BIJVOET
.WEERBERICHT
Laatste week
Bal
ans-
Opruiming
Restanten
Kunstzaa! Reeker.
VRIJDAG 22 JANUARI 1937
HAARLEM'S DAGBLAD
Electrisch koken.
Het P. E. N. heeft het woning-
tarief verlaagd.
Een „leskeuken".
Na verlaging van het vastrechtbedrag heeft
het P.E.N. voor aangeslotenen, die een elec
trisch kooktoestel in regelmatig gebruik ne
men ook den prijs van den stroom belangrijk
verlaagd en wel van 5 ct. op 3V2 ct. per K W.
Het P.E.N. gaat van de stelling uit dat bij
groeier afneming de prijs lager gesteld kan
worden en heeft om tot een grootei ver
bruik te komen de keuken nog meer dan tot
nog toe het geval was, ingeschakeld. Het tijd
stip van gebruik van kooktoestellen in de
verschillende gezinnen loopt zoo uiteen, dat de
netten aie in den regel voor de andere toepas
singen reeds ruim bemeten zijn, ook den
stroom voor de keuken, zonder dat verzwa
ring noodig is. kunnen voeren.
Het vorenstaande werd ons medegedeeld,
toen wij op informatie uitgingen om meer om
trent het nieuwe tarief te vernemen en zelf
kennis te maken -met de leskeuken, waarover
meer en meer gesproken wordt.
Mevr. Roersch, de aan het bedrijf verbon
den leerares in het electrisch koken, deelde
ons mede, dat het vastrechtbedrag van den
verbruiker die tot electrisch koken besluit
geen wijziging ondergaat en dat in dit geval
alle in de woning benoodigde stroom gele
verd wordt tegen 3'2 cent per K.W". Al het
meerder gebruik voor toepassingen,, die men
gaarne zou wenschen of die noodig zijn voor
reclamedoeleinden, kunnen dus tegen 3!2
cent worden afgenomen.
Gaat de verbruiker volgens dit tarief tot
electrisch koken over, dan "behaalt hij dus di
rect een voordeel op zijn bestaand verbruik.
Het stroomverbruik voor koken varieert
naar gelang van de grootte van het gezin van
800 tot 1200 KW. per jaar; zoodat de kosten
hiervoor f 28 tot f 42 per jaar bedragen.
Door toepassing van dit tarief kunnen de
verbruikers een stroomvoorziening krijgen,
die gelijk is aan die van Den Haag en Rot
terdam en beter dan van de meeste steden in
Nederland.
De geheimen van het electrisch koken
sommigen meenen omdat het maar zoo wei
nig kost. dat er geheimen aan verbonden
zijn (op een demonstratie werd eens ge
vraagd: :Zegt u het eens eerlijk, heeft u er
geen" foefje op gehad? zoo'n laag ge
bruik!") wórden in deze leskeuken ontsluierd,
waarin 4 fornuizen met toebehooren zijn op
gesteld. Voordrachten, gehouden voor groepen
van 30 dames, hebben aangetoond, dat er in
het geheel geen geheimen zijn en dat inte
gendeel geen kookmethode gemakkelijker is
dan de eiectrische. Verder wordt de aandacht
der dames natuurlijk gevestigd op de voor
deden, die aan het electrisch koken ver
bonden zijn. Het motto „Goed, goedkoop en
gemakkelijk" wordt hierbij uitgewerkt.
Dames, die iets extra's willen leeren kun
nen zich in kleine groepen aanmelden; zij
kunnen 3 tot 4 lessen ontvangen.
In het gebouw werd ons tevens de model
keuken getoond, welke bij het bouwen van
normale middenstandswoningen als voorbeeld
genomen kan worden; tevens zagen wij de
model-badkamer met kuip en een eenvoudige
douche-cel, beide natuurlijk met een elec
trisch heetwaterreservoir. Mevr. Roersch
maakte van de gelegenheid gebruik ons te
wijzen op de lage abonnementstarieven voor
deze reservoirs, waarvan er reeds 2500 in ge
bruik zijn.
Het succes der actie van het P.E.N.
„En mevrouw Roersch, hoe zijn nu de resul
taten van uw bemoeiingen?"
