s
VLIELAND-VOGELLAND
VRIJDAG 21 AUGUSTUS 1936
H A A R L E M'S r/AGBCAD
Staking onder losse arbeiders
te Breda.
Ontevredenen met den sterken arm
verwijderd.
BREDA, 20 Aug. Aan de fabrieken der
N.\ Hero conserven te dezer stede zijn van
morgen mim dertig jongelieden tusschen de
15 en 18 jaar, die als losse werkkrachten
waren aangenomen voor het verwerken van
tomaten, in staking gegaan.
Van de zijde der directie werd ons hierom
trent nader medegedeeld dat deze losse werk
krachten, die in een afzónderlijke ruimte te
werk waren gesteld, vanmorgen te kennen
gaven, geen genoegen te willen nemen met
een loon van drie gulden per dag.
Van de zijde der directie is hun daarop ge
last, het gebouw te verlaten waaraan de
jongelieden geen gehoor gaven. De directie
zag zich daaroD genoodzaakt vooral toen van
de zijde der stakenden pogingen werden aan
gewend, zich met. geweld toegang te ver
schaffen tot het lokaal, waar de loonen wor
den uitbetaald, de hulp van den sterken arm
in te roepen.
De jongens zijn daarop door eenige mare
chaussees en rijksveldwachters verwijderd.
Bij de poort der fabriek werd elk hunner
afzonderlijk gelegenheid gegeven, het hun
toekomende loon in ontvangst te neman,
Naar de directie ons verzekerde staat het
ongeveer 400 leden tellende vaste personeel
geheel buiten deze. aangelegenheid-
(A.N.P.)
Poging tot vergiftiging van
haar man.
Door de marechaussee te Klazienaveen zijn
gevankelijk naar Assen overgebracht Grietje
S.. vrouw van Hendrik K. en Hendrik Jan P.,
beiden wonende te Klazienaveen.
Zij worden verdacht van poging tot moord
op Hendrik K den man van Grietje S. Zij
zouden in gezamenlijk overleg allerlei vergif
tige bestanddeelen en scherpe voorwerpen in
het eten van K. hebben gedaan, om hem zoo
doende van het leven te berooven.
Na verhoor door den Officier van Justitie
zijn beiden in arrest gesteld.
Noordwijk heeft zijn Koningin
Astrid-Boulevard.
Eenvoudige plechtigheid.
In allen eenvoud had Dinsdagmiddag half
drie de herdooping van den Zuid-Boulevard te
Noordwijk in „Koningin Astrid Boulevard"
plaats. Er waren bijna geen officieele per
sonen ter plaatse daar op verzoek van den
burgemeester van Noordwijk, den heer drs. J.
B. V. M. J. van de Mortel, aan deze plechtig
heid zoo min mogelijk ruchtbaarheid gegeven
was. Behalve de burgemeester en zijn gezin
waren de wethouders van Sociale Zaken en
die van Openbare Werken en Bedrijven, de
heeren E. L. de Witt en A. Meyers, vele raads
leden. 't dagelijksch hoofd der politie, inspec
teur J. Wassenaar en de voorzitter der Ver-
eeniging voor Vreemdelingenverkeer „Noord
wijk Vooruit", de heer v. d. Meulen aanwezig.
Van het straatnaambordje was een achter
grond in blauw en zilver gegeven in den vorm
van twee zuilen en daartusschen een vlak in
gothischen vorm. Het geheel was versierd met
agriaten en gladiolen, terwijl bovenin een ster
van Bethlehem prijkte. Daarboven wapperden
de vlaggen van België en Zweden, benevens
onze nationale driekleur en de Noordwijksche
vlag.
