Hel Bebn^tijksie
Een blauw oog.
54e Jaargang No. 16442 Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Vrijdag 29 Januari 1937
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: F. W. FEEREBOOM UITGAVE LOUKENï» ÜUSTEK MAATSCHAPPIJ VOOR itDKKKi FEEREBOOM,
en ROBERT PEEREBOOM. COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N V Hoofdredacteur.
ABONNEMENTEN: per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10, per 3 maanden
3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05, p. maand f 0.22, p. 3 mnd. 0 65. franco p. post f 0.72k4
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos-: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 v Redactie 10600
Drukkerij: 10132,12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
Bijkantoor: Soendaplein 37, Haarlem-Noord, Telefoon 12230.
AüVERTENTlëN 1—t> regels 1.75, elke regel meer I 0.35 Reclames
ƒ0.60 per regel Tarieven regelabonnementen op aanvraag Vraag en
aanbod 1—4 regels f 0.60. elke regel meer 0.15. Onze Groentjes zie
hoofd rubriek
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange ongeschiktheid T 600.-. Overlijden s 600.-, Verlies van Hand, Voet ol Oog 400.-, Duim 7 250.- Wijsvinger 150.-. Elke andere vinger 50.-, Arm-of Beenbreuk 30.-,
Idem voor Abonnés op bet Geïllustreerd Zondagsblad: - Levenslange ongeschiktheid f2000.-, Overlijden ƒ600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400-. Verlies Duim f 75.- Verlies Wijsvinger f 75.- Verlies andere vinger f30.-.
Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN
HAARLEM, 29 Januari.
Bommen in den nacht.
Onder dezen titel schrijft onze medewerker
C. B. in dit nummer over een luchtaanval op
een Spaansche stad, die ook het naburige
dorpje, waarin zij woont, niet spaarde. C. B. is
een jonge Hollandsche, die met haar familie
sinds jaren in Spanje woont en die nog kort
geleden, vóór de gruwelijke burgeroorlog los
barstte, in haar wekelijksche „Spaansche Mi
niaturen" het leven van het eenvoudige land
volk, opgewekt van aard, weinig eischen
stellend en arbeidzaam, in ons blad placht te
beschrijven. De tijd der Miniaturen is voorbij.
Sinds die serie werd afgesloten heeft C. B. ons
alleen kunnen vertellen van den nood, van
het lijden van het vriendelijke landvolk. Te
midden van deze zwaar getroffen bevolking is
het Hollandsche gezin op zijn landgoed blij
ven wonen. Lang is het dorpje gespaard; uit
dezen jongsten brief blijkt, dat het op den
duur toch ook niet heeft kunnen ontkomen
aan het moorddadige luchtwapen. De „vlieg-
tuigterreur", zooals C. B. het noemt, heeft
bommen in den nacht doen regenen en wilde
ontzetting gewekt. De lezing van deze onop
gesmukte beschrijving zal u weer eens doen
gevoelen welk een gruwel de moderne oorlog
is, meer dan het woord „terreur" dat zal
kunnen bewerken. Immers, deze Fransche
term is in ons land gemeengoed voor de poli
tieke propagandavan verscheidene richtin
gen geworden zoodat iedere colporteur van
politieke lectuur, die op straat door zijn tegen
standers lastig gevallen wordt, al meent een
slachtoffer van „terreur" te zijn. Ach kom!
Als het Spaansche landvolk ons land kon
zien zou het zich in een paradijs van aard-
schen vrede gevoelen.
En het zou lachen, met bitterheid lachen,
als "het hoorde dat hier het woord terreur
gebezigd werd. Het dankt zijn internatio
nale bekendheid aan het schrikbewind tij
dens de Fransche Revolutie in de 18e eeuw,
toen duizenden onder de guillotine sneefden.
Het Is daarna, in toenemende mate, van toe
passing gebleven op alle oorlog zonder uit
zondering en op sommige revoluties, zeker op
de Russische. Maar nooit op de toestanden
sindsdien in ons land, dat geen schrikbewind
heeft gekend en het ook nu niet kent maar
in de politiek wel met dikke woorden wordt
bewerkt
Wie maar niet gelaten en kritiekloos alles
aanvaardt moet hij de lezing van C. B.'s be
schrijving wel een hevig verzet in zich voelen
rijzen tegen de beestachtige, duivelsche,
menschonteerende methoden van den moder
nen oorlog. Maar velen vinden het niet zoo
erg. Die slaan een stukje als dit over en zeg
gen dat het met dat luchtwapen nogal mee
valt, want Madrid is er na maandenlang beleg
nog lang niet 'door vernietigd.
