De Haarlemsche bevolking.
Het Bdm^tiiLüe
Hervatting.
54e Jaargang No. 16310
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon. en Feestdagen.
Dinsdag 25 Augustus 1936
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE EO URENSs COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENS DRUKKERIJ NV.
HoofdredacteurROBERT PEEKEBOOM.
ABONNEMENTENper week 0.25, per maand 1.10, per 3 maanden
f 3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. f 0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05, p. maand f 0.22, p. 3 mnd. f 0.65, franco p. post f 0.7254.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos-: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10132,12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
Bijkantoor: Soendaplein 37, Haarlem-Noord, Telefoon 12230.
ADVERTENTlëN 15 regels i 1.75, elke regel meer 0.35. Reclames
ƒ0.60 per regel. Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag en
aanbod 1—4 regels f 0.60. elke regel meer ƒ0.15. Onze Groentjes zie
hoofd rubriek.
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange on
Idem voor Abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad: Levenslange
Alles indier
geschiktheid f 600.-, Overlijden 600.-. Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim
ongeschiktheid f 2000.-, Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400 -, Vei
het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare vc
250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger 50.-, Arm- of Beenbreuk 30.-,
lies Duim ƒ75.-. Verlies Wijsvinger ƒ75.-. Verlies andere vinger ƒ30.-.
orwaarden.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN BLADZIJDEN
Brand in de Keizerstraat.
Manufacturenwinkel en
bovenhuis geheel uitgebrand.
Groote hitte doet tal van ruiten springen.
Een felle brand heeft hedennacht
gewoed in perceel no. 7 van de Keizer
straat. Mede doordat het vuur te laat
ontdektwerd en de brandweer dus
verre van tijdig gealarmeerd kon wor
den, is het huis geheel uitgebrand.
Een felle brand woedde hedennacht in een
huis aan de Keizerstraat. Niets bleef gespaard
voor het vuur, dat slechts ternauwernood door
de brandweer kon worden bedwongen.
Het huis werd bewoond door twee dames,
mej. Van Honschoten en mejuffrouw Van
der Steur. Behalve deze twee dames woonde
er nog een pensiongast, de heer K. Boon. In
den afgeloopen nacht logeerden twee gasten
van een der bewoonsters eveneens daar. Het
waren Ds. B. Planting en zijn echtgenoote.
Mevrouw Planting is omstreeks kwart over
twee wakker geworden. Zij wilde het licht
opsteken, doch bemerkte dat dit weigerde.
Dit wekte bevreemding bij haar en toen zij
scherper luisterde, bleef de oorzaak van de
storing haar niet lang verborgen. Onmid
dellijk maakte zij alarm, waarna zoowel het
echtpaar Planting als mej. Van der Steur
tijdig het huis door de voordeur konden ver
laten. De heer Boon, wist zich door de dak
goot in veiligheid te brengen. Een oogenblik
ging toen het gerucht, dat mej. Van Hon
schoten zich nog In het huis moest bevin
den, doch voor dat men zich hierover ern
stig ongerust begon te maken, werd reeds
bekend dat deze dame dien avond niet thuis
was geweest. Spoedig vernam men, dat zij
in de omgeving bij kennissen logeerde.
In dien tusschentijd had het vuur
echter reeds verwoed om zich heen
gegrepen. Het geheele huis stond
binnen een minimum van tijd in lich
ter laaie. Dikke rookwolken kron
kelden naar buiten, zoodra de ruiten,
die door de hitte spoedig sprongen,
niet langer den luchttoevoer naar
het vuur tegen hielden.
De hitte, die ontwikkeld werd, was
zoo groot, dat aan den overkant van
de straat een groot aantal ruiten
sprongen, terwijl al het verfwerk
schroeide.
Het energieke optreden van de brandweer
kon niet voorkomen, dat van het huis slechts
de muren bleven staan. Steeds weer laaide
het vuur op en slechts met moeite slaagde
de brandweer er in, de haard van den gloed,
de voorraad manufacturen, die zich in den
winkel bevonden, te dooven. Met drie slan
gen van de straatzijde en eveneens drie slan
gen aan de achterzijde werd het vuur be
streden. Met groote moeite wisten de brand
weerlieden stand te houden op de daken der
aangrenzende huizen, waar hun uitzicht en
adem benomen werden door de dichte rook-
massa's, die slechts langzaam wilden opstij
gen.