Als eerste spreker trad de burgemeester van
Noordwijk naar voren die een korte gevoelvolle
rede hield, waarin hij vooreerst zijn diepe
erkentelijkheid betuigde aan de beide zaak
gelastigden van België en Zweden, die aan
de uitnoodiging' om hier aanwezig te zijn ge
volg hebben gegeven. Spreker was zeker te
handelen in den geest van den Koning dei-
Belgen om deze plechtigheid zoo eenvoudig
mogelijk te doen plaats hebben. Nog negen
dagen scheiden ons slechts van het tijdstip
waarop voor een jaar de ontstellende berich
ten binnenkwamen, dat op dien fatalen dag
Koningin Astrid van 'België het slachtoffer
werd van een noodlottig ongeval. Deze droeve
tijding heeft overal in de wereld een bijzon
der'. diepen indruk gemaakt en niet in het
minst in ons land waar een zoo groote sym
pathie voor het Belgische Koningshuis
heerscht. In Noordwijk was de indruk van
dit droeve bericht wel heel groot, daar wij
den vorigen zomer iederen dag de kinderen
van Koningin Astrid aanschouwden. De bur
gemeester zeide zeer erkentelijk te zijn voor
het feit, dat de raad van Noordwijk de kiesche
attentie heeft gehad een van Noordwijks
voornaamste straten te herdoopen in „Ko
ningin Astrid Boulevard" om de nagedachte
nis harer zoo diep betreurde Majesteit zoo
lang mogelijk te doen voortleven bij de in
woners en bij den vreemdeling.
Hierna nam de vertegenwoordiger van Bel
gië, de eerste secretaris van het gezantschap
baron van Bogaerde ter Brugge het woord, die
zijn hartelijkén dank betuigde voor het her
doopen van de Zuid-Boulevard in „Koningin
Astrid Boulevard". Spr. gaf uiting aan de
groote waardeering van het Belgische volk
voor deze sympathieke geste, deze hoffelijke
beslissing van Noordwijk's gemeenteraad,
welke inderdaad den innigen wensch toont,
om den naam van onze dierbare koningin As
trid te doen voortleven en getuigt van het
groote medeleven welke het vorige jaar bij
het treurige bericht.van dat noodlottige on
geval alom tot uiting kwam.
Voor deze kiesche attentie zegde spr. na
mens al zijn landgenooten hartelijk dank
Als laatste spreker trad de heer Wendel
als vertegenwoordiger van den Zweedschen
gezant naar voren.
Spr. memoreerde dat gelijk in België, in
Zweden, het vaderland van H.M. Koningin
Astrid, de ontroering en verslagenheid op dien
fatalen dag zeer groot was. Zweden heeft
steeds met groote" belangstelling alle gebeur
tenissen aan het Belgische hof gevolgd. De
rouw in dit land was groot en thans behoudt
het de herinnering aan H.M. in groote eere
De Zweden hebben altijd aangevoeld wat het
geen zij gaf als vorstin en als moeder al het
noodige was om haar te maken tot een sym
bool van liefde en van geluk. De burgemees
ter heeft hier zoo juist op treffende wijze on
der woorden gebracht wat Noordwijk voor
deze sympathieke vorstin voelt en Zweden zal
dit diep bewijs van groote genegenheid op zeer
grooten prijs stellen en zeer waardeeren
Hierna nam de burgemeester het doek, die
het straatnaambordje bedekte weg. waarmede
deze ontroerende en indrukwekkende plech
tigheid was beëindigd.
De onregelmatigheden te
Borsselen.
Ontvanger-griffier nog niet ontslagen.
De vergadering van Ingelanden van den
Calamiteuzen polder Borsselen heeft Donder-
derdagmiddag besloten de schorsing van den
ontvanger-griffier, den heer H. C. R. N.. bur
gemeester van de gemeente Borsselen. met zes
maanden te verlengen. In dit tijdsverloop zal
een grondig onderzoek naar de administratie
worden ingesteld.
Een verzoek van den heer R. om ontslag
werd afgewezen. Men achtte het beter, dat
hangende het onderzoek een ambtelijke ver
houding blijft bestaan.
Ook werd besloten tot het aangaan van een
tijdelijke kasgeldleening ad 14.000 gulden voor
zes maanden tegen drie procent rente plus een
achtstp procent provisie.
De Indische Vloot.
Kleiner dan aanvankelijk verwacht werd?
