Post-Jubileum.
Contract opgezegd.
Het Ik&@4&6ti$kst£
54e 'Jaargang No. 16382
Verschijn1: dagelijks, hehalve óp Zon- en Feestdagen
Dinsdag 17 November 1936
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEKEBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V.
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTENper week 0.25, per maand 1.10, per 3 maanden
ƒ3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05, p. maand 0.22, p. 3 mnd. f 0.65, franco p. post 0.72%
Bureaux: Groote Houtstraat 93 O Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos-: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10132,12713 Administratie: 10724, 14825 O Postgiro 38810
Bijkantoor: Soendaplein 37, Haarlem-Noord, Telefoon 12230.
ADVERTENTIëN 15 regels f 1.75, elke regel meer f 0.35. Reclames
ƒ0.60 per regel. Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag en
aanbod 1—4 regels 0.60. elke regel meer 0.15. Onze Groentjes zie
hoofd rubriek.
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange on
Idem voor Abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad: Levenslange
Alles indier
geschiktheid f 600.-, Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim f 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger 50.-, Arm- of Beenbreuk 30.-,
ongeschiktheid f 2000.-, Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog 400.-, Verlies Duim f 75.-, Verlies Wijsvinger f 75.-. Verlies andere vinger f 30.-.
het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN.
HAARLEM, 1 7 November.
Het „Instituut der Publieke
Opinie".
Dit is een Amerikaansche uitvinding. In
een speciale correspondentie wordt ons de vol
gende uiteenzetting van de activiteit van dit
lichaam gegeven:
„Amerika heeft een „Instituut der Publieke
Opinie". Dat is een instelling, die de statistiek
toepast niet op graanprijzen en olieproductie,
maar op een veel moeilijker te definieeren
productde Publieke Opinie. Iedere week richt
dit instituut zich met vragen van actueelen
aard tot het Amerikaansche publiek, en iedere
week publiceert het de resultaten van zijn
onderzoek. Hierbij wordt een wetenschappe
lijke methode gevolgd, die zich onderscheidt
van de gebruikelijke werkwijze, waarbij .vra
genlijsten aan een zoo groot mogelijk publiek
worden gezonden, zoodat men zich gerecht
vaardigd acht de ingekomen antwoorden als
representatief -voor de geheele bevolking te be
schouwen. Het Amerikaansche instituut volgt
de omgekeerde methode. Het kiest van te
voren zijn „publiek", zóó, dat het de ver
schillende bevolkingsgroepen evenredig ver
tegenwoordigt. Het gaat hierbij zeer nauw
keurig te werk, want daar het over het
algemeen een aantal van 100.000 personen
voldoende acht om er de publieke opinie van
Amerika's millioenenvolk uit af- te leiden, be-
teekent een kleine vergissing in de gemaakte
selectie een zeer groote vergissing, in het
resultaat.
Het Instituut heeft zijn grootste succes ge
boekt met de voorspellingen over den uitslag
van de jongstleden verkiezingen in Amerika.
Op grond van antwoorden van 100.000 of
200.000 personen, verkregen door vragenlijsten
en door huisbezoek, voorspelde het Instituut
een week vóór de verkiezingen, dat het resul
taat van de stemmen van 45 millioen Ameri
kanen als volgt zou zijn:
40 staten zeker vóór Roosevelt en 5
dubieus, maar zeer wel mogelijk voor Roo
sevelt, als de sterke tendenz te zijnen
gunste zich ook de laatste week bleef
voortzetten. (De verkiezingsuitslag bracht
46 staten voor Roosevelt.)
Een meerderheid voor Landon in slechts
drie staten. (Landon behaalde een meer
derheid in slechts twee.)
Het Instituut peilde de publieke opinie ten
opzichte van de verkiezingen op acht verschil
lende data, waaruit een meerderheid voor
Roosevelt op de laatste 6 data bleek.
Het Instituut was de eenige, die aan de
hand der cijfers de Staat Pensylvania, die
sinds 1856 hardnekkig Republikeinsch was
geweest aan Roosevelt toewees.
