KIEST...
Vooruit
naar betere tijden!
Stemt MUSSERT - Lijst 15 - N. S. B.
Mr. P.J.OUD
John D. Rockefeller j-J
Verkiezing.
Het belangrijkste
54e JAARGANG No. 16537 Verscfiijhï SageliiVs. Refialve bp Zon- eti Feèstcfcgen. MAANDAG 24 MET 1937
betering van het levenspeil van die groepen der bevolking,
wier
Aan VRIJZINNIG DEMOCRATISCHE BOND
WTlhelminastraat 49. Haarlem
Zendt mij kosteloos brochures over de
VRIJZINNIG DEMOCRATISCHE BOND
Adres
Dit formulier in open envelop gefrankeerd m. 11 c
postzegel verzenden.
STEMPELAARS DENKT TOCH EENS NA:
VERWACHT CE NOC IETS VAN ALBARDA?
MUSSERT IS ALLEEN DE MAN,
DIE HET LAND NOC REDDEN KAN!
HAARLEM S DAGBLAD
Uitgave Lourens Coster Maatschappij voor
Directie: P.W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM Courant-Uitgave en Algemeene Drukkerij N.V. Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTEN per week 0.25, per maand f 1.10, per 3 maanden
ƒ3.25, franco per post 3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week ƒ0.05, p. maand ƒ0.22, p. 3 mnd. ƒ0.65, franco p. post ƒ0.721/*.
BureauxGroote Houtstraat 93 DrukkerijZuider Buiten Spaame 12
Telefoon Nos.Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10132, 12713 Administratie 10724, 14825 Postgiro 38810
Bijkantoor: Soendaplein 37, H aa rl e m - N oo rd. Telefoon 1 2230
ADVERTENTlëN 15 regels f 1.75, elke regel meer 0.35. Reclames
ƒ0.60 per regel. Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag en
aanbod 14 regels ƒ0.60, elke regel meer ƒ0.15. Onze Groentjes zie
hoofd rubriek.
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnês. Levenslange ongeschiktheid 2000.overlijden 400.verlies van hand, voet of oog 200.beide leden duim 100.éen lid duim 50. alle leden wijsvinger 60.
één of twee leden wijsvinger ƒ25.alle leden anderen vinger 15.één of twee leden anderen vinger f5.arm- of beenbreuk ƒ30enkelbreuk ƒ15.—, polsbreuk ƒ15.pAPTW
Nog afzonderlijke verzekering voor atoonnés op het Geïllus treerd Zondagsblad. Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden. xlHUülN I- Jr--Y(jrii\--Y o.
Het Regeerbeleid der laatste jaren
heeft een hechte grondslag gelegd voor
nieuwe welvaart.
Steunt de Vrijzinnig Democraten in hun ar
beid gericht op:
Economisch herstel, Bestrijding van de werkloosheid en Ver-
Stemt daarom op
No. 1 van Lijst
MINISTER VAN FINANCIËN
De oude John D. Rockefeller is op 97-jari-
gen leeftijd gestorven. Dat laatste succes, dat
zich in zijn leven met groot overleg en
giystematische voorbereiding ten doel had ge
steld: het bereiken van de honderd, heeft hij
dus niet mogen behalen. Natuurlijk geven wij
in dit nummer zijn portret en een uitvoerige
levensbeschrijving. Hij was een man met ge
niaal zaken-inzicht en in zijn jonge jaren
bracht hem dat snel tot groqte resultaten. De
enorme mogelijkheden, die de petroleum-
winning op groote schaal opende, zag hij eer
der en helderder dan anderen. En toen deze
winning met groote risico's gepaard bleek te
gaan en in den strijd van vele kleine maat
schappijen er ettelijke den nek braken, be
greep hij het eerst dat men de geweldige
nieuwe industrie alleen op vaste basis zou
kunnen brengen door trustvorming, door dus
de kwade kansen te temmen in een groot com
plex, dat een surplus aan goede kansen ople
verde. Dit is erg simpel uitgedrukt. Het was
natuurlijk heelemaal niet eenvoudig. Het
kostte tientallen jaren van ingespannen ar
beid en van strijd. Velen hebben Rockefeller
aangevallen over de methodes die hij in dien
strijd bezigde. Men kan al hun verhalen maar
niet zoo als waar aannemen; natuurlijk speel
de afgunst er een groote rol in. Men kan noch
tans evenmin Rockefeller's antwoord als af
doende aanvaarden. Hij zei: „Zij zouden het
zelfde hebben gedaan als ik, als zij bekwaam
genoeg geweest waren". Dit herinnert wat al
te zeer aan de verklaring van verscheidene
wapenindustriëelen in Amerika, afgelegd voor
de senaatscommissie-Nye: „Als wij die dingen
niet deden, zouden anderen ze doen". Het is
juist, maar het rechtvaardigt de bewuste
dingen op geen enkele manier.
