Smit van Rijsbergen
MOET U NOG ANTHRACIET BESTELLEN?
FRANS PERQUIN
ttlaald ee&f
DE GROOT N.V.
Verkiezingsbokserij.
BERICHT
Hei BeioHftijliste
54e Jaargang No. 16339
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Maandag 28 September 1936
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V.
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTEN: per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10, per 3 maanden
ƒ3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05, p. maand 0.22, p. 3 mnd. 0.65, franco p. post 0.7254.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaame 12
Telefoon Nos-: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 o Redactie 10600
Drukkerij:'10132,12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
Bijkantoor: Soendaplein 37, Haarlem-Noord, Telefoon 12230.
ADVERTENTIëN 1—5 regels f 1.75, elke regel meer 0.35. Reclame»
ƒ0.60 per regeL Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag en
aanbod 1—4 regels 0.60. elke regel meer ƒ0.15. Onze Groentjes zie
hoofd rubriek.
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange ongeschiktheid f 600.-, Overlijden 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog 400.-, Duim 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger 50.-, Arm- of Beenbreuk 30.-^
Idem voor Abonnés op liet Geïllustreerd Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid ƒ2000.-, Overlijden ƒ600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400.-. Verlies Duim ƒ75.-. Verlies Wijsvinger 75.-. Verlies andere vinger /30.-.
Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN.
HAARLEM, 28 September.
„Los van het Goud".
Volkomen onverwacht kwam Zondagmorgen
voor het Nederlandsche volk de tijding, dat
ook onze regeering had moeten besluiten den
gouden standaard los te laten. DeZaterdag
middag gehouden zitting van den Zwitser-
schen Bondsraad, die leidde tot het besluit
den Zwitserschen franc met 30 pet. te deva-
lueeren, was daartoe de onmiddellijke aan
leiding. Nederland kondigde meteen een em
bargo op goud af, behoudens zendingen onder
regeerings-certificaat, waarmee dus de toe
stand van de periode 19141925 opnieuw in
trad, en vanmorgen om acht uur hield de
minister-president een radio-rede waarin hij
uiteenzette hoe de buitenlandsche gebeurte
nissen tot deze maatregelen gedwongen had
den en welke positie thans is ontstaan. Te
vens deelde hij mede dat Nederland niet, zoo
als Frankrijk en Zwitserland hebben gedaan,
tot een bepaald goudpunt zou devalueeren,
Het zal dezelfde tactiek volgen die Engeland
in 1931 toepaste toen het den gouden stan
daard losliet, en de koers van den gulden op
de internationale geldmarkt „zwevende" hou
den, waarbij de instelling van een „egalisatie
fonds" van 300 millioen gulden, die eerstdaags
per wetsontwerp aan de Staten-Generaal zal
worden voorgelegd, de zekerheid zal geven
dat te groote schommelingen ten nadeele van
den gulden door aankoopen van Nederland
sche zijde kunnen worden voorkomen. Aan
gezien de goudvoorraad van de Nederland
sche Bank op dit moment zeer hoog is, nl.
700 millioen gulden, is het duidelijk dat de
instelling van dit egalisatiefonds geen be
zwaren met zich brengt.
De minister-president heeft zijn rede in
zeer geruststellenden toon gehouden. In
derdaad heeft de regeering haar economi
sche politiek consequent gevolgd zoolang
haar dit mogelijk was, heeft de aanpassing
in ons land zich voor het grootste deel en
in Nederlandsch-Indië reeds ten volle doen
gelden en treedt thans de situatie in die
door dr. Colijn reeds jaren geleden als een
mogelijkheid is geopperd: de regeering is tot
muntcorrectie overgegaan omdat buiten
landsche factoren haar daartoe genoopt
hebben. Als laatst overge'blèvene van het
„goudblok" kon Nederland de gouden stand
aard niet meer blijven handhaven omdat de
gulden van alle zijden aan aanvallen, niet
in het minst van de speculatie, zou blootge
steld zijn geworden. Reeds blijkt dat onze
knapste koppen op economisch gebied, rnen-
schen als bv. prof. Lief tin ck te Rotterdam en
prof. Verrijn Stuart te Utrecht, dit inzicht
tenvolle onderschrijven en bovendien van
meening zijn dat vele factoren in Neder-
land's huidigen toestand het moment voor
een muntcorrectie zeer gunstig doen zijn
De vraag dringt zich nu op, welke „correc
tie", welke vermindering in waarde de „zwe
vende" gulden zal hebben te ondergaan en in
hoeverre deze koersdaling zich in de levens
duurte zal doen gelden tengevolge van prijs
stijging van geïmporteerde producten en van
binnenlandsche artikelen voorzoover deze
laatste geheel of gedeeltelijk uit geïm
porteerde grondstoffen worden vervaardigd.