Er zijn thans circa 2600 eiectrische kook
sters in het leveringsgebied van het P.E.N. en
cit. aantal neemt den laatsten tijd met onge
veer 100 stuks per maand toe. De fornuizen
gaan naar alle oorden van ons gebied, dus niet
alleen in de directe omgeving van het hoofd
gebouw. Het bedrijf stimuleert den verkoop,
Kon armen niet boven haar
hoofd heffen.
Nu al ruim een jaar vrij van pijn.
Deze dame was nagenoeg hulpeloos door
martelende rheumatische pijnen in haar rug,
armen en beenen:
„De pijn in mijn armen en beenen was wer
kelijk ondragelijk, vooral in mijn armen ik
kon niet boven mijn hoofd reiken. Na twee
maanden besloot ik Kruschen Salts te gaan
probeeren en heb ik nu gedurende meer dan
één jaar niet het minste symptoom van rheu
matische pijnen gehad." Mevr. H. E.
Kruschen Salts spoort de afvoerorganen,
lever, nieren en ingewanden op geheel natuur
lijke wijze aan tot actievere werking, zoodat de
gevaarlijke afvalstoffen, als urinezuur e.d.,
welke maar al te vaak de oorzaak zijn van
rheumatische pijnen, snel en afdoende wor
den weggevoerd. Kruschen Salts is verkrijg
baar bij alle apothekers en erkende drogisten
a ƒ0.40, ƒ0.75 en ƒ1.60 per flacon. Let op. dat
op het etiket op de fiesch. zoowel als op de
buitenverpakking de naam Rowntree Handels
Mij., Amsterdam, voorkomt.
(Adv. Ingez. Med.)
maar het is nu zoo ver, dat de handel, dus in
stallateurs. grossiers en fabrikanten zich
rechtstreeks tot het publiek richten, dus
rechtstreeks zaken doen en dat het bedrijf in
vele gevallen alleen zorg heeft te dragen voor
de aansluiting van het fornuis.
Van bedrijfswege komt dan nog een de-
monstratrice bij de nieuwe kookster, om zoo
noodig aanwijzingen te geven.
Tegenwoordig vervoegen vele dames zich
bij het bedrijf, om inlichtingen omtrent keu
ken- en andere-toestellen te vragen; daar was
tot voor kort geen sprake van.
Nut voor het platteland.
Het is vooral het platteland, dat wij, zoo
voel ik het als huisvrouw, veel nut doen.
Mevrouw Roersch veegde er onmiddellijk
aan toe, dat de stadsdames in de aanschaf
fing van eiectrische keuken toestellen niet
achteiblijven.
Nu het 3'2-cents-tarief is ingevoerd kan het
electrisch koken niet anders dan voordeel
brengen, bij het ook nog geldend 5 en 2V2 ct.
tarief. Voor de laat-etenden is dat- niet altijd
het geval.
Hoe ver het electrisch koken reeds in som
mige plaatsen is doorgedrongen bleek uit het
feit., dat in Hoofddorp van de in totaal 900
verbruikers er 126 voorzien zijn van een eiec
trische keukeninstallatie dus 1 op 7. En wij
zijn nu pas begonnen, zeide mevr. Roersch.
„Stel voor", zeide zij negen jaar geleden
ben ik alleen begonnen, en nu word ik gehol
pen door een staf van 5 dames, over de pro
vincie verspreid.
Het begin was moeilijk en de dames ston
den onwennig tegenover het onbekende.
Maar ik was overtuigd, dat ik wat goeds
had te brengen aan de huisvrouw en het heele
gezin: verlichting van de veelomvattende
taak van de huisvrouw, goedkoopere en sma
kelijker bereiding der maaltijden, zindelijk
heid.
Nu is het zoo. dat iedere vrouw, die elec
trisch kookt, een propagandiste wordt in
eigen omgeving. Even moet men over de aan-
schaffingskosten heen en dan beteekenen de
stroomkosten weinig. Dat is voor een maal
tijd een quaestie van enkele centen.
Ons bureau werkt zoo als tusschenpersoon
tusschen huisvrouw en bedrijf.
Uit voorgelezen brieven bleek zeer duide
lijk. hoe de huisvrouwen met haar electrisch
fornuis zijn ingenomen.
Onze indruk is dat er vol enthousiasme in
de leskeuken gewerkt wordt.
Een bezoek kunnen wij alle dames ten
zeerste aanbevelen: er valt daar zeker veel te
leeren.
PREDIKBEURTEN.
ZEVENDE-DAGS BAPTLSTE GEMEENTE.
