Films van deze week
Louis Trenker's
Jean Hersholt als
dorpsdokter
grootsche film
De aarde zingt
Onzichtbare macht
Jeannette Mac Donald
LITTERAIRE
KANTTEEKENINCEN
ZATERDAG 24 OCTOBER 1936
HASStElS DAGBESD
FILMKUNST.
Goed spel en
regie
Wij schreven gisteren over „De Dorpsdokter''
de film die heelemaal gedragen wordt door
Jean Hersholt. Er is, na den lof dien wij daar
bij toezwaaiden aan hoofdrolspeler en regis
seur, geen reden om nog eens uitvoerig over
„De dorpsdokter" te schrijven.
Wij noemden het een
zeer geslaagde film en
herhalen die uitspraak
hierbij, 't Voor-program
ma. rijk voorzien van
nieuws-reportages, geeft ons te zien de „ver
duistering" van Parijs, ditmaal op Eclair
Journal, een prachtig duet van schaatsenrij
ders in het Foxnieuws en een uitvoerige les
in korfbal. Ook hier ontbrak het Profilti-
nieuws niet.
Frans Mals
De Keizer van
Californië
Wij hebben Don
derdagavond uit
voerig deze film van
Louis Trenker be
sproken en kunnen
hier dus met een enkel woord volstaan. Doch
wij willen er toch op wijzen, dat ook een nog
maals zien ervan geen verandering brengt
in onze waardeering. Dit zegt misschien nog
meer dan de geestdrift bij een eerste kennis
making. Wij noemden deze film voor tref ef lijk
en daar blijven wij bij.
Het voorprogramma van Frans Hals geeft
ons het Paramount-Journaal, waarin wij op
namen aantreffen van de „luchtaanval" op
Parijs. Het Nederlandsche nieuws wordt ge
toond door Profilti, van welke opnamen wij
in het bijzonder willen vermelden het voor-
loopig Nederlandsche elftal en de onthulling
van Tiet monument voor koningin Emma.
Dan is er ten slotte nog een „Merry Merndy".
een gekleurde teekenfilm getiteld: „I don't
take any orders from you!"
Een prachtige Tsjechische film
Zondagmorgen in Rembrandt.
De aarde zingt! In deze film wordt ons dat
verteld, maar er wordt ons nog meer verteld.
Deze film spreekt ons van het voortdurende
wonder, dat in de „dingen", in het alledaag-
sche, besloten ligt. Want niet alleen daar.
waar de folklore, het schilderachtige, blijde en
intense leven van het Tsjechische volk zich
aan ons voor doet, krijgt deze film schoonheid.
Die schoonheid vindt men voortdurend, bij
hei kleinste, bij het gewoonste, om zijn plaats
in de film en zijn plaats in het beeldvlak.
De Slowaken zijn een artistiek begaafd volk.
Door hen zingt de aarde van hun land al door
eeuwen heen de heerlijkste liederen. Zoo zingt
de wind, die voortjaggt over de uitgestrekte
korenvelden, de aren als snaren bespelend, zoo
bruist de stormwind, die neerstrijkend over de
bergkammen neerdaalt in de dalen, de toppen
der boomen van hun oerwouden tot. bukkens
toe zweept, zoo jagen de zware wolken langs
het zwerk over de onmetelijke vlakten. Dan
weer klinkt de lieflijke melodie van de stra
lende zon. alles badend in haar warme licht,
in hun zang. die de dolheid van de geheele na
tuur in al haar volheid bezingt.. Zooals zijn
liederen is ook de mensch een met de na
tuur. Zie hier de jeugd stoeien, zie de origi-
neele wijze, waarop zij elkanders krachten
meten. De natuur speelt met de jeugd, de
natuur is een deel van de jeugd geworden. De
winters zijn lang en streng in de gebied. Wan
neer dan ook het voorjaar komt, de eerste mil
de winden de bloemen uit hun winterslaap
wekken, wanneer de beken weer hun juichend
lied gaan zingen, dan schaart zich de vrouwe
lijke jeugd rondom Morena, een pop, symbool
van de winter, en zij trekt naar een diepe af
grond, waarin Morena, de stervende winter,
geworpen wordt. Herinneringen aan oude hei-
densche tijden schemeren door deze ge
bruiken.
Dit is slechts een enkele episode uit wat ik
de buitenkant van „De Aarde zingt" wil noe
men. De buitenkant van de film als film. Want
even belangrijk als het onderwerp, kan men
de wijze van behandeling noemen.
