Ernstige Toestand
in Spanje.
Afscheid van Mei.
Doodelijk
Auto-ongeval
WANDGEDIERTE
Colijn kabinetsformateur
VAN WEERT - Gierstr. 20
Het belangrijkste
Kruiser „Deutschland" door Spaansche
bommen getroffen.
54e TAARGANG No. 16543 Verscüiint 'dadelijks. Kefialve 'op Zon- en Feestdagen. MAANDAG 31 MET 1937
HAARLEM S DAGBLAD
Uitgave Lourens Coster Maatschappij voor
Directie:P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM Courant-Uitgaveen Algemeene Drukkerij N.V. Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTEN per week f 0.25, per maand 1.10, per 3 maanden
ƒ3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week f 0.05, p. maand 0.22, p. 3 mnd. 0.65, 'franco p. post 0.72Vs.
BureauxGroote Houtstraat 93 DmkkerijZuider Buiten Spaame 12
Telefoon Nos.Directie 13082 Hoofdredactie 13054 Redactie 10600
Drukkerij: 10132, 12713 Administratie 10724. 14825 Postgiro 38810
Bijkantoor: Soendaplein 37, Haarlem-N oo rd. Telefoon 12230
ADVERTENTIëN 15 regels f 1.75, elke regel meer 0.35. Reclames
ƒ0.60 per regel. Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag en
aanbod 14 regels ƒ0.60, elke regel meer ƒ0.15. Onze Groentjes zie
hoofd rubriek.
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnès. Levenslange ongeschiktheid f 2000.overlijden f 400.verlies van hand, voet of oog f 200.beide leden duim 100.een lid duim 50.alle leden wijsvinger 60.
één of twee leden wijsvinger ƒ25.alle leden anderen vinger 15.één of twee leden anderen vinger ƒ5.—, arm- of beenbreuk ƒ30enkelbreuk 15.polsbreuk ƒ15.dattma'c
Nog afzonderlijke verzekering voor afeonnés op het Geïllus treerd Zondagsblad. Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden. -HllUl^JN 14 irALrlJNA o.
De toestand in Spanje, Europa's onheils-
centrum in dezen tijd, is plotseling zeer
ernstig geworden. In de laatste weken scheen
juist eenige verlichting op komst te zijn, door
dat aan beide zijden de felle extremisten uit
de regeeringen verwijderd waren. Sommigen
zagen hierin al een vage mogelijkheid op toe
nadering tusschen de strijdende partijen. In
cidenten waarbij vliegers achtereenvolgens een
Engelseh en een Italiaansch schip bombar
deerden hadden geen ernstige gevolgen. Nu
hebben evenwel twee vliegers van de regee-
ringszijde het Duitsche slagschip „Deutsch-
land", deel uitmakend van de controle-vloot
der non-interventie-commissie, gebombar
deerd. Het lag op de reede van Ibiza, vlak bij
de pier. De uitwerking is verschrikkelijk ge
weest want vele manschappen bevonden zich
juist in het onbeschermde matrozenverblijf,
dat door de bommen getroffen werd. Volgens
de tot dusver ontvangen mededeelingen vielen
drieentwintig dooden en ruim tachtig ge
wonden.
De gevolgen zijn snel geweest. Na een
kabinetsraad, Zondag inderhaast in Berlijn
'oijeengeroepeh, komt nu het bericht, dat de
Duitsche oorlogsschepen de Spaansche ha
venstad Almeria. gebombardeerd hebben bij
wijze van wraakneming. De te Valencia zete
lende Spaansche regeering bevestigt dit en
bericht dat zij bijeenroeping van den .Volken-
bondsraad heeft gevraagd. Zij meent blijk
baar in haar recht te zijn en voert aan: le
dat de beide vliegtuigen het eerst beschoten
zijn, namelijk door het afweergeschut van de
„Deutschland", dat zonder eenige aanleiding
erop begon te vuren; 2e dat de buitenlandsche
contröleschepen hun taak moeten vervullen
op minstens tien mijl afstand van de kust en
dat de „Deutschland" desondanks in de baai
van Ibiza lag, vlak bij de pier; 3e dat de non-
interventiecommissie de controle van de kust
strook van Ibiza aan een Fransch smaldeel
had toevertrouwd en niet aan de „Deutsch
land", die er dus heelemaal niets te maken
had.