Parklaan 21
Babbatmorgen 10 uur: Prediking.
Babbatmiddag 12 uur: Sabb. school.
SANTPOORT
AGENDA.
Heden:
VRIJDAG 22 JANUARI
Gemeentelijk Concertgebouw: Openbare
vergadering Nederlandsch Volksfascisme
Zwart Front. 8.15 uur.
Palace Filmac: 115 uur: Doorloopend 50
minuten wereldnieuws.
Luxor Sound Theater: „Het meisje van
buiten". 2.30, 7 en 9.15 uur.
Rembrandt Theater: „De Golem". 2.30, 7
en 9.15 uur.
Frans Hals Theater: „Amsterdam bij
nacht". 2.30, 7 en 9.15 uur.
Cinema Palace: „Wittebroodsweken", 7
en 9.15 uur.
Teyler's Museum, Spaarne 16. Geopend op
werkdagen van 113 uur, behalve 's Maan
dags. Toegang vrij.
Heemstede: Tentoonstelling in ,,'t Pa
let", Bronsteeweg 21. 1012 en 1417 uur.
ZATERDAG 23 JANUARI
Stadsschouwburg: Centraal Tooneel met
„Prof. dr. Hlob Praetoriusv. 8 uur.
Concertgebouw: Feestavond met medewer
king van Majo Marco en zijn band. 9 uur.
Gebouw H. B. S. A. Zijlvest: Lezing dr
Brouwer over Spanje. 8 uur.
Palace Filmac: U5 uur: Doorloopend 50
minuten wereldnieuws.
Bioscoopvoorstellingen 's middags en des
avonds.
BELANG VAN PSYCHIATRIE IN STRAF
RECHT EN HET RECHT IN *T
ALGEMEEN.
SANTPOORT Vrijdag.
Over dit onderwerp sprak gisteravond Mr.
H. O. Drilsma uit Haarlem in ,.De Toorts".
Spr. begon met psychiatrie een van de
mooiste doch tevens een van de moeilijkste
wetenschappen te noemen.
Belangrijk is ze. niet alleen voor rechters en
advocaten, doch voor iedereen. Door gebrek
aan inzicht in dezen, toch, ontstaan heel wat
misverstanden, mislukte huwelijken enz. en
daarom is het zoo goed, als men zich eens na
der oriënteert: Veel leed zou kunnen voorko
men worden,
Wat is psychiatrie. Het is de leer van de ziels
ziekten, van de abnormale bewustzijnsver
schijnselen. We dienen deze wetenschap wel te
onderscheiden van de psychologie. Dit laat
ste toch is meer de leer van de normale be
wustzijnsverschijnselen.
Prof. Heymans uit Groningen zei eens:
„Psychiatrie is eigenlijk psychologie onder een
vergrootglas.
Het groote gevaar van zielsziekten is. dat
men ze vaak niet onderkent. Men krijgt daar
door in zijn naaste omgeving vaak zeer on
aangename verhoudingen, men krijgt allerlei
onmaatschappelijke gedragingen.
Waar het strafrecht uitgaat van dé stelling.,
dat iemand pas, getraft mag worden, als hij
toerekeningsvatbaar is, ligt voor de hand,
dat ons strafrecht onmiddellijk in aanraking-
komt met de vraag, of iemand zenuwziek is of
niet. m.a.w. tusschen psychiatrie en strafrecht
bestaat een nauw verband.
Vroeger vond men psychiatrie een raar vak
en ook nu begrijpt de gemiddelde mensch het
nog niet zoo goed. Men kijkt te veel naar de
daad en niet naar den dader. En toch, de per
soonlijkheid van den dader is zoo belangrijk.
Hij moet zielkundig ontleed worden en dan
zal ons oordeel vaak heel wat milder zijn.
De psychiater gaat alles na. Hij verzamelt
indrukken uit het leven van den betookkene,
onderzoekt de afdrukken, welke die indrukken
in zijn ziel hebben achtergelaten, de economi
sche omstandigheden, het sexueele leven enz.
Vooral dit laatste is zeer belangrijk, want zegt
Freud niet, dat vrijwel ons geheele leven be-
heerscht wordt door het sexueel gevoel.
Spr. is er voor om naast den rechter in elke
zaak den psychiater te stellen en in zeden
delicten zeker.
