Zeer ernstige scheepsramp
in Indië.
Steendruk.
DeVan der Wijck" van deK.P.M. gekapseisd.
BRANDSTOF BESTELLEN - VAN ALTENA Bellen - 11716
l/emaclU U een Bafy?
Hei tkiougeijksie
54e Jaargang No. 16358
VerscKijnt dagelijks, behalve bp Zon- ën Feestdagen
Dinsdag 20 October 1936
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM UITGAVE LOURENS COSTEK MAATSCHAPPIJ VOOR j
ell ROBERT PEEREBOOM. COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENS DRUKKERIJ N.V. HoofdredacteurROBEK1
ABONNEMENTENper week 0.25, per maand 1.10, per 3 maanden
ƒ3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05, p. maand f 0.22, p. 3 mnd. 0.65, franco p. post 0.7254.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkery: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos-: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10132,12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
Bijkantoor: Soendaplein 37, Haarlem-Noord, Telefoon 12230.
ADVERTENTIëN 1—5 regels f 1.75, elke regel meer 0.35. Reclames
ƒ0.60 per regel. Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag en
aanbod 1—4 regels 0.60. elke regel meer f 0.15. Onze Groentjes zie
hoofd rubriek.
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange on
Idem voor Abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad: Levenslange
Alles indier
geschiktheid ƒ600.-, Overlijden ƒ600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400.-, Duim ƒ250.-, Wijsvinger ƒ150.-, Elke andere vinger 50.-, Arm- of Beenbreuk 30.-,
ongeschiktheid 2000.-, Overlijden 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400 -, Verlies Duim 75.-. Verlies Wijsvinger 75.-. Verlies andere vinger f 30.-.
het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN.
HAARLEM, 20 October.
De Reis om de Wereld.
De Amerikaansche journalist Ekins, van het
dagblad „World Telegram" heeft zijn reis om
de wereld in 18 dagen en 14 uur volbracht en
is met een voorsprong van een dag of zes op
zijn beide concurrenten, Kieran en miss Kil-
gallen, te New-York gearriveerd. In 446 uur
heeft hij een afstand van ongeveer 42.000 K.M.
per luchtschip en vliegtuig afgelegd, hetgeen
een gemiddelde snelheid van 94 K.M. betee-
kent. Geslapen heeft de man bijna niet, zoodat
hij doodop is thuisgekomen. Maar hij heeft
geconstateerd dat zulk een reis voor vele
menschen uitvoerbaar is. Zij kost vijfduizend
dollar.
Nu is het aantal menschen dat zulk een be
drag aan een dergelijk zonderling vermaak kan
besteden nogal klein. Maar bovendien geloof
ik niet dat velen hunner er zioh toe aangelokt
zullen voelen, al krijgen we natuurlijk pogin
gen om het record van Ekins te verbeteren.
Er zijn altijd recordjagers te vinden die een
eer stellen in zooiets mals.
De Amerikanen plegen nogal kinderlijk in
deze dingen ;te zijn. Zij vinden het prachtig,
Europa „te doen" in veertien dagen of zooiets.
Ekins heeft de heele wereld „gedaan" in 18 y2
dag en kan er zich nu op beroemen dat hij de
man is die van de meeste landen het minste
heeft gezien. Is dit iets om trotsch op te we
zen? Het lijkt mij een volkomen negatieve
prestatie.
De Engelschman Phileas Fogg, Jules Verne's
creatie, volbracht de reis om de wereld in
tachtig dagen en in den tijd waarin het boek
verscheen, was dat een fantastische vorm van
fictie die het aardig deed. Ook had Fogg het
excuus van een weddenschap en deed hij het
In Jules Verne's opvatting volstrekt niet om
wereldberoemd te worden. Het was een
staaltje van koel overleg en ijzig flegma. Een
van de bijzondere aantrekkelijkheden van de
figuur was trouwens, dat hij zich nooit
haastte.
In dezen tijd evenwel zijn records tot een
soort van heroïek levensdoel geworden. Na
ties aan er prat op en ze worden als
een zaak van nationale eer voorgesteld. Een
soort record-kolder heeft de menschheid be
vangen. Mochten er verstandiger wezens op
andere planeten wonen, hetgeen steeds min
der onwaarschijnlijk lijkt en mochten zij
over de middelen beschikken om de Aarde
waar te nemen, dan zal hun opinie over ons
door de prestatie van Ekins niet verbeterd
zijn.
Stel u voor dat ze op Mars tegen elkaar
zeggen: dat stelletje daar is nu blijkbaar bezig
heelemaal dol te worden! Er zijn enkele an
dere dingen die tot zoo'n onprettig oordeel
met succes kunnen medewerken.
