9r
LITTERAIRE
KANTTEEKENINCEN
1
ZATERDAG 3 OCTOBER
H A A R r E M'S DAGBCAÖ
T4
Luxor
„Three kids and a queen."
May Robson als
Grootmoedertje
Als een schatrijke, eenzame oude dame om
dat haar schoothondje Aubrey niet in een
hotel wordt toegelaten, dat hotel koopt, omdat
ze er mèt haar hondje kamers wil hebben, en
als ze eenigen tijd later het werk aan een wol
kenkrabber laat stop zetten, omdat het la
waai te veel is voor de zwakke zenuwtjes van
datzelfde hondje, dan is het toch niet te ver
wonderen, dat de zorgvolle neefjes en nichtjes
zich ietwat oneerust maken over de geestes
gesteldheid. maar vooral over de millioentjes
van de dame en trachten haar ontoereken
baar te laten verklaren.
ben succes èn voor de radio èn bij ons, de toe
schouwers.
Een interessante film „Onbekende Bedrij
ven" geeft eenige flitsen van verschillende be
drijven in Amerika, zooals zout winnen, mos
selenteelt, kikvorschenkweekerij, eier-bedrijf,
verwerking van blikken bussen, van staal
enz. enz.
Al bij ad een aanbevelenswaardig programma.
Rembrandt:
,Merijntje Gijzen's jeugd.'
Het boek van A. M. de Jong.
In het Rembrandt Theater zal de film „Me-
rijntje Gijzen's Jeugd" deze week wel veel
publiek trekken.
Het boek van A. M. de Jong is zoo bekend,
dat vele lezers de lotgevallen van Merijntje
en de „Kruik" ook eens op het witte doek
zullen willen zien. Maar ook zij, die den ro
man niet kennen, zullen hun vreugde beleven
aan deze Hollandsche film.
Wij hebben reeds een uitvoerige beschou
wing aan deze film gewijd, waarnaar wij
thans dus verwijzen.
De „clou" van het voorprogramma is een
gekleurde teekenfilm van Walt Disney, ge
titeld ..De schildpad en de haas". Binnen- en
buiteniandsche journaals geven beelden o.a.
van den strijd om het Alcazar en van de
gebeurtenissen bij 't verlaten van den gouden
standaard door onze regeering.
May Robson.
Mary Jane Baxter (May Robson) is er de
vrouw niet naar, om zich dat zoo maar te la
ten welgevallen, maar door haar te groote
energie, waarmee ze de doktoren het huis uit
werkt, krijgt ze dezen ook tegen zich, zoodat
haar kansen slecht staan.
Een ongelukkig, of in dit geval misschien
een gelukkig toeval doet haar rijtuig in botsing
komen met een auto. waardoor ze uit het rij
tuig geslingerd wordt. De drie jongens in de
auto nemen haar op en brengen haar naar
hun huis. Ze komt terecht in het huis van den
coiffeur Tony (Henry Armetta), de drie jon
gens zijn de aangenomen zoons Doe, Blackie
én -Flash.
ALs ze niet in haar eigen huis terugkeert,
vermoedt de familie, dat ze door gangsters
ontvoerd is, en uit de krant moet de familie
Tony vernemen, wie ze eigenlijk huisvest. Er
breekt nu vooral voor Tony een onhoudbaar
zenuwachtige tijd aan, omdat Mary Jane
Baxter voorloopig niet naar huis wil, daar de
kranten melden, dat de familie haar bij haar
terugkomst zal laten opsluiten in een zenuw
inrichting. Om bij den coiffeur te kunnen blij
ven, maaakt ze hem wijs, dat hij op den elec-
trischen stoel komt, omdat als hij haar weg
stuurt zij zal vertellen, dat hij en zijn jongens
haar ontvoerd hebben. Een beruchte gangster
bende komt door den hond de oude dame toch
op het spoor en op een nacht weten zij het huis
binnen te dringen en haar te ontvoeren.
Het. wordt nu een echte gangsterfilm, korte
bevelen, vlugge telefoongesprekken, auto's,
pistolen, politie, achtervolging nog meer auto's,
nog heviger geknal, je zit er werkelijk bij te
beven Miss Baxter wordt bevrijd maar de lieve
familie brengt haar voornemen ten uitvoer en
ze wordt in een zenuwinrichting geplaatst.
