Oude bouwwerken te Haarlem.
w
Intelligentie.
Ski-gymnastiek
Jules Kammeijer
Uetwadd U een Bafy?
BERICHT
Hei Beiokftijksie
54e Jaargang No. 16337
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Vrijdag 25 September 1936
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: W. PEEREBOOM UITGAVE LOUKENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR prpBsonow
en ROBERT PEEREBOOM. COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V. Hoofdredactenr.
ABONNEMENTENper week 0.25, per maand 1.10, per 3 maanden
3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05, p. maand 0.22, p. 3 mnd. 0.65, franco p. post 0.72J4.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos-: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij:'10132,12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
Bijkantoor: Soendaplein 37, Haarlem-Noord, Telefoon 12230.
ADVERTENTIëN 1—6 regels 1.75, elke regel meer 0.35. Reclames
ƒ0.60 per regeL Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag en
aanbod 1—4 regels 0.60. elke regel meer ƒ0.15. Onze Groentjes zie
hoofd rubriek.
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange ongeschiktheid 600.-, Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400.-, Duim ƒ250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger 50.-, Arm- of Beenbreuk f 30.-,
Idem voor Abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid ƒ2000.-, Overlijden ƒ600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400.-, Verlies Duim ƒ75.-, Verlies Wijsvinger 75.-, Verlies andere vinger ƒ30.-.
Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden.
DiT NUMMER BESTAAT UIT
TWINTIG BLADZIJDEN.
HAARLEM, 25 September.
De Gevleugelde Auto.
Volgens het Italiaansche persbureau Stefani
verkeert dit nieuwe verkeersobject in staat
van vergevorderde wording. Niet in Italië
evenwel, maar in de Vereenigde Staten. De
gevleugelde auto wordt te Philadelphia ge
bouw. De „omvorming" van 'auto tot vlieg
tuig en v. v. gaat heel vlot. Het ding haalt een
maximum-snelheid van 48 K.M. op den vasten
grond en van 160 K.M. in de lucht.
Velen onzer hebben zooiets al zien aanko
men. Ik ook. De opmerkelijke logica der Tech
niek die grootscher en buitendien minder
vreesaanjagend zou zijn, als zij zich ook eens
afvroeg of haar scheppingen de Menschheid
welkom zijn en haar goed zullen doen of mis
schien kwaad, moest zich wel op deze gedachte
werpen.
Natuurlijk kunnen wij er ook in dit geval
wel weer zeker van zijn, dat de gedachte
voorop staat om de vervaarlijke mechanisatie
der legers verder door te voeren. Voor een wer
kelijk modernen krijgskundige zal het wel
een aller-aanlokkelijkst idee zijn, heele leger
korpsen te kunnen laten rijden en vliegen naar
believen
Het ontstelde oog der verbeelding ziet reeds
de legioenen eens modernen Hannibals
voorttuffen over de nieuwste prachtwegen,
bij het naderen van een bergketen hun wie
ken uitspreiden en erover fladderen tot in
het land des.vijands, waar zij de hoofdstad
even bestrooien met enkele duizenden brand
en gasbommen en daarna, dalende om op
nieuw te gaan rijden, het ontzette landvolk
gaan vernietigen. Intusschen is 's vijands ge
vleugelde automobielkorps in hun eigen land
bezig
Het ziet er weer aardig uit met dit plan
netje.
Nu zal men zeggen dat 48 K.M. op den grond
een lage maximum-snelheid is. Toegegeven,
maar dit is ook pas het begin. Als dit eerste
apparaat voldoet zal de opvoering van snel
heid, grootte en bewapening heusch niet op
zich laten wachten. Dat weten we nu toch wel
bij ervaring. Laat ik, om een enkel bewijs te
geven, even herinneren aan de tanks die in
den wereldoorlog begonnen met voort te krui
pen in een armzalig 10 K.M. gangetje. Echt
de oude tijd!