De Tsjechen zijn, als zij een „speelfilm"
maken, niet op hun best. Doch hier, in deze
zuivex-e reportage van natuur en menschen.
van bestaande dingen, blijken zij prachtig
waar te nemen en weer te geven. Er is een
bijzondere vreugde in de fotografie van deze
film, in de montage en ook in wat ik te voren
noemde het beeldvlak, de verdeeling van ilcht
en donker binnen de lijst van het projectie
doek.
Karei Plictza was regisseur- en fotograaf en
hem komt de geheele lof voor dit werk toe.
Want wel hoort, men bij deze film goede be
werkingen van Tsjechische volksmuziek, doch
waar de componist. Fr. Sjkvor, zelf aan het
woord is, wordt het geluid minder belangrijk.
Doch voor wat het visueele gedeelte van „De
Aarde Zingt" betreft, kan men zeggen, dat
dit een der allerbeste natuurfilms is,~die de
laatste jaren vervaardigd, althans vertoond
zijn.
FILMNIEUWS
Nieuwe film van
Boris Karloff
Hoog op de hoogste toppen der Karpaten
staat een oud kasteel, de werkplaats van Dr.
Janos Rukh. Daar ontwikkelt de vreemde ge
leerde zijn theorie over de mogelijkheid, om
in stralen, weerkaatst door hemellichamen,
die honderden lichtjaren van ons verwijderd
zijn, gebeurtenissen uit de geschiedenis op
te vangen. Ten overstaan van groote geleer
den brengt doctor Rukh zijn theorie dat
Luxor
Dr. Rukh (Boris Karloff met zijn vrouw
(Frances Drake).
honderden jaren geleden een meteor in de
aarde is gedrongen.
Dan begint een expeditie
van zes blanken naar het
hart van Afrika, waar de
meteoor eens moet zijn neer
gevallen. Zes blanken zijn
het, Dr. Rukh en zijn jonge vrouw, een
Fransche professor, een Engelsche geleerde
met zijn echtgenoote en een neef van hem,
een ontdekkingsreiziger.
Lang zoekt Rukh in de wildernis, in de
afmattende hitte. Zijn vrouw Diane (Frances
Drake) lijdt onder de warmte en de een
zaamheid, waarin haar man haar achter
laat, terwijl hij zelf alleen op onderzoek is.
De eenzaamheid kwelt haar, terwijl ze om
ringd is door vier vreemden, waarvan Ro
nald Drake, (Frank Lawton) de neef van den
Engelschen geleerde, er één is. Want tus-
schen Diane en Ronald is een spanning ont
staan, een groote genegenheid, waartegen
beiden zich verzetten. Langzaam aan groeit
deze genegenheid tot liefde.
Rukh ontdekt den meteoor en daarmede
een nieuw element, duizend maal krachti
ger dan radium. Doch een oogenblik van
onvoorzichtigheid maakt hem het slachtof
fer van zijn uitvinding. Hij raakt besmet
en zelfs een tegengif kan slechts de werking
van zijn radium-X-vergiftiging stuiten, hem
niet genezen.
rilane vlucht van hem weg, zijn collega's
ontnemen hem de al leen-wetenschap van
zijn uitvinding, omdat zij hem gevaarlijk
achten. En inderdaad, het tegengif heeft
zijn verstand aangetast. Een gloeiende haat
tegen allen groeit in hem. Hij vervolgt zrn
reisgenootenéén voor één zullen zij sterver.!
Doch het zal niet voltooid worden, niet ge
héél voltooid. Hoe? Dat is. wat „De onzicht
bare macht" u laat zien, doch wat wij u ver
zwijgen.
Moeten wij u nog zeggen, dat deze ma-
cabere-rol van Dr. Rukh slechts gespeeld kon
worden door Boris Karloff?
Voor hen. die graag griezelen, die houden
van laboratoria, waar millioenen volt heen
en weer spatten, van al die verschrikkingen
die een machtige uitvinding in de handen
van een waanzinnige kan brengen, voor hen
is deze, film een prachtig schouwspel.
Uit het voor-programma noemen wij een
aardige teekenfilm, en het nieuws van de
wereld.
Rembrandt
W. S. van Dyke's
Rose Marie
Het is met het grootste genoegen, dat we
Jeanette Mac Donald, die we in eenigen tijd
niet hier in Haarlem gehad hebben, weer
hebben kunnen zien en hooren in een film.