Bij een hernieuwd onderzoek naar haax
geestvermogens doen Tony en de kinderen en
de kruidenieir Walter alle moeite om aan te
toonen, dat „Oma" absoluut normaal is. In een
allergrappigste scène lukt dat dan ook, waar
mee het gelukkige einde komt.
Het is een film, die een uur van kostelijk
amusement geeft, zoo nu en dan wordt er ge
schaterd. Of alles heelemaal logisch en waar
schijnlijk is, dat zijn vragen die pas later bij
het herdenken opkomen, gedurende de ver
tooning doet men niets anders, dan zich een-
voudig-weg te laten vermaken op een zeer on
schuldige, prettige manier. Om den avond nog
aardiger te smaken, draait er ook een filmpje
met Our Gang; de jongelui moeten hierin
voor de radio optueden, natuurlijk gebeuren
er de noodige ongelukken bij, maar ze hèb-
Cinema Palace:
Travesti, muziek en liefde.
Een Fransche klucht.
Dit is een van die luchtige Fransche films,
doorweven met de schalkschheid en spot
ternij, die den Galüschen geest zoozeer eigen
is. Fanfare d'Amour behelst een gegeven, dat
zich allengs met een respectabelen baard ge
tooid heeft, het is volkomen vieux jeu. maar
tot welke hoogte wordt het door het bril-
lante spel van een artist als Fernand Gravey
opgevoerd! Gaat dezen voortreffelijken ac
teur eens zien in zijn oergeestige travestirol
en ge zult er een heele serie herinneringen
aan goedkoope verkleedpartijen door verge
ten. Hier geen grove effecten en banale si
tuaties, maar een travesti, die zich vrijwel
uitsluitend bepaald tot de mimiek en wel
een mimiek van weergaloos raffinement,
Gravey is ontegenzeggelijk de man, die het
stuk draagt, alhoewel eraan toegevoegd moet
worden, dat zijn verschillende manlijke en
vrouwelijke assistenten hem op charmante
wijze bijstaan.
Wat eigenlijk van den inhoud te vertellen.
Het is de geschiedenis van twee musici, die
hun vooraanstaande plaats in de cabaret
wereld verloren hebben door de concurrentie
van de dameskapel en ten langen leste hun
geluk in vrouwenvermomming gaan probee-
ren. Dit brengt natuurlijk onvermijdelijke
complicaties met zich mee. De cabaretdirec
teur wordt verliefd op zijn ontdekking, deze
weer op een vrouwelijke collega en zoo laten
de verwarringen dan ook niet lang op zich
wachten. Een der pseudo-musiciennes valt
zooals te verwachten was tenslotte op
een ongelegen moment uit haar rol, waar
mede de ontknooping komt.
Dit, wat in groote trekken den loop der
handeling aangaat.
Willen we nog een bijzonderheid van deze
film aanstippen, dan is dat het grappige
tafereel van het Hollandsche tulpencabaret,
waarin de molen met de lievende wieken een
alleraardigste vondst is en de harmonicamu-
zlek een passend accompagnement vormt.
Fanfare d'Amour is een fijn en kluchtig
stukje verstrooiingskunst en de tonen dezer
liefdesfanfare zullen U dan ook ongetwijfeld
aangenaam in de ooren klinken.
Het bijprogramma bevat een Ameri-
kaansch allerleifilmpje, een Duitsch „nie
mendalletje" en het nieuws uit binnen- en
buitenland. Uit dit laatste memoreeren we de
caleidoscoop der vorstelijke verloving en de
interessante opnamen van de inpolderings-
werken bij Urk.
Frans Hals:
Bette Davis' bekroonde rol.
Een fatale vrouw.
Bette Davis en Franchot Tone in
„Dangerous".
Bette Davis! Een naam, die mij toch nog
meer zegt dan eenige andere, van de Ameri-
kaansche dan wel te verstaan. „Dangerous"
een film, beter dan wij verwacht hadden,
met spel. goed spel van de niet alttijd voor
vol aangeziene Bette Davis. Ze is geen actrice
van het formaat van Elisabeth Bergner, maar
zeker wel van dat van Garbo. Alleen, en daar
zit hem toch altijd weer de kneep, ze krijgt
een mindere kans en schijnt iets. wat met
talent niets te maken heeft, te missen. Daar
om is Bette Davis minder „in trek" dan ze
verdient.
