Films van deze week
Triomf over het Martha Eggerth
Noodlot
Follow the Fleet
Nogmaals de „Bounty"
Moderne Poolvaarders
Nieuwe Uitgaven.
ifc&kr "ifeéÊAl
LITTERAIRE
KANTTEEKENINCEN
ZATERDAG 17 OCTOBER 1936
HAARLEM'S DAGBLAD
14
Zuiver spel van
Silvia Sidney.
„Mary Burns, fugitive!"
Een meisje wordt door het noodlot be
dreigd. Een dienstertje in een plattelands
herberg raakt verliefd op een „reiziger" uit de
stad. Op een avond arriveert hij, zegt haar,
dat zij dien avond nog trouwen zullen en
naar Canada vertrekken. Doch voor de zwarte
roadster hen beiden heeft kunnen wegvoeren,
hebben reeds schoten geklonken, is Mary
Burns gearresteerd en de „reiziger" gevlogen.
Mary Burns gearresteerd, verhoord en gehou
den voor het liefje van „Staatsvijand nummer
één", wordt veroordeeld tot 15 jaar gevange
nisstraf.
Dan komen de dagen in de cel, eentonig,
zonder afwisseling, zij worden tot een obces-
sie.. Als Mary's celgenoote een plan maakt
tot ontvluchting, wil zij mee. Als men haar
niet meeneemt, zal zij alles verraden. En men
neemt haar mee, zij ontsnapt. Doch zij kan
niet verdwijnen. Twee partijen volgen haar
spoor. Babe Wilson, de „reiziger", om haar
terug te krijgen, hij weet niet, dat de ont
dekking, dat hij geen reiziger maar 'n gangster
is, Marv van haar liefde genezen heeft en
de politie, die hoopt dat Babe Wilson zich
eens bloot zal geven.
Daartusschen door leeft zij als een gejaagd
dier. Zij wordt bordenwasscher in een zieken
huis, leert er een patient kennen, die de
man voor haar leven zal worden. Dan volgt de
ontknooping. Babe wil haar terug hebben,
komt haar halen, te midden van het cordon
politie, een domheid, die hem duur te staan
komt. Op het oogenblik dat hij den man,
dien Mary liefheeft, wil doodschieten, valt
hij zelf. Voor Mary volgt dan tenslotte het
eerherstel.
Sylvia Sidney speelt de rol van Mary Burns.
Dit is niet een opzienbarende creatie, doch
het is wel een zuivere weergave van wat zij
moet zijn, het schichtige kleine meisje, dat
tegen haar wil in deze overrompelende ge
beurtenissen wordt gesleurd. Zij speelt het
zonder eenigen ophef, zonder een zweem van
„grootschheid". die er zoo slecht bij zou pas
sen, bij het kleine meisje, dat schrikt voor de
vervaarlijke stem van den sneeuwblinden pa
tient. Zij is er hèt type voor. Het kleine fi
guurtje met het gezicht, dat bijna uitsluitend
uit voorhoofd bestaat, de groote oogen. Een
gezicht, dat weinig verandering van karakter
toestaat, maar dat volkomen past voor deze
rol. En is dit, wanneer men even afziet van
de „Monstercreaties" van sommige groote en
kleine acteurs niet een vervulling van eigen
acteursbestemming, wanneer men dit, het
eigen type, zoo zuiver en zoo vol fijne nuan
ces speelt?
Om haar heen vinden wij het gangsters
milieu, bekend genoeg, maar met een belang
rijke uitzondering. De regisseur. William k.
Howard heeft het ditmaal eens niet gezocht
bij de strijdlustige mannen van de vuist,
maar hij geeft hier Babe, de groote maniak
(gespeeld door Alan Baxter) als een stille,
wat macabere jongen, wien de eeuwige jacht
alle jongensachtigheid doet verliezen, en in
wien niets overblijft dan een lynxachtige ge
spannenheid.
„De vlucht voor het noodlot" is een ge
slaagde film. Geslaagd om de zuivere weergave
van het tragische element, het tragische dat
eigenlijk door Silvia niet zoozeer gespeeld
wordt, dan wel door de natuur onverbreke
lijk aan haar verbonden is.