Nu loopen ze tachtig en straks krijgen we
de gevleugelde tank naast de gevleugelde
auto. Dan zal alleen nog de motorboot^capa-
citeit moeten worden toegevoegd om het ideale
wapen te krijgen, dat als Eenheids-strijdros
het summum van vernielingskracht in zich
zal vereenigen. In bepaalde gevallen zal het
natuurlijk ook als duikboot kunnen ageeren.
Leefden wij in een anderen tijd, dan zou
de schepping van de gevleugelde auto velen
doen berekenen van welke waarde dit ding
voor „civiele" doeleinden zou kunnen zijn.
Ik bedoel eigenlijk: voor constructieve in-
plaats van vernietigende bezigheden. Maar
in deze verlichte en verheven periode van de
wereldgeschiedenis zal deze taak ongetwij
feld als een aangelegenheid van secundair
belang worden beschouwd.
Als de Amerikaansche uitvinder er maar
in slaagt zijn toestel stevig te pantseren en te
bewapenen en het aan een of ander land te
verkoopen, dat het daarna in massa-productie
gaat bouwen, komen de noodkreten in de an
dere landen vanzelf en is zijn affaire verze
kerd voor de schoone toekomst. De civiele
markt schijnt, hierbij vergeleken, bijzaak.
De gevleugelde auto in haar eersten Phila-
delphiaanschen vorm schijnt maar 2000 dollar-
te zullen kosten. Dat is niet veel. Zij belooft
dus aan de eischen van de departementen van
hm Defensie ook door haar prijs, die mas-
safabrieage ten zeerste bevorderd, te zullen
voldoen. Dat ik mij niet geestdriftiger uit ligt
natuurlijk aan mij. Ik hoor alweer de opmer
king „die vrede van jou". Enfin, een mensch
heeft zoo zijn eigenaardigheden en dit is nou
de mijne.
R. P.
KRONIEK DER FIETSEN.
Elf rijwielen en achttien rijwielbelasting-
merken werden, volgens de opgave van de
politie, te Haarlem in de afgeloopen week
gestolen.
VERDUISTERING BIJ DE STOKVIS-
FABRIEKEN.
In het huis van bewaring te Arnhem zijn
dezer dagen ingesloten twee vrachtrijders uit
Enkhuizen en 7 man van het personeel der
Stokvis-fabrieken, die verdacht worden van
diefstal of heling van een groot aantal goe
deren uit genoemde fabrieken. Tot nu toe
zijn bij Arnhemsche installateurs 17 complete
waschtafel-installaties in beslag genomen,
doch het is zeker, dat veel meer goederen zijn
gestolen. Het onderzoek is nog gaande en
daar steeds weer nieuwe feiten aan het licht
komen en nieuwe namen worden genoemd,
zullen vermoedelijk nog meer arrestaties vol
gen.
(Een vermaard Engelsch onder-
loijsspecialist heeft uitgemaakt,
dat de intelligentie na het veer
tiende jaar niet meer toeneemt
en een man van veertig dus niet
intelligenter is dan een kind van
dien leeftijd.)
Laat toch vooral uw kindren niet,
Die krasse uitspraak lezen,
Als een van hen die wijsheid ziet.
Zou het rampzalig wezen.
Daar staan we met ons goed gedrag
Van meer dan veertig jaren,
Hoe moeten wij nu het ontzag
Der jeugd voor ons bewaren?
Dat meiske en die kleine vent....
Ik kan 't haast niet gelooven,
Al ben ik erg intelligent,
Dat gaat mijn pet te boven.
Het komt tenslotte hierop neer,
Dat lijkt me de verklaring,
Na veertien jaar wint men niet meer,
Dan enkel aan ervaring.
Ik heb toch aan een kleine nicht.
Den inhoud laten lezen
Van dit ontstellende bericht,
Wat denkt u meende deze:
Bent u nog zoo intelligent?
Dan kan 'k u filsiteeren,
Want oom, dat is een compliment
Dat u wel moet waardeeren.