„Dangerous", geen film van verleidingen
of andere zaken-op-het-kantje. Een „fatale
vrouw", iemand die het ongeluk zou aan
trekken en die door het bewustzijn van deze
doemwaardige gave haar evenwicht verliest.
Dan komt er een man, een man met een
verloofde, waarvan hij zielsveel zegt en denkt
te houden. Hij herkent in het verloopen
meisje de groote actrice van weleer. Doch
zijn medelijden wordt hem noodlottig en hij
verbreekt zijn verloving terwille van zijn ge
legenheid voor de „fatale" vrouw.
Hij dringt op een huwelijk aan en zoekt
achter haar aarzeling, om daarin toe te stem
men. allerlei. Doch er steekt niets anders
achter, (O, grove scenario-fout!) dan dat
„dangerous" getrouwd is en haar man sinds
jaar en dag verlaten heeft, maar zonder
nochtans gescheiden te zijn. Dan de drama
tische onthulling, de dramatische strijd van
de vrouw, die zich vervolgd voelt door haar
noodlot, om den man van haar hart te be
houden. Doch het zal niet zoo geschieden.
Door een reeks misverstanden komen zij ver
der en verder uit elkaar, voor goed.
Bette Davis beleeft in deze film eigenlijk
wat wij wel eens noemen een „come-back".
We hadden dit, eerlijk gezegd, toch niet ver
wacht. Want, wat men dan ook voor bezwa
ren moge koesteren tegen sommige inconse
quenties van het scenario, dit is toch „spel".
Juist niet op die oogenblikken, dat zij de
groote actrice moet voorstellen, maar wel als
zij in de verloopene, die zich wreekt voor een
krenking, de kleine verslagene, die vecht voor
haar liefde altijd verkeerd, altijd opnieuw.
Soms in een klein gebaar, soms in de ver
Fernand Gravey en Betty Stockfeld in „Fanfare d'Amour".
bluffende ommekeer, een contrast van expres
sies, dat zeker ongewoon is, en voor Holly
wood zeer bijzonder mag heeten, boeit zij
ons, geeft zij aan haar niet altijd aanvaard
bare rol, diepte en spanning en tenslotte zelfs
glans.
Het is een sombere rol. Een rol die ver
uitgaat boven de traditioneele treurigheid
heid van het begin, het jenever-drinkende
meisje. Een rol, die verder had behooren uit
te gaan boven de hoogtepunten van deze
film. Want als dit scenraio goed was door
dacht geweest, tot het einde toe met artis
tieke smaak en psychologische kijk was op
gebouwd, dan was „Dangerous" geworden,
wat het nu toch bijna geworden Is, een voor
treffelijke film.
Het voorprogramma vermeldt het Para
mount wereldnieuws, een klucht, en een
teekenfilm, getiteld „I love to singa".
EDUARD VAN BEINUM OPNIEUW NAAR
RUSLAND.
AMSTERDAM, 2 October. Naar aan
leiding van zijn Russische tournée in het
afgeloopen seizoen is de heer van Beinum
door verschillende orkesten in de Sovjet-Unie
uitgenoodigd aldaar concerten te dirigeeren
De heer van Beinum heeft uitsluitend de
uitnoodiging van de Philharmonie te Lenin
grad kunnen aannemen en zal in de maan
den October en November 6 concerten te
Leningrad en Moskou leiden.
In aansluiting op deze reis zal de heer
van Beinum een symphonieconcert van het
stedelijk orkest te Aken dirigeeren.
MEVROUW MANN—BOUWMEESTER HEEFT
EEN OOG-OPERATIE ONDERGAAN.
Mevrouw Th. Mann-Bouwmeester, die
dert eenigen tijd leed aan sterk verminderd
gezichtsvermogen van haar rechter-oog, is
Vrijdag in de ziekeninrichting aan de Prinsen
gracht te Amsterdam door prof. dr. W. P. C
Zeeman geopereerd.
