BOTERLETTERS
FRANKEN
HET CRISISJAAR 1935.
klei n en groot
In moeilijke tijden
Viert Sint Nicolaas
De Oceaan te
IJmuiden.
54e Jaargang No. 16395
Verschijnt dageliiKs. hehalve op Zon- en Feestdagen
Woensdag 2 December 1936
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V.
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTEN: per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10, per 3 maanden
3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. 0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05, p. maand f 0.22, p. 3 mnd. 0.65, franco p. post 0.7254.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos-: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij10132,12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
Bijkantoor: Soendaplein 37, Haarlem-Noord, Telefoon 12230.
ADVERTENTIëN 15 regels 1.75, elke regel meer f 0.35. Reclames
ƒ0.60 per regeL Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag en
aanbod 1—4 regels f 0.60. elke regel meer ƒ0.15. Onze Groentjes zie
hoofd rubriek.
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange on
Idem voor Abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad: Levenslange
Alles indier
geschiktheid 600.-, Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400.-, Duim ƒ250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger 50.-, Arm- of Beenbreuk 30.-,
ongeschiktheid ƒ2000.-, Overlijden f600.-. Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400.-, Verlies Duim ƒ75.-. Verlies Wijsvinger ƒ75.-. Verlies andere vinger ƒ30.-.
het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN.
HAARLEM, 2 December.
Eenheid in Amerika.
Er wordt sterk gestreefd naar eenheid in
Noord- en Zuid-Amerika: eenheid op politiek
en economisch gebied beide. De éénentwintig
staten van het Westelijk halfrond houden
een Panamerikaansche conferentie in Buenos
Aires, de indrukwekkende hoofdstad van Ar
gentinië en een hunner gastheeren is Saave-
dra Lamas, de Argentijnsche minister van
Buitenlandsche Zaken, aan wien pas de No
belprijs 1936 voor den Vrede is toegewezen.
Het is wel kenmerkend voor dezen tijd, dat
een Europeesch parlement (het Noorsche
Storting) den Vredesprijs 1936 aan -een Zuid-
Amerikaan heeft moeten toekennen, en dan
nog wel voor arbeid, in zijn staatsfunctie ver
richt. yroeger zou zulk een geval ondenkbaar
zijn geweest, want Europa hief den fakkel
der beschaving en Zuid-Amerika gold als een
achterland vol primitieve revolutiemakers. Nu
komt men daar bijeen en stelt de president
der Vereen igde Staten, Franklin Roosevelt, in
de bijeenkomst der Panamerikanen de vraag:
„Kunnen wij republieken van de Nieuwe We
reld ertoe bijdragen de catastrofe, welke een
nieuwe oorlog zou teweegbrengen, in de Oude
Wereld te voorkomen?" Hij meent dat de Nieu
we Wereld er inderdaad toe kan bijdragen, de
Oude van den ondergang te redden. Als wij
dat lezen kan het ons alleen maar verheugen.
Hoeveel menschen in Europa hebben er ver
trouwen in, dat Europa's eigen staatslieden bij
machte zullen zijn Europa van de catastrofe
te redden? Wat hebben zij op het gebied van
Europeesche eenheid en samenwerking ge
presteerd, terwijl Japan steeds sterker en
expansiever in zijn neigingen wordt en de
staatslieden van een werelddeel, dat veel
grooter en veel bronnen-rijker dan Europa
is. zich in Buenos Aires aaneensluiten?
Natuurlijk heeft president Roosevelt erkend
dat een Europeesche oorlogsramp ook voor
Amerika groote nadeelen zou opleveren. Al
licht. Wij zijn een prachtig afzetgebied voor
Amerika. Maar dat machtige werelddeel heeft
grooter welvaartsbronnen dan wij, heeft veel
grooter mogelijkheden dan wij en streeft thans
een eenheid na die bij ons niet meer denk
baar schijnt. Bij ons in Europa maakt men
ruzie, houdt dreigende redevoeringen tegen
elkaar, bewapent zich als dollen en lacht
sceptisch om zooiets als Europeesche toenade
ring en bevordering van den vrede.
In Amerika zijn ze slimmer.
Straks zullen we in Europa moeten gaan
erkennen dat ze beschaafder en humaner ge
worden zijn ook.
Ja, deze Pan-Amerikaansche conferentie
werpt een schel licht op hetgeen er van Euro
pa geworden is!
Het heeft weinig zin, de schuld daarvan aan
één of twee of drie of vier staten te geven.