Men noemt ons met onze humanitaire denk
beelden wel eens sentimenteel, zegt spr. Maar
dit zijn we vast niet. Meer dan eens eischen
wij strengere maatregelen dan degenen, die
van psychiatrie niets willen weten, eischen we
bijv. in afwijking met hen, uitbanning uit
de maatschappij. Wij willen de maatschappij
tegen den psychopaath beschermen en hem
zelf een noodelooze straf besparen.
Gelukkig gaan de juristen zich steeds meer
voor de psychiatrie interesseeren, gelukkig
voor den persoon in kwestie, gelukkig voor de
maatschappij.
Want hoeveel groote misdaden zouden
voorkomen zijn geworden, als daarvoor, na
de eerste symptomen redding voor den be
trokkene was gezocht in een psychopathen-
asyl!
Buitengewoon betreurt spr. het, dat de
bezuinigingen er toe geleid hebben alleen hen.
die voor zedendelicten met den rechter
in aanraking zijn gekomen, in een dergelijke
inrichting te plaatsen. Ruïneuze gevolgen zal
deze bezuiniging hebben.
Uitvoerig ging spr. hierna in op de vraag
wat querulanten waren. Aan de hand van wat
Dr. Van der Hoeven daarover In een van zijn
werken schreef, noemde spr. querulante
menschen, wier bewustzijn is vernauwd.
Zij beheerschen niet hun meening, maar
hun meening beheerscht hen. Wie niet voor
hen is. is tegen hen. Steeds voelen zij zich
verongelijkt en overal zoeken zij wat achter.
Gaarne drijven zij hun zaak op tot een we
reldgebeurtenis, voeren proces op proces, zen
den pamfletten de wereld in, enz.
Aan het eind van zijn betoog gekomen,
zeide Mr. Drilsma te hopen, dat zijn woor
den de aanwezigen tot nadenken zouden stem
men. in welk geval hij er van overtuigd was,
dat meer dan eens het oordeel over den me-
demensoh heel wat milder zou zijn»
BLOEMENDAAL
TELEFOON 22016.
Waarom wascht BIJVOET zoo goed? Omdat
BIJVOET met kristal helder water wascht en
de beste waschmaterialen gebruikt. Neemt U
eens een proef. BIJVOET is niet duur.
(Adv. Ingez. Med.)
De Bilt voorspelt:
Matigen tot kraehtigen, tijdelijk afne-
menden Zuidwestelijken tot Zuidelijken
wind, zwaar bewolkt met tijdelijke op
klaring, aanvankelijk nog kans op regen,
weinig verandering in temperatuur.
BAROMETERSTAND
Hoogste 781.2 m.M. te Haparanda.
Laagste 728.1 m.M. te Vestmanoer.
De hoog druk is in het geheele Oosten weer
in be tee ken is toegenomen, zoodat meer dan
dertig graden vorst in Lapland en tegen de
twintig graden ten Oosten van de golf van
Riga voorkomen. De depressie trok, in beteeke-
nis afnemend Nooddwestwaarts, een vrij diepe
secundaire trekt over Schotland, een ondiepe
over de golf van Biscaje. De vochtige warme
strooming uit het Zuidwesten heeft zich nu tot
boven het vostgebied in midden-Duitschland
uitgebreid, in de lagen boven 2200 M. en op de
Alpentoppen vriest het nog maar minder dan
gisteren. De Britsche eilanden hebben storm-
achtigen Zuidelijken wind met veel regen, aan
de Westkusten werd meer dan- twintig m.M. af
getapt. Ook in Frankrijk stormt het om het
Kanaal met regen, in het midden waaien ma
tige tot krachtige Zuidelijke winden, hier en
in Engeland werd het zeer zacht. In Duitsch-
land ligt de grenslijn van het vorstgebied on
geveer van Hamburg naar München. de stren
ge vorst is naar Polen en de randstaten terug
getrokken. Geheel Scandinavië is onder de
vorst, maar in Zweden is üe lucht bijna over
al betrokken en in Finland valt sneeuw. Ook
in Zuid-Noorwegen woedt een sneeuwstorm.
Aanvankelijk is hier te lande nog zacht en
regenachtig weer te wachten met. vrij veel
wind.
BAROMETERSTAND:
Vorige stand 756 m.M.
Stand van heden 760 m.M.
Neiging: Vooruit.
Opgave van:
Fa. A. FEDERMANN, Opticien
Gr. Houtstraat 37 Tel. 11059
HOOG WATER TE ZANDVOORT
Zaterdag v.m. 11.48 uur; n.m. uur.