Uit het voorprogramma vermelden wij een
buitengewoon aardige teekenfilm, waarin een
boosaardige spin door vliegen en muggen
wordt verdreven.
LUXOR
Laughton's groote
creatie.
„Muiterij op de Bounty", het ruige zee
mansverhaal met de prachtige rol van Char
les Laughton als kapitein Bligh, blijft nog
één week in het Luxor-Theater. Na onze uit
voerige recensie van jl. Zaterdag lijkt een
nieuwe aanbeveling voor deze film welhaast
overbodig. Uit het feit der prolongatie blijkt
overigens wel, dat filmlievend Haarlem voor
deze rolprent de belangstelling toont, die zij
verdient.
Het bijprogramma is wegens de lengte
van de hoofdfilm bescheiden van omvang.
Het geeft modenieuws en een aantal ac-
tueele gebeurtenissen uit het buitenland,
waaronder de uitvaart van Hongarije's mi
nister-president.
REMBRANDT
FRANS HALS
„De lokkende stem"
Regie: Geza von Bolvary
Een film van Martha Eggerth. Een film óm
Martha Eggerth! Waarin zij zingt, werelden
aan haar voeten heeft, waarin een man
de halve wereld ondersteboven gooit om haar
te vinden, waarin een ander op alle wal-
visschen wil laten schilderen de woorden:
„I Love You".
Martha Eggerth.
Tijdens de wereldoorlog zitten Engelsche
officieren bijeen in een Belgisch kasteel. Een
gramofoonplaat- speelt, een lied. geizongen
door Gloria Delamare. Niemand kent haar,
doch in de eenzaamheid is zij het. die in de
harten van deze mannen 'n groote plaats in
neemt. Later, veel later komt zij op dit
kasteel. Hoe, waarvoor? Daaraan werken
voorspellingen van helderzienden, volle hotels
en een lastige aanbidder mee. Maar zij gaat,
en vindt er een man, die haar heeft liefgehad
of tenminste haar stem. De stem, die hij
kende van de gramofoonplaat.
Doch deze man is een onteerde. Op hem
rust de smet van een strafbare daad en hij
kan niet in het licht der openbaarheid komen
Als een schim verdwijnt hij weer, doch in
het hart van Gloria laat hij een diepen in
druk na. Dan. tenslotte weet zij een spoor
van hem te ontdekken en verneemt, wat de
reden van zijn geheimzinnigheid is.
Doch een vrouw die lief heeft staat niet
stil bij maatschappelijke vooroordeelen en
ook Gloria maakt daarop geen uitzondering.
Zingende heeft zij de wereld veroverd, zin
gende volgt zij den man die zij liefheeft en 't
gelukkige einde, waaraan niemand een oogen
blik heeft gewanhoopt, komt.
In een kasteel in Vlaanderen, gelijk de
Duitsche titel het al zegt. Natuurlijk is het
hier begonnen om Martha Eggerth, om haar
stem en haar persoonlijke charme. Tegen
over haar vinden wij in Paul Hartman een
competent, zij het niet uitbundig tegenspeler
En dan treffen wij er ook nog een ouden
vriend in aan, Georg Alexander. Natuurlijk
krijgt hij Gloria niet. Zelfs de opschriften,
die hij op walvisschen wil laten aanbren
gen. kunnen Gloria niet bewegen, zijn
genegenheid te beantwoorden.
In het voorprogramma vindt men uitge
breide nieuwsreportages.
Een Zondagmorgen film
in Rembrandt
„Mission .Polaire", in Nederland vertoond
onder den titel „Moderne Poolvaarders", is
een weergave van den tocht van de Fransche
expeditie, die in het internationale pooljaar
193233 haar post betrok in het hooge
Noorden.
Deze poolexpedities, want niet alleen
Frankrijk deed dit, doch o.a. ook Nederland,
hadden een wetenschappelijk doel. Dit doel
dat op de film eenigszins verborgen blijft, is
onderzoek op het gebied van oceanografie,
aardmagnetisme enz.