Haar mooie stem. haar elegante wezen, de
zeldzame gratie, waarmee ze haar schitte
rende toiletten draagt en daarbij de gave,
die ze heeft om zich geheel in de te verbeel
den figuur in te leven, brengen een film van
haar altijd op het eerste plan. vooral als haar
tegenspeler, zooals in Rose Marie, tot dezelf
de klasse behoort.
Het moet voor den
regisseur W. S. van
Dijke een vreugde
geweest zijn met
zulk materiaal te
mogen werken. Naar Oscar Hammerstein's
operette is de film gemaakt, de bekende
songs, o.a. Rose-Marie I love you; Indian
Love-Call; Totem Tom-Tom song en Song of
the Mounties, zijn gecomponeerd door Ru
dolf Friml en Herbert Stothart.
Rose Marie is een wereldvermaarde zan
geres. die alles heeft: roem, schoonheid, geld,
aanbidding, alles, behalve liefde. Geen enkele
man, die tot nu haar zijn liefde bood, vond
genade in haar oogen. Er is maar één man,
voor wien ze iets voelt, en dat is haar broe
der, een jongeman, die evenwel van het
rechte pad is afgeweken en zich nu verbor
gen moet houden voor de politie, die hem
zoekt. Een Indiaan bij wiens moeder de jon
gen een schuilplaats heeft gevonden, komt
bij Rose Marie om haar geld voor haar broe
der te vragen, zoodat hij zal kunnen vluch
ten uit 't land om ver weg een nieuw, hopen
we. beter leven te beginnen.
Rose Marie, impulsief als ze ls. besluit met
den Indiaan mee te gaan om het, geld zélf
aan haar broeder te geven. Een romantische
tocht, door het bergland maakt ze, maar het
wordt haar een beetje al te romantisch, wan
neer haar gids er met haar geld van door
gaat en zij alleen, zonder een sou, in het
haar volkomen onbekende land staat. Een
winkelier brengt haar bij den sergeant der
politie. Nelson Eddy. die. o wreede speling
van het noodlot, juist is uitgezonden om
haar broer gevangen te nemen. De sergeant
wordt hals over kop verliefd op Rose Marie,
maar dat weerhoudt hem niet. later als hij
weet dat Rose Marie de zuster is van den
man. dien hij zoekt, zijn plicht te doen.
Het spel van Jeanette Mac Donald en van
Nelson Eddy bereikt op hun gezamenlijken
tocht door het gebergte, een niet veel voor
komende hoogte. Een paar allergeestigste ta
fereeltjes verhoogen nog de waarde van dit
gedeelte, en ik denk dan in de eerste plaats
aan de eetpartij bij het kampvuur, waar een
uitgehongerde Rose Marie, die eerst niets
van den sergeant wilde aannemen, hem als
het ware de stukken uit zijn mond kijkt. De
sergeant merkt zoogenaamd niets en doet
of hij eigenlijk al të veel gegeten heeft en
de rest maar wil weggooien. Dat wordt de
arme hongerende Rose Marie toch te bar!
Of dat andere kostelijke scènetje, waar Rose
Marie in de tent van den sergeant zal gaan
slapen, maar zélfs in de wildernis blijft ze
voor alles vrouw, een geknirs duidt aan. dat
ze har1- '"'••'""V in reepen scheurt om....
Jeannette
MacDonald.
in ha..ar papillotten te draaien. Daar de
lamp in de tent brandt teekent haar scha
duwbeeld zich op het tentlinnen af met de
linnen krullappen in haar haar tot vreugde
van den sergeant en van het publiek.
Het is een film, die we iedereen kunnen
aanbevelen om den boeienden inhoud, de ro
mantische sfeer, maar bovenal voor het uit
stekende spel van Jeannet en van Nelson
Eddy.
Een teekenfilmpje Aladin's wonderlamp en
het journaal vormen het bij-programma.
Cinema. Filmkunst.
SOLISTEN-CONCERT.
In de Doopsgezinde kerk zal op Donderdag
October een solisten-concert worden ge
geven ten bate van het Steunfonds tot Huis
vesting van Ouden van Dagen der Haarlem-
sche Doopsgezinde Gemeente. Hieraan verlee-
nen hun welwillende medewerking mevrouw
C. A. Stroink, alt. de heeren Fr. Althuizen,
viool en Jacob Bijster, orgel. Het programma
bevat composities van Schütz, Bach, Handel,
Franck, Aubert, Andriessen en Althuizen.
BELLAMY.
Door de Internationale Vereeniging „Bel
lamy" zal op Vrijdagavond 30 October in het
gebouw van den Ned. Protestantenbond Ber
kenstraat Haarlem-Noord, een propaganda-
vergadering worden gehouden.