De „Java-Bode" meldt het volgende:
De tegenspraak van Anetaf^Holland op de
geruchten, vermeld in de Indische Courant
en het Soer. Handelsblad als zou de minister
van Defensie afgezien hebben van de uitbrei
ding der vloot in Ned. Indië, is naar den let
ter juist, doch doet. niet af aan het feit dat
Indië voor de vloot belangrijk minder krijgt
dan oorspronkelijk was aangenomen.
Volgens het plan van minister Deckers zou
den boven het bestaande minimum van een
kruiser, vier jagers en zes onderzeebooten, nog
cbouwd worden twee kruisers, acht jagers en
twaalf onderzeebooten, terwijl twee flottielje
leiders en een aantal onderzeebooten, te bou
wen voor de verdediging in Nederland, ook
voor Indië zouden worden bestemd. Boven
dien zou de zeemacht 72 groote vliegtuigen
krijgen.
Met het oog op de moeilijkheden inzake per
soneelsvoorziening voor den nieuwbouw, krijgt
Indië echter twee jagers, zes onderzeebooten
en twaalf groote vliegtuigen minder, terwijl
ook afgezien is van den bouw van een tweede
flottielje-vaartuig. De vermindering met
twaalf vliegtuigen houdt verband met het feit,
dat de luchtvaart voor het leger een aantal
bommenwerpers meer krijgt.
De bouw van een nieuwen kruiser, ter ver
vanging' van"een der oudere, waarvoor de
„Sumatra" zou worden aangewezen (terwijl
de „Java" gemoderniseerd zou worden) gaat
niet door.
TOEGANG TOT HET VLIEGVELD
YPENBURG
Gebleken is, dat vele weggebruikers zich
ernstig ongerust maken over de verkeersvei
ligheid bij den ingang van het vliegveld
Ypenburg bij Rijswijk aan den rijksweg 's-Gra-
venhage—Rotterdam. Ter geruststelling zij
medegedeeld, meldt de K. N. A. C., dat de te
genwoordige toestand als tijdelijk beschouwd
moet worden. Weliswaar bezit het thans in ge
bruik te nemen terrein recht van uitweg op
den rijksweg 's-Gravenhage-Rotterdam, doch
binnen afzienbaren tijd zal de ingang van het
vliegveld worden, verlegd naar een geprojec-
teerden rijksweg langs de noord-west zijde
van het veld, welke weg een verbinding zal
vormen tusschen de rijkswegen 's-Gravenha-
ge-Rotterdam en 's-Gravenhage-Utrecht.
De schrijfwijze der Neder-
Iandsche Taal.
LANDBOUWER GEDOOD.
De veehouder Lolkema te Gorredijk, die ge
zeten op een tractor, waarachter een maai-
machine. Donderdagmiddag den weg passeer
de, waarbij hij tegen de stoomtram reed, is aan
de bekomen verwondingen overleden.
Een verklaring van tie Verccniging voor Orde
en Eenheid in de Schrijftaal.
Het dagelijksch bestuur van de Nationale
Vereeniging voor orde en eenheid in de schrijf
taal (voorzitter: prof. mr. B. M. Taverne, se
cretaris H. A. Hoeweler. Botticellistraat 7. Am-
sterdam-Z.) vraagt de aandacht voor de vol
gende verklaring:
Kennis genomen hebbende van het K. B.
van 18 Juli 1936 inzake de regeling van de
schrijfwijze der Nederiandsche taal consta
teert het genoemde bestuur met ingenomen
heid. dat wat de regels 46 betreft, de Neder
iandsche regeering bezig is de Koninklijke
besluiten van 28 Augustus 1934 te herzien in
de richting, welke de meerderheid van het
Nederiandsche volk klaarblijkelijk de juiste
acht
Met leedwezen stelt het bestuur echter vast,
dat de regeering den terugweg aarzelend be
treedt en, hoewel het stichten van orde be
doelend, door halfslachtige en slechts ten
deele voorbereide maatregelen bestendiging of
uitbreiding van de bestaande wanorde zal
veroorzaken: het jongste K. B. heeft aan
leiding gegeven tot nagenoeg algemeene on
tevredenheid. Uiteenzetting van de bezwaren,
welke het bestuur heeft, niet alleen tegen de
regels 13. maar ook tegen regel 5 en 6. kan
te dezer plaatse achterwege blijven.