Het Europeesche gehéél heeft sinds 1918 ver
keerd gefunctioneerd. Het heeft zijn kans ge
had om een anderen weg in te slaan en dat
merkwaardigerwijze door toedoen van een
vroegeren Amerikaanschen president: Wood-
row Wilson, den schepper van het Volken
bondspact. En een aantal Europeanen, met
nieuw inzicht bezield, heeft gepoogd Europa
dien weg te doen gaan. Maar van den aan
vang af is deze groep „nieuwlichters" over
schreeuwd. Het tijdelijke voordeel dat zij wis
ten te behalen, is na 1931 teniet gegaan. De
geest van Locarno is dood, de Ontwapenings
conferentie is dood, de Economische Confe
rentie was een doodgeboren kindje. En de
nieuwlichters die geen oorlog, geen stomme
vernietiging en afbraak meer willen en besef
fen dat er stug gewerkt moet worden om
zooiets te bereiken, worden verdacht van
bolsjewisme" en hoonend als „idealisten" be
stempeld. Want „idealist" is in het tegenwoor
dige Europa een hoonende benaming gewor
den. Dat is in een vroeger Europa wel héél
anders geweest. Wat moet men in Amerika, in
Azië, ja ook in Afrika en Australië wel den
ken van een cultuur, die zoo is afgezakt en
die bewapening en autarkie tot haar levens
idealen schijnt te hebben gemaakt?
„Laat geen man en geen vrouw ooit ver
geten, dat er aan een oorlog geen voordeel
te behalen valt", heeft president Roosevelt te
Buenos Aires gezegd.
Ja, daar zullen de Zuid- en Noord-Amerika
nen wel naar luisteren. Maar de Europeanen?
Ze zullen zeggen dat het „idealisme" is. Dat is
weliswaar onzin, maar niets heeft tegenwoor
dig in Europa grooter succes dan juist dit
soort onzin.
Aan h$t succes van de Panamerikaansche
conferentie valt niet te wijfelen.
Op de mogelijkheid van een Paneuropeesche
conferentie valt.ho ho, daar zou ik haast
idealist wezen.
En op de kans, dat Buenos Aires iets doet
dat ertoe bijdraagt om Europa van de ineen
storting te redden moeten we maar hopen.
Dat uit Zuid-Amerika het licht des Vredes
ons bestrale!
De tijden zijn wel veranderd. R. P.
Voor het misdeelde kind.
(Aan de "postkantoren zijn weer1
de zegels voor het misdeelde kind
verkrijgbaar, nu voor het der
tiende jaar in successie.)
Reeds twaalf maal hebt u het meegedaan,
Het wordt de dertiende keer al nu,
U hebt het wel in de krant zien staan,
Men doet opnieuw een beroep op u.
De zegels liggen in groot getal,
Alweer op de postkantoren klaar,
En men verwacht daar in elk geval
Gelijk succes als het vorig jaar.
Want voor het misdeelde kind nietwaar,
Wordt nooit vergeefs een beroep gedaan,
Dat roert in allen een teere snaar,
Die bede kunnen wij niet weerstaan.
Wat centen van u en wat van mij.
Dat is nog een zeer gering bedrag,
Maar vele duizenden nog daarbij,
Vormt een totaal dat er wezen mag.
Ik weet het, kindervriendin en -vrind,
De dertiende maal is het nu al,
Welaan, maak voor het misdeelde kind,
Die dertien tot een geluksgetal.
Van den prins geen kwaad,
zoudt U den verkeerden winkel in kunnen
loopen, terwijl U op 't pleintje moest zijn, in
de Klompencentrale voor nuttige en practische
huishoudelijke artikelen.
Reitzstr. 1, Dr. Leydsstr. 10, Telef. 11784.
(Adv. Ingez. Med.)
Zij, die een hekel aan winterfeenen
hebben, koopen zoo snel mogelijk
een paar wollen sokken bij
KAAN Gen. Cronjéstraat 129
(Adv. Ingez. Med.)
Nog geen uitspraak van den
Bioscoopbond.
De behandeling van het beroep van den
heer G. Canis door het hoofdbestuur van
den bioscoopbond heeft nog niet tot een uit
spraak geleid.
Naar ons werd medegedeeld, zal die uit
spraak pas tegen het einde dezer week be
kend worden.
Voor het Nationaal
Huwelijksgeschenk.
Negende verantwoording van bij ons blad
ingekomen giften,
v. H. f 1.50; R. d. L. f 2.50; A. Z. f 1; J.
A. L.-K. S. f 5; G. B. f 2.50; J. C. O. f 1;
NN. f 1; iMevr. A. B. f 0.50; J. M te Heem
stede f 0.50; Dr. C. J. f 5; A. D. f 1; mevr.
