Een hoofdzaak.
Wanneer gaat Haarlem weer bouwen?
Conclusies waartoe de stand van de woning
markt aanleiding geeft.
Alle Oslo-Staten
naar den Haag.
Leegstaande winkels
te Haarlem.
In totaal 120.
Hei Beiau^aikste
54e Jaargang No. 16454
Verschijnt dageliiks. behalve op Zon- en Feestdagen
Vrijdag 12 Februari 1937
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: i". tV PEEREBOOM UITGAVE LOUKENS GOSTEK MAATSCHAPPIJ VOOR
en ROBERT PEEREBOOM. COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V Hoofdredacteur: ROBERT PLERLBOOil
Directie: P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE LOURENb COSIER MAATSCHAPPIJ VOOR
COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTEN: per week 0.25, per maand 11.10, per 3 maanden
ƒ3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05. p. maand f 0.22, p. 3 mnd. f 0.65, franco p. post f 0.72t4
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos-: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10132, 12713 Administratie: 10724. 14825 Postgiro 38810
Bijkantoor: Soendaplein 37, Haarlem-Noord, Telefoon 12230.
ADVERTENTIëN 1—5 regels 11.75, elke regel meer 10.35. Reclames
0.60 per regel, Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag en
aanbod 1—4 regels f 0.60. elke regel meer 10.15. Onze Groentjes zie
hoofd rubriek.
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange ongeschiktheid 600.—. overlijden ƒ400.—, verlies van hand, voet of oog 200.—, beide leden duim ƒ100.één lid duim ƒ50.alle leden wijsvinger ƒ60.
één of twee leden wijsvinger f 25.—, alle leden anderen vinger 15.één of twee leden anderen vinger f 5.—, arm- of beenbreuk f 30.—, enkelbreuk f 15.—. polsbreuk f 15.
Nog afzonderlijke verzekering voor abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad. Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ZESTIEN BLADZIJDEN
HAARLEM, 12 Februari.
Het Pacifisme.
Wij hebben in ons vorige nummer een arti
kel opgenomen van onzen stadgenoot dr. J.
Roorda, waarin deze scherp opkomt tegen de
allermodernste begripsverwarring en leugen
van dezen tijd: u. pacifisten zijn de schuld
van het oorlogsgevaar. De schrijver was tot
zijn betoog, dat ongetwijfeld de aandacht van
vele lezers getrokken heeft, geïnspireerd door
een uitlating van een der hoogste prelaten
van de Engelsche Staatskerk, den aartsbis
schop van York. Deze gaf in een rede, in de
Church Assembly, de jaarlijksche vergadering
van de officiëele Engelsche Protestantsche
kerk, den pacifisten ook al de schuld.
De redeneering, die aan deze beschuldiging
ten grondslag ligt is heel eenvoudig. Sommige
landen hebben indertijd reeds zeer zwaar be
wapend. Andere, met Engeland aan het hoofd,
hebben dat niet gedaan in hun streven naar
ontwikkeling van den Volkenbond en in hun
wensch, een nieuwen bewapeningswedstrijd in
Europa te voorkomen. De ontwikkeling van de
Volkenbondsgedachte is belemmerd door zwa
re tegenslagen, de matig-bewapende landen
hebben hun standpunt prijsgegeven en zijn
hun achterstand gaan inhalen, de onderlinge
nervositeit en angst zijn daarbij natuurlijk
zeer toegenomen en nu wordt er van zekere
Zijden beweerd: de pacifisten zijn gevaarlijk,
want die hebben indertijd door hun propa
ganda de bewapening tegengehouden.