Onlangs heb ik met groot genoegen een
boek gelezen van een Duitscher, die ook de
wereld was rondgereisd en dat gedaan had
volgens het stelsel: „ik blijf overal net zoo
lang als het mij bevalt en mijn middelen het
veroorloven". Deze man deed er 2l/z jaar over,
hetgeen voor een Duitscher niet erg grondig
is. Er zijn menschen die, als ze de duiten er
voor hadden, er de heele rest van hun leven
aan zouden besteden. Maar Richard Katz
schreef er in elk geval een zeer lezenswaardig
boek over. Hij had veel beleefd en geleerd.
Ekins zal over zijn tocht geen lezens
waardig- boek kunnen schrijven. Hij zal alleen
maar kunnen vertellen hoe hard ie ging en
hoe moe ie werd. Dat luchtschepen en
vliegtuigen hard gaan weten we allemaal.
Het is op velex-lei wijzen beschreven. En dat
iemand moe wordt als hij in I854 etmaal bijna
niet slaapt, behoeft geen toelichting.
Ronduit gezegd: Ekins' reis is pure onzin.
Er wordt geen enkel belang mee gediend en
navolging is ook volkomen nutteloos. Het is
beter dit te erkennen dan met een zotte-re-
cord-mode mee te doen.
R. P.
Prijsverloop der verbruiks-
artikelen.
's-GRAVENHAGE, 20 October. Het econo
misch bureau van den Centralen bond van
Ned. Verbruikscoöperaties heeft de prijsopga
ven van 16 coöperaties over de week van 12—
17 October bewerkt. Uit d§ aldus verkregen
cijfers blijkt, dat voor sommige artikelen de
prijzen bij een aantal vereenigingen verhoogd
moesten worden.
De prijzen van brood zijn gemiddeld iets ge-
daald, doordat in Den Haag de coöperatie
„De Volharding" tot een belangrijke prijs
verlaging is overgegaan, hoewel de ontwikke
ling der bloempr ij zen eerder tot prijsstijging
dan tot prijsdaling aanleiding geeft.
De gemiddelde prijsstijging, die voor de week
van 5—10 October, vergeleken met de week
van 21—26 September 0.27 pCt. bedroeg, is nu
g.58 pCt.
(Het maandschrift van het Cen
traal Bureau voor de statistiek
geeft een zeer somber beeld van
den toestand in de baksteen
industrie).
Zij, die voor d' opbouw in ons land
De steentjes plegen bij te dragen,
De nijvere steenbakkerstand,
Klaagt steen en been in deze dagen.
Dit was eens, in een beter tijd.
Een vak omhuizen op te bouwen,
De steen is, nu men crisis lijdt.
Als steen des aanstoots te beschouwen.
Er wordt van alles aan gedaan,
Men zet den ondersten steen boven,
Maar toch wil het niet beter gaan,
De gloed is uit den baksteen-oven.
De steenbakker verkeert in nood,
Te weinig vraag bij lage prijzen,
Maken 't bedrijf welhaast steendood,
Men zoekt vergeefsch den steen der wijzen.
Wie nog niet op de keien staat,
Zit noodgedwongen op de steenen,
En als hij over toekomst praat,
Kan hij daaraan geen vreugd onleenen.
De aarde draait, snel gaat de tijd,
Wij worden tobbend meegenomen,
Er moet toch, bij gèlegenheid,
Wel weer een baksteentijdperk komen.
P. GASUS.
BRILLENMAKERS
K EIP, Gr. Houtstraal
naast Luxor
(Adv. Ingez. Med.)
Grieksch stoomschip in nood.
Drie sleepbooten uitgevaren ter assistentie.
Hedenochtend omstreeks tien uur werden
te IJmuiden noodseinen opgevangen van
het Grieksche s.s. „Okeanis" groot 3400 ton,
dat zich op 36 mijlen W.N.W. van IJmuiden
bevond. De juiste positie van het schip was
3 gr. 41 min. O.l. en 52 gr. 42 min. N.b. Het
schip had ernstige lekkage opgeloopen. De
sleepbooten Utrecht van de firma Wijsmul
ler te Den Helder, Witte Zee van L. Smit'en
Co., te Hoek van Holland en „Holland" van
Doeksen te Terschelling spoedden zich naar
het in gevaar verkeerende schip. Ook de mo
torreddingboot „Neeltje Jacoba" van de
Noord-Zuid-Hollandsche Redding Maat
schappij is uitgevaren.
Volgens een nader bericht heeft het schip
zwaar lekkage ter hoogte van de vuurplaat,
zoodat het stoken moeilijk wordt.
De 34 opvarenden gered.
De bemanning van het Grieksche
schip, bestaande uit 34 koppen, is te
omstreeks half elf aan boord genomen
door de „Beursplein", welke op weg
was naar Rotterdam. Korten tijd
later echter hebben de geredde op
varenden van de „Okeanis" het
Nederlandsche schip weer verlaten en
zijn zij overgegaan naar het Griek
sche schip „Belgion", dat eveneens in
de buurt was.