Het antwoord op die vraag is niet met zeker
heid te geven. Het zou te geven zijn als Ne
derland evenals Frankrijk en Zwitserland
tot een gefixeerd goudpunt verlaagd had. De
regeering is evenwel kennelijk van meening
geweest dat dit in de huidige internationale
monetaire verwarring niet aanbevelenswaard
was, omdat de mogelijkheid van een foutief
gekozen goudpunt met een dientengevolge
resulteerende nieuwe correctie» zeker onrust
en onzekerheid zouden meebrengen. Naar
welk koerspunt de gulden thans zal „zwe
ven" hebben wij derhalve af te wachten dit
evenwel in het rustige besef, dat Nederland
economisch sterk is en dat het door de krach
tige positie van de Nederlandsche Bank over
voldoende middelen beschikt om den koers
binnen redelijke banen te houden.
In het algemeen moet natuurlijk de ver
wachting van een daling van den gulden ge
koesterd worden. Prof. Lieftinck merkt in
een artikel in het N. v. d. D op dat niemand
kan voorspellen hoe groot die daling zal zijn
maar dat hij meent dat het evenwicht, bij de
thans bestaande gegevens, dichter bij de 15
pet. dan bij de 40 pet. zal liggen. 40 pet. ver
tegenwoordigde, zooals men weet, tenslotte
de daling van het pond sterling.
Prof. Polak te Rotterdam berekende in
1933, dat bij een devaluatie van den Neder-
landschen gulden in dien tijd, met 25 pet.
de levenskosten met niet meer dan 5 a 7 pet. j
zouden stijgen.
Uit een artikel van prof. dr. G. M. Verrijn
Stuart te Utrecht, heden door ons ontvan
gen, citeer ik de volgende belangrijke op
merkingen betreffende den thans geschapen
toestand:
jDé consument merkt in zijn levenskosten
BELT 10212 OP EN U ZULT TEVREDEN ZIJN.
Afm. 30/50 20/30 16/20
Buitengewone
kwaliteiten en nog
Zomerprijzen
1.95 2.10 1.85
1.80 1.95 1.70
2.60 2.80 2.05
PRIMA BELGISCHE KWAL.
LIMBURGSCHE KWAL.
1e WALES KWAL. (de allerbeste)
Omzetbelasting inbegrepen.
Bovenstaande prijzen gelden nog deze maand.
GROOTE HOUTSTRAAT 162
TELEFOON 10212
(Adv. Ingez. Med.)
de werking der devaluatie, maar in zeer ver
zwakte mate. En te minder zal hij er van mer
ken, wanneer van de devaluatie gebruik ge
maakt wordt om een aantal steunmaatrege
len, zooals landbouwmonopolieheffingen, extra
invoerrechten, invoercontingenten en derge
lijke, die onder den drang van den nood der
tijden werden ingevoerd, maar waarvan ons
land beter vandaag dan morgen weder bevrijd
kan worden, pari passu met de devaluatie
te verminderen of zoo mogelijk geheel af te
schaffen.
Als consument zullen arbeider en spaarder
dus weinig van de devaluatie gewaar worden,
met uitzondering van speciale gevallen, zoo
als het invoeren van Amerïkaansche auto's of
het maken van buitenlandsche pleizierreizen,
waar zij den vollen druk der devaluatie zullen
ondervinden; dat is jammer voor de betrok
kenen, maar het is geen nationale ramp!