Strand berijdbaar van 17.0022.30 uur.
van onze
De nog overgebleven
Colb. Cosfuums
Regenjassen
Winterjassen
Buitengewoon
voordeelig
(Adv. Ingez. Med.)
BLOEMENDAAL
DE MACHT OVER HET STUUR VERLOREN
Donderdagmiddag ongeveer 4.30 uur heeft de
19-jarige F. J. Owonende të Haarlem, bij het
affietsen van de noordhelling van den Hoo-
gen Duin en Daalscheweg de macht over zijn
stuur verloren, waardoor hij tegen een ijze
ren hek nabij het Zandgat opbotste. Hij kreeg
een hersenschudding en eenige ontvellingen.
Na door dr. Immink onderzocht te zijn is hij
per ziekenauto der firma Mathot naar het
Ziekenhuis St. Joannes de Deo te Haarlem
vervoerd.
OVERVEEN
R.-K. KIESVEREENIGING.
In de vergadering van de R.-K. Kiesver-
eeniging alhier zijn de volgende candidaten
voor de Tweede Kamer gesteld:
Pater Mr. Dr. Beaufort, Mr. Dr. Witteman,
Mr. Goseling, de heer Stumpel, Mr. Welter,
Prof. Dr. Schmutzev, de heer van de Bilt en
mej. Dr. Hiïlen
In de vergadering werd voorts de wensoh
geuit, dat in het programa van actie van de
R.-K. S. P. een korte zin voorkomt, die de
rol van het geld in de gemeenschap om
schrijft, als een ruilmiddel, dat slechts aan
de gemeenschap dient te worden dienstbaar
gemaakt.
Zij tot slot vermeld, dat in plaats van den
afgetreden secretaris-penningmeester geko
zen werd de heer E. Povel, Militairen weg,
O verveen.
TOONEELSTUKKEN.
NIEUWE STUKKEN VAN HENK BAKKER.
Geen dubbeltje in z'n zak. Blijspel in drie
bedrijven van Henk Bakker en J. W. van
der Heiden ,uitg. J. Heynis Zaandijk)
Als 'n kwartel. Blijspel in drie bedrijven
van Henk Bakker en Ed. J. M. Ter
1 i 11 g e n (uitg. Tooneelfonds „Bredero"
Haarlem)
Van de Nederlandsche tooneelschrijvers is
Henk Bakker tegenwoordig wel de produc
tiefste. Dit seizoen alleen zijn er drie nieuwe
blijspelen van hem gepubliceerd en deze
week voltooide hij pas weer een in collabo
ratie met Christien van Bommel-Kouw ge
schreven tooneelspel. dat ik na lezing een
werkelijke aanwinst voor onze tooneellittera-
tuur durf noemen.
Met ..Geen dubbeltje in z'n zak" en „Als
een kwartel" heeft Bakker blijkbaar minder
serieuse bedoelingen gehad. Het werk van
Bakker is zeer verschillend. Naast stukken,
die zooals „Najaarsstormen", „Als
wisten" en het pas voltooide „Westennan en
Zoon" artistieke waarde hebben, heeft hij
kluchtige blijspelen geschreven, welke uit
sluitend voor het diiettantentooneel bestemd
zijn en dus enkel maar marktwaarde bezit
ten. Het pleit eigenlijk niet voor het liefheb
berij-tooneel. dat juist deze stukken zoo
als zijn Filmmaniakken. De Duistere Gast en
Haar laatste Wil het meest worden ge
speeld. Het lijkt mij wel zeker, dat ook Als
'n kwartel en Geen dubbeltje in z'n zak er
bij het dilettanten-tooneel goed in zullen
gaan en veie opvoeringen zullen beleven.
Beide stukken zijn vlot en met tooneelflair
geschreven.
Zij stellen de spelers niet voor moeilijke pro
blemen en zijn van een Hollanlsche grap
pigheid, die vooral in kleine provincieplaatsen,
waar het dilettanten-tooneel zoo welig bloeit,
gewaardeerd wordt.
Als 'n kwartel dat ik overigens minder
kan waardeeren dan „Geen dubbeltpe in z'n
zak" wel het. meest. In dit blijspel, dat
Bakker in collaboratie met den heer Ed. J. M.