In het machtige groeiproces der trusts, dat
zich in de tweede helft der negentiende eeuw
in de Vereenigde Staten ontwikkelde en dat
later tot zulken hevigen tegenstand zou voe
ren, was Rockefeller een der hoofdleiders. De
heele wereld kent dan ook zijn naam. Voor
standers van een beter en rechtvaardiger sa
menleving hebben dien naam verwenscht en
zijn de trusts gaan brandmerken als nieuwe
machten in de v ereld die, grootendeels buiten
de controle van regeeringen en parlementen
staande, op allergevaarlijkste wijze de wereld
gebeurtenissen konden beïnvloeden. Dit is niet
te loochenen en in hoofdzaak is dat gevaar
nog onverminderd.
Natuurlijk worden de motieven van een man
die zulk een machtspositie en daarbij zulk een
geweldig vermogen verwerft als Rockefeller
door zijn tegenstanders niet vriendelijk be
oordeeld. En aangezien zij propaganda met
hun oordeel willen maken formuleeren zij het
zoo onsympathiek mogelijk. Daarom worden
zulke magnaten gewoonlijk voorgesteld als
lijders aan een soort manischen gouddorst. Dit
klinkt bevredigend voor wie tegenstander van
hun beleid en methoden is en nooit dergelijke
groote zaken-genieën („captains of industry"
noemt Amerika hen) ontmoet en gekend
heeft. Wie er wel kent weet dat zij juist niet
door de goud-oppottings-manie bezeten zijn.
Menschen die daaraan lijden zijn nooit groote
zakenlieden, want zij durven hun geld niet
riskeeren. Het type-captain of industry, dat
uiteraard zeldzaam is, riskeert juist wel en
veel. Anders zou het nooit succes hebben. Het
streeft naar zelfvoldoening door het scheppen
van een groot geheel en het daarmee verwer
ven van macht. In sommige gevallen alleen
naar het eerste. Van de macht die er uit voort
vloeit, maakt het lang niet altijd een volledig
gebruik. De groote onderneming, het groote
geheel, staan voorop en beheerschen het leven
van den leider. De negentiende eeuw heeft
trouwens de verknochtheid aan „het familie
bedrijf" ook in veel bescheidener sferen dan
die van de Amerikaansche „captains of in
dustry" op zijn allersterkst getoond. Ook in
ons land. Hoeveel vaders hebben in dien tijd
niet zoons, die er geen werkelijken aanleg of
neiging voor hadden, er letterlijk toe geprest
in hun zaken te gaan alleen vanwege de aan
bidding van „de firma". Het denkbeeld „de
firma", met inbegrip natuurlijk van de voort-1
durende uitbreiding vaar haar zaken, moet
ook John D. Rockefeller's leven beheerscht
hebben. Dit zal altijd moeilijk begrijpelijk
blijven voor menschen wier families in geheel
andere levenssfeer werken: voor ambtenaren,
voor zulke vrije beroepen en ambten als me
dicus, advocaat, dominé, voor officieren en
zooveel anderen. Natuurlijk ook voor- den ar
beider. Het is niettemin een zeer werkelijke en
nog steeds in wat minder sterke mate
voortlevende mentaliteit van een krachtige
menschengroep. Met haar gelddorst toe te
dichten is men er alleen maar naast.
John D. Rockefeller trok zich in 1911 uit
zaken terug. Dat lijkt wel erg lang geleden,
maar het was heusch niet vroeg, want hij
was toen al drie-en-zeventig. Op zijn wijze
ging hij toen socialen arbeid verrichten dooi
de stichting van de Rockefeller Foundation
(1913) en later van het Rockefeller Institute
for Medical Research (instituut voor medisch
Nadat tallooze adviezen
Over ons zijn uitgestort,
Zullen wij dus Woensdag kiezen,
Hoe de Tweede Kamer wordt.