Als producent zullen de arbeiders de groote
voordeelen ondervinden van het herstel van
Nederland's internationale concurrentie
kracht. Dat voordeel is met enkele procenten
duurder levensonderhoud waarlijk niet te
duur betaald!
En de spaarder zal het groote voordeel ge
nieten, dat zijn vordering, die door den defla-
torisc-hen druk op tal van debiteuren maar al
te vaak gevaar van insolventie loopt, beter
wordt en dat hij, zij het alweer tot het offer
van eenige meerdere levenskosten, een veel
;rootere bestaanszekerheid krijgt dan thans.
Wat de voordeelen voor de overheid" zullen
zijn, is zonder meer duidelijk. Als devaluatie
ertoe bijdraagt om de rentabiliteit van het
bedrijfsleven te vergrooten en om de bedrij
vigheid in landbouw, industrie, handel en ver
keer wegens een betere verhouding tusschen
onbrengst en kosten te doen toenemen, zoo
profiteert de overheid daarvan automatisch.
Zij ziet. haar uitgaven dalen door mindere
Sociale lasten en zij ziet haar inkomsten stij
gen, terwijl zij tevens de gelegenheid krijgt om
het netwerk van crisisregelingen welke een
niet met de noodige consequentie gevoerde
deflatie-politiek noodzakelijk met zich brengt,
zooal niet geheel, dan toch voor een deel weg
te bezemen.
De aandacht vestigend op gunstige om
standigheden van het huidige moment
schrijft dezelfde hoogleeraa.:
„Van devaluatie in de goudlanden werd tot
dusverre steeds gevreesd dat deze tot.een
„valutawedloop" met Engeland en Amerika
zou aanleiding geven.
De kans daarop is na de duidelijke uitla
tingen van Britsche en Amerikaansche zijde
vrijwel geheel uitgeschakeld. Men moge wat
optimistisch zijn wanneer men reeds van een
„monetaire entente" spreekt; daartoe toch
hebben de genoemde landen zich teveel vrij
heid van beweging voorbehouden. Maar wel
is het volkomen duidelijk, dat in de Angel
saksische landen niet op verdere depreciatie
van de valuta ten opzichte van het goud
wordt aangestuurd, maar integendeel op een
de facto stabilisatie, welke een machtige hef
boom voor Internationaal herstel zal blijken
en waarop onder de noodige, hier niet nader
te bespreken waarborgen t.z.t. een de jure
stabilisatie zal kunnen volgen
Nog om een andere reden is het oogenblik
voor een Nederlandsche devaluatie gunstig.
De goudvoorraad der Nederlandsche Bank is
laatstelijk aanmerkelijk versterkt. Dat geeft
de centrale Bank de gelegenheid om snel de
controle over de buitenlandsche wisselkoer
sen te verzekeren, terwijl bovendien op de
zen goudvoorraad een aanzienlijke boekwinst
zal worden gemaakt, een voordeel, dat als
zoodanig niet behoeft te doen besluiten tot
devaluatie, maar dat ingeval van een om
andere redenen gewenschte devaluatie toch
als een zoet winstje kan worden meegenomen
en dat uiteraard aan de gemeenschap, d.i.
aan den staat, ten goede moet komen.
Tenslotte, waai- zouden wij met ons geldwe
zen gebleven zijn, als het kabinet Colijn niet
nu gedevalueerd had? Nederland zou dan het
eenige land zijn, dat zijn hooge valuta be
houden zou hebben.