Eindelijk, omstreeks half vier, was men
zoo ver gevorderd, dat nog slechts het na-
blusschen noodig was. Zorgvuldig werd de
inventaris zoowel van de bovenverdieping als
van den winkel beneden, op de straat gewor
pen en met een slang op de waterleiding goed
nat gespoten.
De aangrenzende huizen kregen eenige
brandschade, doch voornamelijk groote water
schade. Het verwoeste huis was het eigendom
van een der bewoonsters. Het is tegen brand
verzekerd, evenals de inventaris en de in
boedel.
De oorzaak van den brand is vermoedelijk
kortsluiting geweest. Het vuur moet in den
winkel zijn aangekomen. Wel is zeker, dat daar
in den loop van den vorigen dag een electri-
sche strijkbout is gebruikt, doch de bewoon
sters meenen zeker te weten, dat dit instru
ment niet vergeten is.
Hoe die verdeeld is naar kerkelijke gezindte.
De Statistische Gegevens der gemeente
Haarlem krijgen pas bijzondere beteekenis
wanneer men de nieuwe gegevens naast de
oude legt.
Zoo is het ook met de statistiek over de be
volking gesplitst naar de kerkelijke gezindten.
Wij geven niet alleen de cijfers op 1 Juli
1936, maar ter vergelijking ook die van 1 Oc
tober 1932 en 1 Januari 1933.
De cijfers zijn:
1 Oct. '32 1 Jan. '33 1 Juli '36
Ned. Hervormden 35.760 24.475 24.944
Fr. of Waalsche Herv. 245 234 215
Evang. Lutherschen 3.253 2.609 2.619
Hersteld Lutherschen 320 167 175
Doopsgezinden 4,312 4.125 4.095
Remonstranten 972 89S 862
Christ. Gereformeerden 893 916 954
Gereformeerden 6.148 5.471 6.074
Roomsch Katholieken 45.544 42.306 45.351
Oud Roomschen 225 179 172
Ned. Israëlieten 948 889 963
Port. Israëlieten 38 34 43
Andere gezindten 2.891 3.087 3.039
Geen kerkel. gezindte 22.675 39.465 42.597
Totaal 124.224 124.855 132.103
Men ziet het: er zit veel schommeling in
deze cijfers. Allereerst zal opvallen de zeer
sterke verschillen in de cijfers van 1 October
1932 en 1 Januari 1933. De bevolking is in die
drie maanden slechts met 631 toegenomen,
maar de cijfers van de kerkelijke gezindten
verschillen op beide tijdstippen ontzettend
veel. Dit wordt evenwel verklaard door het
feit, dat bij de statistiek van 1 Jan. 1933 de
uitkomsten van de laatste volkstelling ver
werkt zijn. In de jaren die aan deze Volkstel
ling vooraf gingen stonden blijkbaar zeer
veel Haarlemmers nog ingeschreven als lid
van een bepaald kerkgenootschap, terwijl zij
feitelijk zich zelf rangschikten in de rubriek:
„tot geen kerkelijke gezindte behoorend." Bij
het invullen van hun biljet van de Volkstel
ling in 1931 is dit toen tot uiting gekomen.
De veranderde uitkomsten zijn toen ook ver
werkt in de gemeentelijke Statistische Gege
vens. In de statistiek ging het aantal der ca
tegorie tot geen kerkgenootschap behoorend
van 22.675 tot 39.465 vooruit, dus een aantal
van 16.790.
Volgens hun eigen opgave behoorden dus
op 1 Jan. 1933 ruim 31.7 pet. der bevolking
niet tot eenig kerkgenootschap.
Op papier hebben daarbij de Ned. Her
vormden op dat moment de grootste verlie
zen geleden. Hun aantal liep namelijk terug-
van 35.760 tot 24.475, wat dus een verminde
ring is van 11.285.