Het Instituut heeft hiermee bewezen resul
taten met zijn werkmethode te kunnen ver
krijgen, die door geen ander benaderd kunnen
worden en die het tot één der belangrijkste
instellingen in Amerika's maatschappelijk
leven maken.
Eén zijner actueele vragen aan het Ameri
kaansche publiek betreft de kwestie van de
wenschelijkheid eener nieuwe internationale
bewapeningsconferentie, om tot vermindering
en beperking van bewapening te geraken. 57%
spraken zich voor zulk een conferentie uit,
maar van die 57% verzetten zich 28% tegen
het voorstel, dat Amerika zulk een conferentie
bijeen zou roepen en dus van Amerika het
Initiatief uit zou gaan.
De beteekenis van een dergelijk Instituut,
dat in staat is in tijden van kalmte en in tij
den van groote beroering in korten tijd de
publieke opinie op de vragen van den dag weer
te geven en in welks archieven data van groote
historische beteekenis worden bijeengebracht,
wordt thans meer en meer erkend. Ook in En
geland bestaan thans plannen voor werk in
deze richting."
Natuurlijk is het een heel belangwekkend
geval, maar ik zie de Engelschen nog niet zoo
hard in dezelfde richting gaan. In Europa zal
men groote bezwaren zien in de werking van
zulk een Instituut en het zou niet verwonder
lijk zijn als men die in Amerikaansche regee-
ringskringen ook al voelt. Immers, in iederen
parlementair-geregeerden staat sticht men op
deze wijze een tweede kiezerscorps naast het
reeds bestaande. Wordt zooiets door particu
lieren ondernomen hetgeen blijkbaar in
Amerika het geval is, ofschoon de mogelijk
heid aanwezig schijnt dat de regeerende De
mocratische Partij er invloed in heeft -— dan
gaat men op weg naar zooiets als een onwet-
tigen „staat in den staat". Weliswaar heeft
dit nieuwe lichaam geen uitvoerende bevoegd
heid, maar het zou een zeer grooten invloed
op beslissingen van regeering en parlement
kunnen doen geldm.
Als vrijwel zeker kan men aannemen, dat
het Amerikaansche Instituut den uitslag van
de verkiezingen ook beïnvloed heeft. Zou het
inderdaad onpartijdig handelen in zijn
.vele enquêtes, dus alle zaken van wer-
(Ir. Davime, Directeur-Generaal
der P.T.T. is Maandag, ter gelegen
heid van zijn 60sten verjaardag,
van vele zijden gehuldigd.)
Er was een tijd, dat onze posterijen
Waren bekend als onze Tante. Pos.
Men zei dat niet bepaald om haar te vleien,
Toch vochten zij zich van dien spotnaam los.
't Werd een bedrijf, dat elk ging respecteeren.
Van jaar tot jaar steeds verder uitgebreid.
Tante verscheen in steeds moderner kleeren,
Zij werd weer jong en energiek geleid.
Haar vindingrijkheid groeide met de jaren,
En telkens kwam zij met een nieuw idee,
Zij die voorheen de grootste spotters waren,
Bekenden nu, dat 's andre P.T.Thee.
Ach, tante Pos is eigenlijk begraven,
Voor haar nalatenschap stond iemand klaar,
Met wel bijzonder groote leidersgaven,
En die Oom Post werd Maandag zestig jaar.
Dien leeftijd halen vele andre menschen,
't Is op zichzelf niet iets dat moeite kost,
Maar 'k wil toch den heer Damme hartlijk
wenschen,
Blijf jaren nog op uw enonze post.
P. GASUS.
Een K E I P - bril
ZIT PRETTIGER
K EIP Gi'oote Houtstraat 137.
(Adv. Ingez. Med.)
kelijk belang onderzoeken en de resultaten ook
eerlijk publiceeren, als de leiders van het In
stituut daar zelf niet ingenomen mee waren,
dan zou het inderdaad op den duur een macht
van enorme beteekenis krijgen, waarmee te
vens het gevaar- zou toenemen dat het als mid
del voor politieke intriges werd gebruikt en
zijn onpartijdigheid verloor eer het publiek dit
bemerkte.