Ondanks den hoogen leeftijd van de pa
tiënte, is de operatie uitstekend geslaagd, zoo
dat mevr. Mann na verloop van ongeveer twee
weken weer haar volle gezichtsvermogen zal
terug hebben, zij het dan met behulp van een
speciaal geslepen bril.
Gram.pl. 10.30 Revue-uitzending. 11.30 Be
richten ANP. 11.40—12.00 Dansmuziek.
DROITWICH, 1500 M.
12.50 Het Londensch Palladium-orkest. 1.50
Dorothy Hogben's Vocaal en Instrum. En
semble. 2.20 Tuinbouwpraatje. 2.40 het BBC-
Ilarmonie-orkest. 3.20 Gram.pl. 400 Religieuze
causerie. 4.20 Viool-cello en cembalo. 4.50
Pianoduetten. 5 20 Causerie. 5.40 BBC-Theater-
orkest, en solist. 6.35 Actueele causerie. 6.50
Het Griller Strijkkwartet en solist. 8.15 Oogst-
Dankdienst. 9.05 Liefdadigheidsoproep. 9.10
Berichten. 9.25 F. Hartley's Novelty Kwintet, en
solist. 10.05 Radlotooneel. 10.50 Epiloog.
RADIO PARIS, 1648 M.
7.20 en 8.20 Gram.pl. 11.20 Orkestconcert.
12.20 Orgelconcert. 1.20 Vervolg orkestconcert.
3 20 Gram.pl. 4.50 Zigeunermuziek. 5 20 Popu
lair concert 7.50 Gram.pl. 9.05 Opera-uitzen
ding. 11.20—12.35 Populair concert en dans
muziek.
KEULEN, 456 M.
5.20 Havenconcert. 7.25 Kwintetconcert. 10.20
Volksdansen. 1.20 Omroepkleinorkest en solis
ten. 3 20 Omroeporkest, -koor en solisten.
5.50 Gram.pl. 7 20 Orkestconcert mmv koor
en solisten. 9.35 —12.20 Dansmuziek.
BRUSSEL, 322 M.
9 25 en 10.20 Gram.pl. 11.35 Klein-orkest.
12.20 J. Schnyder's orkest. 1.30—2.20 Gram.pl.
3-05 Militiar concert. 3.20 Gram.pl. 3.35 Mili
tair concert. 4.20 Ed. Loiseau's orkest. 5.05
Gram.pl. 5 20 Dansmuziek. 6 20 en 6.50 Gram.pl.
7.20 Pianorecital. 820 Omroeporkest 10.30
Gram.pl. 1135—12.20 Dansmuziek.
BRUSSEL. 484 M.
9.20 Gram.pl. 10.20 Klein-orkest. 11.05
Gram.pl. 12.20 Omroeporkest en radiotooneel.
130 J. Schnyder's orkest. 2.20—2,35 Gram.pl.
250 Muzikale causerie. (Met grampl.) 3.50
Gram.pl. 4.20 Koorconcert en gram.pl. 5 20 E.
Loiseau's orkest. 735 Gram.pl. 820 Nat. Sym-
phonie-orkest. mmv. solisten. 10.30 Dans
muziek. 11.20—12 20 Gram.pl.
DEUTSOHLANDSENDER. 1571 M.
720 Concert. I. d. pauze: Reportage. 9.20
Berichten. 9.35—12.20 Dansmuziek en popu
lair concert. Om 10.05 Weerbericht.
LEZING OVER RUSLAND.
Dinsdagavond 6 October hoopt de heer
Rempel, auteur van het bekende boek. „De
Sowjéthel ontvlucht" in de Broederkerk aan
de Parklaan een lezing te houden over zijn
langdurig verblijf in- en vlucht uit Sovjet-
Rusland. Deze avond heeft een godsdienstig
karaktex-.
HAARLEM'S SALON ORKEST.
Haarlem's Salon Orkest geeft zijn veertien
den amusements-avond op Dinsdag 6 Octo
ber in het gebouw van den Haarl. Kegelbond.
Behalve het optreden van het volledige salon
orkest onder leiding van den heer Jack Stof
fer, treedt ook de humorist Albert Klein op.