De „Okeanis" had in Rotterdam
kolen geladen en was vandaag ver
trokken met bestemming naar de
Middellandsche Zee.
Hedenmorgen zeer vroeg (Indische tijd) is de Koninklijke Paket-
vaart Maatschappij door een ramp getroffen, zooals wij ons geen
andere van een Nederlandsche Maatschappij kunnen herinneren. De
„Van der Wijck" is namelijk gekapseisd, toen het schip van Soerabaya,
vanwaar het Maandagavond om 21.00 uur was vertrokken, op weg
was naar Semarang, ter hoogte van Tandjong Pakis.
Het ongeluk is hedennacht te ongeveer 2.00 uur gebeurd, toen de
commandant van de marine te Soerabaya een radiosein van de „Van
der Wijck" ontving, luidende „S. O. S. Zware helling". Daarna werd
niets meer gehoord. Het schip, dat in 1921 als stoomschroefschip voor
rekening van de K. P. M. werd gebouwd, mat 2633 bruto en 1512 netto
register ton. In totaal waren ongeveer 230 personen aan boord, van
wie een groot aantal zijn gered. Vermoedelijk zullen echter 70 men
schen om het leven zijn gekomen.
Terstond na het ontvangen van bovengenoemd radiobericht heeft
de marine de noodige maatregelen genomen en Dorniervliegtuigen
en marineschepen naar de plaats van de ramp gezonden.
De commandant van de Marine te Soera
baya ontving hedennacht te 2.00 uur het ra
diosein van de „Van der Wijck" van de K.P.M.
dat het schip zwaar overhelde.
De marine nam onmiddellijk maatregelen,
men berekende dat het schip dat 21.00 uur uit
Soerabaya naar Semarang was vertrokken,
ter hoogte van Tandjong Oedjoeng Banka
moest zijn.
Hedenmorgen bleek het schip echter te zijn
vergaan op vijftien mijl ten noorden van
Tandjong Pakis. De Dorniervliegtuigen, die
uit Soerabaya derwaarts gezonden zijn heb
ben vele drenkelingen waargenomen. De
..Reaal", eveneens een schip van de „Paket-
vaart", is in de omgeving.
Te 5.30 is de mijnenlegger „Rigel" uit Soe
rabaya naar de plaats van het onheil vertrok
ken, even als alle mijnenvegers alsmede de
„Banckert" en zeven Dorniers benevens twee
T-vliegtuigen.
Het eenige radiosein van de „Van der Wijck"
luidde „S.O.S. Zware helling", waarna niets
meer werd gehoord.
Hedenmorgen te half acht seinde Aneta
ons nog nader uit Batavia:
Dric-en-veertig personen van de
„Van der Wijck" zijn door marine-
vliegbooten opgepikt en veilig te Soe
rabaya aan land gebracht. Acht Euro
peanen en een-en-dertig inlanders
zijn te Brombong aan wal gezet
waarschijnlijk is hier de plaats
Broemboeng bedoeld, niet ver van
Semarang gelegen). Deze redding ge
schiedde door visschersbooten.
Verder zijn twee-en-twintïg perso
nen gezien in een sloep. Voorts trof
men nog velen aan, die op zee dreven,
terwijl zij zich boven water hielden
door zich vast te houden aan stoelen
en tafels. Alle schepen welke ter red
ding zijn toegesneld, bevinden zich
op de plaats van het onheil.
Aan boord van de „Van der Wijck" be
vonden zich 22 volwassen Europeesche passa-
(Adv. Ingez. Med.)
giers met 5 kinderen, alsmede ongeveer 100
inlandscne dek-passagiers. De bemanning be
stond uit den gezagvoerder, elf officieren, de
marconist, de hofmeester, vijf klerken en 80
man inlandsch personeel.
Tot 12 uur vanmiddag (Java-tijd)
was bekend, dat gered waren 14 Euro
peesche passagiers, 2 kinderen, de
gezagvoerder, alle officieren, de hof
meester, 3 klerken en 121 inlanders
(passagiers en bemanning). Derhalve
werden toen nog vermist 8 Europea
nen (passagiers). 3 kinderen, de mar
conist, 2 klerken en ongeveer 59 in
landers. De pogingen tot redding der
vermisten werden met onverminderde
energie voortgezet. Op dat moment
konden nog geen namen worden op
gegeven van de geredden en vermis
ten.
Schip 12 October
pas uit het dok.
Het schip werd 21 September in het dok
te Tandjong Priok opgenomen voor een alge-
heele schoonmaak en voor inspectie. 12 Octo
ber kon de „Van der Wyck" weer uit het dok
gaan en nam het de dienst van de „Ophir"
over. Op 13 October vertrok de „Van der
Wijck" naar Makassar, nadat het schip dooi
den havenmeester op reddingsmateriaal was
geïnspecteerd en nadat een nieuw passagiers
certificaat was uitgereikt.