Het is teleurstellend, dat de regeering
tracht te ontkomen aan het nemen van den
op het oogenblik eenig juisten maatregel: in
trekking van de Koninklijke besluiten van
28 Augustus 1934. In 1934 heeft de regeering
volgens haar eigen verklaring willen probee-
ren, of de maatschappij de nieuwe spelling
zou opnemen. Dit experiment heeft een nega
tief resultaat opgeleverd: de ervaring van
de laatste twee jaren leerde, dat het Neder
iandsche taalgebied de zoogenaamde examen
spelling niet vrijwillig zal aanvaarden, zoo
dat het op den weg der regeering blijft lig
gen, radicaal de fout te herstellen, gemaakt
in 1933, toen zij toeliet, dat een eenzijdig en
partijdig samengestelde commissie een spel
lingwijziging voorbereidde. Ook thans weer is
blijkbaar geen zoodanig overleg gepleegd met
de regeering van België, dat daarvan een
uniforme regeling van de schrijfwijze te ver
wachten is. En toch eischt het belang van de
Nederiandsche taal, dat geen breuk kome in
de schrijfwijze van Noord en Zuid.
De moeilijkheden, waarin het onderwijs en
enkele uitgevers geraakt zijn, vormen geen
argumenten tegen radicaal herstel van de
fouten van 1934.
De Nationale Vereeniging voor orde en een
heid in de schrijftaal blijft dan ook aandrin
gen op intrekking van de Koninklijke beslui
ten van 1934 en het instellen van een staats
commissie op breeden grondslag, welke in sa
menwerking met een Belgische commissie
eventueel voorstellen zal doen tot wijziging
van de spelling en ter formuleering van de
voorschriften voor de verbuiging en de voor
naamwoordelijke aanduiding, c.q. vervanging.
welke beantwoorden aan de eischen van
het hedendaagsch taalgebruik in al zijn
schakeeringen.
Opdat het daartoe kome, zal de vereeniging
haar actie voortzetten enuitbreiden.
Het bestuur geeft de hoop niet op, dat de
regeering de fouten van 1934 zal herstellen,
het doet een beroep op den steun van allen,
wien orde en eenheid in de schrijftaal ter
harte gaat, en verzoekt hun, de officieele
schrijfwijze volgens de Vries en Te Winkel in
acht te nemen, alsmede te doen handhaven
met uitsluiting van alle andere systemen, tot
dat eventueel een nieuwe regeling voorbereid
is, die het karakter draagt van een nationaal
werk en de eenheid van de schrijfwijze in Ne
derland en België niet verbreekt.
Kademuur aan het Haringvliet
gedeeltelijk in het water
gezakt.
Geen persoonlijke ongevallen.
Donderdagmiddag omstreeks 12 uur is een
gedeelte van den kademuur aan het Haring
vliet zuidzijde te Rotterdam ingestort. Leden
van het personeel van de expeditiefirma Goed
hart hadden gisteren reeds werking gecon
stateerd in de kade en daarvan kennis gege
ven aan den onder-havenmeester.
Daarop is een hek geplaatst rond een ge
deelte van ongeveer 30 meter lengte en 5
meter breedte. Binnen deze afzetting be
vonden zich nog kratten aardappelen. In den
loop van den morgen zijn op het omgrensde
gedeelte nog goederen gelost. Eerst lang
zaam, doch weldra sneller en sneller verdween
de kademuur in het water de kratten aardap
pelen in haar vaart meesleurende. Ook bui
ten het afgezette gedeelte plantte de instor
ting zich voort, zoodat verschillende pas ge
loste goederen, zooals kisten, vaten bier en
looden buizen, eveneens in het water terecht
kwamen. Aan de zijde van het oude hoofd
plein heeft zich de instorting ongeveer 2 me
ter voortgeplant, aan de andere zijde onge
veer 10 meter, zoodat de kademuur ongeveer
over 46 meter in het water is terecht geko
men. Persoonlijke ongelukken hebben zich
niet voorgedaan.