Het Ls een daad van zeer groote weten
schappelijke beteekenis, waarvan men thans
de uiterlijke zijde kan aanschouwen in de
film „Mission Polaire", die morgenochtend
draait in het Rembrandt-theater.
Wat men er van ziet, is de wijde uitge
strektheid van het ijs, het eindeloos witte
land, het leven der eskimo's, hun vischvangst
en nog veel meer.
De Pollux, eens een Russische ijsbreker,
brengt de Fransche poolreizigers naar hun
eenzame post. Men ziet er ook de „Pourquoix
pas?'\ het schip, dat kort geleden in een
plotselingen storm is vergaan.
Wij maken de reis mede door het drijfijs,
later in de duistere dagen, daarginds, waar
40 graden celsius een gewone temperatuur
heet. Wij zien er het een en ander van de
proeven, die genomen worden.
Fotografisch is deze film opmerkelijk goed
geslaagd. De tweede luitenant ter zee Auzan-
neau, die de opnamen heeft gemaakt, legt er
veel eer mee in, temeer, daar het overmatige
licht, dat daar heerscht, nog wel eens onver
wachte complicaties meebrengt voor den
operateur.
Het is een interessante film geworden,
waarvan velen, die van een objective repor
tage houden, veel zullen genieten. De jacht-
tochten der eskimo's, de strooperijen van den
poolvos, heel dit barre leven daar, strijd tegen
vijanden, doch vooral strijd tegen de koude,
zij zijn in hooge mate belangwekkend.
CINEMA
Ginger Rogers en
Fred Astaire
De lange, bijna twee uur durende, hoofd
film, laat maar een kort voorprogramma toe.
De film „Follow the Fleet", in het Neder-
landsch vertaald als „Leve de Vloot" is voor
namelijk gecomponeerd om Ginger Rogers en
Fred Astaire, het eminente danspaar, gelegen
heid voor hun dansen en hun songs te geven.
De speelsche geest van den regisseur heeft
een vroolijk, fantastisch geheel samengesteld,
waar men met het grootste genoegen en met
levendige belangstelling naar kijkt, zoodat het
einde eigenlijk veel te vlug komt.
De zes in deze film voorkomende songs zijn
van den componist Irving Berlin, enkele er
van zijn al bekend. Ze zijn getiteld: „We saw
the sea"; „I'd rather lead the Band"; „I'm
putting all my eggs in one basket"; „Let
yourself go"; „Face the music and dance" en
„Here am I, but where are you?"
Dat Ginger Rogers behalve een uitstekende
danseres en een bekoorlijke zangeres, ook een
niet onverdienstelijke componiste is, zal wel
niet zoo algemeen bekend zijn. Kort geleden
heeft haar eerste compositie het licht gezien
en die is zoo gunstig ontvangen in Amerika,
dat ze direct is begonnen met de woorden en
de muziek voor haar tweede song. De eerste
heet: „I can 't understand, why you can 't
understand me" (Ik kan niet begrijpen, waar
om je mij niet kunt begrijpen). Het succes van
de film is in de eerste plaats te danken aan
Ginger Rogers en Fred Astaire.
Ginger en Fred, die er natuurlijk ook de eerste
rollen in hebben. Ginger toont zich hier knap-
oer toonselspeelster dan Fred tooneelspeler.
Zij is veel losser en natuurlijker, vooral in het
begin lijkt het of hij er niet voldoende in is.
De regisseur heeft dén matroos Fred Astaire
een vindingrijk, geestig man gemaakt, die o.a.
op een zeer origineele wijze zijn vriend aan
het verstand weet te brengen, dat hij zijn
keuze op de verkeerde vrouw heeft gesteld.
Hij weet trouwens overal altijd raad op,
blijft nooit bij de pakken neerzitten, maar
zoekt en vindt de oplossing van alle moeilijk
heden. Mocht het zoo nu en dan eens schijn
baar misloopen geen nood, ten slotte komt
het toch terecht.