Dr. Roorda merkt daarbij, naar mijn mee
ning volkomen terecht, op dat schuldgevoel is
ontwaakt bij talloozen, die indertijd den
strijd tegen den oorlog en de bevordering van
de rechtsgedachte belemmerd hebben door
hun scepticisme en onverschilligheid. Belem
merd, toen het getij gunstig was. Zij willen
nu dit schuldgevoel op anderen afwentelen en
komen tot de'zeer eenvoudige oplossing: het
is de schuld van de pacifisten. Waarbij zij
deze dan maar mir nichts, dir nichts gelijk
stellen met een groep uiterste pacifisten, die
indertijd nationale weerloosheid, gemeenlijk
aangeduid als „eenzijdige ontwapening" heeft
voorgestaan en dat gedeeltelijk nog doet. Een
overgroote meerderheid der pacifisten acht
evenwel eenzijdige ontwapening niet juist
en streeft naar internationale oplossingen,
zoowel door de schepping van internationaal
recht, door internationale toenadering in het
algemeen, als door internationale ontwape
ning. Deze talloozen willen de geestdriftige
bewapenaars nu ook tot zwijgen brengen en
daarom moeten fcij verdacht worden gemaakt.
Verdachtmaking past typisch in den tijdgeest.
Wat nu is eenvoudiger dan wit zwart te noe
men en te zeggen: alle pacifisten zijn een oor
logsgevaar? Het is des te eenvoudiger, omdat
het in de tegenwoordige sfeer steeds overbo-
diger schijnt te worden, beschuldigingen nog
te argumenteeren. Men beschuldigt er maar
op los, en er zijn altijd genoeg onnadenkenden
te vinden, die het gelooven. Daar wordt tenr
minste op gerekend. De houding van den
aartsbisschop van York en van gelijkgezinden
met hem, heeft ten doel alle pacifisten te dis-
crediteeren, met de uitwerking dus dat men
alleen nog maar bewapent en alle pogingen
tot het scheppen van een internationale
rechtsorde opgeeft.
Dr. Roorda schreef in zijn artikel: „De aarts
bisschop van York zal toch wel beseffen, dat
een militair evenwicht zonder gelijktijdige pa
cifistische gezindheid den oorlog niet zal kun
nen voorkomen?Het pacifisme, dat is de
anti-oorlogs-tendenz in den ruimsten zin, is
dat een gevaar? Zouden rede, menschelijkheid
en gezond verstand op den duur gevaarlijker
zijn voor het menschdom dan domheid en
brute instincten?"
Het antwoord op deze beide laatste vragen
ligt voor de hand. Als men zijn krachten blijft
concentreeren op den krankzinnigen bewape
ningswedstrijd en de pogingen tot inter
nationale toenadering opgeeft door de men-
schen, die daarvoor de massa trachten te win
nen verdacht te maken en te discrediteeren,
dan is het rampzalige einde verzekerd. Dan
zal de volgende groote oorlog op geen enkele
wijze meer vermeden kunnen worden en is het
alleen nog maar een kwestie van korter of
langer tijd. De historie heeft ampel bewezen
wat de resultaten van bewapeningswedstrij
den zijn als daarnaast en daartegen niet ge
streefd wordt naar het vermijden van die
ontzettende rampen. Geen verstandig mensch
kan meer den ouden leugen „Als gij den vrede
wilt, bereid u ten oorlog", als waarheid aan
vaarden als hij aan het Europa van 1914
denkt. Dat had volgens deze spreuk gehan
deld. Het resultaat bleef niet uit.
De herhaling daarvan maar kalmweg aan
vaarden en er ons niet tegen verzetten: dat
kunnen de pacifisten niet. „Zij volharden en
gelooven en kunnen eenvoudig niet anders",
zegt dr. Roorda en dit is de simpele waar
heid niet voor enkelen, «aar voor millioe-
(De Weensche vereeniging van
hoedenfabrïkanten heeft zich tot
de Oostenrijksche regeering ge
richt met het verzoek, den a?nbte-
naren te verbieden, blootshoofds
in het openbaar te verschijnen.)
In Weenen pleegt de ambtenaar
Het liefst blootshoofds te gaan.
En hierdoor blijkt de man zoowaar
Aan actie bloot te staan.
Den Weenschen hoedenfabrikant
Is het niet naar den zin,
Hij diende bij 't bestuur van 't land
Dus een verzoekschrift in
Blootshoofds gaan (daar komt het op neer)
Is voor den mensch niet goed,
Sta toe. dat ik, zooals weleer,
Uw ambtenaar behoed.