De politie heeft voor een doelmatige afzet
ting zorg gedragen. Men is momenteel bezig
de goederen weer uit het water op te vis-
schen.
ONGEVAL MET DOODELIJKEN AFLOOP.
Woensdagavond is aan boord van het s.s.
„Albi" te Rotterdam de 41-jarige havenarbei
der W. Hanegraaf uit Schiedam getroffen door
een hijsch boomstammen. De man werd in
ernstigen toestand naar het ziekenhuis aan
den Bergweg vervoerd, waar hij thans is over
leden.
JONGEN MET FIETS TEGEN AUTO
GEREDEN EN GEDOOD.
Donderdagmiddag is op den Laarderweg te
Eemnes de ll-jarige G, Toiler wonende te
Eemnes tegen een auto gereden en gedood.
De jongen, die met een flinke vaart uit een
zijweg kwam aanfietsen, botste tegen de op
den Laarderweg passeerende auto. Hij werd
negen Meter medegesleurd en deerlijk ge.
wond. Een geneesheer kon slechts den dood
constateeren.
Vrachtauto tegen een boom
gereden.
Een ernstig en een licht gewonde.
NUNSPEET 20 Augustus. Omstreeks zes
uur is een uit Gorinchem afkomstige vracht
auto, geladen met vier paarden, onder Huls
horst tengevolge van het springen van een
band tegen een boom gereden. De kabine werd
geheel ingedrukt, met het gevolg, dat de be
stuurder. K. P uit Meppel, lichte verwon
dingen bekwam.
Ernstiger stond het met den anderen inzit
tende. A. K uit de Wijk bij Meppel, die een
schedelbasisfractuur opliep. In hoogst zorg-
wekkenden toetsand is hij naar het ziekenhuis
Salem te Ermelo overgebracht. Men vreest
voor zijn leven.
Dr. Plomp uit Nunspeet verleende genees
kundige hulp. De paarden, die vervoerd wer
den, bleven ongedeerd.
Naar de Vliehors. Oog
in oog met het vischdiefje
Als ik den volgenden ochtend m'n neus bui
ten de tent steek, vliégt de aschgrauwe kie
kendief verschrikt weg. Die jaagde in het
weid je. waar de tent staat, maar hij houdt er
niet van, op de vingers gekeken te worden.
Daarom verdwijnt hij met een sierlijken zwaai
achter de boschjes van de Kooi.
Ik ben meteen klaar wakker. De tapuiten
tjakkeren op de walletjes. Er zit daar een hee-
le familie, vader, moeder en een stuk of vier
jongen, die geregeld gevoerd worden. Boven
het duin kliauwen de zilvermeeuwen. Twee
bergeenden komen zoo laag overvliegen, dat
ik de lucht onder hun vleugels hoor zoeven.
We zijn immers op Vlieland
Nog geen uur later zijn we op weg naar de
Hors. Het is een stralende zomerdag. Strak
staat de hemel over het blonde land. Ture-
luurbjes fladderen met hangende pootjes, ang
stig roepend voor ons uit. Tapuiten vliegen cp,
strijken neer, vliegen weer op, tot het hun
gaat vervelen en ze met een groote boog om
ons heen vliegen.
We hebben nu een snelleren weg naar het
strand ontdekt, en weldra staan we op de zee-
reep. Hier waait een frissche bries, die je ha
ren in de war gooit en het zand in lange, grij
ze wolken langs het strand doet stuiven. Voor
de kust. op zee. drijven groote troepen don
kere vogels. Soms vliegen ze op, en dan zien
we dat het eendachtige vogels moeten zijn.
Eidereenden? We kunnen het van dezen af
stand niet zien en de kijker, onze trouwe met
gezel op al onze zwerftochten,ligt thuis!