Terlingen schreef, houdt een oude tante, die
bij familie in huis woont, zich doof. om precies
te weten te komen, hoe haar vei-111 ten over
haar denken. Wat zij dan 'uo l is niet bepaald
vriendelijk. Zij komt tol entdekking, dat de
lieve familie enkel op haar geld en dat van
haar nichtje aast en als zij ook nog hoort, dat
neef minder nette relaties onderhoudt met een
dame, die Lola heet. weet zij genoeg, om in het
laatste bedrijf als een wrekende Nemesis met
haar verwanten af te rekenen op een manier,
die het publiek ongetwijfeld groote voldoening
zal schenken.
Ik heb zoo'n vermoeden, dat deze klucht oor
spronkelijk geschreven is voor mevrouw De
Boervan Rijk, tenminste, als je het stuk
leest, hoor en zie je mevrouw de Boer in de rol
van tante Neel. Het gegeven is nog al goedkoop
en de uitwerking is ook niet bepaald fijn te
noemen, maar voor dilettanten is het zeker
een dankbaar stuk. Het lachsucces zit er dik
op. dank zij de wat grove en drastische mid
delen waarmee de auteurs gewerkt hebben.
Het lijkt mij dan ook wel zeker, dat „Als een
kwartel" veel door dilettanten gespeeld
worden.
„Geen dubbeltje in z'n zak", dat Bakker
samen met den heer J. W. van der Heiden
schreef, is in het drastisch-komische minder
recht op den man af dan Als 'n kwartel en van
dialoog ook van fijner gehalte. Het geeft de
geschiedenis van den rijken oom' uit Amerika,-
die, in Holland teruggekeerd, zijn familie van,
den financieelen ondergang redt en als een
Sinterklaas zijn goede gaven over allen uit
stort, nadat men hem drie bedrijven lang voor
den meest berooiden man van de wereld heeft
gehouden. Want zooals tante Neel in het an
dere blijspel doofheid heeft gesimuleerd om
achter de waarheid te komen, heeft Frits Ben
ders, de rijke oom, armoede voorgewend, om
zijn familie te leeren kennen.
De schrijvers hebben dit gegeven niet on
aardig uitgewerkt, al zal de mededeeling van
oom's rijkdom dan ook minder een verrassing
voor het publiek dan voor de familie zijn. Er
zijn aardige elementen in dit pretentielooze,
wat goedige blijspelletje en Bakker toont ook
hierin weer overtuigend, dat hij voor het too
neel weet te schrijven, al zal hij zelf „Geen
dubbeltje in z'n zak" dan ook zeker niet tot
zijn beste stukken rekenen. De verwarringen
zijn 'n beetje naief in de huwelijksadver
tentie bijvoorbeeld, die Karei Benders in de
krant wil doen plaatsen om zijn dochter te
dwingen met jonkheer Van Panhuijzen te
trouwen, zal zelfs den meest eenvoudigen dor
peling wel niet gelooven maar als men
ze eenmaal aanvaardt, moet men bekennen
dat de schrijvers er op handige manier mee
hebben gemanoeuvreerd en ze tot succesvolle
elementen in hun stuk hebben verwerkt. De
dioloog klinkt vlot en natuurlijk en als pre
tentieloos blijspelletje kan „Geen dubbeltje in
z'n zak" zeker de vergelijking doorstaan met
veel stukken, die uit het buitenland worden
geïmporteerd en door dilettanten gespeeld.
Maar ik ben toch blij, dat ik na deze voor
het liefhebberijtooneel bestemde min of meer
goedkoope, maar daarom misschien juist
jangbare blijspelletjes „Westerman en Zoon"
heb gelezen, want dit sterke karakterstuk
heeft mij weer het bewijs gegeven, dat Bak
ker tot veel beter en artistieker werk in staat
is. wanneer hij zich los weet te maken van
het liefhebberij-tooneel en enkel schrijft uit
liefde voor de ware, echte kunst.
J. B. SCHUIL.
ALBERDINGK THIJM.
Het is een wonderlijk ratjetoe, het naar het
Amerikaansch door de heeren Eduard Ter
lingen en Gerard Nielen bewerkte blijspel
„Gezworen Kameraden", waarvan de R,K. Re-
derlikerskamer Alberdingk Thym gisteren in
onzen Stadsschouwburg de première voor Ne
derland heeft gegeven.