Elke brave Nederlander,
Die althans de jaren heeft,
Dat men hem naast een en ander
Recht en plicht tot stemmen geeft,
Kan zich dan ook weer eens uiten
In het groote kiezerskoor,
Ook al klinkt er dan naar buiten
Niet het flauwst geluid van door.
Even krassen in een vakje,
In een hokje, kaal onknus,
En de duit is in het zakje,
En het oordeel in de bus.
Er is ruim voldoende keuze,
Zij het minder dan voorheen,
Van partijen en van leuzen
En van kleur, voor iedereen.
Wie zal winnen, wie verliezen?
Een geheim op dit moment.
Woensdag gaan we allen kiezen,
Donderdag is het bekend.
Van de grootste importantie
Is een dag vol zonneschijn,
Dat, als steeds, zal de garantie
Voor een goede stemming zijn
P. GASUS.
ontdekkingswerk)aan welke beide instellin
gen hij honderden millioenen dollars in het
algemeen belang besteedde.
Onderwijs, openbare bibliotheken, zorg voor
het kind, de Volksgezondheid in het algemeen,
het Roode Kruis en nog veel meer werden
daarbij in zeer belangrijken mate gesteund.
Hier handelde dus weer de macht die naast
de „gestelde machten" stond en trachtte hij
met zijn millioenen de Menschheid ten beste
te dienen. Men moet dit erkennen al keurt men
zijn stelsel af. Zeer veel goeds en heilzaams is
door hem tot stand gebracht.
R. P.
HAARLEM HEEMSTEDE
(Adv. ingez. Med.)
(Adv. Ingez. Med.)
Spaansche kruiser door bombarde
ment getroffen
Havas seint uit Salamanca 23 Mei:
In het officieele communiqué van het groote
hoofdkwartier der Nationalisten wordt o.m.
medegedeeld, dat volgens uit het vijandelijk
kamp ontvangen inlichtingen de kruiser der
Spaansche regeering „Jaime Primero" door
rechtsche vliegtuigen is gebombardeerd. Het
schip werd door tien bommen van groote
explosieve kracht getroffen.
Groote vlammen sloegen uit het midden
van den kruiser, tengevolge waarvan dit
schip in het ongereede is geraakt.
Volgens linksche radiozenders zou de be
manning het schip hebben moeten verlaten.
Het Engelsche schip „Rocking" zou hulp
hebben verleend.
Ontvangsten N. Z. H. T. M. gedaald
met f 236.500.
Vergadering trammaatschappijen.
Iets meer vertrouwen voor 1937.
In de heden gehouden algemeene vergade
ring van aandeelhouders in de Noord-Zuid-
Hollandsche Tramweg Maatschappij N.V. werd
verslag uitgebracht over het afgeloopen jaar
en werden de balans en winst- en verliesreke
ning per 31 December 1936 goedgekeurd.
Het exploitatie-saldo bedraagt f 425.154,87!/2
(vorig jaar f579.711,79).
Na de normale afschrijvingen sluit de winst
en verliesrekening, met inbegrip van het na-
deelig saldo over vorige jaren f 1,279.821,80),
met een nadeelig saldo van f 1.735.525,46 Vz.
Dividenduitkeering heeft niet plaats (als vo
rig jaar).
De aan de beurt van aftreden zijnde Com
missaris. Ir. E. C. W. van Dijk, werd herkozen
In de algemeene vergadering van aandeel
houders in de Electrische Spoorweg Maat
schappij N.V. werden de balans en winst- en
verliesrekening over het afgeloopen jaar goed
gekeurd.
Dividend kan niet worden uitgekeerd (even
als vorig jaar).
De aan de beurt van aftreden zijnde Com
missaris, Dr. H. van Manen, werd herkozen.
In de algemeene vergadering van aandeel
houders in de Eerste Nederlandsche Electrische
Trammaatschappij N.V. werden de balans en
winst, en verliesrekening over het afgeloopen
jaar goedgekeurd en de aan de beurt van af
treden zijnde Commissaris, Dr. H. van Manen
werd herkozen.