Gisteren hebben we het schuiltentje bij het
nest van een vischdiefje neergezet. Maar
vannacht is het gaan onweeren en stormen,
zoodat we nauwelijks durven hopen, er nog
iets van terug te zullen viriden.
Maar het valt mee. Het stuivende zand
heeft het tentje nog steviger verankerd dan
wij reeds hadden gedaan en de warme eitjes
vertellen ons, dat de vogels hun nest niet in
den steek hebben gelaten. Er wacht ons zelfs
nog een verrassing. Eén der eitjes vertoonde
reeds gisteren een duidelijke barst, maar nu
is het uitgekomen en een warm. wollig dons-
jong ligt in het ondiepe nestkuiltje.
Óveral zien we jongen wegrennen. Zoo hard
ze maar kunnen, reppen ze zich voort op d(
korte pootjes. Tot ze plotseling door het zanc'
opgeslokt worden en verdwenen zijn. Maar ai-
we gaan zoeken, vinden we hen al gauw term
Zachte, warme donsballetjes, die zich wc?
drukken tegen een stukje hout. een oud
schoen of een bosje helm.
Terwijl we zoo'n teer brokje nietigheid staan
te bewonderen, hooren we plotseling iets langs I
onze ooren suizen. Als we opkijken, zien we
hoe een der vogels zich losmaakt uit de krij-
schende bende boven rr>- rn regelrecht op ons
.voor me staat liet visciiciieije met Hoog
geheven vleugels."
aan komt vliegen. Onwillekeurig bukken we
even, als hij zoo rakelings over ons heen
scheert. Het is één der oude vogels, die z'n
jong tracht te beschermen tegen het vermeen
de gevaar.
We zullen de vogels niet langer veronlrus.
ten. Zorgvuldig ingestopt door m'n makker,
die inmiddels zal trachten de robben te beslui
pen, die zich op de zandbanken voor de kust
liggen te zonnen, verdwijn ik in de schuilhut.
Dan ben ik alleen met de vogels. De vogels, die
nog steeds schreeuwend en tierend boven de
kolonie zweven en m'n makker een eind-
weegs begeleiden.
Vischdiefje op het nest.
Maar allengs wordt het stiller. Links van me
strijkt een vogel neer, die rustig gaat zitten
broeden en rechts ook en voor me en achter
me. Ik kom oogen te kort. Overal zitten nu
broedende vogels, stellig veel meer dan we
nesten vonden. We moeten nog heel wat over
het hoofd hebben gezien.
Dan is er plotseling een zacht geruisch van
vleugels en vlak voor me staat een vischdiefje,
met hooggeheven wiekjes. Een symbool van
sierlijkheid en elegance. Ik houd den adem
in. Maar rustig worden de vleugels dichtge
klapt en zonder m'n schuilplaats ook maar
een blik waard te keuren, stapt hei ranke
diertje op het nest toe, waar het door het pie
pende jong begroet wordt. Even staat de vogel
boven de eieren, wijdbeens. Dan laat zij zich
langzaam op de eieren zakken. Heel voorzich
tig gaat dat Nog even zit zij te draaien, het
jong spartelt wat tegen, dan gaapt ze eens,
sluit de oogen en dommelt in.
Er gaat een vreemde beVoring van uit. een
wild. schuw diertje zoo dicht bij te weten. Ter
wijl het zich volkomen onbespied waant, en
zich geheel argeloos gedraagt. Een sensatie,
die je telkens weer pakt, hoe vaak het ook
gebeurt.
Heerlijke uren volgen er en kostelijke tafe
reeltjes spelen zich vlak voor m'n oogen af.
Plotseling schokt de broedende vogel heen en
weer. Tusschen de vleugel verschijnt nu het
kopje van het jong, dat verwonderd om zich
heen kijkt en dan naar den snavel van de
oude hapt. Deze hapt terug en samen zitten
ze minuten lang te spelen, zonder zich mijn
nabijheid bewust te zijn. Maar nu klimt de
kleine peuter het nest uit en begint op z'n
eentje een verkenningstocht in de omgeving.