Het belooft een bijzondere avond te worden,
daar een voordracht-wedstrijd op het pro
gramma staat, n.l. „Een uurtje in cabaret
Kalkhoven". Een bal zal den avond besluiten
PRDEHAMMA
ZONDAG 4 OCTOBER.
HILVERSUM I, 1875 M.
8.30 KRO, 9.30 NCRV, 12.15 KRO, 5.00
NCRV, 7.45—11.30 KRO.
8.30 Plechtige Hoogmis. 9.30 Gewijde mu
ziek. 9-50 Ned. Herv. Kerkd. Hierna gewijde
muziek. 12.15 KRO-orkest. (Om 1.0Ö „We
reld-Dierendag"). 2.00 Vragenhalfuur. 2-30
KRO-Symphonie-orkest en Gram.pl. 4.00 Zie-
kenlof. 4.55 Sportnieuws. 5.00 Chr. Mannen
koor „Valerius". 5.50 Geref. Kerkd. Hierna
orgelspel. 7.45 Sportnieuws. 7.50 Causerie over
den Rozenkrans. 8.10 Berichten ANP. Mede-
deelingen. 8.20 De KRO-Melodisten. 9.30 Gram.
pl. 9.40 KRO-orkest. 10.30 Berichten ANP.
10.35 Gram.pl. 10.40 Epiloog. 11.00—11.30 Es-
peranto-lezing.
HILVERSUM II, 301 M.
8.55 VARA, 12.00 AVRO, 5.00 VARA. 6.00
VPRO, 8.00—12.00 AVRO.
8.55 Gram.pl. 9.00 Voetbalnieuws, tuinbouw
praatje. 9.20 „De moraal van den arbeid",
causerie. 9.35 Gram.pl. 10.15 4 October „Die
rendag", causerie. 10-30 Residentie-orkest. 11.15
„Van staat en maatschappij", causerie. 11.30
Vervolg concert. 12.00 Orgelconcert. 12.10 „De
Violiers". 1.00 Schilderij van de maand. 1-20
De Violiers. 2.00 Boekbespreking. 2.30 Omroep
orkest en solist (In de pauze: Declamatie).
4.35 Dansmuziek. 4.55 Sportnieuws ANP. 5 00
Gram.pl. 5.30 Voetbalpraatje. 5.50 Sport
nieuws ANP. 6.00 Causerie over Wells. 6.30
Causerie voor den vrede. 6.45 Ned. Herv.
Kerkd. 8.00 Berichten ANP. Mededeelingen.
8.15 Grampl. 8.45 Radio-Journaal. 9.00 Om
roep orkest en soliste. 9.35 Radiotooneel, 10.15
K<
OI
ADIO MOORS N.V.
KONINGSTRAAT 27, TELEF. 14609
OFFICIEEL PHILIPS REPARATEUR
(Adv. Inqez. Med.)
MAANDAG 5 OCTOBER 1936.
HILVERSUM I, 1875 M.
NCRV.-uitzending.
8.00 Schriftlezing; 8.159.30 Gram.pl.f
10.30 Morgendienst; 11.00 Chr Lectuur; 11.30
en 12.15 Gram.pl.; 12.30 De Gooilanders: 2.00
Voor de scholen: 2.35 Gram.pl.; 2.45 Wen
ken voor de keuken: 3.15 Gram.pl.; 4.00 Bij
bellezing; 5.00 NCRV-orkest; 6.30 Vragen
uur; 7.00 Berichten; 7.15 Vervolg Vragenuur;
7.45 Reportage: 8 00 Berichten ANP.; 8.15
Haagsch Dameskoor „Liederen Leeft" en so
liste; 9.00 „De evenredige vertegenwoordi
ging", causerie; 9.55 Orgelconcert; 10.15
Berichten A.N.P.; 10.20 Gram.pl.; Schrift
lezing.
HILVERSUM n. 301 M.
Algemeen programma verzorgd
door de AVRO.