In Zwitserland bestaat wettelijk het volks
referendum, hetgeen wil zeggen dat men zich
in dat land niet tevreden stelt met den uit
spraak der kiezers over de samenstelling van
vertegenwoordigende lichamen, maar hen ook
laat stemmen over aangelegenheden van groot
openbaar belang. Hun meerderheids-beslis
sing heeft definitieve kracht omdat het refe
rendum deel uitmaakt van het staatsbestel.
Misschien zou men uit het optreden van
het Amerikaansche Instituut der Publieke
Opinie moeten opmaken, dat ook in de Ver-
eenigde Staten neiging bestaat in de rich
ting van het volksreferendum. Maar dat is
zeer moeilijk uitvoerbaar in dat geweldige
geheel van achtenveertig Staten, veel moei
lijker dan in het kleine Zwitserland al is, dat
ook een Bondsrepubliek. En het houden
van vóorstemmingen bij verkiezingen is in
elk geval al iets heel anders, terwijl de be
perking tot 100.000 kiezers in sommige ge
vallen een volkomen misleidend resultaat
kan geven.
Ware de conjunctuur in Amerika een dus
danige geweest, dat de kansen van Roosevelt
en Landon vrijwel gelijk hadden gestaan,
dan zou de „vergissing" van het Instituut ten
aanzien van den staat New-Hampshire een
beslissenden suggestieven invloed hebben kun
nen geven.
Er heerschen veel uiteenloopende meeningen
omtrent staatsvormen, maar een particulier
instituut met suggestieven invloed zooals dit
Amerikaansche zal geen enkele regeering op
den duur naast zich kunnen dulden. Het moet
leiden tot intriges en versnippering van re-
geeringsmacht.
In Europeesche landen, ook in het onze,
worden soms enquêtes over groote vraagstuk
ken van den dag gehouden. Ik herinner b.v.
aan het Nederlandsche petitionnement van
1931, dat overigens een internationaal vraag
stuk (dat der ontwapening) betrof, aan de
overeenkomstige Engelsche enquête van de
League of Nations in 1935, aan de onlangs
door de Groene Amsterdammer gehouden
enquête inzake staatkundige vraagstukken.
Maar al dergelijke enquêtes worden inci
denteel gehouden en steeds weer door an
deren. Het wordt iets heel anders als men een
permanent Instituut schept, zooals in Ame
rika, dat vóórstemmingen bij verkiezingen
houdt en er zijn bedrijf van maakt, voortdu
rend over allerlei zaken te enquêteeren,
Tenslotte nog dit: vele kiezers zullen hun
stem anders uitbrengen als die hun door een
particulier instituut zonder uitvoerende be
voegdheden gevraagd wordt, dan als de wet
tige overheid dat doet.
R. P.
VEREENIGING „WELDADIGHEID NAAR
VERMOGEN"
Pandpoort, Koningstraat.
't Is herft nu. en 't is somber,
Het duister valt vroeg m,
En zoo is 't ook heel donker
Voor menig huisgezin.
Maar wie den toestand zóó bezit,
Vergeet „Weldadigheid" zeker niet.
Giro no. 212793 telefoon 11855
Zeelieden wenschen betere
voorwaarden.
IJMUTDEN Dinsdag.
In ons blad van j.l. Donderdag
meldden we reeds, dat er onder de zee
lieden weinig animo bestaat om op de
voorwaarden van 't oude contract, dat
31 December a.s. vervalt, te blijven
varen en dat de kans groot was, dat
het contract door de organisaties zou
worden opgezegd.
De juistheid van dit bericht is thans
gebleken. Het opzeggen door de sa
menwerkende organisaties is inmiddels
gebeurd.
Van de zijde der organisaties ver
langt men een nieuw contract op
betere voorwaarden.
Met man en muis vergaan?
Italiaansch schip een week over tijd.