De sprekers de heeren M. van der Stijl uit
's Gravenhage en C. Oderkerk uit Velsen. heb
ben als onderwerp respectievelijk „Door
samenwerking tot welvaart" en „Wat wil Bel
lamy?"
Nieuw proces tegen de
Koninklijke.
Men zal zich herinneren, dat eenigen tijd
geleden een procedure gevoerd is tegen de
Koninklijke Petroleum maatschappij door
een obligatiehouder, die verlangde dat de
verschenen coupons betaald zouden worden
door de Koninklijke tegen papier-dollarkoers,
onder reserve van zijn recht het meerdere
te vorderen indien zou blijken, dat de goud
clausule rechtsgeldig is.
De Koninklijke Petroleum Maatschappij is
veroordeeld aldus te betalen. Zij maakte ech
ter. nadat de Hooge Raad de goudsclausule
geldig verklaard had, in Augustus bekend,
dat haar vrijwillig aanbod tegen den koers
van f 2.46 per dollar de verschenen coupons
te betalen, niet gelden zou voor de coupon
houders, die krachtens bovenbedoeld vonnis
de papierdollarwaarde reeds ontvangen had
den. Thans heeft een couponhouder de Ko
ninklijke opnieuw gedagvaard voor het kan
tongerecht, voor wien als raadsman optreedt
mr. L. van Gigch, die ook de vorige bedoelde
procedure geleid heeft, teneinde de betaling'
te verlangen van het verschil tusschen het
reeds verkregen bedrag en de waarde van
den gouddollar. Daar immers de devaluatie
van den gulden gekomen is, wordt niet een
bepaald bedrag gevorderd, doch het bedrag
hetwelk op den dag der betaling de gouden
dollar alsdan in guldens waard zal zijn.
ZONDERLINGE FIETSER, DIE WANDELAARS
SLOEG.
Zwakzinnige jongeman aangehouden.
Naar het A.N.P. verneemt, bevindt zich
thans naar met aan zekerheid grenzende
waarschijnlijkheid kan worden aangenomen -
het zonderlinge jongmensch in arrest, dat ver
scheidene personen in Amsterdam min of
meer ernstig verwond heeft door, op zijn rij
wiel zittende, dicht langs hen heen te rijden,
waarbij hij hun met een stuk ijzer een klap op
het hoofd toebracht, om daarna met grooten
spoed te verdwijnen.
De aangehoudene is een 19-jarige jonge
man. Hij maakte bij zijn verhoor den indruk
van een zwakzinnige, hetgeen een bevestiging
is, van de vermoedens, dat dit uiterst vreemde
optreden tegenover medeburgers niet het werk
kon zijn van een normaal mensch. De jonge
man ontkent hardnekkig de hem ten laste
gelegde feiten, doch zeer bezwarend is, dat
hij reeds door een drietal op de vermelde wijze
mishandelde personen is herkend. Hij zal
dan ook voor den officier worden geleid, ij
DOODELIJK ONGELUK.
Vrijdagmiddag om half zes passeerde een
vrachtauto, komende uit Amsterdam en op
weg naar Giessendam, den tol te Vreeswijk,
toen een der inzittenden, de 18-jarige tim
merman D. de Rooy uit Giessendam, het
hoofd buiten de cabine stad om iemand iets
toe te roepen. Dit had tot noodlottig gevolg,
dat hij met een boom in aanraking kwam. en
een schedelbasisfractuur opliep. Na enkele
oogenblikken is het slachtoffer overleden.
PROGRAMMA
ZONDAG 25 OCTOBER.
HILVERSUM I, 1875 M.
8.30 NCRV. 9.30 KRO. 5.00
NCRV., 7.45—11.00 KRO.
8.30 Morgenwijding mmv. zang en orgel. 9.30
Gram.pl. 10.00 Hoogmis. 11.30 Gram.pl. 12.15
KRO-Orkest (Om 1.00 Boekbespreking en om
2-00 Godsd. onderricht voor ouderen). 3.00 Af-
scheidsplechtigheid in het Missiehuis te Cadier
en Keer. 4,35 Gram.pl. 4.40 „Het Christus Ko
ning Feest", causerie. 4.55 Sportnieuws. 5.00
Geref. Kerkdienst. Hierna gewijde muziek
(gr.pl.). 7.45 Sportnieuws. 7.50 Een Paters-
praatje over film 8.10 Berichten ANP. Mede-
deelingen. 8.20 De KRO-Melodisten en solist.