Elders in de wereld zou men zijn geld met.
aanmerkelijk minder kans op devaluatie heb
ben kunnen bewaren dan in het niet aange
paste goudland Nederland. Men kan zich ge
makkelijk voorstellen tot welk een massale
uittocht van geld naar Londen en New York
zulk een situatie aanleiding zou hebben ge
geven en onder welk een onhoudbaren druk
de centrale Bank dan bij voortduring gestaan
zou kunnen hebben
Alles bijeengenomen zal men de waarschu
wing van de-n min.-president, om vooral rustig
te blijven en niet tot dwaze en overhaaste aan
koopen het beruchte „hamsteren" is thans
zeker pure dwaasheid en bovendien in lijn
rechten strijd met het Nederlandsch belang
met overtuiging en van harte als juist er
kennen. In deze stad heeft vanmorgen de hou
ding van het publiek in dit opzicht niets te
wensohen overgelaten. Wij hopen dat het over
al zoo zijn zal en dat men ook in de komende
dagen zich niet door praatjes zal laten be-
invloeden maar zich blijven verlaten op het
oordeel van de leiders onzer monetaire poli
tiek, wien het aan rustig inzicht en verant
woordelijkheidsbesef geenszins ontbreekt en
die over uitstekende technische adviseurs
beschikken.
R. P.
Wollen Gabardine v.a.2»95p.M.
Lodenstoffen. v.a.l«79p.M.
GROOTE HOUTSTRAAT 98
(Adv. Ingez. Med.)
THANS GEëTALEERD
de NIEUWSTE HERFST- en WINTER
STOFFEN seizoen 1936/1937.
Vraagt ons stalen.
KLEERMAKERS.
(voortzetting fa. Theod. G. v. Dusseldorp)
ZIJLSTRAAT 87 TELEFOON 16963.
(Volgens een bericht uit New York
zal de oud xoereldkampioen bok-
se?i Gene Tunney bij de presi
dentsverkiezingscampagne steun
verleemen aaxi den candidaat
Landon en zijn collega Jack
Dempsey aan Roosevelt.)
Dit is op politiek terrein,
Zelfs voor Amerika iets anders,
Twee boksers spelen paladijn
Van twee verkiezingstegenstanders.
Zij hebben in hun grooten tijd,
Nu weer een jaar of acht geleden,
Elkaar tweemaal in heetenstrijd,
Om glorie en om geld bestreden,
't Is hun, gemoedlijk uitgedrukt,
In die gevechten beide keeren,
Naar waarheid „slag op slag" gelukt,
Een „heele mep te incasseeren".
Zij werden machtig populair,
En, door de geldelijke baten,
Elk bijna muilpeer millionair,
Verheerlijkte bloedneusmagnaten.
Nu gaan ze beiden aan den slag,
In 't politiek gevecht natuurlijk
Naar ik wel preciseeren mag,
Niet letterlijk, maar strict figuurlijk.
Ze zijn nog steeds van zwaar gewicht,
Door 't oog van het publiek bekeken.
Hun naam zal voor het volk allicht
Als 't ware voor de vuist weg spreken.
Het lijkt misschien een risico.
Dat zij nog saam aan 't vechten raken,
Doch inderdaad lijkt dat maar zoo.
Daarvan is werkelijk geen sprake.
Een ex-bokswereldkampioen.
Pleegt niet zijn kostbaar lijf te wagen.
Als hij niet omstreeks een millioen,
Voor deze groote gunst kan vragen.
Neen, Dempsey zal voor Roosevelt
En Tunney zal voor Landon vechten,
Maar geen der twee zal met geweld,
Die tweekamp trachten te beslechten.
Alleen vrees ik tenslotte wel.
Dat het wat anders af kan loopen.
Met deze helden in het spel.
Dan beide candidaten hopen.
't Zou kunnen zijn, dat in het end
Landon èn Roosevelt verliezen
En ze per slot tot president,
Gene Tunney of Jack Dempsey kiezen.
P. GASUS.
Radiodistributie Haarlem.
Er wordt veel geschermd met „service",
't Trucje, dat het veelal doet.
De centrale kan er buiten;
Distributie is steeds goed.
NIEUWE GRACHT 5 TELEFOON 10010.
(Adv. Ingez. Med.)
(Adv. Ingez. Med.)
De Haarlemmers houden zich
kalm.
Doen „als anders" zooals Minister Colijn
heeft aangeraden.