In de algemeene vergadering van aandeel
houders in de Maatschappij tot Exploitatie van
Tramwegen N.V. werden de balans en winst
en verliesrekening over het afgeloopen jaar
goedgekeurd. Dividend kan niet worden uitge
keerd (evenals vorig jaar).
De aan de beurt van aftreden zijnde Com
missaris, Ir. E. C. W. van Dijk, werd herkozen
Verslag N.Z.H.T.M. over 1936.
Aan het verslag der N.Z.H.T.M. over 1936
is het volgende ontleend:
De verwachtingen voor het jaar 1936, die,
zooals in het vorig jaarverslag gezegd werd,
niet te hoog gespannen mochten worden in
verband, zoowel met het wegvallen der in
1935 genoten toevallige inkomsten door de
bloemententoonstelling- als door het zich in
het begin van 1936 niet doorzetten der ge
ringe opleving van het vervoer, die zich aan
het einde van 1935 had geopenbaard. zijn
helaas, zelfs in ongunstiger zin dan ge
vreesd werd, bewaarheid.
Naast de reeds genoemde oorzaken heeft
daartoe in niet onaanzienlijke mate bijge
dragen het zeer slechte weer gedurende de
zomermaanden, waarvan ons vervoermiddel,
dat 5 badplaatsen bedient en overigens zeer
veelvuldig voor het maken van uitstapjes
wordt gebruikt, uiteraard de ernstige gevol
gen heeft moeten ondervinden.
Tenslotte bleef bijna het geheele jaar de
economische toestand uiterst slecht. De werk
loosheidscijfers bleven ongunstig t.o.v. die van
het voorafgaande jaar en waar er een nauw
verband bestaat tusschen deze en het ver
voer op lijnen als de onze is ook 'n deel van den
achteruitgang van ons vervoer aan deze oor
zaak toe te schrijven.
Dat dit niet een onaanzienlijk deel zal zijn,
mag wellicht blijken uit de omstandigheid, dat
toen tegen het einde van het jaar de algemee
ne bedrijfstoestanden zich iets begonnen te
klaren, de daling van het vervoer niet onbe
langrijk afnam en bij verbetering van den
toestand in het begin van 1937 zich zelfs wij
zigde in een toeneming, die reden geeft de
vervoersuitkomsten van het thans ingetreden
jaar met iets meer vertrouwen tegemoet te
zien.
Het bovengeschetste verloop der vervoers-
inkomsten laat zich als volgt nog in cijfers
verduidelijken. Over het eerste halfjaar (de
maanden Jan. t/m Juni) bleven de inkomsten
door de genoemde oorzaken 10 pet. bij die
over 1935 ten achter; over de beide zomer
maanden (Juli en Augustus) was dit per
centage 7 pet., terwijl over de iaatste 4 maan
den (Sept. t/m Dec.) de achteruitgang ver
minderde tot 3.5 pet.
Over de eerste 4 maanden van 1937 (Jan
t/m April) liepen daarentegen de vervoersin-
komsten ongeveer 2 pet. t.o.v. die der overeen
komstige periode in 1936 op.
De totale ontvangsten uit het bedrijf in
1936 daalden ten opzichte van het vorige jaar
van f 3.355.100,— tot f 3.118.600,dus met een
bedrag van f 236.500.—.
De uitgaven konden wij van f 2.775.400,
tot f 2.693.400.dus met f 82.000.of 3 pet.
verlagen. Het exploitatie-saldo verminderde
van f 579.700,— tot f 425.200.—.
Dat dit saldo zeer teleurstellend is. behoeft
geen betoog, daar het toch ontoereikend is
voor de rentebetaling der ten laste der Maat
schappij vallende leeningen. Het tekort hierop
benevens de voor de hoogstnoodige vernieuwin
gen benoodigde bedragen, konden wij nog
I
Het woord is aan
Schefer
Verlangt gij voor goede
daden loon, 'dan verlaagt gij
u tot dienaar.
uit de beschikbare kasmiddelen onttrekken.
Het zal echter wel geen toelichting
behoeven, dat ook bij de verwachte
verbetering der vervoersuitkomsten
niet ontkomen zal kunnen worden aan
een aanzienlijke verlaging der vaste
lasten, opdat de Maatschappij door
het behoud van voldoende liquide
middelen in staat zal blijven haar
vervoersbedrijf naar behooren uit te
oefenen.
