Sint Nicolaas
etalages
Hei
Een Lichtpunt.
om te worden
leeggekocht.
r
I £eBcftfleHw&yeu
op rubber rammelt niet
54e Jaargang No. 16389
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Woensdag 25 November 1936
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V.
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTEN: per week f 0.25, per maand ƒ1.10, per 3 maanden
3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. 0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0,05, p. maand 0.22, p. 3 mnd. 0.65, franco p. post 0.7254-
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos-: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10132, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
Bijkantoor: Soendaplein 37, Haarlem-Noord, Telefoon 12230.
ADVERTENTlëN 15 regels 1.75, elke regel meer 0.35. Reclames
ƒ0.60 per regel. Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag en
aanbod 1—4 regels 0.60. elke regel meer ƒ0.15. Onze Groentjes zie
hoofd rubriek.
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés, Levenslange on
Idem voor Abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad: Levenslange
Alles indier
geschiktheid ƒ600.-, Overlijden ƒ600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400.-. Duim ƒ250.-, Wijsvinger ƒ150.-, Elke andere vinger ƒ50.-, Arm- of Beenbreuk ƒ30.-,
ongeschiktheid ƒ2000.-, Overlijden ƒ600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400 -, Verlies Duim ƒ75.-, Verlies Wijsvinger ƒ75.-, Verlies andere vinger ƒ30.-.
het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN.
Onderwijs in Duitsche litera
tuur aan Nederlandsche
leerlingen.
Openbare les door Dr. G. Ras.
Dr. G. Ras, leeraar aan het gymnasium al
hier, is zooals wij meldden, onlangs benoemd
tot privaat-docent in de didactiek en metho
dologie der Duitsche taal- en letterkunde
aan de Universiteit van Amsterdam.
Dr. Ras is Dinsdagmiddag zijn werkzaam
heden aan de Amsterdamsche Hoogeschool
begonnen met een openbare les over het on
derwerp: „Het onderwijs in de Duitsche li
teratuur aan Nederlandsche leerlingen: doel-
steling en moeilijkheden".
Dr. G. Ras.
De leeraar in het Duitsch, zoo zette spr.
uiteen, ziet zich voor een vierledige taak ge
plaatst. Hij heeft te zorgen voor een behoor
lijken grammaticalen grondslag, hij moet
loeren vertalen in en uit de moedertaal, hij
heeft te zorgen, dat zijn leerlingen een goede
uitspraak hebben en zich «enigermate in het
Duitsch kunnen uitdrukken, en tenslotte
heeft hij literatuur-onderwijs te geven.
Willen wij, aldus spr., onzen leerlingen
werkelijk Duitsch leeren, dan blijft er voor
literatuuronderwijs maar een zeer beperkte
tijd over.
Literatuur is voor alles een deel van de
geschiedenis van den menschelijken geest. In
de literatuur manifesteert zich de mensch
in zijn zoeken en streven, in zijn worsteling
wat de groote levensprobleem, die voor alle
tijden wat ook veranderen moge dezelf
de blijven. Volgens Goethe is het leeren ken
nen van het andere, het vreemde, het groote
middel, niet alleen om haat en chauvinisme
te verjagen, maar ook om de eigen natio
nale cultuur door geestelijk contact te ver-
frisschen en te versterken.
In dit laatste ligt .ook de groote vormende
waarde, die het onderwijs in de Duitsche li
teratuur voor Nederlandsche leerlingen heb
ben kan.
Het is niet zoo eenvoudig, literatuuronder
wijs te geven, dat inderdaad vormende waar
de heeft. Het moet niet voor een belangrijk
deel bestaan uit het van buiten leeren van
namen van dichters, titels van werken, in
houd van bepaalde boeken enz. Ongetwijfeld
is al dat schoons examineerbaar, maar met
literatuur als zoodanig heeft het weinig te
maken. In het algemeen late men uit een
zéér kort dictaat of uit een of andere litera
tuurgeschiedenis slechts idatgene memoree-
ren, wat ook inderdaad door lectuur en be
spreking voor den leerling is gaan leven.
Door anders te handelen loopt de leeraar het
gevaar, bij zijn leerlingen den waan te wek
ken, dat zij aardig van de Duitsche litera
tuur op de hoogte zijn en er wordt, aldus spr.,
in onzen tijd al genoeg „Bildungsschwindel"
gepleegd, dan dat wij niet alles zouden doen
om het inzicht te wekken, dat men inder
daad slechts bezit, wat men ernstig gelezen
heeft.
Juist beginnende docenten hebben vaak de
neiging college te geven. De leerling luistert
misschien naar al die schoone woorden, maar
't blijkt kost,-die voor hem onverteerbaar is.
De docent hoorde zich zelf, wellicht met
groote voldoening', en de leerling meende te
hooren, maar verstond niets.