Het valt mij werklijk voor u mee,
U bent dus nog in orde,
Eerlijk gezegd had ik 't idee,
Dat u meer kindsch ging worden.
CLUBS EN PRIVé
Cray e ne st e rsi ngel 2
hk. Lanckhorstlaan, Heemstede, Telef. 29380
(Adv. Ingez. (lied.)
Moeilijkheden met de betaling
van huren door werkloozen.
Federatie van Haarlemsche Woningbouwver.
wendt zich tot B. en W.
Woensdagavond werd door de Federatie
van Haarlemsche Woningbouwvereenigingen
onder leiding van haar voorzitter, den heer W.
van Kampen een spoedvergadering gehouden
met haar ledenraad. In deze vergadering, die
goed bezocht was, deden de bestuurders me-
aedeeling, van hun ondervinding met de
huurders, die gedupeerd zijn door de on
langs gewijzigde steunverlaging. De gevolgde
tactiek om den verlaagden steun van de huur
af te houden, werd begrijpelijk geacht, maat
niet goedgekeurd. Enkele bestuurders verde
digden deze tactiek, doch de overgroote meer
derheid keurde deze houding niet goed. Mr.
Drilsma die ter vergadering aanwezig was,
zette uiteen, dat de besturen in deze materie
geen gemakkelijke taak hadden, doch dat met
overleg en wijs beleid een andere weg was te
volgen. De discussies werden uitgebreid ge
voerd met het resultaat, dat een schrijven
aan B. en W. zou worden gestuurd van den
volgenden inhoud
Zooals UEd. A. ongetwijfeld bekend zal
zijn, hebben een groot aantal werkloozen een
verzoek bij de respectieve eigenaren van hun
woning ingediend om verlaging der weekhuur
met het bedrag, dat hun van de verstrekte on
dersteuning is ingehouden. Ook ons bestuur
heeft van 500 werklooze leden een zoodanig
verzoek ontvangen, waarbij een 350tal, welke
het ingehouden bedrag van de weekhuur
hebben afgehouden. Aan deze laatsten is me
degedeeld. dat het ingehouden bedrag als
huurschuld zal worden geboekt, in afwachting
van de maatregelen, die eventueel door ge
meentebestuur of regeering zullen worden ge
nomen,
Van een en ander vreest ons bestuur in de
naaste toekomst groote moeilijkheden en het
zal ons dan ook zeer aangenaam zijn, van
U.E.A. te mogen vernemen, hoe in deze aan
gelegenheid het beste kan en moet worden
gehandeld.
In verband met de urgentie van deze zaak
zult U.E.A. ons met een spoedig antwoord
zeer verplichten.
Daarnevens werd besloten de huurders, die
in gebreke bleven hun huur te betalen te wij
zen op hun plicht en hun dit per circulaire in
antwoord op hun verzoek tot h uurveria ging te
doen toekomen. Het standpunt van vele huur
ders om hun verminderden steun op de huur
te verhalen werd gelijk gesteld met eigen
machtig de huur te verlagen, hetgeen niet
goed te keuren is.
Niettemin zal door de Federatie al het mo
gelijke worden gedaan om tot huurverlaging
te komen.
VF.RKOOPING.
Ten overstaan van notaris D. Lodder had
Dondei'dagavond in Hotel Sistermans de ver-
kooping plaats van het woon- en winkelhuis,
Hoofdstraat 77, groot 59 c.A. Hoogste bieder-
was A. van Zonneveld, alhier, met f 5050.
Donderdag a.s. afslag. z
Moeten door afdoende restauraties vóór
het nageslacht bewaard blijven.
Haarlem vex-heugt zich in het bezit van vele
mooie oude bouwwerken. Wij hebben die ge-
erfd van het voor geslacht, maar hebben
daardoor óók den plicht er voor te zorgen, dat
zij voor het na geslacht bewaard blijven! Dit
is alleen mogelijk als voorzorgen genomen
worden en gerestaureerd wordt wat noodig is.