8.55 De Missie Verkeersmiddelen-Actie. 9.10
Muzikale causerie. 9.25 Sted. orkest Maastricht
mmv. solist. 10.30 Berichten ANP. 10.35 Gram.
pl. 10.4011.00 Epiloog.
HILVERSUM II, 301 M.
8.55 VARA. 10.00 VPRO. 12.00
AVRO 5.00 VARA. 8.00 AVRO.
8.55 Gram.pl. 9.00 Sportnieuws. 9 05 Tuin-
bouwpraatje. 9.30 Orgelspel. 945 „Van staat en
maatschappij", causerie. 10.00 Zondagsschool.
10.30 Doopsgez. Kerkdienst. 12.00 Orgelconcert.
12.10 Filmpraatje. 12.30 AVRO-Aeolian-orkest,
orgelspel en zang. 2.00 Literaire canserie-
2.304.00 Concertgebouw-orkest en solist.
4.15 Dansmuziek. (Om 4.45 Sportnieuws ANP.)
5.00 „Hoe leert men denken", causerie. 5.20
Gram.pl. 5-30 Sportpraatje. 550 Sportnieuws
ANP. 6.00 VARA-Groot-orkest. 7.00 Dansmu
ziek en solisten. 8 00 Berichten ANP. Mede-
deelingen. 8.15 Omroeporkest en soliste. 9.00
Muziek u. d. Tijd van Frederik de Groote. 9 45
Radio-journaal. 10.00 Radio-hoorkrant. 10.45
Gram.pl. 11.00 Berichten ANP. 11.10 Dans
muziek. 11.3012.00 Orgelconcert.
DROITWICH, 1500 M.
12.50 BBC-Theater-orkest mmv. solist. 1.50
Studentenliederen. 2.20 Tuinbouwpraatje. 2.40
Het Wingates Temperance-orkest. 3 20 Gram pl.
4.00 „What is the Church for", interview. 4.20
Coates-concert mmv. soliste. 5.20 Religieuze
causerie. 5 40 Radio-tooneel met muziek. 6 35
Filmpraatje. 6.50 Zwitsersche volksliederen.
7.20 Het Commodore Grand-orkest. 8.15 Kerk
dienst. 9.05 Liefdadigheidsoproep. 9 10 Berich
ten. 9.25 Radio-tooneel. 10.35 Piano-recital.
10 50—11.20 Epiloog.
RADIO PARIS, 1648 M.
7.20 en 8.20 Gram.pl 11.20 Orkestconcert.
12.20 Orgelconcert. 1.20 Vervolg orkestcon-
cert 3.05 Nat. Orkest. 5.50 Goldy-orkest. 7.50
Zang. 8.20 Radio-tooneel. 11.1512.35 Dans
muziek en populair concert.
KEULEN. 456 M.
5.20 Havenconcert. 7.35 Omroepkwintet en
solisten. 9.20 Gram.pl. 10.20 Liszt-concert.
11.50 Orkestconcert. 2.20 Piano-recital. 3.20
Gevar. programma mmv. het Omroeporkest
en solisten. 7.20 Omroepkleinorkest. 9.5011.20
Dansmuziek.
BRUSSEL, 322 M.
9.25 Gram.pl. 10.20 J. Schnyders' orkest. 11.05
Piano-recital. 11.35 Reportage. 11.50 Salon
orkest. 12.05 Gram.pl. 12.20 Klein-orkest, 1 30
2 20 Orgelspel. 2.35 Grampl. 3.20 Ed. Lolseau's
orkest. 4 05 en 5.05 Grampl. 5.20 Klein-orkest.
5 50 Viool en piano. 6.35 Gram.pl. 7 20 Salon
orkest. 8 20 Symphonieconcert. 9.05 Piano
recital. 9.50 Gram.pl. 10.30 Dansmuziek. 11.20
12.20 Gram.pl.
BRUSSEL, 484 M.
9 20 en 10.20 Gram.pl. 11.15 Reportage. 11,35
J. Schnyders' orkest. 12.20 en 12.50 Salon
orkest. 1.30 Klein-orkest. 2.20—2.35 Gram.pl.
2.50 dito. 3.50 Piano-recital. 4.20 Ed. Loiseau's
orkest. 5.20 Dansmuziek. 7.35 Zang. 8.20 dito.
8.35 Reportage. 8.55 Gram.pl. 9.20 Symphonie-
orkest. 10.30 Gram.pl. 11.3512.20 Dansmu
ziek.
DEUTSCIILANDSENDER, 1571 M.