De dansen worden gedanst met een virtuosi
teit en een rythme en een muzikaliteit, die
bewondering afdwingen. Ginger en Fred zijn
zoo absoluut op elkaar ingesteld, dat elke pas.
eike beweging, direct begrepen en aangevoeld
wordt, zoodat er één geheel gevormd wordt. De
vroolijke, luchtige sfeer waarin het geheel ge
houden wordt, doet prettig aan en brengt de
toeschouwers in dezelfde stemming.
Een paar uur in Cinema Palace deze week is
een paar uur prettige ontspanning.
Dr. Colijn in de caricataar.
Een bundeltje caricaturen, van de eerste
dagen dat de tegenwoordige minister-presi
dent, dr. H. Colijn, zich in het openbare le
ven bewoog, is thans verschenen bij Bosch
en Keuning, in Baarn.
„Het is aangenaam te constateeren, dat
wij in ons goede land aan de caricatuur nog
een bijna onbeperkte vrijheid kunnen laten,
zegt het slachtoffer van deze spotprenten in
het voorwoord, dat hij zelf heeft geschreven
voor deze uitgave, waarvan de samensteller
zich echter in eigen inleiding noch ook el
ders bekend maakt.
En inderdaad, in al deze spotprenten, uit
den reeds zoo langen tijd, dat dr. H. Colijn
een plaats in het politieke leven van ons
land inneemt, is zelfs daar, waar de tegen
stelling groot en heftig was, geen kwaadwil
ligheid te bespeuren, geen ongebonden lust
tot besmeuring. Doch dat was dan ook zeker,
blijkens de bijschriften, niet de bedoeling.
Deze bijschriften zijn zelfs van een zekere
politieke „gerichtheid" niet vrij te pleiten en
toonen veelal een neiging om het voor den
minister-president op te nemen, waar dit in
geen enkel opzicht noodzakelijk mag heeten.
Zoo heeft de anonyme samensteller ook
een groote groep caricaturen, die zeker boos
aardiger bedoeld en verstaan zijn, voorbijge
gaan en dit boekje laten blijven een docu
ment meer van de belangrijkheid van de fi
guur van dr. H. Colijn dan een objectieve
weergave van dr. H. Colijn „in de caracatuur"
Doch van deze belangrijkheid overtuigt dit
boekje ons inderdaad. Het frischt ons geheu
gen op en brengt ons weder in herinnering,
met hoeveel banden deze figuur met de ge
schiedenis van de laatste decenniën verbon
den is.
Zoo, in vogelvlucht en tegelijkertijd in een
lachspiegel van scherp teekenvernuft gezien,
krijgt de geschiedenis van Nederland in de
twintigste eeuw een nieuw relief.
Gram.pl. 4.30 Orgelspel. 4 45 Gram.pl 4 55
Sportnieuws. 5.00 Dansmuziek (grpl.) o.30
Sportpraatje 5.50 Sportnieuws ANP. 6.00
„Letterkundigen uit alle landen naar Ame
rika". causerie. 6.30 Gram.pl. 6.45 Kerkdienst.
iOO Berichten ANP. Mededeeelingen. 8 15
„Herfstaccoorden", revue-programma. 9.30
Radio-Journaal. 9.45 Omroeporkest en soliste.
10.30 Renova-kwintet. 11.00 Berichten ANP.
11.10 Renova-kwintet. 11.30—12 00 Orgelcon
cert.
DROITWICH, 1500 M.
12.50 Het Walford Hyden Zigeuner-orkest
mmv. solist. 150 Volksliederenconcert. 2.20
Tuinbouwpraatje. 2.40 Het BBC-Harmonie-
Orkest 3.20 Gram.pl. 4.00 Boekbespreking 4.20
Het BBC-orkest mmv. soliste. 5.20 Religieuze
causerie. 5.20 Actueele causerie. 5.55 Radio-
tooneel. 7.25 Zang en viool. 8.20 Kerkdienst.
9 05 Liefdadigheidsoproep. 910 Berichten. 9.25
Negro-Spirituals 9 50 „Ghosts of London
concert mmv solisten en het BBC-Theater-
Orkest. 10.55 Epiloog.