Nu vorderen weliswaar herstellingen van
eeuwen-oude bouwwerken steeds veel geld;
eventueele bezuinigingen daarop wreken zich
later, zoodat hier veelal terecht gesproken kan
worden dat zuinigheid de wijsheid bedriegt!
Men kan iets één jaar, twee jaar, misschien
zelfs vijf jaar uitstellen, maar ontkomen daar
aan doet men immers toch niet. terwijl aan
een t e lang uitstellen gevaren verbonden zijn.
Bakenessertoren.
Aan verschillende antieke bouwwerken te
Haarlem worden thans restauraties uitge
voerd.
Het Waaggebouw aan het Spaarne
krijgt een nieuw dak. Verleden jaar zijn de
bakken van den zolder der bovenzaal, voor
zoover die in de muren zitten, vernieuwd, het
geen hoog noodig was, want de meeste waren
vergaan, zoodat het gevaar voor instorting
niet geheel denkbeeldig werd. Dat nu het dak
vernieuwd wordt is ook dringend noodig, want
het werd slecht en als een dak slecht wordt,
loopt het heele gebouw op den duur gevaar.
De Ned. Herv. Gemeente heeft in de afge
loopen maanden het interieur van d e
Nieuwe Kerk op het Kerksplein in oude
stijl laten restaureeren. De gemeente heeft
aan den toren, die haar eigendom is, herstel
lingswerken laten uitvoeren. Aanvankelijk-wa
ren het eerst kleine dingen, maar als men aan
een oud bouwwerk eenmaal begint komt van
het een het ander. Zoodoende is er al maan
den lang gewerkt.
Rondom de Vleeschhal op de Groote
Markt staan reeds maanden stalen steigers.
Wij hebben bij het bouwen dezer steigers me
degedeeld, dat het noodig is de drie gevels
grondig te restaureeren. Openbare Werken
heeft nu, in samenwerking met Monumen
tenzorg, nauwkeurig nagegaan welke steenen
vervangen moeten worden. Men weet dus pre
cies wat er gedaan moet worden om dit mooie
gebouw weer voor langen tijd te behouden,
doch nu moet nog met het rijk en de provincie
onderhandeld worden over de verdeeling van
de kosten, die natuurlijk -in de tienduizenden
zullen loopen. Die onderhandelingen kunnen
nog wel eenigen tijd duren, maar bij voor
baat staat natuurlijk vast, dat de partijen wel
tot overeenstemming zullen komen, want het
is zeker, dat het werk moet worden uitge
voerd als men het gebouw althans voor verval
wil behoeden. De steigers blijven staan voor de
uitvoering van dit werk.
De beheerders der overheidskassen zijn in
dezen tijd van bezuiniging evenwel niet toe
schietelijk tegenover zulke subsidie-aanvra
gen.
Dat is te betreuren, want er is nog veel op
dit gebied te doen. Wij denken, terwijl wij dit
schrijven, ook aan den toren van de Bake-
nesserkerk, die. als alle oude torens, ook
eigendom der stad is.
Uit deskundige bron vernemen wij,
dat de toestand van den toren der Ba-
kenesserkerk verre van goed is. In de
naaste toekomst zal het absoluut noo
dig zijn, dat daaraan ook ingrijpende
herstellingen worden uitgevoex-d.
Wie wel eens in het gebouw van Openbare
Werken komt, kan in de benedengang een
mooie groote foto van dezen fraaien toren be
wonderen. Bij een nauwkeurige beschouwing
daarvan, is duidelijk te zien, dat vele steenen
allesbehalve gaaf zijn. Bovendien werd ons
gezegd, dat als men van de houten deelen van
den toren het lood opligt, het hout op vele
plaatsen vermold blijkt.