7.20 Populair concert. 9.20 Berichten. 9.50
Cello en piano. 10.05 Weerbericht. 10.20—12.15
Dansmuziek.
RADIO MOORS N.V.
KONINGSTRAAT 27, TELEF. 14609
OFFICIEEL PHILIPS REPARATEUR
(Adv. Ingez. Med.)
MAANDAG 26 OCTOBER 1936.
HILVERSUM I, 1875 RL
NCRV-Uitzending.
8.00 Schriftlezing; 8.15 Gram.platen; 10.30
Morgendienst; 11.00 Chr. Lectuur; 11.30 en
12.15 Gram.platen; 12.30 Orgelconcert; 200
Voor de scholen; 2.35 Causerie over kamer
planten; 3.15 Gram.platen; 4.00 Bijbellezing,
5.00 A'damsch Salonorkest; 6.30 Vragenhalf-
uur; 7.00 Berichten; 7.15 Verk eerspraat je;
7.45 Reportage; 8.00 Berichten ANP.; 8.15'
Oecumenische Kerkdienst; 10.00 Berichten
A.N.P.10.05 Alt-mezzo en piano; 10.50 Gra-
mofoonpl.; hierna schriftlezing.
HILVERSUM n, 301 RL
Algemeen programma, verzorgd
door de AVRO.
8.00 Gram.pl.; 10.00 Morgenwijding VPRO.
10.15 Voordracht; 10.35 Gram.platen; 11.00
Vervolg voordracht; 11.20 Vervolg orgelspel,
12.00 Gram.platen; 12.30 VARA-orkest; 1.00
Gram.platen; 145 Vervolg orkestconcert; 2.00
Paedagogische causerie; 2.15 Voordracht;
2.30 Gram.pl.; 3.00 Gram.pl.; en causerie over
woninginrichting; 3.30 Dansmuziek; 4.05
Gram.pl.; 4.30 Kinderuurtje; 5.00 „Melody
Circle"; 5.30 Orgelspel; 6.00 Vervolg concert;
6.30 Muzikale causerie; 7.10 „Doe het veilig";
7 30 „De Krekeltjes"; 8.00 berichten; 8.03 Be
richten A.N.P.; 8.10 P.T.T.-kwartiertje; 8.25
Residentie-orkest; 9.10 Voordracht; 9.30 Ver
volg concert; 10.00 Berichten ANP.; 10.05
Gram.pl.; 10.15 „De Flierefluiters" en zang;
11.00 Gram.pl.; 11.15 Dansmuziek. 11.45 Gra-
mofoonplaten.
DROITWICH, 1500 M.
11.05 Orgelspel; 11.35 en 12.05 Gram.pl.;'
12.20 Relig. causerie; 12.45 BEC-Northern
Ireland Orkest en piano; 1.35 Orgelconcert;
3.20 Gram.platen; 4.20 Cello en piano; 4.50
Gram.pl.; 5.20 Causerie „The Inn Sign Exhi
bition"; 5.35 Het Broadhurst Septet; 6.20 Be
richten; 6.40 Landbouwpraatje; 7.00 BBC-
Midland-orkest; 7,40 Geraldo en zijn orkest;
8.20 Causerie „School and College"; 8.50 Ge-
var. programma; 9.20 Berichten; 9.40 Bui-
tenlandsch overzicht; 9.55 Het Turner Strijk
kwartet en mezzo-sopraan; 11.20 Voordracht;
11.35 Dansmuziek.
RADIO PARIS, 1648 M.
7.20 en 8.20 Gram.platen: 11.20 Orkestcon
cert; 2 50 Gram.platen; 4.20 Symphoniecon
cert; 5.50 Orkestconcert; 8.20 Zang; 9.05 Ka
mermuziek; 11.05 Dansmuziek en populair
concert.
KEULEN, 456 RI.
5.50 en 11.20 Orkestconcert; 12.35 Omroep
kleinorkest; 3.20 Populair ocncert; 5.20 Om
roeporkest: 6.20 Gram.pl.; 7.30 Weekover
zicht: 8.40 Omroepkoor en solisten; 10.20 Po
pulair concert.
BRUSSEL 322 M.
12.20 Gram.pl.; 12.50 Omroeporkest; 1.30
Salonorkest: 1.50 Gram.pl.; 5.20 Salonorkest,
6.50 Gram.pl.; 8.20 Symphonieconcert; 10.30
Gram.platen.
BRUSSEL 484 M.