Hij 's bij mij niet meer in den pas
En dat 's een leelijk ding
Sinds ik hem en zijn bolgewas
Niet onder 'n hoedje ving.
Als hij het hoofd ons bieden wil
En dus ons 't hoofd niet biedt,
Verbied dan deze modegril,
Iets anders is het niet.
't Mag voor u bijzaak zijn misschien,
De reden dat ik schrijf,
Is dat wij het als „hoofdzaak" zien,
In ons speciaal bedrijf.
Ik weet niet of de fabrikant
Met dit beleefd adres.
Met al zijn hoeden in zijn hand,
Kan reeknen op succes.
Misschien had hij een beter snaar,
Met deze leus gewekt:
Hoed u, de wijze ambtenaar
Houdt zich het liefst gedekt.
P. GASUS.
De modernste hulp
bij 'i lezen
Een bril van K EIP
Gr. Houtstraat naast Luxor
(Adv. lngez. Med.)
nen! Sterker: zij zijn zich zeer wel bewust
dat zij, ondanks allen tegenslag en ondanks
den huidigen tegenstroom, belangrijke re
sultaten hebben behaald die nimmer te
voren, in de historie der eeuwen, geboekt
waren. Ik herinner aan de vele conflicten,
door Volkenbondsbemiddeling voorkomen.
Daar waren vele zeer ernstige bij die in
vroeger tijden tot een oorlog zouden hebben
geleid. Ik weet ook dat in het besef van mil-
lioenen menschen de mogelijkheid is gevestigd
van het streven naar een betere samenleving.
Dat op den duur, al zal het huidige menschdom
dat wellicht niet beleven, moet leiden tot de
overwinning, omdat de geest op den duur
immer machtiger is dan het zwaard.
R. P.
Wij hebben er reeds eerder op ge
wezen, dat er te Haarlem veel werk
loosheid onder de bouwvakarbeiders
bestaat. Volgens de laatste telling
waren van die groejj niet minder dan
2033 mannen zonder werk. Voor een
groot gedeelte moet dit worden toe
geschreven aan de zeer weinige be
drijvigheid in den woningbouw.
Vandaar dat het voor de werkloos
heidsbestrijding een zeer belang
rijke vraag is: wanneer zal men te
Haarlem weer woningen gaan bou
wen?
Komt er binnenkort een nieuwe bedrijvig
heid in den woningbouw, dan zal dat niet al
leen tengevolge hebben, dat er bouwvakar
beiders aan het werk komen, maar dan is
er ook te verwachten, dat in nevenbedrijven
transport te water en te land. handel in
bouwmaterialen, sanitaire artikelen, enz.
eenige opleving komt. Schilders, electriciëns,
loodgieters, stucadoors en nog meer arbei
ders die aan nieuwe huizen werken, zullen
dan weer een kans krijgen.
Daarom is het van veel beteekenis na te
gaan hoe het verloop van de woningmarkt is.
De overheid, die jaren geleden vele huizen
voor arbeiders en middenstanders liet bou
wen. heeft zich thans vrijwel geheel terug
getrokken, omdat gemeend wordt, dat er
geen reden is het aantal beschikbare wonin
gen op dit oogenblik nog uit te breiden.
Ook de meeste particuliere bouwers zijn
op een enkele uitzondering na voorloopig
opgehouden met het zetten van nieuwe hui
zen omdat er een te veel aan leegstaande
was. Maar als dit te veel verwerkt is, zullen
zij natuurlijk weer beginnen.
De kern van de quaestie zit dus in de
vraag of het te veel aan leegstaande wo
ningen belangrijk aan het verminderen is.
Het aantal onbewoonde huizen was:
1 Januari 1936: 1601
1 April 1936: 1759
1 Juli 1936: 1736
1 October 1936: 1601
1 Januari 1937: 1536
Daaruit blijkt dus dat in het eerste kwar
taal van 1936 het aantal onbewoonde huizen
plotseling zeer sterk gestegen is. Maar daar
na is. vooral sinds 1 Juli, een belangrijke da
ling gekomen.