De „Van der Wijck" stond bekend als een
stabiel, goed schip, waarmee nooit eenig on
geluk was gebeurd. Gezagvoerder was de
heer B. C. Akkerman, die tot de vier oudste
gezagvoerders bij de K. P. M. behoort, De
kapitein had 31 Juli te Soerabaya zijn zil
veren cienstjubileum gevierd, waar hij door
den agent namens de directie was geluk ge-
wenscht..
(Vervolg op pag. 13, lste kolom.)
OP ZEE GESTORVEN.
De haringlogger Willy KW 141 kwam Maan
dagmorgen met de vlag halfstok in de Vis-
schershaven binnen, zulks omdat de schipper
tijdens de reis aan longontsteking was over
leden.
/v - ...ij-. y-gJa&sSrwrr-.
Het woord is aan....
Willem Kloos:
Schoonheid is het leven in
zijn fijnste essence.
Ons Kerkconcert.
De ruimte in de Groote Kerk is zóó groot,
dat er uiteraard nog steeds vele kaarten voor
ons (en Polyhymnia's) Kerkconcert van Don
derdagavond a.s. beschikbaar zijn, hoewel de
toeloop aan onze Tijdingzaal, Groote Hout
straat 93 en ons bijkantoor Soendaplein 37,
Haarlem-Noord nog steeds groot blijft.
Van verschillende zijden is ons intusschen
medegedeeld, dat men den in ons nummer
van Woensdag j.l. gepubliceerden bon niet
meer had. In verband daarmede hebben wij
besloten, thans ook toegangsbewijzen af te
geven zonder vertoon van den bon en tegen
denzelfden prijs van 25 cents per plaats, belas
ting en programma met teksten der liederen
inbegrepen. Men voorzie zich dus thans van
plaatsbewijzen.
De zaak-Van 't Sant.
Onze Haagsche correspondent meldt
lk verneem dat een beslissing omtrent het
al- of niet instellen van een gerechtelijke ver
volging tegen den oud-hoofdcommissaris van
politie te Den Haag, den heer Van 't Sant,
binnen enkele weken, in elk geval vóór 1 De
cember, te verwachten zou zijn.
Zooals men weet verkeert deze zaak nog
steeds in de phase van gerechtelijk voor
onderzoek.
De surséance der Brockway-
Maatschappij.
Homologatie accoord 14 dagen aangehouden.
Zooals wij meldden is Zaterdag het aange
boden accoord inzake de surséance van be
taling der Haarlm. Brockway Mij. door de cre
diteuren aanvaard.
De homologatie zou heden door de Haarl.
Rechtbank geschieden.
Naar wij vernemen heeft de Rechtbank deze
zaak aangehouden tot heden over 14 dagen,
dus tot Dinsdag 3 November.
k Koopt dan nu een UITZET
W bij Tel. 14651
Jac. van Weert - Gierstr. 20
(Adv. Ingez. Med.)
Het schip „Van. der Wijck" ,dat hedennacht tusschen Soerabaya en Semarang is
f - gekomen.
menschen om het leven zijn
HET K. P. M. SCHIP „VAN DER WIJCK" IS
TUSSCHEN SOERABAYA EN SEMARANG
GEKAPSEISD, VELE PERSONEN ZIJN OM
HET LEVEN GEKOMEN.
pag. 1 en 13
De burgeroorlog in Spanje. Na de ontzetting
van Oviedo.
pag 4
De Amerikaansche journalist is na 18Ya dag
te New-York teruggekeerd.
pag. 4
De aardbeving heeft groote schade in Italië
aangericht.
pag. 4
De Nederlandsche Bank verlaagt het disconto
pag 3
Voor onze landbouwproducten zijn in België
weer contingenten vastgesteld.
pag. 3
De storm veroorzaakt vele moeilijkheden.
oag. 3
De verlaging der Indische invoerrechten be
treft alleen de ad volorem-recliten.
pag. 3
Hoe kan Haarlem goede melk krijgen?
pag. 2
ARTIKELEN ENZ.
R. P.: De reis om de wereld.
pag. 1
Een Hondenleven: De Machtige.
pag. 3
Dr. E. van Raalte: Politieke indrukken uit
Tsjecho-Slowakije.
pag. 4
Van onzen Brussclschen correspondent: Bel-
gië's nieuwe internationale politiek.
pag. 7
J. B. Schuil over „Geld"'.
pag. 13
K. de Jong: Budapester Strijkkwartet.
pag 13
Amy Groskamp-ten Have: Een vrouw schrijft
pag. 6
H. P. Vertelling: Potverteren.
r Pag. 6
Schaakrubriek.
pag. 9
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op pag. 11.