Aandachtig volgt de vogel op het nest al zijn
bewegingen en geen oogenblik verliest ze hem
uit het oog. Soms, als hij te ver afdwaalt, be
gint ze zacht te roepen, als een broedsche kip
en dan komt de dreumes op een drafje terug
rennen om zich onder de beschermende vleu
gels te verbergen.
Het losse zand stuift in lange wolken over
de plaat en ritselt als een lichte hagel op m'n
tentje. Ook de broedende vogel schijnt er last
van te hebben. Hij zit met den kon in den
wind en telkens glijdt het vlies, dat bij de
vogels het ooglid vervangt, over het oog. Dan
blijven er wat zandkorreltjes aankleven, die
een klein, grijs propje vormen. Dit wordt groo-
ter en grooter, tot het tenslotte door de bewe
ging zelf weggeslingerd wordt. Dan begint het
spelletje opnieuw. Het doet sterk denken aan
den ruitenwisscher van een auto, al is het
misschien nog volmaakter.
Eindelijk zijn m'n platen verschoten. Zelf
ben ik totaal verstijfd. Het valt werkelijk niet
mee. een paar uur in een ruimte van nog geen
kubisken meter opgevouwen te zitten, zonder
dat je je mag verroeren. Maar zonder dat zou
den de vogels zich niet zoo dicht laten bena
deren. En niet zoozeer hun intiemste levens
uitingen bloot geven. Als we daar iets van
willen zien, moeten we ons er de moeite ook
maar voor getroosten. En die hebben we er
dan ook gaarne voor over.
KO ZWEERES
(Adv. lngez. Med.)
Een halve eeuw geleden
Uil Haarlems Dagblad van 1886.
21 Augustus:
De belangrijke toeneming van studen
ten in de medicijnen in Nederland houdt
gelijken tred met die in Duitschland.
Terwijl het aantal aanstaande artsen
sinds 1870 hier te lande verdrievoudigd
is, is het in Duitschland gedurende de
laatste 8 jaren van 2000 tot 6500 ge
stegen.
Dientengevolge is op den z.g. Duitschen
Artsen-dag besloten, de jongelieden, ko
mende van de gymnasia, te waarschuwen
dat op den duur die toeneming voert tot
overbevolking van artsen, zoodat dit be
roep in den regel geen voldoende bron
van inkomsten meer zal opleveren, ten
zij die toevoer wederom worde ge
temperd.
De baconkwestie.
Minister Deckers beantwoordt
vragen.
Het bedrag van 0.60 per K.G.
De minister van Landbouw en VisscherlJ
heeft geantwoord op vragen van den heer
Van der W rij den betreffende een onderlinge
afspraak, welke door baconfabrikanten zou
zijn gemaakt bij een inschrijving' voor de
l'.xconbevekling en 'het nemen van maatre
gelen tot opheffing van de baconregeling:
Het was den minister bekend, dat 20 ba-
confabrieken, nl. 16 particuliere en 4 coöpera
tieve. voor de nieuwe inschrijving, welke in
Juli plaats vond. onderling overleg hebben
gepleegd. Nadien is den minister het resul
taat van dit overleg gebleken.
De minister wil vooropstellen, dat hij sinds
zijn optreden er naar gestreefd heeft eener-
zijds de kosten, verbonden aan de baconbe-
reiding. te verlagen, anderzijds een sanee
ring' van deze industrie, waarin een belang
rijke overcapaciteit bestaat, te bevorderen,
omdat concentratie van de slachtingen in
enkele fabrieken uiteindelijk tot een daling
van den kostprijs per eenheid zal moeten
leiden. Hij heeft daarom in het laatst van
het- vorig jaar het bestaande baconcontract
opgezegd en In plaats daarvan een gemeen
schappelijke inschrijving gehouden onder
alle fabrikanten.