B. f 1; Fam. F. f 2; J. V. Hst. f 2.50; A. K.
v. O. f 1; C. D. f 0.25; I. C. A. 1; J. C. f 1;
Mej. H. I. G. P. f 1; J. M. f 1.
Het huwelijk der Prinses.
En de Haarlemsche Kerstvacanties.
De vacanties op de Haarlemsche H.B.Scho-
len en het Gymnasium loopen gewoonlijk
van 19 December tot 4 Januari. Omdat de
feestdagen ter gelegenheid van het huwelijk
van Prinses Juliana en Prins Bernhard na
4 Januari vallen is door het gemeentebe
stuur besloten dezen keer
de vacanties voor de Hoogere Bur
ger Scholen, het Gymnasium en de
UX.O. scholen te bepalen van 23 De
cember tot 11 Januari.
Er is nog geen beslissing genomen over
het tijdstip van de vacanties voor het lager
onderwijs, maar het is vrij zeker dat die ook
zoo gesteld zullen worden, dat de feestda
gen daarin vallen.
De werkloosheid te Haarlem.
Een op- en neergaan.
De vorige week deelden wij het belangrijke
feit mede, dat Haarlem wat het aantal werk-
loozen betreft in de week van 16 tot 21 No
vember voor het eerst 4 onder het aantal van
het vorige jaar is geweest. (Er is een tijd ge
weest, dat wij er 1100 boven waren).
In de laatste week, 23—28 November, zijn
wij weer iets naar boven geloopen. Het aan
tal is nu 6626 of 7 meer dan een jaar geleden.
Het verloop in deze week laat zich
evenwel gunstig aanzien. Verleden
jaar gingen wij er in dezelfde week
ruim 100 naar boven, terwijl er nu
grond is om te verwachten dat die
stijging zal uitblijven. Dan zouden wij
dus niet alleen het kleine nadeel van
de vorige week inhalen, maar boven
dien nog een belangrijke winst boeken.
De aantallen waren nu en vorige jaren:
1936 1935 1934 1933
Eind November 6626 6619 5706 4823
Hoe Haarlem de eindjes aan elkaar knoopte.
Bijzonderheden over de
Gemeente-Rekening.
Ee.nige maanden geleden deelden wij reeds
mede, dat de Haarlemsche iGemeentereke-
ning over 1935 zou sluiten met een batig
saldo van ruim f 10.000. Dat wij toen goed
ingelicht waren blijkt wel uit het feit dat
nu de rekening is afgesloten, er een over
schot is van iets meer dan f 11.000.
Het klinkt mooi zelfs in een zwaar crisis
jaar want dat was 1935! met een batig
saldo te sluiten, ook al is dat dan ook klein,
zelfs nog iets kleiner dan het saldo van 1933,
waarmede de begrooting voor 1935 opende,
want dit was f 17.698.
Maar als wij de cijfers van de Rekening
van 1935 nader bezien, dan is het duidelijk,
dat de wethouder van financiën veel zorgen
heeft gehad om de Rekening sluitend te ma
ken. Het geheele college van B. en W. was
daarvan doordrongen, zoodat steeds ge
streefd werd naar de meest-mogelijke zui
nigheid. Er was inderdaad stuurmanswijs
heid voor noodig om het gemeenteschip door
de crisisbranding te loodsen.
Dit eindresultaat, een sluitende rekening
over 1935 moest worden bereikt, want an
ders zou immers de begrooting van 1937
moeten beginnen met het dekken van een
tekort van 1935 en het stond reeds lang
vast, dat 1937 genoeg aan eigen zorgen zou
hebben. Indien 1937 beginnen moest met
een tekort van enkele tonnen van 1935
daarop wezen de cijfers aanvankelijk dan
zou het nóg moeilijker geworden zijn.
Als wij de begrooting en de rekening van
1935 .met elkaar vergelijken, dan is het niet
moeilijk aan te toonen, dat 1935 heel wat
tegenvallers heeft gehad, waarvoor dekking
gezocht moest worden. Wij hebben nog eens
verschillende suppletoire begrootingen nage
plozen, waaruit ons bleek,
DE BEROEMDE
verkrijgbaar bij den bezorger
of in onze filialen
FRANKEN's Broodfabrieken
HAARLEM, HEEMSTEDE, BLOF.MENDAAL.
(Adv. Ingez. Med.)
moeten de weinige
feestdagen dubbel in
eere worden gehouden
als feestdag voor
dat de tegenvallers over 1935 niet
minder dan f 633.600 bedragen heb
ben, waarvoor dus alsnog dekking
gezocht moest worden.