12.20 Gram.pl.; 12.50 Salonorkest: 1.30 Om
roeporkest; 1.50 Gram platen; 5.20 Omroep
orkest; 6.35 Dansmuziek; 8.20 Radiotooneel;
10.30 Dansmuziek.
DEUTSCHLANDSENDER.
7.30 „Ein Lied geht umgevar. con
cert; 8.20 Omroeporkest; 9.20 Berichten; 9.50
Pianoduetten; 10.05 Weerbericht; 10.20 Ge
var. concert.
Een kunstgeschiedenis der
Nederlanden. Utrecht. W.
de Haan. N.V.
Nog afgezien van den inhoud is dit boek
een prestatie van de Utrechtsche uitgevers
firma, die bewonderd mag worden. Voor nog
geen vijf gulden een keurig gebonden en
rijk geïllustreerd kwartoboekdeel van vijf
en een half honderd pagina's aan te bieden,
met een tekst die geheel oorspronkelijk Hol-
landsch werk is, en in zeker opzicht in een
werkelijk bestaande behoefte voorziet, het
is een daad die beloond mag worden met
een woord van lof van den referent en een
groot debiet bij het publiek: want men be
grijpt dat alleen door een groote oplaag die
uitgaaf haar kosten kan dekken.
De bedoeling schijnt, geweest te zijn een
prettig leesbaar overzicht te geven van wat
sinds dc Middeleeuwen in de Nederlanden
aan kunst geproduceerd is. Men vond een
aantal specialisten bereid in dien geest te
arbeiden.
De specialisten die de verschillende hoofd
stukken van de kunstgeschiedenis der Neder
landen hebben behandeld, zijn: voor de
Bouwkunst der Middeleeuwen. Frans Ver
meulen. Voor de Noord Nederl Boekkunst
dier tijden, Dr. A. W. Bijvanck; voor de N.
Nederl. beeldhouwkunst, Prof. Vogelsang; de
schilderkunst uit de 15e en het begin der
16e eeuw wordt behandeld door Mr. N. Beets,
de rest der 16e eeuw door J. G. van Gelder
en N. F. van Gelder Schrijver.
Frans Vermeulen volgt dan weer met de
bouwkunst der vroege Renaissance en Prof.
Vermeylen volgt hem op met een hoofdstuk
over de Vlaamsche schilderkunst ten tijde
van Bruegel en Rubens. De redacteur Dr. H.
E. van Gelder behandelt in twee gedeelten
de schilderkunst der 17e eeuw.
De bouwkunst tijdens de Republiek wordt,
eveneens in twee gedeelten, door M. D.
Ozinga behandeld; voor den nieuweren tijd
vond men in Dr. F. van Thienen een be
spreker.
Over de beeldhouwkunst in de 17e eeuw
refereert Jonkvr. Dr. C. H. de Jonge, over
die van onzen tijd spreekt Dr. G. Knuttel
Wzn. Aan de schilderkunst wordt dan verder
het resteerende dezer kleine encyclopaedie
gewijd: die der 18e eeuw neemt Mr. A. Sta
ring voor zijn rekening, de 19e tot 1860 wordt
door J. Knoef gewaardeerd, de Haagsche
School door Dr. Gerard Brom. De heeren A.
M. Hammacher en Dr Knuttel schrijven
over de twintigste ceuwsche peinture en als
intermezzo geeft Prof Vermeylen dan nog
een beschouwing over de Belgische schilder
kunst der laatste honderd jaar.
Deze opsomming toont voldoende aan dat
men op meer dan waar-voor-zijn-geld mag
rekenen. Het boek is een soort volksuniversi
teit voor kunsthistorie geworden waarin de
ééne docent, wat gemoedelijker, de andere
wat meer uit den katheder spreekt maar
allen zich beijverd hebben aangenaam on
derhoudend te zijn zonder aan wetenschap
pelijkheid in te boeten.
Op de tweehonderd illustraties zijn een
twaalftal kleurplaten ingevoegd, die voor
mijn gevoel nu niet bepaald tot het meest
geslaagde deel dezer uitmuntende uitgaaf
behooren. Voor groote oplagen is natuurlijk
als men toch kleur wil reproduceeren
de vier- of vijf kleuren-cliché druk noodza
kelijk. Maar als die niet buitengewoon zorg
vuldig gedrukt wordt komt men soms tot
onzuivere, soepige resultaten die vooral den
leek zullen verhinderen zuiver klem- te lee-
ren zien. Liever daarom zuiver zwart-en-wit,
dan die onzuivere kleurplaatjes.al vindt
het publiek die misschien ook aantrekkelijk.
