Totaal 1181 439
Hoewel de bevolking van Haai'lem in die 5
jaar gestegen is van 119.681 tot 131.953 is het
aantal jongelui dat de Haarlemsche openbare
scholen bezocht slechts gestegen van 1135
tot 1182.
Het aantal buitenleerlingen steeg in dien
tijd evenwel van 376 tot 439.
De toeneming der leerlingen uit Haarlem
was dus slechts 4.1 pet. van buiten Haarlem
16.7 pet.
In 1931 was de verhouding op de Haarlem
sche openbare scholen 75.1 pet. Haarlemmers
en 24.9 buiten leerlingen, nu in 1936 is dat.
72.9 pet. Haarlemmers en 27.1 pet. buiten
leerlingen.
Het belang dat de buitengemeenten bij de
Haarlemsche openbare scholen hebben wordt
dus geregeld iets grooter.
Nu zou het onjuist zijn te concludeeren dat
in verhouding thans minder Haarlemsche
jongelui Middelbaar onderwijs genieten dan in
1931. In tegendeel. Om daarover een indruk te
hebben moet men ook kennis nemen van de
leerlingen-aantallen der bijzondere scholen.
Deze statistiek is aldus:
1931 Haarlemmers. Van buiten
R.K. Gymnasium 12 5
Christ. Lyceum 89 109
R.K. Lyceum 136 82
R.K. Meisjesschool 23 9
Totaal 260 205
1936:
R.K. Gymnasium 37 40
Christ. Lyceum 194 254
R.K. Lyceum 190 149
R.K. Meisjesschool 18 5
Totaal 439 448
Uit deze statistiek blijkt, dat de bijzondere
scholen nu door 179 Haarlemmei-s meer be
zocht worden.
Maar ook blijkt er uit, dat het aantal bui
tenleerlingen op de bijzondere scholen ook
sterker toegenomen is dan dat der Haarlem
sche jongelui. Nu zijn er zelfs meer leerlingen
van buiten Haarlem dan uit Haai-lem.
Als wij de openbai-e en bijzondere scholen bij
elkaar tellen komt de toeneming van het
aantal buitenleerlingen op de Haarlemsche
scholen nog sterker uit.
1931
Leerlingen: Uit Haarlem. Van buiten
Openbare scholen 1135 376
Bijzondere scholen 260 205
Totaal
Openbare scholen
Bijzondere scholen
1395 581
1936
ldpi3aastym,fqenoas
1182 439
439 448
1621
887
In 1931 was de verhouding van de leerlingen
dus op alle Haarlemsche scholen voor M. O.
(Openbaar en bijzonder te zamen)Haarlem
mers 74.1 pet., van buiten 25.9 pet., in 1936:
Haarlemmers 64.6 pet., van buiten 35.4 pet.
Een verschil dus van 9.5 pet.
Opmerkelijk is ook dat in den loop van de
zen laatsten cursus op de openbare scholen het
aantal leerlingen in totaal daalde van 1658
op 30 Sept. 1935 tot 1621 op 31 Mei 1936. Als
men daarbij evenwel bedenkt, dat in dien tijd
het aantal buitenleerlingen nog met 17 ver
meerderde, blijkt er uit, dat het aantal leer
lingen uit Haarlem in dien cursustijd met niet
minder dan 54 daalde. Dat zijn dus kinderen
die het onderwijs op deze scholen niet voort
zetten. Natuurlijk zijn er ook wel buitenleer
lingen geweest die de scholen verlieten, maar
hun plaatsen werden rijkelijk bezet door an
dere jongelui die zich in den loop van het cur
susjaar in onze omgeving hebben gevestigd.
Met belangstelling wachten wij de gegevens
over den nieuwen cursus af die met Septem
ber begint. Op dit oogenblik zijn deze cijfers
nog niet bekend, eerst als de cursussen eeni
gen tijd gaande zijn, komen de opgaven op het
stadhuis binnen.
Het woord is aan....
Owen
Eet moge schoon en heerlijk
zijn voor 't vaderland te
sneven;
Ik voor mij acht het ruim
zoo schoon voor 't vaderland
te leven.
Het onderhoud Mussert
Brouwer.
De heer Brouwer dient een strafklacht in.
DONDERDAG ZAL IN DEN STADSSCHOUW
BURG GEFILMD WORDEN.
De heer Alex Benno, de bekende filmregis
seur in onze stad woonachtig, is bezig met
zijn nieuwe film „Amsterdam bij Nacht". Hij
heeft daarvoor eenige opnamen noodig van
publiek in een schouwburg.