Natuurlijk behoorden deze 11.2.85 op 1 Oc
tober 1932 ook niet meer tot die kerk, hoe
wel zij nog wel als zoodanig bij de gemeente
Haarlem te boek stonden.
De Roomsch-Katholieken daalden van
45.544 tot 42.306, een achteruitgang dus van
3.238 als resultaat van de balans der Volks
telling.
Verder is uit deze statistiek te zien hoe de
cijfers zich van 1 Januari 1933 tot 1 Juli 1936
dus over 3 l/2 jaar hebben gewijzigd. Dit
is dus het verlies of de winst die ontstaan is
door vertrek uit de gemeente of vestiging
in de gemeente, sterfte en geboorte. Als er
personen zijn die in deze 3V2 jaar van over
tuiging veranderd zijn komt dit pas tot
uiting bij de statistiek die na de nieuiwe volks
telling in 1941 wordt bijgewerkt-.
Oranjefeesten Haarlem-Noord
Het programma.
Van de Oranje Vereeniging Haarlem-Noord
ontvingen wij het programma voor de viering
van de verjaardag van de Koningin.
Het vermeldt des morgens om 8 uur een
muzikale wandeling van de kinderen dei-
hoogste klassen van de Lagere Scholen, die
van de Kleverlaan vertrekken naar de Groote
Markt marcheeren en na de aubade zich naar
het Frans Hals Theater begeven waar zij
een bioscoopvoorstelling zullen bijwonen en
ontbaald worden
Des middags komt de clou van het pro
gramma. Dan zal voor het eerst in Haarlem
een wegronde op de fiets worden verreden,
waaraan wordt deelgenomen door de leden
der WielrenvereenigingenDe Kampioen, De
Jonge Kampioen. Achilles en Excelsior. Van
alle zijden zijn reeds vele prijzen voor deze
ronde beschikbaar gesteld. Door een luid
spreker-installatie zal het volgen van den
wedstrijd zeer vergemakkelijkt worden, ter
wijl ook via dezen luidspreker de prijzen en
hun gevers zullen worden bekend gemaakt.
Een speciaal bijprogramma vermeldt de
namen der deelnemers en hun nummers. De
ronde wordt ingeluid door een muzikalen om
gang van de Harmonie St. Caecilia, welke om
drie uur vertrekt van de Kleverlaan.
De start der beginnelingen vindt om vier
uur. die der nieuwelingen om vijf uur en
die der amateurs om zes uur plaats in de
van Nesstraat naast den ingang van het
E.D.O.-terrein.
Het publiek wordt nu reeds verzocht zich
vooral te houden aan de orde-maatregelen
die door de politie, de jury- en de bestuurs
leden genomen zullen worden teneinde een
vlot verloop mogelijk te maken.
Het Oranje-feest zal besloten worden met
een muzikale avondwandeling door bovenge
noemde harmonie onder leiding van haar
directeur den heer S. Noom.
In Café Suisse. Rijksstraatweg, zullen de
winnaars 's avonds omstreeks negen uur hun
*wyjzen in ontvangst komen nemen.
In totaal ging de bevolking in dien tijd
met 7248 zielen vooruit. De groep tot geen
kerkgenootschap behoorend ging met niet
minder dan 3.132 naar boven, dus het per
centage op het totaal nam in dien tijd iets
toe.
De Roomsch-Katholieken stegen met 3.045
en hebben op 193 na het verlies bij de Volks
telling geboekt weer ingeloopen, maar in
dien tusschentijd is de bevolking met 7879
gestegen.
35.01 pet. der bevolking staat dus inge
schreven als R.-K. in de registers van ons
Bevolkingsbureau.
De Ned. Hervormden zijn in de 8V2 jaar
weer met 459 gestegen, maar met den ach
teruitgang van de Volkstelling vergeleken is
dit niet veel.
De Gereformeerden hebben door nu 603 in
zielental vooruit te gaan den achteruitgang-
van de laatste algemeene beschrijving weer
bijna ingehaald.