Neen omdat beide strijdende partijen
maar over een klein aantal vliegtuigen be
schikken. De wapenindustrie is namelijk niet
geneigd tot hét geven van cadeautjes en le
vert alleen voorzoóver zij betaald wordt. En
veel geld is er niet. Toch genoeg om, inplaats
van dit prachtige land te ontwikkelen, er ver
nietiging en verderf over te brengen op de
wijze die deze brief uit Spanje beschrijft'. Om
een vredig landvolk, dat van de politiek én
haar theoretische leerstellingen nooit iets be
grepen heeft en er zich niet mee ingelaten,
dat niets anders gevraagd heeft dan van een
erg sober loontje rustig te mogen leven en ar
beiden, verraderlijk en lafhartig midden in
den nacht te gaan uitmoorden.
Er zijn vele menschen in dezen tijd die na
allerlei kunstige redeneeringen zooiets nog
meenen te kunnen goedpraten. Hun redevoe
ringen zijn drogredenen en zij kunnen ze niet
voeren zonder de stem van hun geweten tot
zwijgen te brengen. Voor God en voor allen
die van goeden wille zijn zijn dit misdaden
en niets anders. Of Rooden of Witten het
doen, maakt daarbij geen verschil.
Het leven is ons niet gegeven om oorlog te
voeren, allerminst in dezen vorm: om onder
beschutting van den nacht vrouwen en kinde
ren te gaan uitmoorden. Iedere ridderlijkheid,
iedere moed, ieder „heroïsme" is aan zulke
daden vreemd. Zij zijn misdadig en karakter
loos, zooals de moderne oorlog in zijn geheel
ook is. Zij zijn ten hemel scheiend als een be-
leediging van Christus' Woord en ook van de
eenvoudigste begrippen van menschelijkheid
en loyaliteit. Ik schrijf dit, in andere bewoor
dingen, voor de zooveelste maal. Het komt
voort uit een diepe overtuiging, die helaas
slechts weinigen deelachtig schijnen te zijn.
En die toch op den duur zal overwinnen om
dat wij geen beesten zijn, maar menschen.
R. P.
FEESTAVOND RAPIDITAS.
De feestavond van Rapiditas '31 heeft plaats
op 20 Februari in Hotel-Restaurant „Rozen-
daal" te Overveen.
De koude en de werkloozen.
In het proces te Moskou is tegen alle be
klaagden de doodstraf geëischt. pag. 4
Aan de Portugeesche kust zijn in den storm
achttien vaartuigjes vergaan. pag. 4
Nieuwe regenval bedreigt de geteisterde ge
bieden in de Ver. Staten. pag. 4
Defensiedebatten in de Fransche Kamer.
pag. 4
De Tweede Kamer heeft verschillende wijzi
gingen in de Grondwet aangebracht, pag. 3
De „Jonge Jacobus" is gezonken, doch de be
manning is gered. pag. 3
De sneeuw en de vorst veroorzaken moeilijk
heden. pag. 3
Voor het nieuwe gebouw van den Haarlëm-
schen Geneeskundigen Dienst is heden de
eerste steen gelegd. pag. 1
Dr. K. II. Miskotte te Haarlem staat op het
drietal voor benoeming van een kerkelijk
hoogleeraai te Groningen. pag. 11
De tuin van Allah met Mariene Dietrich en
Charles Boyer. pag. 11
Australië scoort in de 4de testmatch 267
voor 7. pag. 7
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: Bommen in den nacht. pag. 1
Speciale G. P. D. berichtgeving: Een nieuwe
Oceaanreus. pag. 2
Dr. P. H. Schroder: Jan Pieterszoon Coen.
pag. 11
C. B.: Bommen in den nacht. pag. 4
B. Schui1, H"t zevend" p-"hnd. noo g
de Jong: Bloemend, Chr. Gem. Koor.
pag. 6
C. J. Groothoff: De wedstrijd tegen Duitsch-
land. pag. 12
II. D. Vertelling: Te laat. pag. 11
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op pag. 7.