Het aantal onbewoonde huizen
daalde van 1 April 1936 tot 1 Januari
1937 van 1759 lot 1536, niettegen
staande het aantal woningen in dien
tijd nog steeg van 35929 tot 36401.
Maar die totalen geven nog geen volko
men juisten kijk op de woningmarkt. In de
cijfers zijn ook begrepen de reeds verhuurde
maar nog niet betrokken woningen, als ook
.-rinses Juliana en Prins Bernhard te Budapest tijdens de bezichtiging van de
beroemde „Fischerbastei".
de huizen die alleen te koop zijn. 'Daarom
hebben wij een andere statistiek samenge
steld (geput uit de gegevens van Bouw- en
Woningtoezicht) waarbij die huizen daar
buiten zijn gehouden. Bovendien hebben wij
de leegstaande winkelhuizen van het totaal
afgetrokken.
Te huur waren:
1 April 1. Jan. Aanbal
Per week:
1936
1937
tot f2,25
2
1
f 2,25—f 2,50
10
10
f 2,50—f 2,75
28
28
f 2,75—f 3,00
21
23
f 3,00—f 3,50
89
94
f 3,50—f 4,00
42
46
Per jaar:
f 208—f 225
65
85
f 225—f 250
74
82
f 250—f 275
143
105
f 275—f 300
68
56
f 300—f 350
175
206
f 350—f 400
227
158
f 400—f 450
138
131
f 450—f 500
171
133
f 500—f 600
212
138
f 600—f 700
97
77
f 700—f 800
41
35
f 800—f 1000
39
43
f 1000 en hooger
47
39
Vrfje en dienstwoningen 4
4
Totaal
1693
1494
Winkelhuizen
123
120
Gewone huizen
1570
1374
1358
780
Uit deze statistiek blijkt dus, dat op dit
oogenblik 1374 wonnigen op nieuwe huurders
wachten.
Maardaaronder zijn ongetwijfeld eenige
honderden perceelen die zeer moeilijk ver
huurd zullen worden, omdat het kleine niet-
gewilde huizen zijn in de oude binnenstad. Er
zijn zelfs 14 woningen onder, die als onbewoon
baar te boek staan.
Het opmerkelijke is, dat hoewel wij
in een tijd leven dat vele arbeiders en
werkloozen tot de uiterste bezuiniging
gedwongen zijn, het aantal onbewoon
de huizen met een lagere huurwaarde
dan f 4 per week sinds 1 April 1936
nog met 10 vermeerderde. Daaruit
blijkt dus wel, dat die groep van 202
woningen niet veel kans heeft op
nieuwe bewoners.
Als wij die 202 huizen vafi het totaal te huur
staande woningen aftrekken, evenals de 4 vrije
of dienstwoningen, houden wij er dus 1168
over.
Voor een stad als Haarlem die per jaar met
ongeveer 2000 inwoners vermeerdert, is dit
geen bijzonder groot overschot meer. 2000
nieuwe ingezetenen toch beteekenen bewoners
voor 500 huizen.
Een percentage van 2 a 214 pet.
leegstaande huizen wordt als normaal
gerekend. De 1168 te huur staande hui
zen maken een percentage op de wo
ningvoorraad uit van 3.23. Als er in
een half jaar niet bijgebouwd zou
worden, zou het percentage, in ver
band met de toeneming der bevolking,
reeds tot 214 zijn gedaald.
In de laatste 9 maanden verminderde het
aantal te huur-staande woningen in de klasse
f 350f 400 van 227 tot 158, in de huurklasse
f500—f600 van 212 tot 138.
De directeur van Bouw- en Woning
toezicht, de deskundige bij uitnemend
heid wat het beoordeelen van de
woningmarkt betreft, verklaarde ons
overtuigd te zijn, dat binnenkort een
herleving van de particuliere bouwnij
verheid te verwachten is. De eerste
teekenen daartoe had hij reeds rneenen
op te merken.
Onder de 1168 hierboven genoemde leeg
staande huizen zijn 85 arbeiderswoningen en
147 middenstandswoningen van vereenigingen.