Op 1 Januari 1933 waren hier ter stede 923
Israëlieten (Nederlandsche en Portugeesche
te zamen geteld). In die 3VÓ jaar is het aan
tal met 83 tot 1006 gestegen, wat in procen
ten berekend een belangrijke vermeerdering
is. Misschien hebben de gebeurtenissen in
Duitschland aanleiding gegeven tot- eenige
vestigingen in onze stadr
Huwelijken en
echtscheidingen.
De balans van de huwelijken en de echt
scheidingen geeft eenig inzicht over het al
of niet slagen van dit verbond dat als het
goed is voor het leven gesloten wordt.
Deze statistiek geeft de volgende resulta
ten:
Gesloten huwelijken
6 maanden
1930 1931 1932 1933 1934 1935 1936
925 970 898 930 1007 939 467
Ingeschreven echtscheidingen
72 71 64 82 72 86 39
Er werden dus in drie 6l/2 jaar 6136 huwe
lijken gesloten, terwijl er 4S6 huwelijken
werden ontbonden Het percentage der mis
lukking is dus 7.9 pet.
In 1934 waren er de meeste trouwlustigen,
terwijl in dien tijd het aantal echtscheidin
gen laag was: Het vorig jaar waren de echt
scheidingen belangrijk gestegen.
De heer A. J. van der Moolen
volgt wethouder Elffers op.
In de vergadering van den gemeenteraal
van Zandvoort is Maandagavond de heer A.
J. van der Moolen, sociaal-democratisch
raadslid door den raad tot opvolger van wet
houder A. Elffers (gemeente belangen) geko
zen, daar deze, zooals wij reeds meldden-
heeft bedankt als wethouder van financiën.
Poging tot bijlegging van den
Spaanschen burgeroorlog.
Men tracht tot wapenstilstand te komen.
(Zie ook pag. 4.)
LONDEN, 25 Aug. (A.N.P.) De diploma
tieke medewerker van de „Morning Post"
maakt melding van stappen die door eenige
Spanjaarden worden ondernomen om een ein
de te maken aan den burgeroorlog, teneinde
eenerzij ds verder bloedvergieten te voorko
men en anderzijds te verhinderen, dat Spanje
in handen van een der radicale partijen valt.
De correspondent brengt het bezoek, dat de
Spaansche gezant te Londen op het oogen
blik aan Parijs brengt, met deze pogingen in
verband.
Er worden niet-officieele besprekingen ge
voerd ten einde tot een wapenstilstand te ge
raken, en zeer waarschijnlijk neemt de vroe
gere Spaansche premier graaf Romanones
hieraan deel.
Vliegtuigen voorzien verdedigers van
het Alcazar van levensmiddelen.
BURGOS, 25 Augustus (Havas). Van den
Havas-correspondent in het hoofdkwartier te
Valiadolid. Generaal Franco meldt, dat een
sterke vijandelijke colonne Zondagmiddag een
aanval heeft gedaan op Cordova, doch door
vliegtuigen gebombardeerd en gedeeltelijk
vernietigd is.
Een duizendtal mannen gaven zich aan de
autoriteiten te Cordova over. Nadat de rust
eenigszins was weergekeerd, hetgeen het voor
de nationalisten mogelijk maakte eenige troe
penverplaatsingen uit te voeren, is de acti
viteit op alle fronten hervat. Aan het front
van Aragon hebben de nationalisten zich ver
schanst aan den rechteroever van de Ebro,
tusschen Quinto en Fuentes de Edro. De na
tionalistische luchtmacht heeft de regee-
ringstroepen in het gebied van Teruel gebom
bardeerd.
Aan het front van Estremadura is een re-
geeringsvliegtuig neergehaald.
Nationalistische vliegers hebben tonnetjes
met levensmiddelen uitgeworpen voor de ver
dedigers van het Alcazar te Toledo.
Wanneer je zelf aan d' arbeid gaat,
Zie je ze 's morgens ook weer loopen,
Op 't vaste uur langs vaste straat,
Want ook de schooldeur is weer open.
't Is uit met de vacantiepret,
De weken zijn te gauw verstreken,
Er moet weer worden opgelet.
't Is met de vrijheid weer bekeken.