Spr. verwerpt voor het onderwijs de bio
grafische behandeling niet. Zij moet echter
met mate worden toegepast, en vooral dienen
als middel om te komen tot een karakteri
seering van den dichter en zijn verhouding-
tot zijn tijd.
In plaats van behandeling der gehééle li
teratuurgeschiedenis, die slechts schijnken
nis geeft, geeft dr. Ras de voorkeur aan een
bespreking van „capita selecta". Hoezeer het
te betreuren valt, veel schoons uit de oudere
literatuurgeschiedenis niet dan terloops te
kunnen bespreken, men zal zich moeten be
palen tot een behandeling van de meest re
presentatieve werken uit de Duitsche litera
tuur van Lessing tot heden en dus een keuze
van de lectuur moeten doen zoowel uit het
verleden als het heden.
Wellicht het dankbaarste deel van ons
werk., zoo vervolgde spr* ie het behandelen
(Bij een contröle op de verlichting
van auto's, werden te Leeuwarden
30 wagens goedgekeurd, terwijl 60
niet aan de eischen voldeden.)
Aangezien er een verplichting
Voor den stand der lampen geldt,
Wordt nu ook eens de verlichting
Extra in het licht gesteld.
Men is aan het controleeren,
Dat 's geen zaak van licht gewicht,
Licht kan z' in gevaar verkeeren,
Daarom worde zij belicht.
Men moet veilig autorijden,
Elke automobilist,
Zij in deez' verlichte tijden
Een lichtzinnig lampenist.
Licht beschouwt hij licht uitsluitend
In het licht van eigen zicht,
En houdt zich maar rustig buiten 't
Ander lichtpunt van gewicht.
Licht gebeuren ongelukken,
Als het lichtbeeld niet goed staat
En dan zit hij met de stukken,
Als belichtend resultaat.
Niet te lichtgeloovig reeknen,
Dat het licht wel goed zal zijn,
Al te licht kan 't scha beteeknen,
Licht is immers enkel schijn.
Laat uw licht dus hierop schijnen,
't Brengt uzelf alleen profijt,
Want de zorg kan eerst verdwijnen,
Als ge steeds „lichtvaardig" rijdt.
P. GASUS.
van het Duitsche proza uit de 20e eeuw, om
dat dit beantwoordt aan een behoefte van
de Ijeugd, die de problemen van zichzelf en
van haar tijd in deze literatuur zoekt. Hier
is het de taak van den leeraar, leiding te
geven.
Bij ons lezen moet alle oppervlakkigheid
vermeden worden; de leeraar heeft zich te
overtuigen, dat het gelezene ook ten volle
begrepen is, al behoeft hij van de leesles
daarom nog geen vertaalles te maken.
Dr. Ras zeide voorts, dat de leeraar in
contact blijft met de wetenschap; eigen stu
die blijft noodig.
Tenslotte maakte spr. eenige opmerkingen
over de te bereiken resultaten. Men zij daar
bij niet te gauw ontmoedigd. In ieder geval
kan belangstelling gewekt worden voor het
beste, wat de Duitsche literatuur aan schoon
heid en menschelijkheid heeft voortgebracht.
Met de gebruikelijke toespraken eindigde
spr. zijn rede.
Deze openbare les werd bijgewoond door
een zeer groot aantal belangstellenden van
wie wij noemen: de Amsterdamsche wethou
der, de heer Broekman, het lid van Ged.
Staten van Noord-Holland, de heer Ed. Po
lak, de Inspecteur van het Gymnasiaal on
derwijs, de heer G. Bolkestein, mr. Briët,
vice-voorzitter van de Amsterdamsche recht
bank, namens curatoren der Amsterdamsche
Universiteit, de hoogleeraren Prof. K. R.
Gallas, Prof. M. Valkhoff, Prof. Ir. J. van
Dam, Prof. J. H. Scholte, Prof. D. Cohen,
Prof. A. A. Verdenius, Prof. Stomps, de oud
hoogleer aar Prof. Swaen; Dr. C. Spoelder,
rector van het Haarlemsche gynasium en
zeer vele leeraren, aan die onderwijsinrich
ting verbonden; Ir. M. Voorzanger, directeur
der H.B.C. A; Dr. W. van den Berg, directeur
der le H.B.S. IB en mej. J. Berdenis van Ber-
lekom, oud-directrice der Middelbare School
voor Meisjes te Haarlem, allen alhier; Dr.
Schepman, directeur der firma Wolters, te
Groningen en de heer H. D. Tjeenk Willink,
alhier.
Winkelsluiting.
Ontheffing in de St. Nicolaasweek.
Op de werkdagen, gelegen in het tijdvak van
25 November tot en met 5 December mogen
alle winkels tot 10 uur nam. voor het publiek
geopend zijn.
Ontheffing der winkelsluiting.