Naar wij vernemen, is de vrees gegrond, dat
het Italiaansche stoomschip „Dignitas" gedu
rende een der jongste stormen met man en
muis is vergaan.
Het stoomschip, dat toebehoorde aan de
reederij Ravano te Genua, voer in time-char
ter voor de Italiaansche regeering met een
lading ijzererts, bestemd voor het hoogoven-
bedrijf te IJmuiden.
Volgens Lloyds is het stoomschip op 3 No
vember j.l. Gibraltar gepasseerd. Sindsdien
is van het schip niets meer vernomen. De af
stand van Gibraltar naar IJmuiden bedraagt
1400 mijl, welke dus" in ongeveer zes dagen
door het schip kan worden gestoomd. Op 10
November had de „Dignitas" in IJmuiden
moeten binnenkomen. Dit is niet geschied en
evenmin is bericht ontvangen, dat het schip
in een of andere vluchthaven is binnengeloo-
pen.
Daar het intusschen reeds 17 November is,
moet men aannemen, dat de „Dignitas" is
vergaan. Het schip meet 5376 br. reg.ton en
had een bemanning van 38 koppen.
Voor het Nationale
Huwelijksgeschenk.
Zesde verantwoording van bij ons blad
ingekomen giften.
R. H. te A 2.50; G-. H. S. Hri. 1.—; J. v. A.
ƒ2.50; Jnkvr. H. A. v. K. ƒ10.W. Sch. te
H'st. ƒ1.—; W. C. G. ƒ1.—; H. G. v. D. ƒ1.—;
Zr. H. G. L. D. 1.—; Mevr. W. v. S. 1.—;
Mevr. E. S. ƒ1.—; Mej. L. C. B. ƒ0.50; v. d. M.
1.—; N. N. 1.—; N. N. f 1.—; Mevr. K. 0.50;
A. K. 0.50; Mej. A. B. ƒ1.—; Mej. M. K. ƒ0.25;
d. W. ƒ0.50; A. v. H. f0.50; H. G. T. ƒ0.20; A.
v. S. ƒ0.50; F. B. te H. ƒ1.—; A H S. ƒ025;
Mevr. C. W. ƒ2.50; Mevr. R. ƒ1.—; fam. R. v.
d. L. ƒ10.—; Mevr. S. J. ƒ2.50; A. R. B. ƒ0.50;
J. P. B.. te H'stede ƒ0.50; K. S. ƒ2.50; S. St.
Pzn. ƒ2.50; P. St. ƒ2.50; F. B. ƒ1.—; M. ƒ0.50;
Dames De G. 1.fam. M. te H'stede 1«—
J. W. Z. ƒ0.50; J. v. G. 2.50.
Surséance van betaling
Brockway Mij.
Het accoord gehomologeerd.
Heden, Dinsdagmorgen, heeft de Arr. Recht
bank alhier in civiele zitting het door de cre
diteuren aanvaard accoord inzake de sur
séance van betaling dier Maatschappij geho
mologeerd.
Ook het accoord inzake de surséance van
betaling van den directeur van genoemde
Maatschappij, den heer M. C. v. d. Wal, werd
gehomologeerd.
Autodiefstal is opgehelderd.
Drie schuldigen gearresteerd. De wagen in
Deventer achterhaald.
In de maand September werd in Bloemen -
mendaal een auto gestolen. Een Ford 1930
stond in de garage van een leegstaande villa
aan den Militairen weg in Overveen. Op een
aanvankelijk onbekenden dag is de auto gesto
len.
De recherche heeft dit geval langdurig en
grondig onderzocht en heeft daarbij succes
Op 6 November heeft zij te Haarlem aan
gehouden den 22-jarigen J. P. den 42-jarigen
C. B. en zijn 22-jarigen zoon B.
Zij hebben allen een volledige bekentenis
afgelegd. Daarop is naar de auto gezocht. Een
tocht langs de groote automarkten leverde
aanvankelijk niets op, doch tenslotte is de
wagen in Deventer achterhaald. Hij was toen
reeds „in de derde hand".
C. ten Boom.
Trekt zich terug uit de Middenstands
organisaties.