Het begin, twee boeven Danny Rowland
en „Domineetje" die op hun omzwervingen
door het land door een neger-bediende in een
villa met groote onderscheiding worden ont
vangen, omdat de nikker in een van de beide
landloopers zijn voor twee jaar vertrokken
heer en meester meent te herkennen, is lang
niet onaardig en wij verwachten reeds een
vernieuwde editie van Robert en Bertram als
de schrijvers al spoedig het goede pad gaan
verlaten door van hun lustige vagebonden
twee brave boeven te maken, die op het ge
zicht van een jong -meisje zelfs sentimenteel
gaan worden. En een sentimenteele boef is
benzij je in 't groteske gooit - nu eenmaal een
onding. Ze wedijveren samen in braafheid en
een derde landlooper krijgt het ook al te
kwaad, als hij het over zijn moeder heeft,
Tranen en boeven, dat verdraagt elkaar al
evenmin als water en vuur. Maar ten slotte
blijkt dat Danny Rowland geen echte boef,
maar werkelijk de doodgewaande heer van
Winnecrest is en de rol van landlooper alleen
maar heeft gespeeld uit edelmoedigheid en
om Domineetje te redden.
Zoo iets kan natuurlijk alleen maar opko
men in het hoofd van een Amerikaansch
schrijver, en de heeren Terlingen en Nielen
I
Een halve eeuw geleden
Uit Haarlem's Dagblad van 1887
22 Januari:
De politie-agenten alhier oefenden
zich gisteren, onder toezicht van den op
zichter over de werken en gebouwen,
belast met het beheer der brandblusch-
middelen in het gebruik eener nieuwe
soort straalpijp. Deze heeft het voordeel
afgesloten en geopend te kunnen wor
den naar verkiezing, zoodat in geval van
brand, wanneer tijdens de blussching de
straal op een ander deel van het bran
dend perceel moet worden gericht, voor
komen wordt dat bij die beweging nabij -
liggende perceelen of omstanders schade
of last van het water bekomen. De drie
spuiten der vrijwilligers zijn mede van
dergelijke straalpijpen voorzien.
zouden het' waarschijnlijk niet voor het Ne
derlandsch dilettanten-tooneel hebben be
werkt, wanneer er in dit kluchtig blijspel niet
'n paar grappige tooneeltjes voorkwamen en
de twee gezworen kameraden geen dank
bare speelrollen waren.
De heeren Nielen en Henneman waren deze
half-zachte landloopers en zij hebben er bij
de dankbaar gestemde zaal wel plezier van.
gehad. Nielen had Danny Rowland met nog
meer autoriteit kunnen spelen, maar hij deed
in deze rol toch ook heel aardige dingen. Het
is jammer, dat Nielen zelden een rol geheel
vasthoudt en zijn spel zoo dikwijls inzinkin
gen vertoont. Dat was ook gisteren het geval,
zoodat wij eigenlijk nooit precies wisten, wat
wij aan dezen Rowland hadden. Henneman
speelde Donimeetje veel meer uit, maar hij
bedierf veel door gebrek aan rolkennis, waar
door -hij het tempo telkens onn-oodig vertraag
de. Toch was het als geheel een niet onver
dienstelijk gespeelde rol, met nu-en dan wer
kelijk komische accenten.
De gezworen kameraden beheerschen diit
stuk geheel en de andere rollen blijven alle
min of meer in de schaduw van deze twee
heeren. Mevrouw Nielen maakte iets heel aar
digs van een negermeid die zij met zichtbaar
plezier speelde. Zij won het ver van haai
neger-echtgenoot den heer Piet Riemstra
die wel wat al te veel een gekleurde too-
neelneger bleef. Jane Rubbeling was een vief,
charmant nichtje. Joop Kruyver als Dr. Chil
ton een valscherik, waaraan weinig mankeer
de. Rechter Logan was wel een wat erg stijf
heerschap en de twee detectives blijven ook
wel wat kleurloos.
Zoo waren er naast goede ook nog al zwak
ke plekken in deze voorstelling, die zeker bij
meer rolkennis en vlotter tempo nog veetl
had kunnen winnen. Toch heeft de goed
bezette zaal zich er wel mee vermaakt en aan
de première van Gezworen Kameraden een
hartelijke ontvangst bereid, zoodat we voor
de toekomst van dit Amerikaansche blijspel
het beste kunnen hopen.