De directeur verwachtte niet dat in
den eersten tijd weer met bouw met
overheidssteun begonnen zal worden.
Het gemeentebestuur blijft evenwel
het verloop der woningmarkt nauwge
zet volgen en het is niet uitgesloten
dat het in een volgend jaar weer noo-
dig zal zijn dat de gemeente nieuwe
arbeiderswoningen gaat bouwen.
Lawine sleurt trein mee.
In 20 meter diep ravijn.
KAMHOOP, 12 Febr. (A.N.P.) Nabij Rogers
Pass is een zware sneeuwlawine langs de hel
lingen van de Canadeesche Rockey Mountains
neergestort. De locomotief van een tren en een
sneuwploeg werden van de rails gevaagd en
meegesleurd in een ongeveer 20 meter diep
ravijn. Op zijn minst twee personen worden
.vermist.
Het woord is aan
Lessing
Er zou maar iveinig in de
wereld ondernomen zijn, als
men altijd naar het einde
gezien had.
Onze Haagsche correspondent
seint ons
Naar wij vernemen hebben
thans alle Oslostaten de uitnoo-
diging voor de in Den Haag te
houden deskundigen-bijeen
komst aangenomen.
Vermoedelijk zal deze begin
Maart plaats vinden.
Ei- staan op dit oogenblik 120 winkels te
Haarlem leeg. Aan de statistiek van Bouw- en
Woningtoezicht ontleenen wij de volgende
gegevens over de huurprijzen van deze pan
den, die een beeld geven van de grootte dezer
perceelen.
Huur Leegstaande winkels,
f 156—f 182 3
f 182—f 2 08 1
f 208—f 225 1
f 225—f 250 5
f 250—f 275 3
f 275—f 300 4
f 300—f 350 6
f 350—f 400 9
f 400—f 450 10
f 450—f 500 8
f 500—f 600 13
f 600—f 700 19
f 700—f 800 11
f 800—f 1000 9
Boven f 1000 17
Dienstwoning 1
9 maanden geleden was het aantal 123,
zoodat er in dien tijd een vermindering van
3 t-e constateeren is.
TAXI NOODIG2
BEL OP ALS VOORHEEN
17 0 3 1
(Adv. Ingez. Med.)
De Spaansche burgeroorlog: De rechtschcn
blijven successen melden. pag- 4
Revolutionnaire beweging in Honduras.
pag. 4
De bezetting der Amerikaansche automobiel
fabrieken is thans opgeheven. pag. 4
De Tweede Kamer heeft de voorstellen tot
Grondwetsherziening aangenomen, pag. 3
Prinses Juliana en Prins Bernhard zijn Don
derdagmiddag te Weenen aangekomen.
pag. 3
De „Kertosono" is te Lissabon gearriveerd.
pag. 3
Hamburg wil de Rijnscheepvaart vermin
derd zien, omdat deze veel deviezen eischt.
pag. 3
Alle Oslo-staten hebben de uitnoodiging voor
een Haagsche conferentie aanvaard, pag. 1
Wanneer gaat Haarlem weer bouwen?
pag. 1
Pijnenburg en Slaats winnen de Antwerpsche
Zesdaagschc. pag. 7
Uit de historie van V. S. V. pag. 7
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: Het Pacifisme. pag. 1
C. B.: Uit den Spaanschen broederkrijg.
bag. 2
Van onzen Weenschen correspondent. Oos-
terscli leven in een Weensch hotel.
pag. 4
Van onzen Weenschen correspondent: Tra
gedie van Czaarr Nicolaas' schoonzuster.
pag. 4
Jos. Th. Ferguson; De oorzaak der Japansche
overrompeling van Mantsjoerije. pag. 10
Jhr. dr. J. C. Mollerus: Zweden's economische
positie. pag. 3
Ervaringen van een taxichauffeur, pag. 11
J. B. Schuil: De jonge Spelers^ pag. 11
H. D. Vertelling: De markie?*koopt paarien.
pag. 6
Sport in 't Kort p^g 7
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op pag. 8.