Het nieuwe gebouw van den
Geneesk. Dienst.
Eerste-steenlegging door den burgemeester.
Het woord is aan
Disraëli
Als ik lust heb een roman
te lezen, schrijf ik er een.
Looddieven gearresteerd.
Hadden nog meer op hun geweten.
De burgemeester, de heer C. Maarschalk,
verricht de eerste-steenlegging van het nieuwe
gebouw van den Gem. Geneeskundigen en Ge
zondheidsdienst, aan de Nieuwe Gracht.
De vlag wappert heden van het in aanbouw
zijnde gebouw van den Gem. Geneeskundigen
en Gezondheidsdienst aan de Nieuwe Gracht.
Hedenmorgen te half 12 heeft n.l. de burge
meester. de heer C. Maarschalk, daar een sym
bolische handeling verricht, n.l. het metselen
van den eersten steen.
Bij deze plechtigheid waren o.m. aanwezig
de wethouder van de heer W. van Liemt:
de directeur van u. w. Ir. M. H. Maas; de di
recteur van den Geneeskundigen Dienst, arts
W. B. Smit: de gemeente-secretaris mr. Th. A.
Wesstra en eenige leden van den Raad en
ambtenaren van Openbare Werken.
De plechtigheid had plaats op een gedeelte
van het bouwwerk, waar door de goede zorgen
van Openbare Werken eenige vuurpotten
waren geplaatst ter bestrijding van den snij
denden Noord-Ooster, waarvan wij de laatste
dagen genieten. Voor tot de eerste steenleg
ging over te gaan sprak de burgemeester een
kort woord.
Spr. herinnerde aan de vroegere tehuizen
van den Dienst, eerst in de Jacobijnestraat,
daarna op de Papentorenvest, de Botermarkt
en tenslotte in een villa in het Kenaupark, die
tenslotte ook te klein bleek.
Een geheel nieuw gebouw bleek noodzakelijk,
maar er verliepen eenige jaren, vóór aan het
plan daartoe gevolg kon worden gegeven. Nu
De Haarlemsche Bestuurders Bond vraagt
extra maatregelen.
Door den Haarlemschen Bestuurders Bond
is bij het College van Burgemeester en Wet
houders van Haarlem aangedrongen, om, in
verband met de heerschende felle koude en
als gevolg daarvan de grooter wordende nood
toestand van de werkloozen. daar de brand
stof-toeslag niet voldoende is, wat nog meer
tot uiting komt. doordat veelal kleeding,
dekking, noch voedsel in voldoende mate
aanwezig is. extra maatregelen te treffen om
aan den nood van de werkloozen zooveel mo
gelijk tegemoet te komen. Gevraagd wordt,
zoo mogelijk in overleg met den Minister van
Sociale Zaken, maatregelen te treffen, ten
einde gedurende deze vorstperiode aan de
werkloozen eenige extra verstrekkingen te
geven.
Door de Haarlemsche politie zijn gearres
teerd een 20-jarige fabrieksarbeider, een 19-
jarige voeger en een 21-jarige huisknecht, die
in Bloemendaal lood hadden gestolen. De
twee eerstgenoemden bekenden, zich een paar
weken geleden ook schuldig te hebben ge
maakt aan inbraak in de BI ik fabriek aan de
Spaarnwouderstraat Ze zijn in verzekerde be
waring gesteld. De nolitie zet het onderzoek
voort.
De voorsteven van de „Nieuw-Amsterdam" in aanbouw. Voor uitvoerige
bijzonderheden over dezen Oceaan-reus zie men pag. 2.)
Ik heb me Zondag een blauw oog gestooten,
Tegen een harde open kastdeur oe!
En sedertdien lachen mijn huisgenooten,
Mij nou laat ik het dan maar
noemen toe.
En elk, dien ik ontmoet, glimlacht eens even,
Uit medelij, of leedvermaak misschien,
'k Moet zeggen, dat ik in mijn heele leven,
Nog nooit zoo naar de oogen ben gezien.
Er is veel interesse bij mijn vrienden.
Vol meegevoel met een verholen lach.
Waardoor ik vaak dacht: jullie zelf
verdienden,
Versch van mijn vuist zoo'n blauwen
oogopslag.