J. B, SCHUIL,
SCHILDERKUNST
De schilders van het kunstcentrum d' 05(56
Deel" exposeeren in de Spaarnestad. Heli
kunstcentrum zelf is gevestigd te Putten op de
Veluwe, waar weliswaar niet alle, maar toch
reeds drie der exposanten gevestigd zijn. Dat
is misschien het begin van een verjongd Laren
in het Gooi, waar tijdens het leven van Nico
van Harpen het feest ook met een kunstcen
trum is aangevangen. Maar daar was toen wel
een weinig meer verschot aan penseelvoeren-
de knapen, die in hun werk een zeker verband
openbaarden. Dit troepje hier vertoont niet
het minste verband, noch in het bestreefde,
noch in het bereikte, terwijl naar het laatste
met ijver gezocht moet worden.
Het is een voordeel voor de Haarlemmers,
dat het kunstcentrum heeft ingezien dat eenige
belangrijke toevoeging van buitenaf niet
schaden zou en daarom een groep werken van.
wijlen Herman Kruyder mede-exposant, waar
bij veel is dat in Haarlem nog nimmer is ge
zien. Voor wie, in Amsterdam of elders, het
door Kruyder gemaakte werk, na zijn vertrek
uit Bennebroek, niet zag, is dit een gelegen
heid dat verzuim te herstellen; hij zal er het
veelbesproken „Landschap" Kruyder's laat
ste groote doek, den „Ruiter" en den „Hengst"
kunnen bestudeeren en allicht getroffen wor
den door de sterke kleurkracht, die den ge
storven schilder tot op het laatst toe eigen
was. Het als met zilverdraden doorsponnen
grijs van zijn laatste Landschap is zoo rijk aan
licht en fonkeling, dat het aanvankelijk den
beschouwer in verwarring brengt en deze eerst
langzamerhand zich den strijd realiseert, door
den schilder met dit doek gestreden.
Het is dapper van de schilders van het
Kunstcentrum, dat zij dezen gast hebben mee
gebracht, want de meesten hunner zijn daar
nog maar broekjes naast. Maarlaten we
billijk blijven: Kruyder was, en zal voorloopig
nflo wpl hliivAn opn afo-PTnnrlpiv-I oonlino- rlnor-
nog wel blijven: een afgezonderd eenling over
wien thans mooie stukjes geschreven worden,
maar dien men in zijn moeilijkste Haarlem-
sche jaren links liet liggen. Een verwijt, dat
niet enkele „burgers" maar wel velen zijner
collega-artisten treft.
Laten we over wat anders praten. Het beste
schilderij op deze expositie is dan misschien
het Parijsche Stadsgezicht van Filar ski; dat
zonder nutteloos lawaai flink op de pooten
staat en geschilderd is met den streek, die den
schilder verraadt. Het doek Giethoorn, er
naast, heeft eveneens qualiteiten en beide
doeken missen die vaak holle frasen, waar
mede Filarski's doeken gevuld kunnen zijn.
Twee teekeningen van Jelle Troelstra, de eene
ook uit Giethoorn, de andere uit Brugge zijn
gave prachtdingen in hun soort, die ik op
iedere keur-tentoonstelling van mooie schil
derkunst terug kan zien, zonder dat ze er bij
verliezen. Kees van Urk is sympathiek in zijn
worsteling met de verfmaterie om zijn ver
fijnde emoties vorm te geven (het groote
landschap op de bovenzaal) de beeldhouwer
Hubert van Lith is één dier exposanten die
zijn vak in de vingers heeft (zie o.a. den
vrouwenkop) en met het werk van mijn vriend
Bezaan ben ik te lang nauw gelieerd geweest
om er in de krant iets anders van te zeggen,
dan dat het mij verheugt in zijn nieuwe
drooge naald-prenten weereen verderen voor
uitgang te zien. Er komt iets van den Fransc'h-
man Coubine in dit mooi geschreven lijnwerk.
Frans Huysmans lijkt mij moeilijk
te beoordeelen, het is erg ongelijk en eer
droog dan geestig. Jo Kruyder's aquariumstuk
ken zijn fantastisch, maar vaak kleurig zon
der kleur. De resteerende exposanten konden
voorshands mijn enthousiasme niet opwek
ken. Maar wat nog niet is, kan komen. Voor
een heusche tentoonstelling zal d'Olde Deel
het in de toekomst toch meer in strenger
seler.tiA Tieten zoeken.
J. H. DE BOIS,