Natuurlijk moet dit voorzien worden. Als
men een deskimdige vraagt, hoe lang zoo'n
restauratie zonder nadeel uitgesteld kan wor
den. hoort men: Oogenblikkelijk gevaar is er
natuurlijk niet, want dan zou Open
bare Werken reeds ingegrepen hebben.
De torens en gebouwen worden immers gere
geld geïnspecteerd, zoodat men natuurlijk
precies weet hoe het er mede gesteld is. Als
men mij vraagt, ..kan het één jaar wachten?"
dan zeg ik „ja" Indien men vraagt twee of
drie jaar?" dan zeg ik ook nog „ja", maar
ieder zal begrijpen, dat gedurende dien tijd
het proces voortgang vindt en dat op den
duur den toestand dus verergert.
Men hoort vaak verkondigen dat het moei
lijk is goede objecten voorwerkverruiming te
vinden ter bestrijding van de werkloosheid.
Ongetwijfeld zou evenwel op dit terrein nog
veel te doen zijn. Natuurlijk zou zoo'n object
niet in werkverschaffing uitgevoerd kunnen
worden, want er moet door bekwame vaklie
den aan gewerkt worden.
Rijk en Provincie moeten in deze aaix de
gemeenten hulp verleenen. Juist een tijd van
groote werkloosheid is geschikt om extra zorg
te besteden aan het onderhoud van oude mo
numentale gebouwen.
Wij hebben voor U een uitzet
uiterst fijn en niet duur
eert - VMerstr. 20
(Adv. Ingez. Med.)
Wielrijder bij Verwulft van
zijn fiets gevallen.
Met het hoofd tegen den trottoirrand
geslagen.
Donderdagavond ongeveer half negen
moest een wielrijder bij de verkeerslichten van
het Vei*wulft in de Groote Houtstraat stoppeix
Om niet te moeten afstappen steuixde hij met
zijn voet op de treeplank van een auto. Toen
het verkeer mocht doorrijden was de auto
vlugger weg dan de fietser, waardoor deze
viel en met zijn hoofd op den trottoirrand te
recht kwam. Hij liep een hersenschudding en
waarschijnlijk een schedelbasisfractuur op.
Hij werd naar de Mariastichting overgebracht.
Zijn toestand is ernstig.
VERHUUR VAN GYMNASTIEKLOKALEN TE
HEEMSTEDE
B, en W. van Heemstede hebben den Raad
voorgesteld, over te gaan tot verhooging van
de tarieven voor het gebruik van gymnastiek
lokalen der openbare scholen.
Dit voorstel werd Donderdagavond door
den Heemsteedschen Raad behandeld.
Ingekomen was een adres van C. W. Kouw,
houdende verzoek de zaalhuur niet te ver-
hoogen. De Raad besloot deze zaak aan te
houden om haar in de betrokken commissie
nog eens te onderzoeken.
NIEUWS, DAT VOORDEEL BRENGT.
Berichten in dagbladen brengen natuurlijk
altijd in dien zin voordeel aan den lezer, dat
hij er zijn kennis van zaken mee verrijkt.
Maar nieuws, dat zelfs geldelijk voordeel
kan brengen, schuilt meest in de advertenties.
Dit is ook het geval met de advertenties van
Vraag en Aanbod (Groentjes) in Haarlem's
Dagblad.
Hebt gij er ook uw voordeel al mee gedaan?
STEUNREGELING VOOR WERKLOOZEN TE
HEEMSTEDE
De Gemeenteraad van Heemstede vereenig
de zich in zijn zitting van Donderdagavond
met de gewijzigde steunregeling voor werk
loozen, zooals die door B. en W. was voorge
steld.
Een serie amendementen door den heer
Kromhout fC.D.U.') ingediend, werd door den
Raad verworpen, met alleen de stem van den
heer Kromhout vóór.
Auto op Celebes in ravijn
gestort.
Twee dooden, een zwaargewonde.
MENADO, 24 September. (Aneta). Bij Kota
Mobagoe is een auto in een ravijn van circa
30 Meter diepte gestort.
Hierbij zijn de inzittenden, de technische
leider van de veldpolitie te Menado J. K. L.