Aan B. en W. van Heemstede werden voor
stellen gedaan betreffende verlenging van
buslijn A. en tot instelling van een afzonder
lijk buslijntje ten behoeve van de Rivieren
buurt. Hieromtrent mocht de directie nog geen
antwoord ontvangen.
De verbeterde werkloozensteun-
regeling.
Wij ontvingen een schrijven waarin een
gesteunde van Maatschappelijk Hulpbetoon
te Haarlem er zich over beklaagt, dat de
verbeterde regeling van de werkloozensteun-
regeling —f2 verdienste voor minderjarige
en f 4 voor meerderjarige gezinsleden vrij
stellend bij de berekening van het gezinsin
komen niet van toepassing verklaard is op
de gesteunden van Maatschappelijk Hulp
betoon. Hij ziet daarin een onbillijkheid die
zoo spoedig 'mogelijk ongedaan gemaakt
moet worden.
Bij een informatie die wij ter bevoegder
plaatse namen werd ons medegedeeld, dat
er nog geen enkele gemeente in ons land is,
die dezelfde gunstige bepalingen die het rijk
in de steunregeling voor valide wèrkloozen
gemaakt heeft, ook reeds toepasselijk heeft
verklaard op de personen die gesteund wor
den krachtens Armenzorg. In de meeste ste
den wordt deze zaak nog overwogen, maar
een beslissing i* nog niet gevallen. Zooals
men weet draagt het rijk een belangrijk deel
bij in den steun die aan de valide werkloo-
zen wordt uitgekeerd, de kosten voor Ar
menzorg drukken geheel op de kassen der
gemeenten. Daarom moet natuurlijk eerst
onder oogen gezien worden welke financieele
gevolgen toepassing voor de gemeentekas
zal hebben. Bovendien zit er nog de moei
lijkheid in de quaestie, dat de steun krach
tens Armenzorg naar behoefte geregeld
wordt, zoodat daar de zaken al anders staan
dan bij de vaste steunregeling voor de valide
werkloozen.
De quaestie wordt evenwel te Haarlem even
als in andere steden bekeken. Een beslissing
zal vermoedelijk niet lang meer uitblijven.
Het is een heele uitzoekerij uit te maken
wat de financieele gevolgen zouden zijn.
Reeds voor de valide werkloozen was het
veel administratief werk, want van alle werk
loozen moest nagegaan worden hoeveel ge
zinsinkomsten er waren en of dit verkregen
was door minder- of meerderjarige kinderen.
Op Woensdag kwam de beslissing van het
rijk af en Haarlem heeft toen reeds dezelfde
week de regeling ingevoerd. Haarlenj was
een der eerste gemeenten waarin de regeling
werkte, de andere gemeenten kwamen pas
een week later.
De Prinses en de Prins zijn Zaterdagavond
bij aankomst te IJmuiden buitenge
woon enthousiast ontvangen. 3
Wethouders van de groote gemeenten
hebben geconfereerd met minister Slin-
genberg over de steunregeling. 3
De „Tromp" is hedenmiddag te water ge
laten. 3
De tooneelspeler Ko van Dijk is Zondagmid
dag overleden. 3
Zaterdag en Zondag zijn vele ernstige ver
keersongelukken gebeurd. 4
De beroemde Amerikaansche oliemagnaat
John D. Rockefeller is op 97 jarigen
leeftijd overleden. 4
Duitschland stemt principieel in met het
Engelsche plan tot terugtrekken der
vrijwilligers uit Spanje. 4
Ajax heeft het kampioenschap van Ne
derland behaald. 6
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: John D. Rockefeller 1
J. B. Schuil over het Meifeest 1937 van de
Kruisvaart. 10
J. B. Schuil over „Bluf" 10
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op 2
(Adv. Ingez. Med.)
(Adv. ingez. MedJ
Reeds telt Nederland ruim 60.000 werk
lozen minder dan een jaar geleden; in-
en uitvoer nemen sterk' toe, de opbrengst
der Rijksmiddelen stijgt.
I Het belang van het Nederlandse volk en
in het bijzonder van die grote groepen,
die nog in ernstige moeilijkheden verkeren,
eist dat deze economische opleving met alle
kracht wordt bevorderd en niet wordt ver
stoord door gevaarlijke proefnemingen, waar
van men elders de verderfelijke gevolgen heeft
kunnen zien.