De minister-president Dr. H. Colijn heeft
vanmorgen in zijn radio-rede het Nederland
sche volk aangeraden in verband met de
monetaire moeilijkheden zijn kalmte te be
waren en net te doen „als anders".
De Haarlemmers hebben dien verstandigen
raad, voor zoover daarover nu te oordeelsn is,
opgevolgd. Van eenige zenuwachtige stem
ming is niets te merken. Er wordt gelukkig
niet gedacht aan „hamsteren" van artikelen
die misschien in de toekomst wat duur
der kunnen worden. In de winkels was het
vanmorgen zelfs opmerkelijk kalm. Er waren
zeer weinig koopers. Op gewone Maandagen
met mooi weer hebben wij het vaak drukker
gezien.
Van prijsverhoogingen konden wij niets
ontdekken. Alle artikelen waren in de étala
ges geprijsd als vorige dagen en daartegen
werd natuurlijk aan de weinige klanten, die
kwamen, verkocht.
Indien alle Nederlanders op de gebeurtenis
sen reageeren zooals tot op dit oogenblik de
Haarlemmers gedaan hebben, dan zullen de
winkeliers niet eens gehoor behoeven te geven
aan de aanmaning van de drie middenstands
bonden in ons land om maatregelen te nemen
tegen „hamsteraars", want.... dan wordt er
niet gehamsterd!
Bij dc spaarbanken was het ook kalm. Voor
de loketten van de Rijkspostspaarbank stond
wel afwisselend een rij van 10 of 12 mensehen,
maar dat is een gewoon verschijnsel op Maan
dagmorgen. Er werden ook geen groote bedra
gen opgevorderd.
Bij de Nutsspaarbank waren wij op een ge
geven oogenblikde eenige bezoeker!
En wij kwamen alleen om informaties in te
winnen.
Ook bij de Post Chèque en Girodienst was
geen bijzondere drukte.
De monetaire moeilijkheden op het Post
kantoor beperkten zich tot het feit, dat voor-
loopig geen buitenlandsche postwissels ver
zonden of uitbetaald worden.
„Het bloembollenbedrijf krijgt
weer eens kans."
De opinie van Dr. A. J. Verhage, voorzitter
van Bloembollencultuur.
Hoe denkt men in de kringen van belang
hebbenden bij het bloembollenbedrijf over
den veranderden toestand op monetair ge
bied? zoo vroegen wij aan Dr. A. J. Ver
hage. den voorzitter van de Algemeene Ver-
eeniging voor Bloembollencultuur.
Het antwoord was: gunstig. Ons bedrijf
heeft de laatste jaren zeer sterk geleden on
der de exportmoeilijklieden. Er zal nu wel
geen „hemel op aarde" voor ons komen,
maar wij krijgen weer een kans om onzen
export te verbeteren. Wij zullen op de we
reldmarkt weer beter kunnen concurreeren
en dat is voor ons van zeer veel beteekenis.
Zijn er moeilijkheden te vreezen met bui
tenlandsche betalingen voor reeds afgesloten
contracten?
Op die vraag luidde het antwoord: Aller
minst. Als de koers van den gulden in het
buitenland wat zakt. hebben de exporteurs
daarvan juist voordeel. De gewoonte is in
buitenlandsche valuta te verkoopen, meestal
in Engelsche ponden. Een exporteur die dus
nog geld uit het buitenland te vorderen heeft
krijgt voor zijn ponden, als de koers van den
gulden wat zakt, meer guldens uitbetaald
dan hij aanvankelijk verwachtte.
(Adv. ingez. Med.)
JONG GELEERD, OUD GEDAAN.
Vele jaren geleden, toen de nieuwe eeuw,
die zooveel goeds, maar ook zooveel onrust en
leed heeft gebracht, nauwelijks was begonnen,
wisten de Haarlemmers al, dat advertenties
voor vraag en aanbod in Haarlem's Dagblad
thuishooren.
Zij leerden hun kinderen, naast veel andere
dingen, ook dit. Nu die kinderen ook ouders
zijn geworden, weten zij het nog en trekken
er hun voordeel van, zooals hun ouders het
vóór hen deden.