RADIO PARIS. 1648 M.
7.20 en 8.20 Gram.pl. 11-20 Orkestconcert.
12 20 Orgelconcert. 1.20 Vervolg concert. 3.05
Nat. Orkest. 505 Gram.pl. 5.20 Populair con
cert. 7.50 Hawaiian gitaarconcert. 8.20 Radio-
tooneel. 11.05—12.35 Dansmuziek en populair
concert.
KEULEN, 456 M.
5.20 Havenconcert. 8.05 Omroepkleinorkest
en solisten. 10.05 Gram.pl. 11.20 Omroepklein
orkest, mandoline-orkest en solisten. 120
Viool, cello en piano. 3.20 Gevar. progr. 5.50
dito. 7.20 Omroeporkest, 9.20 Omroepkoor en
solisten. 9.50—11.20 Dansmuziek.
BRUSSEL, 322 M.
9.40 en 10.20 Gram.pl. 11.20 J. Schnyders'
Orkest. 12.20 Salon-orkest. 1.30—2 20 Klein-
orkest. 2.35 Orgelspel. 3.20 Gram.pl. 3-50 Hot
Jazz 4.35 Gram.pl. 5.35 Omroeporkest. 6.05
Omroeporkest. 6.35 Salon-orkest. 7.20 Zang.
8.20 Omroeporkest. 10.30 Gram.pl. 11.3512.20
Dansmuziek.
BRUSSEL. 484 M.
9.20 Gram.pl. 10.20 J. Schnyders' orkest. 11.05
Gram.pl. 12.20 Kleinorkest 130 Salon-orkest.
2.20—2.35 Gram pl. 2.50 dito. 3.50 Zang'4 20
Piano-recital 4.50 Grampl. 5 20 Dansmuziek.
7.35 Gram.pl. 8.20 Nat. Symphonie-orkest. 9.20
Hoorspel. 9.40 Vervolg concert. 10.30 Dans
muziek. 11.20—12.20 Grampl.
PFUTSCHLANDSENDER. 1571 M.
..30 Symphonie-concert. 9.20 Berichten.
9.50 Orgelconcert. 10.05 Weerbericht. 10.20—
12.15 Dansmuziek.
PEOERAMMA
ZONDAG 18 OCTOBER.
HILVERSUM I, 1875 M.
8.30 KRO, 9.30 NCRV, 12.15 KRO. 5.00
NCRV. 7.45—11.30 KRO.
8.30 Morgenwijding. 930 Gewijde muziek.
9.50 Luthersche Kerkdienst. Hierna: gewijde
muziek mmv. koor en orgel. 12 15 KRO-Orkest.
Om ca. 1.00 Boekbespreking. 2 00 Vragenhalf-
uur. 2.30 KRO-Symphonie-Orkest mmv. so
listen. (Om 3.15 Gramofoonmuziek) 4.10 Zie-
kenlof. 4.55 Sportnieuws. 5.00 Gewijde mu
ziek. 5.50 Ned. Herv. Kerkdienst. Na afloop:
Gewijde muziek 7.45 Sportnieuws. 7.50 Mid
denstandscauserie. 8.10 Berichten ANP. Mede-
deelingen. 8.20 Gevar. programma mmv. het
KRO-orkest, solisten en de KRO-Melodisten
(Om 9.10 Gram.pl.) 10.30 Berichten ANP. 10.35
Gram.pl. 10.40 Epiloog. 11.0011.30 Esperanto-
lezing.
HILVERSUM II, 301 M.
8.55 VARA, 12,00 AVRO, 1,15 VPRO, 1.45
AVRO. 5.00 VARA. 6.00 VPRO, 8.00 AVRO
8.55 Gram.pl. 9.00 Sportnieuws. 9.05 Tuin
bouwpraatje 9.20 „De zedelijke principes der
democratie", causerie. 9.35 Gram.pl. 10.15 Bio
logische causerie. 10-30 VARA-orkest mmv.
solisten. 11.15 „Van Staat en Maatschappij",
causerie. 11.30 Vervolg concert 12.00 Orgel
concert. 12.10 Jetty Cantor's Ensemble en
Vrouwenkoor. 1.15 De VPRO zendt uit naar
Indië. 1.45 Jetty Cantor's Ensemble. 2.00 Boek
bespreking. 2.30 Omroeporkest en solist. 4.20
RADIO MOORS N.V.