Deze dekking werd gevonden door de vol
gende maatregelen:
f 50.000 overheveling uit het Reservefonds
voor bijzondere doeleinden.
f 100.000 verlaging van de uitgaven voor de
Annexatie, door een gedeelte van de kosten
daarvan te verschuiven naar latere jaren.
De verlaging van den post van f 198.374
voor storting in het gemeentelijk pensioen
fonds tot gedeeltelijke wegwerking van het
wetenschappelijk tekort met niet minder dan
f 193.600. Het voornemen as in latere jaren
meer beschikbaar te stellen tot vereffening
van dit tekort.
Overbrenging van f 290.000 van het batig
saldo van 1934 (dat feitelijk bestemd was
om ten goede te komen aan 1936) naar den
dienst van 1935.
Door een gedeelte van deze dekkingsmaat
regelen worden de latere jaren dus zwaarder
belast. Daaraan was evenwel geen ontkomen
in verband met de zware eischen die het
crisisjaar aan onze financiën stelde. Boven
dien wordt de verwachting gekoesterd, dat
in de naaste toekomst eenige verbetering
zal intreden waarvan ook de gemeentefinan-
ciën zullen profiteeren, zoodat het dan ook
mogelijk zal zijn die -zwaardere lasten te
dragen.
Dat er in den loop van 1935 geregeld een
kloof gaapte tusschen inkomsten en uitga
ven was voor een groot deel een gevolg van
de ontzettende offers die noodig waren voor
de uitkeering aan werkloozen.
Aan werkloozensteun is in 1935 f 275.000
meer uitgegeven dan geraamd werd. Het rijk
heeft daarin ongeveer f 150.000 bijgedragen,
maar voor de gemeente bleef toch f 125.000.
Bovendien moest de gemeente voor Armen
zorg f 2.226.850 opbrengen, terwijl „slechts"
f 1.917.600 geraamd was.
De gemeente moest dus voor Werk
loozensteun en Armenzorg in 1935
alleen reeds f 430.000 meer opbren
gen dan aanvankelijk begroot kon
worden.
Natuurlijk heeft de crisis ook haar invloed
doen gelden op verschillende andere ontvang
sten en uitgaven der gemeente. De kosten voor
ziekenverpleging zijn, gestegen, de ontvangsten
aan havengelden zijn gedaald. Enzoovoort.
Over de 'belastingontvangsten in. 1935 kan de
gemeente niet ontevreden zijn, want in het
algemeen zijn de geraamde bedragen binnen
gekomen.
De winst van de Gasfabriek is sterk
gedaald. Aanvankelijk was die op
f t '.000 geraamd, maar die is niet
minder dan f 145.000 beneden de
raming gebleven.
Ook dit is een gevolg van de crisis.
Een tegenvaller was ook, dat de gemeente
in 1935 voor drie jaren tegelijk moest afreke
nen met de bijzondere scholen. Daardoor werd
de rekening van 1935 belast met 1 y2 ton ach
terstallige onderwijsuitgaven. Dit is dan ook de
aanleiding geweest om een belangrijk deel van
het batig saldo van 1934 over te brengen naar
de rekening van 1935, want feitelijk hadden
die V/z ton verrekend moeten zijn in 1933 en
1934.
Het Reservefonds voor bijzondere doelein
den was op 31 Dec. 1935 nog slechts f 82.211,67
sterk. Zooals men weet is bij het sluitend ma
ken van de begrooting voor 1936 nog over een
klein bedrag van het fonds beschikt, zoodat
dit wel geducht aan het slinken is.
Wanneer wij dus de balans over 1935
zuiver willen opmaken, dan moeten wij
de VA ton die aan achterstallige vor
deringen van bijzondere scholen be
taald is laten wegvallen voor een ge
lijk bedrag als deel van de f 290.000
batig saldo van 1934. Dan komt het dus
wat de groote posten aangaat zoo te
staan, dat aan werkloozensteun en ar
menzorg f 430.000 meer betaald is dan
de raming bedroeg, terwijl f 145.000
minder winst van de gasfabriek ge
komen is. Tezamen dus f 575.000. De
extra dekking bepaalt zich tot f 633.000
min f 150.000 is f 483.000, waaruit dus
blijkt dat op de overige inkomsten en
uitgaven nog meer dan een ton bezui
nigd is.