Zij vragen: wat is jou naar 't hoofd gestegen.
Ik antwoord: dat zit mij sinds Zondag hoog,
Ik heb te laat een deur in 't oog gekregen
En kreeg daardoor te vroeg een deur in
't oog.
Een tweede: waarop heb jij 't oog geslagen?
Een derde: wat heb jij op 't oog gehad?
Een vierde: mag ik naar je oogmerk vragen?
Ik antwoord: ach, het oog wil ook wel wat.
't Schijnt oogenschijnlijk in het oog te
loopen,
'k Had zooveel ooggetuigen niet verwacht.
Die allen grapjes zoo op 't oog verkoopen.
Zooalswat is jou onder 't oog gebracht?
Daar zit ik nou en moet het maar gedoogen,
Ik zie (mijn oog is blauw, maar heusch
niet dicht)
Er ligt betoovering in blauwe oogen,
Zij tooveren een lach op elk gezicht.
Ik heb me Zondag een blauw oog gestooten
En 'k vraag het in gemoede iedereen,
't Heeft nu genoeg belangstelling genoten,
Laat mij nu verder met mijn oog alleen.
P. GASUS.
Stoomschip „Edmund Hugo
Stinnes" in nood.
Het Duitsche s.s. „Edmund Hugo
Stinnes", groot ong. 2200 ton, bevindt
zich in nood op 54 gr. N.B. en 0.25 O.L.
(dit is bij de Engelsche kust). Van de
Humber is een reddingboot vertrokken
om hulp te verleenen.
Ernstig ongeluk.
Wielrijder door auto aangereden en gedood.
Hedenmorgen omstreeks half 7 werd op het
voor het groot rij verkeer bestemd gedeelte
van den Kruisweg bij den geniedijk nabij
Hoofddorp de heer van Loenen. melkcontro-
leur te Haarlem, terwijl hij zich per fiets op
den grooten weg had begeven, omdat het rij
wielpad door de gladheid gevaar opleverde,
aangereden door een vrachtauto van de Cy
cloop Mij uit Amsterdam. Hij sloeg tegen den
grond en werd zoodanig gewond, dat hij bijna
op slag dood was. De ontboden geneesheer
kon niets anders doen dan den dood consta-
teeren.
Het slachtoffer laat een weduwe met 2 kin
deren achter.
Het lijk werd met de gemeentelijke zieken
auto naar de algemeene begraafplaats in
Hoofddorp overgebracht.
De politie stelde een onderzoek in en nam
de vrachtauto in beslag.
TWEE IN ééN
VOOR VERAF EN NABIJ.
Een bril van K E I P
(Adv. Ingez. Med.)
ONZE IJSBANEN
EINDENHOUT en BREDERODE zijn
HEDENAVOND GEOPEND.
SCHITTEREND IJS.
mi.: SPORTHUIS HAARLEM, Telef. 12215.
(Adv. Ingez. Med.)
Voor de jeugdige werkloozen.
Ter bevestiging van reeds eerder door ons
gegeven voorloopige berichten kunnen wij
thans mededeelen. dat het gemeentebestuur
van Haarlem zich beijvert de zaken die aan
gegeven zijn in de onlangs door den Minister
van Sociale Zaken aan de gemeentebesturen
gezonden circulaire inzake de jeugdige werk
loozen, ter hand te nemen. Althans voor zoover
die niet reeds hier ter stede werden toegepast.
Allereerst is het de bedoeling binnenkort te
beginnen met een registratie van de jeugdige
werkloozen. De leiding berust natuurlijk bij den
directeur van den Gem. dienst voor de Werk
loosheidsbestrijding.
De moeilijkheid is evenwel, dat het ge
bouw van dezen dienst in de Hoofmanstraat
geheel bezet is. Er moet dus voor dit registra-
tiewerk een onderdak gezocht worden in de
nabijheid van dezen dienst. Dan zal daarin
ook meteen gevestigd worden het gemeente
lijke bureau voor de Beroepskeuze. Dit werk
was door de gemeente tijdelijk stopgezet omdat
het ruimiegebrek in het gebouw in de Hoof
manstraat daartoe dwong. Nu zal het dus bin
nenkort weer ter hand genomen worden. Daar
over verheugen wij ons want wij hebben meer
malen het nut beschreven van een bevordering
der beroepskeuze, ook in dezen crisistijd. Daar
bij hebben wij in het licht gesteld, dat het van
beteekenis kan zijn de bemoeiingen van het
bureau voor bevordering van de beroepskeuze
in dezen tijd niet te beperken tot de kinderen
en jongelieden die van de scholen komen,
maar ook uit te strekken tot de jeugdige werk
loozen die de onderwijsjaren al eenigen tijd
achter zich hebben liggen.