Bij de inschrijving in Juli zat de bedoe
ling voor om de gemeenschappelijke inschrij
ving te vervangen door een individueele in
schrijving. waarbij dezerzijds eenige bijzon
dere waarborgen werden getroffen om:
1. te verhinderen, dat de verwerking plot
seling in handen zou komen van enkele
grootere fabrieken, hetgeen tot sluiting en
kapitaalverlies voor de overblijvende kleinere
fabrieken, met de daaraan verbonden werk
loosheid, had moeten leiden, en
2. een uitzonderingspositie te scheppen
voor de van landbouwkundig standpunt so
ciaal belangrijke coöperatieve fabrieken.
Het resultaat van deze inschrijving is ge
weest, dat de prijs weder verlaagd is. nl.
tot f 2.60 per 100 K.G.. en dat van de 16 bo
vengenoemde particuliere fabrieken 7 zijn
gesloten.
Aan de hand van de cijfers, die een uit
voerig onderzoek van den crisis-accountants
dienst heeft opgeleverd, is gebleken, dat, in
dien in den laatsten tijd geen zeer groote
bezuinigingen zijn ingevoerd, deze prijs niet
voldoende is om de productiekosten der ge
zamenlijke fabrieken bij de tegenwoordige
bezetting te dekken, zoodat de fabrieken een
verlies lijden. Het is dus geenszins juist, dat
de prijs f 0.60 per K G. hooger is dan
wat redelijk kan worden geacht.
Omtrent deze f 0.60 kan voorts nog worden
medegedeeld, dat de werkende fabrieken een
bedrag per eenheid beschikbaar stellen als
vergoeding voor de fabrieken, welke haar
bedrijf hebben stopgezet, alsmede voor die
fabrieken, waaraan minder varkens ter ver
werking zijn toegewezen dan waarvoor was
ingeschreven Deze regeling heeft dit resul
taat. dat over de te slachten varkens ge
middeld pl.m 35 cents per 100 K.G. als
schadevergoeding betaald wordt aan de stil
liggende fabrieken. Door het opvoeren van
de productie van de werkened fabrieken
hebben deze een verlaging van de productie
kosten per eenheid kunnen bereiken. Deze
kostenbesparing is hun kennelijk een finan
cieel offer waard geweest, waardoor zij aan
de uitvallende fabrieken een schadevergoe
ding in uitzicht hebben gesteld. Naar het
oordeel van den crisis-accountantsdienst be
nadert dit financieel voordeel ten gevolge
van de ruime bezetting het bedrag der uit te
keeren schadevergoeding.
De opeenvolgende regelingen hebben dus,
naar het oordeel van den minister, zoowel
tot een verlaging van den prijs als ioi een
concentratie van de productie geleid. In tus
schen volgt hij nauwgezet de geheele situa
tie. in verband met. de vex-dere maatregelen,
die hij zal moeten nemen, wanneer de hui
dige overeenkomst op 31 October a.s. ein
digt. Hij zal dan overwegen, in hoeverre het
mogelijk is voort te gaan op den ingeslagen
weg van verdere verlaging van den prijs en
concentratie van het bedrijf.
De minister heeft den heer S. Zwanenberg,
commercieel adviseur van het college van
regeeringscommissarissen. in zake de bacon
nimmer geraadoleegd in verband met de
bijzondere positie, welke deze in dat. bedriif
inneemt. In het onderhavige geval heeft de
minister zulks dus ook niet gedaan. Aange
nomen mag worden, dat de leiding van het
bedrijf, waarmede de heer Zwanenberg is
verbonden, hem heeft medegedeeld. dat" bij
de fabrikanten onderling het plan bestond
een schadevergoedingsregeiing te treffen.
Opheffing van iedere bemoeienis met den
uitvoer van bacon kan met in overweging
worden genomen, omdat dit het in stand
houden van den uitvoer van bacon in gevaar
zou brengen en het wegvallen van deze af
zetmogelijkheid een groot nadeel voor don
landbouw zou beteekenen Een baconrege
ling. waarbij teeltregeling. qualIteil>contvole,
heffing en toeslagregeling worden behou
den, brengt gelijksoortige moeilijkheden van
uitvoering mede als de thans geldende re
geling.