800 Gram.pl.; 10.00 Morgenwijding. Cjram.-
platen; 10.30 Gram.platen; 12 00 De Min-
streels; 2.00 Piano-recital; 2.20 Groninger
Orkestvereen. en Gram.pl.; 4.35 Muzikale
causerie; 5.30 Dansmuziek; 6.20 Symphonie
concert; 7.00 Hollandsch Strijkkwartet; 7.30
Causerie over de motor- en rijwielwet; 8.00
Berichten A.N.P. Mededeelingen; 8.10 Opera
uitzending; 9.00 Reportage uit Vlaanderen;
10.30 Ensemble Hiescu; 11.00 Berichten ANP.
11.10 Dansmuziek; 11.30 Gram.pl.
DROITWICH 1500 M.
11.05 Orgelspel; 11.35 en 12.05 Gram.pl.;
12.20 Religieuze causerie: 12.20 Bijbelvertel
ling; 12.45 Het BBC-Northern-Ireland-orkest
m.m.v. soliste: 1.35 Orgelconcert: 3.20 Gram.
platen; 4 20 Viola en harp; 4.50 Gram.pl.;
5.20 Biologische causerie; 5.35 Fr. Biffo's Ko
perkwintet m.m.v. solist; 6.20 Berichten: 6.40
Landbouwcauserie; 7.00 Het B. Crook-kwin-
tet; 7.40 Revue-programma; 8.20 „Man is a
social animal", causerie; 8.50 Piano-recital;
9.20 Berichten: 9.40 Internationaal overzicht,
9.55 Liefdadigheidsoproep; 10.00 Orgelspel;
10.20 Hobo en het Kutcher Strijkkwartet;
11.35 Dansmuziek.
RADIO-PARIS, 1648 M.
7 20 en 8.20 Gram.pl.; 11.20 Orkestconcert,
2.50 Gram.pl.; 4.20 Symphonieconcert; 5.50
Orkestconcert: 8.20 Zang; 9.05 Trio, zang en
voordracht; 11.05 Dansmuziek en populair
concert.
KEULEN 456 M.
5.50 en 11.20 Orkestconcert: 12.35 Neder-
saks. Symphonie-orkest; 3.20 Gram.pl.: 5,20
Omroeporkest en solisten: 8.20 Omroepklein
orkest; 9.40 Literair-muzikaal programma;
10.20 Silez Orkestvereen.
BRUSSEL 322 M.
12.20 Gram.pl.: 12.50 Klemorkest; 1.30 Sa-
lonoorkst; 1.50 Gram.pl.; 5.20 Salon-orkest;
6.50 en 7.20 Gram.pl 8.25 Symphonie-con-
cert; 10,30 Dansmuziek.
BRUSSEL 484 M.
12.20 Gram platen; 12.50 Salon-orkest; 1.30
Klein-orkest; 1.50 Gram.pl.: 5.20 Dansmu
ziek; 6.35 Kamermuziek; 7.05 Zang en Trio
concert; 8.20 Opera-Uitzending; 11.05 Ballet
muziek.
DEUTSCHLANDSENDER. 1571 M.
7.30 Kamermuziek; 8.20 Radio-tooneel; 9.20
Berichten; 9.50 Trio-concert: 10.05 Weerbe
richt: 10 20 Dansmuziek (gr.pl.)
Marianne Philips.
Henri van den Overkant.
Bussum Van Dishoeck.
Amsterdam zal in ons land de wondere
stad blijven waar traditie naast nieuwlich
terij. soms gemoedelijk dooreengemengd,
soms venijnig tegen elkaar uitschietend be
staanbaar blijken en tegelijkertijd een
gansch eigen cachet het Amsterdamsche
ongemerkt zich eigen maken. De veel
soortigheid der bevolking, de historisch ge
groeide binnenstad, een eeuwenlang samen
optrekken van een uitgebreid handelspatri-
claat met een even zelfbewust en vrijheid
lievend proletariaat, beide eensgezind in hun
sluimerende maar steeds aanwezige gene
genheid voor die stad der vorstelijke grach
ten en der levendige en naar-buiten-levende
volksbuurtenadt alles moet die zoo bij
zondere sfeer geschapen hebben, waarin het
nobelste intellect en het fijnste handwerk
zich thuis gevoelden en zonder hoogmoed
zich deel wisten van die groote familie, die
daar tusschen IJ en Amstel in al haar ver
scheidenheid opgeborgen zat. In die familie
speelde, meer dan in andere steden het ge
val kon zijn. het Joodsche element een be
langrijke rol. Door aantal, bewegelijkheid,
intellect en arbeidslust hielpen de Joden
aan Amsterdam dat speciale gezicht eeven
en beïnvloedden zij voor een niet onbelang
rijk deel den gedachtengang der gemeen
schap. En ondanks dat bleven zij welis
waar in grooter getale dan tegenwoordig
hun afzonderlijkheid handhaven. Handhaaf
den hun tradities te midden, maar apart,
van de tradities der overigen. De laatste
twintig jaren der vorige eeuw waren een rus
tig samen opgaan van al die tradities met
wederzijdsche waardeering en nog slechts
geringe behoefte aan wijziging van dien
status-quo.