Er komen sommen zonder tal,
Maar zeker niet zonder getallen,
En menig moeilijk taalgeval,
Waar je zoo licht over kunt vallen.
Een zonnestraal valt op je bank,
Je gluurt verlangend door de ruiten
Een zoete IJscowagen klank
Klinkt door het tuimelraam van buiten.
Je denkt weer met een stillen traan
Aan onbekommerd buiten spelen,
En dan weer noodgedwongen aan
Vermenigvuldigen en deelen.
Je ziet je bal weer of je pop,
Die de vacantie je steeds gunde,
Dan zeg je hakkelend wat op.
Geschiedenis of aardrijkskunde.
Je let wel op, let zelfs op veel.
Maar niet bepaald op schoolsche dingen,
Er komt een brokje in je keel,
Wanneer je met de klas moet zingen.
't Is buiten heerlijk zomerweer.
De vogels juichen 't van de daken
Het kind moet op de levensleer
Ook zware eerste stappen maken.
Weer haring naar Rusland
verkocht.
Thans 30.000 ton.
De reedersvereeniging voor de
Nederlandsche liaringvisscherij heeft
Maandag wederom in het belang van
de gezamenlijke bedrijfsgenooten een
tweede groote partij haring aan Rus
land verkocht. Deze partij is 30.000
Schotsche tonnen groot, zoodat het
totaalkwantum, thans van de teelt
1936 aan Rusland verkocht? 70.000
Schotsche tonnen beloopt.
Drie jeugdige boosdoeners in
arrest.
Knapen van 14, 15 en 17 jaar schuldig aaii
inbraak en berooving.
Een drietal jeugdige boosdoeners is gister
avond door de politie gearresteerd. Twee van
hen, een veertienjarige en een zeventienjarige
zijn betrokken bij de inbraak in de Vooruit
gangstraat, waarvan wij gisteren melding
maakten. Samen met den derde, een vijftien
jarigen knaap, hebben zij echter nog een ver
grijp op hun geweten.
Op een avond in de vorige week hebben zij
een man, die in beschonken toestand op een
bank op het Statenbolwerk zat, van den in
houd van zijn portemonnaie, ongeveer 65
beroofd.
Hedenmorgen zijn de knapen verhoord,
waarbij zij een volledige bekentenis aflegden.
Voor de politie zijn deze jongens geen onbe
kenden meer. Voorloopig worden zij vastge
houden, totdat het parket een beslissing zal
hebben genomen.
DE HEER VERHAGEN VERLAAT HAARLEM.
Bij Kon. Besluit zijn met ingang van 1
Sept. benoemd: tot inspecteur der domeinen
te 's Gravenhage, O. Verhagen, ontv. der reg.
en successierechten te Haarlem: te Haarlem
tot inspecteur der domeinen C. S. Heenna van
Voss, insp. der reg. en dom. alhier.
Het betreft hier een nieuw dienstvak, waar
van de tijdeli.jke benoemingen reeds een jaar
geleden hebben plaats gehad. Zij zijn nu defi
nitief geworden.
De heer O. Verhagen werd in 1910 be
noemd tot surnumerair der Registratie en Do
meinen, in 1913 tot Ontvanger der Registratie
en Domeinen te Druten, was vervolgens Ont
vanger dier middelen in Medemblik, was in
1916 en 1917 ambulant-Inspecteur dei-
Registratie en Domeinen, vervolgens Ontvan
ger der Registratie en Domeinen te Maars-
sen, Noordwijk en Haarlem en werd in Augus
tus 1935 belast met het beheer van de nieuw
ingestelde Inspectie der Domeinen te 's-Gra-
venhage, waarna thans de definitieve benoe
ming volgde tot Inspecteur der Domeinen al
daar.
De heer C. S. Heerma van Voss werd in 1923 be
noemd tot surnumerair der Registratie en Do
meinen, in 1928 tot Ontvanger der Registra
tie en Domeinen te Veghel (N.B.), in 1933 tot
Inspecteur der Registratie en Domeinen te
Assen was vervolgens Inspecteur dier middelen
te 's-Hertogenbosch en werd in Augustus 1935
belast met het beheer van de nieuw ingestelde
Inspectie der Domeinen alhier, waar thans
de definitieve benoeming volgde tot Inspec
teur der Domeinen alhier.