In de circulaire van den 'Minister is o.a.
aangedrongen op het openen van werkkam
pen en het inrichten van werkplaatsen voor
jeugdige werkloozen. Wat het laatste betreft
weet men dat Haarlem een centrale werk
plaats voor jeugdige werkloozen in de
Spaarnwouderstraat heeft die aan alle
eischen voldoet. Het valt helaas te betreuren
dat daar nog plaatsen onbezet zijn, hoewel
door de leiders alles gedaan is om zooveel
mogelijk jongelieden te trekken. Indien als
nog werklooze jonge mannen in deze werk
plaats willen komen leeren en werken, zul
len zij met open armen worden ontvangen.
Mochten er alsnog zoovelen zich aanmelden,
dat de tegenwoordige werkplaats te klein zou
worden, dan zal wel getraóht worden om
meer plaats te maken. Dan zou er in de lijn
van de circulaire van den Minister aanlei
ding kunnen zijn om weer jeugdige werkloo
zen practiseh te laten werken om de be
staande werkplaats uit te breiden of er een
tweede bij te bouwen.
Natuurlijk zal het gemeentebestuur niet
tevreden zijn met het feit. dat alle jeugdige
werkloozen geregistreerd worden. Er zal ook
getracht worden naast de werkkampen en
centrale werkplaats meer voor hen te doen.
Zoo mogelijk zullen er ook werkobjecten ge
zocht worden. Maar voor een goede zorg voor
de jeugdige werkloozen is allereerst een
goede grondslag noodig en die kan slechts
berusten op de registratie, opdat men eerst
dan weet hoeveel jonge menschen werkloos
rondloopen en welke bijzondere omstandig
heden daarbij gelden.
Er zal ook met de regeering overlegd wor
den over de verdeeling der kosten die een
gevolg zijn van de zorg voor de jeugdige
werkloozen.
is dit gebouw aan het verrijzen; het is ont-
worpen door Openbare Werken en wordt ge-
I bouwd met bijstand van het Werkfonds.
Moge de Dienst, zoo eindigde de burge
meester, nu in veilige haven komen en zijn
I belangrijke taak daar met succes blijven ver-
volgen en moge het gebouw in aangename sa
menwerking worden voltooid,
i Daarna metselde de burgemeester den steen,
waarin met gulden letteren het feit van de
eerste-steenlegging door den burgemeester, op
29 Januari 2937, vermeld staat.
Op heeterdaad betrapt.
Bij het stelen van metalen.
Donderdagavond negen uur werden door
een rechercheur en een politie-agent van de
hondenbrigade in de Parklaan op heeterdaad
betrapt op het stelen van lood en koper in een
opslagplaats aldaar een 16-jarige rijwielher
steller. een 18-jarige zadelmaker en een 19-
jarige kleermaker. Ze waren in het bezit van
twee zakken met lood en koper. Twee hunner
pleegden den diefstal en de derde stond op
den uitkijk, wat hij blijkbaar niet goed gedaan
heeft. De jongens werden naar het Politie
bureau in de Smedestraat gebracht, waar zij
in verzekerde bewaring werden gesteld
Felle brand in het centrum der
hoofdstad.
Vuurzee in den vroegen morgen.
AMSTERDAM. 29 Januari. Een
zeer zware brand heeft vanmorgen
gewoed in perceel Damrak 7. waar een
sigarenwinkel van W. Mast is geves
tigd. De eerste étage werd bewoond
door de weduwe G. de Vries, haar zoon
en twee gasten. De tweede en derde
verdieping, evenals de zolderverdie
ping, is in gebruik van het Victoria-
hotel. iHer woont een deel van het
hotelpersoneel, in totaal ongeveer
twintig personen. Het geheele huis
kon tijdig worden ontruimd. De eerste,
tweede en derde verdieping, benevens
'de zolderetage zijn geheel uitgebrand.