De winsten der bedrijven hebben bedragen:
Raming. Rekenine
Gasfabriek 387.000 242.500
Electr iciteitsbedrij f 944.100 905 500
Waterleiding 84.900 86.200
Slachthuis 64.500 89.300
Totaal 1.480.500 1.323.500
In totaal is uit de bedrijven dus f 157.000 min
der winst voor de gemeente gekomen. Ook het
electriciteitsbedrijf leverde bijna f38.600 min
der dan geraamd. Bij de oorspronkelijke be
grooting was de winst van de gasfabriek nog
geraamd op f 645.800, maar daarop hebben B.
en W. bij de indiening van de memorie van
antwoord f 258.800 laten vallen in verband
met de ingevoerde belangrijke gasprijsverla-
ging. De overgebleven winst is toen evenwel
toch nog te hoog getaxeerd.
Het Slachthuis heeft ongeveer f 25.000 meer
winst opgeleverd dan geraamd was. Er is nu
f 89.300 uitgekomen, maar 1932 leverde nog
f125.000 winst.
De nadeelige saldi van de bedrijven die aan
de gemeente geld kosten zijn:
Raming Rekening
Reiniging 351.011 345.000
Ontsmetingsdienst 3.419 4.900
Bank van Leening 3.821 4.800
Woningbedrijf 214.439 225.800
Keuringsdienst 10.000 9.800
Stortings- en Ophaal
dienst 2.600 2.500
583.290 592.800 j
Deze bedrijven hebben dus bijna f 10.000 meer
aan de gemeente gekost.
Het woord is aan.
Logau:
Vaak brengt een korte
spreuk meer nut dan een
dik boek.
Sleepboot door bureau Wijsmuller
gecharterd.
In najaar 1937 een nieuwe
grootere sleepboot.
In aansluiting op het bericht dat
het bureau Wijsmuller in de haven
van IJmuiden een sterke zeesleepboot
in station zal leggen, welke in staat is
ook bij het slechtste weer eventueele
hulp aan in moeilijkheden verkee-
rende schepen te verleenen, kan wor
den medegedeeld, dat deze sleepboot
de „Oceaan" is van de firma Doek-
sen op Terschelling. Het bureau Wijs
muller heeft deze sleepboot in char
ter genomen.
Wij vernemen voorts, dat het in de
bedoeling ligt de „Oceaan" in het
najaar van 1937 door een nieuwe
grootere sleepboot te doen vervan
gen. Een opdracht voor den bouw van
een dergelijke boot is nog niet ge
geven.
Een Cadeautje voor de
Bafy Uwtyt St. Hicotaas
Jac. van Weert - Gierstr. 20
Telefoon 14651
(Adv. Ingez. Med.)
tiêt BêiêMêëilksiS
Een vredesboodschap van Roosevelt.
pag. 4
Het hooge commissariaat in Egypte wordt
ambassade.
pag. 4
De Britsche vlieger Mollison heeft zijn po
ging om het record Londen-Kaapstad te
breken, opgegeven.
pag. 4
De namen van de bruidsmeisjes en bruidsjon
kers bij het huwelijk van Prinses Juliana.
pag. 3
Ds. Weiter zal het vorstelijk huwelijk inze
genen.
De begrooting van buitenlandsche zaken is
door de Tweede Kamer goedgekeurd.
pag. 3
Hoe Haarlem in 1935 de eindjes bij elkaar
knoopte; bijzonderheden over de gemeen
terekening.
pag. 1
Wat de financieele commissie van Bloemen-
daal's raad over de gemeentebegrooting
zegt.
pag. 10
De storm heeft te Zandvoort erg huisge
houden.
pag. 10
Te IJmuiden is gisteren een Noorsch tank
schip op den Zuiderstrekdam geloopen; he
denmorgen is het schip weer vlot gebracht.
pag. 13
Provinciale Staten behandelen de begroo
ting.
pag. 6 en 2
ARTIKELEN. ENZ.
R. P.: Eenheid in Amerika.
pag. 1
Van onzen Berlijnschen correspondent: Het
Duitsche vierjarenplan.
pag. 4
W. A. P. Smit: De Haagsche St. Jacobskerk
en haar toren.
pag. 10
J. B. Schuil: Een vrouw en haar b •oer.
pag. 9
J. B. Schuil: Jongensboeken.
pag. 9
K. de Jong: Concert der H. O. V.
pag. 9
G. J. Kalt: Kunstavond Ver. v. Jong Her
vormden.
pag. 9
J. II. de Bois: Haarlem's Kunstbezit.
pag. 13
K. de Jong: Intern. Orde van goede Tempe
lieren.
pag. 2
H. D. Vertelling: Inbrekers.
pag. 6
Damrubriek.
pag 11
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op pag. 7.