Carstens, en de opzichter van de landschaps-
werken te Belangmondow, de heer Rombouts
gedood.
De radja van Belangmondow is hierbij
zwaar gewond.
Een politieoppasser werd licht gewond.
Het woord is aan....
Voltaire:
Kennis zonder levenskunst
is niets.
Maatschappelijk Hulpbetoon
te Heemstede.
Handelwijze van M. H. in den Raad
afgekeurd.
In de zitting van den gemeenteraad van
Heemstede, die Donderdagavond werd gehou
den, spraken eenige raadsleden er hun afkeu
ring over uit dat Maatschappelijk Hulpbetoon
in een bepaald geval gedurende 16 maanden
steun heeft uitgekeerd tegen den wil van B.
en W. en den Raad in.
De heer Disselkoen (S.D.A.P.) stelde namens
zijn fractie voor, dat de Raad B. en W. zou
uitnoodigen, voorstellen in te dienen, waar
door de dienst van M. H. onder rechtstreek-
sche verantwoordelijkheid van het gemeente
bestuur zal worden gebracht.
Hierover zullen B. en W. praeadvies uit
brengen.
Zij, die zich met ingang van 1 October
per kwartaal abonneeren, ontvangen
de in September nog te verschijnen
nummers gratis.
Ultimatum voor Bilbao en
Santander afgeloopen.
Generaal Mola's troepen op 38 K.M. van
Madrid.
BURGOS, 25 September. (Havasï. Het
door generaal Mola tot Bilbao en Santander
gericht ultimatum liep vannacht om 1 uur
af. Gisteravond hebben de radiozenders,
welke zich in handen der opstandelingen be
vinden een laatste beroep op de bevolking
gedaan, waarbij zij mededeelden, dat de mi
litaire actie vandaag zou beginnen. De troe
pen van Mola hebben het dorp Arechavaleta
bezet. Zij zijn daarmede tot 38 K.M. ten zui
den van Madx-id genaderd. Ook andere afdee-
lingen der opstandelingen hebben intusschen
versterkte posities betrokken.
DE HEER F. H. II. HEROLD JUBILEERT.
UTRECHT, 25 September. Morgen her
denkt de heer F. H. H. Herold. directeur van
de N.V. Uitgeversmaatschappij ..Neerlandia"
te Utrecht den dag, waarop hij veertig jaren
geleden in dienst trad bij de bedrijven dezer
N.V.
PRETTIGSTE PASVORM
EEN BRIL VAN KEIP!
GROOTE HOUTSTRAAT, naast Luxor.
(Adv. Ingez. Med.)
Italië zal niet uit den Volkenbond treden.
pag.
Japan wil zijn landingsdivisies in China ver
drievoudigen.
pag. 4
De burgeroorlog in Spanje. De regeering laat
het dal van Talavera onder water zetten.
pag. 4
Minister Gelissen brengt wijzigingen in het
ontwerp-automatenvvet.
pag. 3
De doorgedraaide groenten worden zoo min
mogelijk vernietigd.
pag. 3
Horecaf bespreekt de kwestie van het touris-
tenverkeer.
pag. 3
De raad van Heemstede heeft de gewijzigde
steunregeling aanvaard.
pag. 14
Oude bouwwerken te Haarlem.
pag. I
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: De gevleugelde auto.
pag. 1
Jhr. dr. B. de Jong van Beek en Donk: Ge-
neefsch vredeswerk.
Jhr. dr. J. C. Mollerus: Flitsen uit Monrovia.
pag. 14
Willy van der Tak: Zondagochtendgeneugten
in de hoofdstad.
René Clair's „Spook te koop" in Luxor^0 13
pag. 14
II. D. Vertelling: Het zomerhuisje.
Sport in 't kort Pag'
Voor de Jeugd. Pag- 11
pag. 17 en 18
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op pag. 8.