C. TEN BOOM.
De heer C. ten Boom heeft met ingang van
1 Januari 1937 ontslag genomen als voorzit
ter van de Christelijke Middenstandsvereeni-
ging „Boaz". In die kwaliteit maakte hij een
lange reeks van jaren deel uit van het dage
lij ksch bestuur van de Middenstandscentrale
voor Haarlem en omstreken. Aan beide orga
nisaties heeft hij zeer veel gedaan voor de
behartiging van de middenstandsbelangen.
Bij het klimmen der jaren de 77 zijn
al gepasseerd wordt het den heer ten
Boom natuurlijk moeilijker nog zoo actief
deel te nemen aan het vereenigmgsleven.
Daarom vindt hij dat nu de tijd gekomen
is het werk aan jongere krachten over te
geven. Dit besluit wordt geëerbiedigd, maar
toch ziet men met leedwezen den voorzit
tershamer door dezen sympathieken man
neerleggen.
Over eenige dagen zal „Boaz" bijeenkomen
om een nieuwen voorzitter te kiezen, die
dan ook tevens deel zal uitmaken van het
dagelijksch bestuur der Middenstandscen
trale
Dessa's door noodweer
geteisterd.
Groot aantal woningen omgewaaid; schade
aan tabaks- en rubberaanplantingen.
DJEMBER, 17 November (Aneta) Gister
middag is in het onderdistrict Bangsalsari (in
de omgeving van Dj ember) een onweer, dat
gepaard ging met een orkaan, losgebarsten.
In de dessa's Toegoesari en Tjoerahkalong
zijn 121 woningen omgewaaid. Ook aan de
rubber- en taks-aanplantingen werd schade
toegebracht. Er kwamen geen persoonlijke
ongelukken voor.
Het binnenlandsch bestuur verleent aan de
daklooze bevolking hulp.
INBRAAK IN CONSUMPTIETENT
De pachter van de consumptietent op het
Haarlem-terrein heeft bij de politie aangifte
gedaan, dat na Woensdag iemand in zijn tent
heeft ingebroken. Hij mist 30 a 40 koppen en
schotels en ongeveer tien melkkannetjes. De
politie stelt een onderzoek in.
Primo de Rivera Jr.
terecht.
staat
Leider der Spaansche fascisten verzekert nooit
tegen den Staat te hebben samengezworen.
ALIOANTE, 17 November (Havas/A.N.P.)
Voor de volksrechtbank is het proces begon
nen tegen den leider van de Spaansche Pha
lanx, José Antonio Primo de Rivera, zijn broer
Miguel en diens echtgenoote Margarita.
De drie beklaagden worden beschuldigd van
deelnemen aan den opstand en muiterij. In
zijn kwaliteit van advocaat verklaarde José
Antonio zichzelf en zijn beide medebeklaagden
te zullen verdedigen. Hij erkende, dat hij
de Spaansche Phalanx heeft gesticht, welke
later samensmolt met de jongeren van de
nationaal-socialistische beweging, doch hij
ontkende imperialistische doeleinden na te
streven. Wel verklaarde hij, dat hij het con-
stitutineel bewin wilde vervangen door een
corporatief bewind. Ten aanzien van zijn reis
naar Duitschland zeide hij, dat hij in zijn on
derhoud met Hitier geen politiek heeft be
handeld, ook heeft hij met de leiders van het
nationaal-socialisme niet gesproken over een
verbond. Hij verzekerde nooit tegen den staat
te hebben samengezworen en hij was niet op
de hoogte met de plannen der opstandelingen.
Vervolgens werd hem gevraagd, waarom hij
de opstandige generaals veroordeelde, terwijl
hij toch in voortdurend contact stond met
Martinez Anido en Sanjurjo. Hij antwoordde
hierop, dat dit medewerkers zijn geweest van
zijn vader.
Zijn broer Miguel ontkende te hebben deel
genomen aan den opstand en diens echtge
noote zeide niets te weten omtrent een even-
tueele politieke actie van haar man,
Het woord is aan....