KONINGSTRAAT 27, TELEF. 14609
OFFICIEEL PHILIPS REPARATEUR
(Adv. Ingez. Med.)
Mary
Sidney;, leiourdeeid, vervolgd, onschuldig!
ALAANDAG 19 OCTOBER.
HILVERSUM I, 1875 AI.
NCRV-Uitzending.
8.00 Schriftlezing; 8.15 Gram.pl.; 10.30
Morgenwijding; 11.00 Chr. Lectuur; 11.30 en
12.15 Gram.pl.; 12 30 Het A'damsch Kamer-
muziekkwartet; 2.00 Voor de scholen; 2.35
Gram.pl.; 2.45 Wenken voor de keuken; 3.15
Gram.pl.; 4.00 Bijbellezing; 5.00 Gram. 5.15
Orgelconcert; 6.30 Vragenuur; 7.00 Berich
ten; 7.15 Vragenuur; 7.45 Reportage; 8.00 Be
richten ANP.; 8.15 NCRV.-Orkest en Chr.
Mannenzangveren. .Jubal"; 9.00 Historische
causerie; 9.30 Vervolg concert. (OmUO.OO Be
richten A.N.P.); 10.45 Gram.pl.; Schriftle
zing.
HILVERSUM n, 301 M.
Algemeen programma, verzorgd
door de AVRO.
8.00 Gram.pl.; 10.00 Morgenwijding; 10.15
Gram,platen; 10.30 Orgel en zang; 11.15 Lyra-
Trio; 12.00 Cantabile-orkest en solist, in de
pauze: Gram.pl.; 2.00 Omroeporkest en solis
te; 3.30 Gram.platen; 4,30 Muzikale causerie;
5.30 Kovacs Lajos' orkest; 7.00 Dansmuziek;
7.30 Vocale duetten; 8,00 Berichten A.N.P.
Gram.pl.; 8.10 Koor „Bel Canto" en solisten;
8.45 Orgel en viool: 9.05 Gram.pl.; 9.30 Opera
uitzending; 10.45 Gram.pl.; 11.00 Berichten
ANP.; 11.10 Dansmuziek.
DROITWICH, 1500 M.
11.05 Orgelspel; 11.35 en 12.05 Gram.pl.;
12.20 Relig. causerie; 12.45 BBC-Northern-
Ireland Orkest, m.m.v. solist: 1.35 Orgelcon
cert; 3.20 Gram.pl.; 4.20 Viool en piano; 4.50
Gram.pl.; 5.20 Technische causerie; 5.35
Concert door „Alphas"; 6 20 Berichten; 6.40
Landbouwpraatje; 7.00 Het Stratton Strijk
kwartet; 7.20 Pianorecital; 7.40 Gevar. pro
gramma; 8.20 „Playmates and neighbours",
causerie; 8.50 Gitaarrecital; 9.20 Berichten;
9.40 Causerie (Relais uit Canada): 9.55 Ra-
diotooneel; 11.10 Het Cellini-Trio; 11.35
Dansmuziek.
RADIO PARIS, 1648 AI.
7.20 en 8.20 Gram.pl.; 11.20 Orkestconcert;
2.50 Gram.pl.; 4 20 Symphonieconcert; 5.50
Orkestconcert; 8.20 Mandoline en zang; 9.05
Trio, zang en voordracht; 11.05 Dansmuziek
en populair concert.
KEULEN, 456 AI.
5.50 en 11.20 Gram.pl,: 12.35 Nedersaks.