Daarvoor zijn verschillende personen uitge
noodigd, die voor publiek zullen fungeeren en
Donderdagmiddag hun figurantenrol zullen
vervullen Om twee uur 's middags wordt be
gonnen en men verwacht, dat de opnemingen
meer dan 3 uur zullen duren.
VERZWARING VAN STRAF GEVORDERD
TEGEN WITTE NELIS EN KNOOP.
Door het gerechtshof te Arnhem is Don
derdag behandeld de zaak tegen de beide
Amsterdamsche inbrekers K. N. de V. alias
Witte Nelis en G. J. Knoop die wegens in
braak te Nunspeet door de Zwolsche recht
bank veroordeeld werden tot vier en een half
jaar gevangenisstraf. De procureur-generaal
eischte vei-zwarir.g van de straf tot zes en
een half jaar en zes jaar.
ERNSTIGE AANRIJDING TE ROOSENDAAL.
Slachtoffer aan de gevolgen overleden.
Woensdagmorgen is de gemeentewerkman
P. Heynen te Roosendaal, wonende aan de
Wouwschelaarv aldaar, nabij zijn woning, bij
het oversteken van den weg door een luxe
auto aangereden en tegen den weg gesmakt.
Nadat hij zijn woning was binnengedi-agen,
waar hem de eerste medische hulp werd ver
leend, is de man, die een hersenschudding had
bekomen, benevens een gapende hoofdwonde,
en die bovendien een rib had gebroken, naar
het ziekenhuis Charitas overgebi-acht. Hier is
hij Donderdag in den loop van den dag aan
de gevolgen overleden. Naar verzekerd
wordt treft den chauffeur geen schuld.
MINISTERS DECKERS EN GELISSEN
NAAR FINLAND VERTROKKEN.
's-GRAVENHAGE. 21 Augustus. De mi
nisters Deckers en Gelissen zijn hedenmor
gen per trein via Hambui'g naar Kiel ver
trokken, om vandaai- per boot de reis naar
Helsingfors te aanvaarden.
RIJKSREGENT HORTHY ONTMOET
BONDSKANSELIER SCHUSCHNIGG.
WEENEN, 21 Augustus (Reuter-A.N.P.) De
Hongaarsche rijksbestuurder Horthy heeft
vanmorgen op de Hongaarsohe legatie be
zoek ontvangen van bondskanselier Schusch-
nigg. waarna hij per automobiel naar Noord-
Tirol is vertrokken, waar hij 2 a 3 dagen
lang zal deelnemen aan de gemzenjacht in
het gebied van Karwendel.
Horthy zal naar Boedapest tei-ugkeeren
via Karinthië, waar hij te Velden een be
leefdheidsbezoek zal brengen aan bondspre
sident Miklas. Hij zal ongeveer een week
buiten Hongarije blijven.
De Italianen zijn in Abessynié bezig met de uitvoering van een groot verkeers
plan .waarvan bovenstaande foto een beeld vormt. Men ziet hierop een der juist
gereedgekomen bruggen.
UIT DE STAATSCOURANT.
Bij Kon. Besluit van 15 Augustus is be
noemd tot gewoon hoogleeraar in de facul
teit van Godgeleerdheid aan de rijksunivei'si-
teit te Utrecht om ondenvijs te geven in de
Hebreeuwsche taal en letterkunde, de uitleg
ging van het Oude Testament, de geschiede
nis van den Israëlitischen godsdienst en de
Isr. oudheden, dr. J. de Groot, thans gew hoog
leeraar aan de rijksuniversiteit te Groningen
onder toekenning van eei-v. ontslag als hoog
leeraar aan de rijksuniversiteit te Groningen.
CONSULAIRE DIENST.
De consul der Nedei'landen te Baltimore,
md„ de heer L. Bisschop, is met vei'lof van
zijn post vertrokken.
De heer H. Hosier is belast met de waarne
ming van het consulaat.
DIRECTE BELASTINGEN.
Bij beschikking van den minister van Fi
nanciën is de ontvanger der dii-ecte belastin
gen enz. A. Gocssen verplaatst van het kan
toor Hilvarenbeek naar het kantoor Heinkens-
zand en de ontvanger der directe belastingen,
enz. M. H. de Roo van het kantoor Wamel
naar het kantoor Appingedam.