Het is in die jaren dat Marianne Philips
haar verhaal van Henri van den Overkant
plaatst, een verhaal van de jeugd van Henri
Godschalk, wiens vader antiquair was op
den Kloveniersburgwal, en een rijk man bo
vendien, die twee bedienden en een dienst
bode en een dame voor de huishouding had-
want zijn vrouw was kort na Henri's geboor
te gestorven.
De antiquair is. als Henri nog geen zeven
jaar oud is. even in de dertig. Hoewel niet
overdreven vroom, houdt hij correct zijn
Joodsche geboden en laat zijn huishouding
ritueel bestieren. Hij is een man van uiter
lijke correctheid en geacht in de wereld,
doch overigens een egocentrisch sinjeur die
op tamelijk bekrompen wijze die wereld en
zijn medemenschen beoordeelt. Als we een
paar jaar in het verhaal zitten, wordt hij in
Parijs onherstelbaar verliefd op een danse
resje van achttien, die hem uitlacht, maar
die hij daarna tot een huwelijk met hem
weet te bewegen en als de jonge mooie me
vrouw Godschalk op den Kloveniersburg
wal binnenvoert. Julie zoo is haar naam
brengt een zonderlinge, oudere dame als
gezelschapsfreule mee.
Godschalk heeft die dame eerst moeten
schadeloos stellen, omdat ze voor Julie's
heil haar hotel moest opgeven en met
dat nieuwe in den huize Godschalk ver
dwijnt het oude en ritueele. zooals men zich
gemakkelijk kan voorstellen. Juffrouw
Augusta, de eerste huishoudster en de Jood
sche keukenmeid moeten van dat nieuwe ge
val niets hebben en loopen weg. Om den
kleinen Henri bekommert Godschalk zich
niet verder aan voor zijn correctheid als va
der noodzakelijk is: hij doet hem op de beste
jongeheerenschool in de buurt, staat voor
alles met zijn portemonnaie klaar, doch zijn
hart heeft het te driik met Julie, die hij
moet trachten te winnen voor zijn Klove
niersburgwal-sfeer, wat bij de Parijsche bal-
letteuse niet erg gelukt. Die overigens mis
schien de kwaadste nog niet zal blijken te.
zijn, en eer een slachtoffer van Godschalk's
egoïsme en geldmacht is. Nu weet onze le
zer nog niet waarom de kleine Henri „van
den overkant" is. Dat zit zóó: De Kloveniers
burgwal, daar bij de Hoogstraat, heeft een
netten kant, met mooie heerenhuizen en een
overzijde waar winkeltjes, keldertjes en bo
venwoningen bevolkt zijn. Daar woont een
vroegere dienstbode der Godschalk's die een
dochtertje heeft, dat wel eens bij Henri
mocht komen spelen en zijn vriendinnetje
blijft, als hij al van de jongeheerenschool
naar de Handelsschool verhuisd is. Met dat
meisje. Mietje, zullen wij in het vervolg van
het verhaal nog wel méér ie maken hebben,
maar voor haar is voorloopig de jonge God
schalk .Henri van den overkant".
De historie ontwikkelt zich dan logischer
wijs zóó. als een ervaren lezer zich dat
eenigszins kan voorstellen zonder dat wij
hem een uitvoerig résumé van het gansche
boek voorleggen. De jaren gaan. de antiquair
wordt gaandeweg tien jaar ouder, zijn jonge
vrouw eveneens. Henri, zijn zoon. blijft niet
achter. Gelukkig zijn ze geen van drieën en
ondanks den materieelen welstand is er een
absolute onbevredigdheid bij het drietal,
dat een zoo zonderling „gezin" vormt.