Symphonie-orkest; 3.20 Gram.pl.: 4.35 Trio
concert; 5.20 Omroeporkest en solisten: 7.30
Weekoverzicht: 8.20 Omroepkleinorkest: 9 40
Omroepstrijkkwartet en voordracht; 10.30
Omroeporkest.
BRUSSEL. 322 AI.
12.20 Gram.pl.; 12.51 Salonorkest: 1.30 Om
roeporkest: 1.50 Gram.pl.; 5.20 Dansmuziek;
6.50 en 7.20 Gram.platen: 8.20 Operette-uit
zending: 10.30 Gram.pl.
BRUSSEL, 484 AI.
12.20 Grampl.; 12.50 Omroeporkest: 1.30
Salonorkest; 1.50 Gram.pl.; 5.20 Salonorkest;
6.35 en 7.35 Gram.pl.; 8.20 Omroeporkest;
10.30 Cabaret.
DEUTSCIILANDSENDER.
7.30 K. Ristenpart's Kamerorkest en solis
ten; 8.20 Radiotooneel; 9.20 Berichten; 9.50
Fagot en cello; 10.05 Weerbericht; 10.20 Ge
var. programma
Een gezaghebbend Boek
over den Wereldoorlog.
Over den volkenstrijd die in 1914 tot uit
barsting kwam, om, wat slechts enkelen
voorzien hadden, meer dan vier jaren de
gansche wereld in beroering te houden, be
staat een berg lectuurgenoeg om alleen
daarmede een afzonderlijke bibliotheek te
stichten. De opmerking is van generaal Snij
ders die het voorwoord schreef tot het boek
werk, dat wij hier aankondigen. Het is ge
schreven door den kolonel van het Noorsche
leger Gudmund Schnitler, die als militair
attaché den oorlog aan de Duitsche en Oos-
tenrijksche fronten persoonlijk volgde en
docent aan de Hoogere Krijgsschool te Oslo
is. De Hollandsche Generaal-majoor buiten
dienst W H. C. Boelaard bezorgde de ver
taling en de Zuid-Hollandsche Uitgevers
maatschappij te 's Gravenhage de als im
mer keurig verzorgde uitgaaf van dit ge
zaghebbend boek. De bovengenoemde opmer
king van generaal Snijders over de reeds be
staande voorraden publicaties ontnam hem
het genoegen niet toch dit nieuwe boek warm
aan te bevelen, daar hij er, zoowel voor den
militair geschoolden als voor burgerlijk-ont
wikkelden lezer, een prachtig helder gesteld
overzicht van de gebeurtenissen, zaakkundig
en in onafhankelijkheid geschreven, in waar
deert. Over de zaakkundigheid van den
schrijver zal met zulk een introductie de
leek zich geen oordeel aanmatigen; van zijn
onpartijdigheid in de waardeering der com
battanten aan weerszijden krijgt hij echter
telkens den gunstigsten indruk. Den vorm
tenslotte zal hij als een helder verslag, als
een reeks wetenschappelijk getrokken con
clusies uit verschillende gegevens kunnen
bewonderen, zonder er litteratuur in te zien.
Kolonel Schnitler heeft met groote voor
gangers als Caesar en Xenophon gemeen, dat
zijn verhaal soms eentonig wordt. Ten min
ste naar ik vermoed voor den niet-
militair die, evenals indertijd in de werke
lijkheid, verheugd zal zijn als eindelijk het
jaar 1918 is aangebroken en aan het om
trekken van den één vleuegl door een andere
aan het mislukken van Plan 17 b (of een
ander) en het ongedacht heldere inzicht van
generaal X. door weik inzicht zoo men
er slechts aandacht aan besteed had de
!oop der dingen grondig gewijzigd zou zijn....
als eindelijk, zeg ik. aan dat alles een eind
gekomen is.