Fliegende Blatter:
Menigeen schijnt den men
schen klein toedoordat hij
hen zoover vooruit is.
Noodlottig ongeluk onder
Ter Aar.
Auto en vrachtauto na botsing
te water gereden.
Kapelaan Hoogervorst uit Haarlem
verdronken.
TER AAR, 17 November. Heden
morgen om kwart over negen reed
langs het Aarkanaal alhier een per
sonen-auto, bestuurd door den wel
eerwaarden heer Hoogervorst, kape
laan van de Parochiekerk van de H.
Lidwina te Haarlem. Vóór deze auto
reed een vrachtwagen, bestuurd door
den vrachtrijder F. Lek uit Ter Aar.
Toen de particuliere auto den vracht
wagen wüde passeeren, raakte eerst
genoemde wagen met het rechter-
achterwiel het linkervoorwiel van de
vrachtauto met het gevolg, dat beide
voertuigen door deze botsing in het
Aarkanaal reden.
De bestuurder van den vrachtwa
gen kon zich nog tijdig in veiligheid
stellen. De politie en de burgemees
ter van Ter Aar waren spoedig ter
plaatse en onmiddellijk stelde men
pogingen in het werk den bestuur
der van de personen-auto uit zijn
benarde positie te bevrijden. Toen
men daarin geslaagd was. bleken de
levensgeesten reeds geweken. Het
stoffelijk overschot van kapelaan
Hoogervorst werd naar een nabij ge
legen woning overgebracht.
De auto's werden later opgehaald.
Kapelaan Hoogervorst was pas drie maanden
in de Lidwina parochie werkzaam. Men kende
hem als een ijverig dienaar, bemind bij de pa
rochianen, die hij ondanks den korten tijd,
dat hij daar was, reeds allen kende.
Dertien jaar geleden ontving kapelaan Hoo
gervorst de priesterwijding. Hij was directeur
van de Mariacongregatie en adviseur van ver
scheidene vereenigingen.
JKVR. E. G. BARONESSE VAN ITTERSUM
OVERLEDEN.
In den ouderdom van 85 jaar is gisteravond
te 's-Gravenhage overleden jkvr. E. G. Baro
nesse van Ittersum, geboren te Haarlem.
18 October 1879 werd zij benoemd tot hof
dame van H.M. Koningin Emma en zij is dat
gebleven tot het overlijden van de Koningin-
Moeder op 20 Maart 1934.
In 1901 benoemde Hare Majesteit de Ko
ningin haar tot dame du Palais Honoraire
van haar huis, waarop in 1905 volgde de be
noeming tot eere dame van de Huisorde van
Oranje.
Bovendoien was zij officier de l'Academie
Francaise.
(en Cadeautje vaat de
Uoayd St. VUeölaas bij.
lat. itan Weect - Cjieesleeat ZO
JtlejMH M-651
(Adv. Ingez. Med.)
De strijd om Madrid.
pag. 4
Een ontploffing in een kruitfabriek in Zuid-
Frankrijk heeft vele dooden en gewonden
geëischt.
pag. 4
Indië's tekort voor 1937 wordt geraamd op
24.4 millioen gulden.
pag. 3
In 1937 zal waarschijnlijk het briefport niet
verlaagd worden.
pag 3
De Douglas D.C. 3 trekt te Parijs de belang
stelling.
pag. 3
De zeelieden te IJmuiden hebben het contract
opgezegd.
pag. 1
ARTIKELEN. ENZ.
R. P.: Het „Instituut der Publieke Opinie".
pag. 1
Van onzen Londenschen correspondent: Twee
dagen bewapeningsdebat in Engeland.
pag. 4
Mr. J. II. van Gelderen: Minder verkcerson-
ongevallen in 1935.
pag. 3
VV. Fehres: Bevolkingsboekhouding belangrijk
herzien.
pag. 13
G. J. Kalt: Kerkconcert Bennebroek.
pag. 7
J. B. Schuil over Charlotte.
pag. 7
K. de Jong: Orgelreeital.
pag. 7
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op pag. 9,