De jonge Henri is een artist in den dop.
Zijn vader's zaken en de Handelsschool zeg
gen hem niets, hij zal voor zijn eindexamen
zakken en als Marianne Philips woord houdt
zal ze ons later vertellen wat er van hem
terecht komt.
Godschalk Senior is het type van den 'bij
al zijn zakenbegrip weinig schranderen psy
choloog die zijn verder leven koppig blijft
klitten aan de vergissing, die hij met zich
zelf begaan heeft.
En Julie heeft zich tenslotte er bij neer
gelegd dat ze zich verkocht heeft. Na het
gebeurde met haar oudere vriendin, die door
Godschalk het huis uitgesmeten is, is zij
voor een ieder de correcte jonge mevrouw,
maar de kilte om haar nog jonge hart is
troosteloos. Even schrijnt dat op als zij be
merkt dat Henri ongemerkt van kind, man
geworden is. Tusschen Julie en haar stief
zoon (zij is slechts weinige jaren ouder) ont
bloeien gevoelens die het buskruit in zich
dragen.
De lezer is nu op de hoogte voor zoover
het de hoofdpersonen en hunne conflicten
betreft. Voor Mietje, het „meisje van den
overkant" is waarschijnlijk nog wel een be
langrijke rol in het vervolg weggelegd.
Maar hij zal nu niet mogen meênen, dit boek
te kennen, want het allerbeste er uit is in
de bijfiguren, in de schildering ook van ta-
fereelen. die buiten het huis aan den over
kant vallen, te vinden.
Het is een buitengewoon knap en indrin
gend werk, dit van Marianne Philips. Ik
weet niet of het beter of minder is dan haar
.Bruiloft in Europa" want dat heb ik niet
gelezen. Het trok zoozeer de aandacht dat
er, naar ik vernam, dezer dagen een verta
ling van in Amerika verschijnt. Maar af
gaand op dit nieuwe werk valt dat succes te
verstaan.
Men heeft in deze auteur een schrijfster
van scherp intellect, van een zuivere gevoe
ligheid zonder sentimentaliteit, van~ een
hoogst waardeerbare schrijftechniek gewon
nen, die in dit laatste boek vermoedelijk
haar eigen Amsterdamsche jeugd volledig
aan het uitschrijven is. De overwegend lo
cale kleur, aan dit werk eigen, ondersteunt
prachtig de schildering van een milieu, dat
alleen in een Amsterdam van veertig jaar
geleden zich zoo ontwikkelen kon. Men voelt
de genegenheid waarmee zij zich in haar
jeugdbeelden verdiept heeft, die het gaafst
gereproduceerd worden in de momenten die
haar als Joodsch meisje het Innigst ver
trouwd gebleven zijn.
Een figuur als oom Eli is al een monumen
tje voor een verdwijnende soort, de beschrij
ving van zijn sfeer in het oude-heeren-te-
huis, zijn sterven en zijn begraven-worden
op Muiderberg zijn als koele foto's, waar
omheen een kransje bruingedroogde blaad
jes gelegd is. Hoe juist bij die begrafenis het
doen van Henri, die weinig van zijn moeder
wist en zelden aan haar dacht, maar nu den
steen wil zien, waaronder zij moet zijn neer
gelegd.
Het wemelt in het boek van soortgelijke
détail-trekjes, die het sympathiek maken.
De Hemelvaartsdag in Artis, dien Henri met
Mietje daar spijbelend doorbréngen, is al
leraardigst beschreven en ook daarbij treft
in deze schrijfster de goede smaak van be-
heerschte beelding en zegging. Men zal ook
nergens bij haar een spoor van „gein" vin
den. zij heeft dat goedkoope versmaad en
een precieus waas van stille herinnering over
die voor niet-Joden soms eigenaardige le
vensaanvoeling gelegd. Waar het mee door
leefde soms wijkt voor het bedachte en ver-
zonnene blijft toch de waarschijnlijkheid
behouden en stoort niet.
Henri van den overkant is een waarlijk
knap en zeer sympathiek stuk litteratuur,
waarin wie Amsterdam kende en liefhad
zich vermeien zal.
J. H. DE BOIS,