Het woord is aan....
L. Arréat:
De mensch is mooi als hij
werkt; bijna altijd leelijk als
hij zich vermaakt.
Zinowjef c. s. terechtgesteld.
Gratieverzoek afgewezen.
MOSKOU, 25 Augustus (Reutcr-
A.N.P.) Het presidium van het cen
traal executief comité der Sovjet Unie
heeft, naar Tass meldt, het gratiever
zoek van de gisteren ter dood veroor
deelde contra-revolutïonnairen afge
wezen.
De 16 veroordeelden zijn allen reeds
terechtgesteld.
TENTOONSTELLING DER VOLKSTUIN-
GROEPEN.
Zaterdag en Zondag j.l. hielden de drie sa
menwerkende Volkstuingroepen te Haarlem
een collectieve tentoonstelling van wat groeit
en bloeit in hun tuinen.
Als juryleden hadden zich beschikbaar ge
steld de heeren Van Boesschot. Dorrestein en
Kelderman, leden van de Maatschappij van
Tuinbouw en Plantkunde.
Zaterdagmiddag begon ae keuring in den
tuin van Ons Buiten aan den Zomerweg,
daarna bij Eigen Tuin, eveneens aan den Zo
merweg en tenslotte bij „Zonder Werken
Niets" aan de Jan Gijzevaart.
De uitslag was als volgt:
Zonder werken niets 59 punten, Eigen Tuin
57 punten. Ons Buiten 55 punten, zoodat de
zilveren legpenning beschikbaar gesteld door
het Alg. Verbond van Volkstuinders Vereeni-
gingen in Nederland werd toegewezen aan:
„Zonder werken niets" te Haarlem-Noord.
In de afdeeling bloemen kreeg Eigen Tuin
den eersten prijs. Zonder werken Niets den
tweeden en Ons Buiten den derden prijs; voor
de afdeeling groenten: Ons Buiten, eerste
prijs. Zonder werken Niets tweede prijs,
Eigen Tuin derde prijs.
Duitschland verlengt den
diensttijd.
Rijkskanselier Hitier heeft de duur
van de actieve dienstplicht bepaald
op twee jaar. Als motief hiervoor
wordt genoemd het „bolsjewistische
gevaar". De permanente effectieven
van het Duitsche leger zijn tot één
millioen opgevoerd. Nadere bijzon
derheden vindt men op pag. 4.
Duitschland verlengt den diensttijd tot twee
jaar.
pag. 4
De burgeroorlog in Spanje. Bombardement
van Irun.
pag. 4
Bij een mijnongeluk in Bulgarije zijn negen
arbeiders om het leven gekomen.
pag. 4
Export naar Italië geschiedt op eigen risico.
pag. 3
Op de pier te Hoek van Holland is een log
ger lek geslagen.
pag. 3
De „Ajax" heeft in Spanje vluchtelingen
vervoerd.
pag. 3
In de Keizerstraat te Haarlem heeft een felle
brand gewoed.
pag. 1
De verdeeling der Haarlemsche bevolking naar
kerkelijke gezindten.
pag. 1
De haringreeders hebben weer 30.000 ton ha
ring naar Rusland verkocht.
pag. 1
Zinowjef c.s. zijn terechtgesteld.
pag. 1
Het Frans Halsmuseum heeft een aantal oude
gevelsteenen gekregen.
pag. 5
Botwinnik en Euwc hebben thans de leiding
te Nottingham.
pag. 6
ARTIKELEN, ENZ.
Van onzen Londenschen correspondent: Het
stadje der Oranjes.
pag. 4
Mr. J. H. van Geldcren: Verkeersveiligheid en
verkeersonderwijs.
pag. 3
Amy Groskamp-ten Have: Een vrouw schrijft.
pag. 5
H. D. Vertelling: De Garantie.
pag. 5
De burgerlijke stand van Haarlem is opge
nomen op pag. 7.