Van 4 tot 7 Januari.
's-GRAVENHAGE. 24 November.
Naar wij vernemen heeft de minister
van Handel, Nijverheid en Scheep
vaart m verband met het huwelijk
van Prinses Juliana en Prins Bernhard
van Lippe-Biesterfeld, burgemeester
en wethouders van alle gemeenten ge
machtigd, een al dan niet voorwaar
delijke ontheffing van de winkelslui
tingswet te verleenen voor het tijdvak
van 4 tot en met 7 Januari 1937.
Verbouw van tarwe weer vrij.
De Regeeringspersdienst meldt:
Aangezien de prijsverhooging tus-
schen de tarwe en de andere akker
bouwgewassen thans zoodanig is, dat
de beperking van den verbouw van
tarwe tot ten hoogste 1 3 van de ge-
lieele oppervlakte bouwland zooals
voorgeschreven in artikel 2, lid 1, van
de Crisistarwebeschikking 1936
niet meer noodzakelijk is, wordt hier
mede ter algemegne kennis gebracht,
dat deze beperking is opgeheven»
Zware brand in Amsterdam's
hoofdstraat.
De zaak Perry en Co. vrijwel
uitgebrand.
Vuurzee in den vroegen morgen.
mogen gezien worden,
maar zij zijn gemaakt
Voor het Nationaal
Huwelijksgeschenk.
Achtste verantwoording van bij ons blad
ingekomen giften.
Mej. A. H. 1.—: Wed. J. L. 0.50; N. N. 0.25;
G. H. K. ƒ1.—; de K. W. ƒ2.50; A. D. F. Jr.
ƒ0.10; Ir. W. M. V. 1.—T. B. ƒ0.50; Mej. M.
A. J. P. ƒ2.50; A. A. ƒ2.50; F. S. ƒ0.50; K. H.
C. W. v. d. V. 2.50; de W. 1.—; Fam. D. 2.-;
J. V. D. 2.—; A. M. 1.—; C. J. H. S. 0.50.
Extra uitvoerrecht in Indië.
Heden ingegaan.
BATAVIA, 24 November. De
ordonnantie op het extra-uitvoer
recht van 2 pet. is afgekondigd.
Aneta)
(Zooals bekend, wordt deze ordonnantie op
den dag na afkondiging van kracht.)
AMSTERDAM, 25 November. Mid
den in den drukken St. Nicolaas-tijd
terwijl het huis boordevol voorraden
lag, is de bekende galanterieën zaak
Perry en Co, in de Kalverstraat door
een zwaren brand geteisterd, die een
enorme verwoesting heeft aange
richt.
Des morgens te half zeven zagen twee sur-
veilleerende agenten boven het dak rook
wolken en alarmeerden oogenbliklcelijk de
brandweer. Toen deze ter plaatse was aange
komen, was terstond duidelijk, dat de brand
ernstig zou zijn. Het bleek, dat in het ach
terste gedeelte van het huis, waar het grenst
aan het perceel van de buitenlandsche bank-
vereeniging aan het Rokin, een trap in brand
stond en wel van onderen tot boven. Er was
reeds een gat in het dak gebrand, zoodat de
brandende trap als een zuigende schoorsteen
werkte. Bovendien bleken de vlammen een
deel van de eerste en tweede verdieping te
hebben aangetast.
De winkelzaak grenst aan den eenen kant
aan de Kleine Kapelsteeg en aan den an
deren kant aan de zaak van Schraeter en
Bahlmann. De brandweer legde slangen aan
alle zijden, waar het gebouw bereikbaar was.
in de KleineKapelsteeg door een zij-ingang,
door den hoofdingang aan de Kalverstraat,
en door de gebouwen van de Buitenlandsche
Bankvereeniging. Met een mechanische lad
der hield men het vuur aan de voorzijde in
bedwang.
Het bleek niet mogelijk het vuur te
beperken tot het achtergedeelte van
het huis. Ofschoon de brandweer haar
groot materiaal had laten aanrukken,
begon omstreeks half acht het vuur
zich te vertoonen aan de voorzijde.
Onvermoeid richtten de spuitgasten
hun waterstralen naar de vensters
der eerste verdieping, waar een roode
vurugloed hing. Tegelijkertijd begon
nen zwarte rookwolken op te stijgen
uit de vensters der bovenste verdie
ping.
Plotseling verschenen vlammen aan
de daklijst aan de voorzijde en brand
de ook hier de kap door. Het vuur
kreeg dardoor nieuwe kracht en met
geweldig geraas strotten de ruiten en
de kozijnen op de Kalverstraat. Het
werd nu duidelijk, dat er weinig te
redden zou zijn.
Even na achten had het vuur zijn hoogte
punt bereikt. Langzaam maar zeker begon de
brandweer terrein te winnen. In het Rokin
was de Jan van der Heyde, de drijvende mo
torspuit, aangekomen en hielp mede om een
grooten watervloed in de vuurzee te werpen.