Maar dat is ook de eenige opmerking die ik
op het oogenblik zou willen maken, wat de
uitvoerig van dit handboek aangaat.
Het is opmerkelijk dat er tot nu toe niets
van dien aard in onze taal en over onze
kunst bestond. Wel natuurlijk speciale wer
ken over onderdeelen en die behoeven
door dit nieuwe volstrekt niet buiten wer
king te worden gesteld doch geen samen
vattend geheel over de kunst van Noord- en
Zuid-Nederland. Voor de schilderkunst der
17e eeuw zal Prof. Martin's jongste werk van
grooter uitvoerigheid en intenser behande
ling blijven; voor die der negentiende zal
men steeds het werk van G. H. Marius blij
ven raadplegen; over de geschiedenis onzer
bouwkunst zijn uitnemende werken voor
handen. maar een werk als dit. dat ik een
ware volksuniversiteit blijf noemen, ontbrak
en zal voor zeer velen een aangename en
nuttige vraagbaak blijken te zijn. Wij zullen
er nog wel vaker een loonend gebruik van
maken en dan op den inhoud terug komen.
Jan Poortenaar. Rembrandt.
Zijn Kunst en zijn Leven.
Jan Poortenaar. Het Chinee-
sche Landschap, naar de be
schouwing van den Chineeschen
meester Kwo Sji (elfde eeuw)
uitgegeven.
Beide uitgaven bij den schrij
ver te Amsterdam en De Sikkel
te Antwerpen
Het lijkt vermetel aan de litteratuur over
Rembrandt nog weer een nieuw boek toe te
voegen. Als „een boek over den meester door
een schilder" wordt dit aangekondigd en
zonder twijfel zal een schilder tot de eersten
behooren die in staat zijn de grootheid dier
nationale figuur in haar diepsten grond te
vatten. En Jan Poortenaar is niet de eerste
schilder die van die grootheid komt getui
gen: Eugène Fromentin en. in ons land. Jan
Veth, zijn de eerst invallende namen dezer
voorgangers, Toch blijft, naast de vermetel
heid. die schijnbaar is. het goed recht van
dezen jongeren kunstenaar bestaan Rem
brandt te schetsen zooals hij. op zijn beurt,
den Meester ondergaan heeft en wij, lezers,
kunnen daar slechts ons voordeel mee doen.
Poortenaar is een vlot schrijver, een vlug
denker, die, omdat hij zoo geheel apart staat
van de heilige huisjes der kunsthistorie, zich
veroorloven kan. op werk en omstandighe
den in Rembrandt's leven een eigen kijk te
hebben en daarvan op levendige wijze te ge
tuigen. Zoo wordt dit boek om meer dan één
reden tot een stuk aangename en hier en
daar zeer leerzame lectuur dat, door ruim
tachtig illustraties opgeluisterd, ons eenige
avonden kon bezig houden, onzen eerbied
voor Rembrandt nog schragend terwijl wij
van Poortenaar's frissche intuïtie vaak ge
noten.
Zijn belangstelling is even veelzijdig als
zijn arbeidzaamheid. Men dankt dezen
schrijver reeds velerlei aansporing tot be
langstelling. Zoo richtte zijn jongste activi
teit zich naar het Chineesche landschap in
de vroegste schilderkunst, Een geschrift van
een kunstenaar uit de elfde eeuw, vertaald
en ingeleid door L. Cranmer-Byng en Jan
Poortenaar geeft antwoord op de vragen:
„wat de Chineesche kunstenaars bewoog, het
schilderen van het landschap boven alles te
stellen, boven figuur, dier of bloem?
Wat bewoog hen, die lang-gerekte vormen
te kiezen, soms wel dertig maal zoo breed
als hoog. of vele malen zoo hoog als breed?
Wat ging er om in hun gedachteleven, wat
waren hun godsdienstige begrippen en hoe
beïnvloedden deze hun schilderkunst?"
Terwijl de latere Japansche prent een al
gemeen verbreide Europeesche belangstelling
gevonden heeft, weet men van de oudere
kunst van China betrekkelijk weinig af. Tot
een dieper inzicht daarin, kan deze schit
terend uitgevoerde publicatie bijdragen. Zij
verscheen in 300, bij Joh Enschedé gedrukte
exemplaren op Hollandsch-Van Gelder, met
een reeks prachtige reproducties op mat-
kunstdruk en in een door Poortenaar ont
worpen band.
Voor de vrienden der kunst uit het Oosten
een fraai feestgeschenk.
J. H. DE BOIS.