DR. K. H. MISKOTTE OP EEN DRIETAL
VOOR AMSTERDAM.
In de vacature ontstaan door het emeritaat
van Ds. P. J. Roscam Abbing heeft de com
missie van beroep van de Ned Herv. ge
meente te Amsterdam op het drietal geplaatst
de predikanten Dr. H. J. Honders te Wasse
naar. Dr K. H MLskotte te Haarlem en Ds.
J. R Wolfersberger te Sneek De eerste twee
predikanten hebben al eens eerder een beroep
naar Amsterdam ontvangen, maar toen be
dankt.
Het woord is aan....
Friedrich Halm:
Alleen zij die hopen leven.
Het Provinciaal Waterleiding
bedrijf.
De 100.000ste aansluiting.
Zaterdag werd door het personeel van het
P. W. N. met een rede van den heer J. van
der Plas, Districtshoofd te Hoorn, het ge
schenk van het personeel bestaande uit
een sierlijken zonnewijzer op gemetselüen
voet aan het bedrijf overgedragen.
In zijn rede memoreerde de heer v. d. Plas
de moeilijkheden die overwonnen moesten
worden om in welhaast 16 jaren van het be
staan van het P. W. N. het aantal aanslui
tingen te brengen van 20.000 bij den aan
vang tot de 100,000 van thans.
Voorts wees hij er op. dat de groote offers,
die ook het personeel in de achter ons lig
gende jaren heeft moeten brengen, de liefde
voor het bedrijf niet hebben kunnen doen
verflauwen en dat de commissie, die belast
was met de uitvoering der plannen haar taak
dan ook op aangename wijze heeft kunnen
volbrengen en spreker eindigde met den
Directeur te verzoeken het geschenk thans
te willen aanvaarden.
In zijn antwoord herdacht de directeur
speciaal diegenen, die van de oprichting van
het bedrijf af, hun beste krachten daaraan
hadden gewijd en bracht hij hulde aan de
groote toewijding, waarmede het geheele per
soneel, van laag tot hoog en In ook voor
hen dikwijls moeilijke tijden, hun krachten
aan den groei van het bedrijf hadden ge
schonken. Het geschenk zal als 'n symbool van
aller samenwerking tot in lengte van jaren
om het thans bereikte resultaat blijven
spreken.
VRIJZ. DEM. JONGEREN ORGANISATIE.
Woensdagavond 30 September zal het raads
lid Mr. L. G. van Dam in het gebouw van den
H. K. B. aan dé Tempeliersstraat spreken over
het onderwerp: „Vragen van dezen tijd".
Zij, die zich met ingang van 1 October
per kwartaal abonneeren, ontvangen
de in September nog te verschijnen
nummers gratis.
DE ADMINISTRATIE.
DE REGEERING LAAT DEN GOUDEN
STANDAARD LOS.
pag. 3
ER ZAL GEEN OFFICIEELE DEVALUATIE
KOMEN.
pag. 3
EEN EGALISATIEFONDS WORDT INGE
STELD.
pag. 3
DE REGEERING DOET EEN BEROEP OP
DEN MIDDENSTAND.
pag. 3
De besturen der groote gemeenten confe-
reeren met minister Slingenberg.
pag. 3
Diefstallenreeks bij de N. Z. H. T. M.
pag. 3
De Prinses zal morgenmiddag voor de radio
een dankwoord spreken.
pag. 3
De Zwitsersche franc wordt met 30 pet. ge
devalueerd.
pag. 4
De Fransche financieele Kamercommissie
aanvaardde de wijziging van den gouden
standaard.
pag. 4
De Spaansche opstandelingen hebben Toledo
bezet. Bilbao werd hevig gebombardeerd.
pag 4
Gespannen toestand te Hankou.
pag 4
ARTIKELEN. ENZ.
R. P.: „Los van het goud".
pag 1
Van onzen financieelen medewerker: De de
valuatie van den Franschen franc.
II. I). Vertelling: Overtroefd.
De Burgerlijke Stand van Haarlem is niv-c-
nomen op pag, 11.