Het tramverkeer kon doorgang vinden, dank
zij de slangenbruggen, welke op de tramrails
Een hevige brand heelt hedenmorgen in de vioegte gcv.uea in ;iel winkelpand
van de firma Perry in de Kalverstraat te Amsterdam. De brandweer tijdens het
blusschingswerk.
Het woord is aan....
Voltaire:
Het overbodige, een heel
noodzakelijk iets.
over de slangen waren gelegd. In de Kalver
straat zelf werd een tweede mechanische lad
der opgesteld.
Tegen half negen begon de brandweer een
grootsch opgezet offensief. Stoutmoedige
brandweerlieden drongen door tot in de eerste
verdieping. Spoedig werd de uitwerking zicht
baar, doordat de vlammen verminderen en de
rook lichter van kleur werd.
Geweldige verwoesting.
Te ruim half tien was het mogelijk
een overzicht van de verwoesting te
krijgen. Het gelijkstraatsche gedeelte
is een ruïne. De vele fraaie artikelen
op de toonbanken zijn weggebrand of
onherkenbaar zwartgebrand. Voor een
groot bedrag aan voorraden is ver
loren gegaan. De étalages zijn niet
uitgebrand maar kregen behalve
brandschade ernstige waterschade.
Ook de bovenverdiepingen zijn in
ruïnes veranderd. Het dak vertoont
groote gaten
De directeuren van Perry en Co., die bij
den brand als machtelooze toeschouwers aan
wezig waren, waren verslagen over dezen
tegenslag. Gedurende het heele jaar werken
directie en leveranciers om juist in den St.
Nicolaastijd een zoo groot mogelijken voorraad
te kunnen omzetten en het geheele bedrijf
is dan ook er op ingericht, om in de laatste
weken van November en de eerste week van
December aan een groote vraag te voldoen. De
brand komt voor een zaak als Perry en Co wel
op een zeer ongelegen tijdstip. In de boven
verdieping, welke is uitgebrand, lagen groote
voorraden, welke ook bestemd waren voor de
negen filialen van de zaak, zoodat ook deze
door den brand gedupeerd zijn.
De zaak was verzekerd, ook tegen bedrijfs
schade.
Ned. Herv. Kerk.
Dinsdag heeft in de Groote Kerk de verkie
zing van gemachtigden voor het Kiescollege
der Ned. Herv. Kerk plaats gehad. Gekozen
werden:
A. J, Kloek, C. J. van dei* Kraats, P. Ligten-
berg, Dr. P. van Paassen, J. Piso, W. Ree, K.
Roosjen, W. C. Serné, H. J. Tjaden, Jb. Ver
meer, Joh. Visser, mej. P. C. G. de Vries, Ds. C.
J. van Paassen, D. Andrea, mej. A. J. Berman,
F, Ch. H. Braining, F, van Diggelen, E. yan
Dijk, M. Eeftinck Schattenkerk, H. W. J. der
Engelse, A. J. Franken, M. J. Hart, mevr. L. A.
HartmanCramer, L. van de Kerk, Mr. A.
Wensing.
bij
Jac. van ^töfeert - Gierstr. 20
(Adv. Ingez. Med.)
Duitschland zou gedreigd hebben de betrek
kingen met Rusland te verbreken.
pag. 4
Marx d'Ormoy volgt Salengro op als Fransch
minister van binnenlandsche zaken.
pag. 4
De strijd om Madrid: gevechten in de uni-
versiteitswijk duren voort.
pag. 4
De toekenning van den Nobelprijs voor den
Vrede aan Von Ossietzky heeft in Duitsch
land tot scherpe commentaren aanleiding
gegeven.
pag. 4
De regeering wil de Java-suikerindustrie
steunen.
pag 3
De spoorwegen zullen Dieselmechanische
spoorwagens in dienst stellen,
pag. 3
De verdenkingen tegen de huishoudster te
Merkelbach worden sterker.
pag 3
De Tweede Kamer heeft de Justitiebegrooting
aangenomen.
pag. 12
Voor de Raad voor de Scheepvaart is liet ver
gaan van de SCH 68 en SCH 179 behandeld.
pag. 10
ARTIKELEN ENZ.
Van onzen Geneefschen correspondent: De
Volkenbond en de Spaansclie burgeroorlog.
pag. 4
Van onzen Londenschen correspondent: De
Nederlanden.
pag. 10
Mr. E. Elias: De ouderdom en Sinterklaas.
J. H. de Bois: Haarlem's Kunstbezit.
K. de Jong: Concert der H. O. V.
H. D. Vertelling: De prachtige auto's.
Schaakrubriek.
pag. 3
3
2
pag. 6
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op pag 11,