Men gevoelt in dit, ln aijn soort zeker uit
muntende werk voortdurend den militairen
technicus aan het woord. Voor dezen is oor
logvoeren een kunstvak, dat men beoefent en
wel zoodanig dat er, strategisch gesproken,
geen speld tusschen te steken valt. Waarom
er eigenlijk oorlog gevoerd gaat worden
wij zeggen niet dat zulks een strateeg koud
laatdit waren te gek, doch hij houdt
zulks buiten zijn competentie. De oorlog is er
en de strateeg doet zijn plicht. Uit dien geest
is dit uitmuntend .samengesteld overzicht
der gebeurtenissen, der militaire gebeurte
nissen, in de rampjaren veertien—achttien,
gesproten.
Als, in den aanvang, het schot in Serajewo
gevallen is, wordt de oorlog verklaard, worden
twee, drie, zes oorlogen verklaard. Waarom?
In een boek als dit mist men te ongaarne
een zij het slechts schetsmatige voorberei
ding, die de mogelijkheid verklaart dat de
revolver van één misdadiger een wereld
brand doet uitslaan. Neen. Kolonel Schnitler
vermeldt het nuchtere feit en plaatst ons on
middellijk in de legerformaties en troepen
verplaatsingen der antagonisten. Vooral voor
de jongere lezers lijkt mij die eenzijdigheid
bij al haar overige qualiteiten te be
treuren.
Wanneer in 1918. de eigenlijke oorlog
voering door maatschappelijke troebelen
achter de linies gaat doodloopen, is het ook
dezen schrijver niet wel meer mogelijk, die
buiten het militaire vallende bewegingen
onbesproken te laten. 1-Iij doet dat dan ook
niet..,, maar bespreekt die deining, ze een
voudig constateerend, in een koele onbe
wogenheid. Voor hem, den millitair, is de
zaak afgeloopen. Maar voor de wereld begon
ze pas.
Samenvattend zou men zulk werk, hoe
hoog wij het ook overigens het zij her
haald als informatief document blijven aan
slaan, te specialistisch en te weinig wijs-
geerig kunnen achten om voor een groot
leekenpubliek van diepere waarde te zijn.
Men zou er zelfs lichtelijk over kunnen ironi-
seeren dat de uitgevers het als een deel
hunner Cultuur-serie presenteeren. De cul
tuur door den Wereldoorlog bevorderd, zal
menigeen gestolen kunnen blijven.
En Caesar en Xenophon dan om nog
eens op hen terug te komen! Ook zij gaven
gedocumenteerde verslagen hunner krijgs
bedrijven. De eerste beschreef zijn oorlogen
in Gallië, de tweede den veldtocht der Perzen
en beider werken blijven als bijzondere
cultureele geschriften in de literatuur der
volken bestaan. Ik zal niet tegenspreken dat
ze ook wel eens vervelend waren, maar wat
wist Caesar aardig te vertellen over geest
en zeden der volken, met wie hij nu eenmn
vechten moest, over het landschap dat hij
doortrok, over de dingen die hij moest uit
denken om zijn soldaten bezig te houden.
Na by na twee duizend jaar is het niet te
verwonderen dat ook de oorlogsgeschied-
schrijving zich grondig gewijzigd heeft. Die
van Kolonel Schnitler is koel-zakelijk en cor
rect, uitvoerig en volledig, maar men ruikt
op een afstand den docent in de hoogere
krijgskunst.
Nieuwe uitgaven.
W van Veenendaal, Gestroomlijnde Zot
heid. 195 pag. A'dam. Andries Blitz.
André Demedts. Het Leven drijft. 412 pag.
R'dam. Nijgh en Van Ditmar.
Robert Briffault. Europa. De roman van
een verdwaasde wereld. Bewerkt door C. J.
Kelk. A'dam. Scheltens en Giltay.
Elis. Foreman Lewis. Foe, van de Yangtze-
Kiang. Uit het Amerikaansch. Zutphen.
Thieme.
Alarie Koopmans. Mooi Mienken en 'n
Smokkelkönnig 270 pag. Zutphen. Thieme.
Jan Poortenaar. Rembrandt. Een boek over
den meester: door een schilder. Uitg van
den Schrijver en De Sikkel Antwerpen.
.Tan Poortenaar en L. CranmerByng.
Het Chineesche Landschap. Tekst en Platen
Zelfde uitgevers.
J. H. DE BOES.