De heer A. M. Brouwer, hulpprediker te
Heerenveen, die in de Groene Amstei'dam-
mer van den 18den Juli jl. een veel bespro
ken verslag deed van zijn bevindingen bij
een gesprek, dat hij eenige maanden gele
den in zijn qualiteit van secretair der refe-
rendum-commissie van de Groene had met
de heer Mussert, leider der N.S.B., heeft
thans bij den officier van Justitie te Utrecht
zoowel tegen den heer Mussert als tegen de
redacteuren van „Volk en Vaderland" een
strafklacht ingediend wegens smaad, resp.
smaadschrift, zulks naar aanleiding van een
door den heer Mussert aan een redacteur
van het Utrechtsch dagblad toegestaan in
terview, waarin hij de door den heer Brou
wer in de Groene gedane mededeelingen
„volmaakt verzonnen", „gelogen", volmaakt
uit den duim „gezogen" e.d. heeft genoemd,
resp. van een in „Volk en Vaderland" van
den 24sten Juli 1936 opgenomen artikeltje,
waarin soortgelijke qualificaties voorkwa
men, waardoor de heer Brouwer, die bij her
haling verklaard heeft, voor de juistheid zij
ner mededeelingen onvoorwaardelijk in te
staan, zich in zijn eer en goeden naam aan
getast acht.
(A.N.P.)
JAARVERGADERING NEDERL. VF.R. TOT
BEVORDERING DER DANSKUNST
De Nederlandsche Vereeniging tot bevorde
ring der Danskunst hield dezer dagen haar
64e algemeene jaarlijksche vergadering te
Amsterdam.
Zij besloot haar medewerking te verleenen
aan het tot stand komen van een nieuw cen
traal lichaam waarin alle in Nederland be
staande landelijke organisaties van dansleera-
ren zullen zijn vertegenwoordigd, teneinde de
noodzakelijke „ordening" in het dansvak te
helpen bevorderen.
De secretai'is der vereeniging, de heer S. van
Stratum, en de bibliothecaris de heer J. B. Po
lak, hadden gelukwenschen in ontvangst te
nemen met hun 25-jarige jubilea.
Den heer Joh. G. Martin, Haarlem, werd bij
zijn aftreden als bestuurslid het eerelidmaat
schap der vereeniging aangeboden.
Het bestuur der vereeniging is thans samen
gesteld uit de volgende heeren: Simon Martin,
Haarlem, president; S. v. Stratum, Gro
ningen, secretaris; I. D. Meyer, Rotterdam,
penningmeester; J. B. Polak, den Helder bi
bliothecaris; A. Th. M. van Erp, den Haag,
commissaris
DE N. S. B. KRIJGT EEN DAGBLAD.
In het weekblad van de Nationaal-Socialis-
tische Beweging „Volk en Vadei'land" wordt
aangekondigd dat de Partij met ingang van
November a.s. zal overgaan tot de uitgave van
een dagblad.
Tot hoofdredacteur hiervan is benoemd Mr.
M. M. Rost van Tonningen.
De burgeroorlog in Spanje: de strijd in de
Sierra de Guadarrama.
PaS- 4
De komng van Irak drong aan op een spoe
dige oplossing van de Palestijnsche kwestie.
pag. 4
Minister Deckers beantwoordt de vragen over
de baconkwestie.
pag. 3
Noordvvijk heeft een Koningin Astrid-boule
vard gekregen.
pag. 3
Bij een ontploffing in de aDtillerie-werkplaat-
scn aan de Hembrug is één arbeider gedood,
terwijl vier anderen ernstig gewond werden.
pag. 1
Het aantal buitenleerlingcn te Haarlem neemt
sterk toe.
pag. 1
De officier van Justitie te Haarlem heeft 4V*
jaar gevangenisstraf geëischt tegen een
IJmuider machinist, die op de vrouw van
zijn zwager had geschoten.
Dag 6
Wethouder Boes heeft het Haarlemsch Radio-
distributiebedrijf geopend.
Dag 6
Euwe staat er in zijn partij tegen Aljechin
minder gunstig voor.
pag. 7
ARTIKELEN, ENZ.
D. M. Hoogevecn: Notities van een Grieksche
reis.
pag. 4
Ko Zweeres: Vlieland - Vogelland.
pag. 3
K. de Jong: Concert der H. O. V.
pag. 13
H. D. Vertelling: Een herinnering.
Sport in 't Kort.
pag. 13
Voor de Jeugd.
pag. 11 en 12
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op pag. 8.