Alleen liet eerste argument zou de (bom
men'werperij kunnen verklaren. Natuurlijk
wordt van Duitsche zijde absoluut ontkend
dat men het eerst gevuurd heeft op de vlieg
tuigen. Deze ontkenning schijnt bevestiging
te vinden in het groote aantal slachtoffers;
men kan de pantsering van een modern slag
schip als de „Deutschland" waarschijnlijk
alleen met zeer zware luchtbommen vernie
len en zelfs als die gebruikt zijn is het niet
aannemelijk dat er zooveel slachtoffers zou
den zijn. En als een oorlogsschip zelf een
gevecht begint zal de bemanning toch zeker
eerst dekking zoeken.
Tenslotte schijnt de verklaring der regee
ring te Valencia ook nog zwak op een ander
punt. Als twee Spaansche vliegers door het
afweergeschut van een slagschip, behoorend
aan een groote mogendheid die hun slecht
gezind is, worden beschoten is het dan aan
nemelijk dat zij hun instructies volgen als
zij dit schip gaan bombardeeren? Het schijnt
veel aannemelijker dat zij opdracht hebben
er in een dergelijk geval ten snelste vandoor
te gaan!
Want nu komen wij tot de kern van de
zaak; is het inderdaad mogelijk dat de Spaan
sche regeering te Valencia een welbewusten
aanval op een Duitseh oorlogsschip zou laten
doen? De Duitsche pers zegt nu wel dat dit
een alarmsignaal voor geheel Europa is en dat
„de bolsjewistische moordenaarsbende dit werk
verricht heeft" en zoo, Snaar dit soort opge
wonden taal verheldert de zaak niet. Het is
allerminst aannemelijk dat de regeering te
Valencia, die overigens in groote meerderheid
niet uit communisten bestaat, welbewust een
oorlog met Duitschland en Italië zou uitlokken.
Het is te mal om ernstig beschouwd te wor
den. Nietige machten beginnen geen oorlogen
met grootmachten, Dat Rusland „eraehter zit"
is al even onwaarschijnlijk, want het heeft
zeker geen belang bij een conflict in West-
Europa. Veel aannemelijker lijkt, wat in den
laatsten tijd trouwens steeds duidelijker te
voorzien was, dat de Spaansche haat tegen de
buitenlandsche inmenging in den burgeroorlog
steeds is toegenomen. Die verklaart dan tevens
de aanvallen op een Engelseh en een Ita
liaansch schip.
Het zou dus best mogelijk zijn dat de beide
Spaansche vliegers tegen hun instructie of
zonder instructies hebben gehandeld, in een
soort dollen haat en dollen moed die de Span
jaarden in de historie hunner oorlogen vaak
hebben getoond. Als de regeering te Valencia
dit verklaard had en haar excuses aangeboden
was de toestand nu veel minder ernstig.
Helaas poogt zij rechtsgronden aan te
voeren, die tot dusver niet sterk lijken. Het
bombardement van Almeria is het gevolg.
Moge ten snelste olie op de golven van dit
conflict worden geworpen.
Wij moeten er het beste van hopen.
R.
Voor 't verkeer en de verkeer in g
Was het Zondag hoogtijdag,
Terwijl voor de ijsco-nering,
Ook de „beurs" heel gunstig lag.
Sjonge, wat heeft zich ons volkje,
In dat weertje fijn geweerd,
Aan de blauwe lucht geen wolkje,
Slechts de zon heeft geregeerd.
In de bosschen, op de plassen,
In de hei en op het strand,
Brandde zij in alle klassen.
't Dankbaar volk van Nederland
Vrij van zorgen en van plichten,
Zonne-stralend in hun sas,
Werden massaas bleekgezichten
Uit de stad een roodhuid-ras.
Met een rooden hals en -u-men
Bewaart menig stedeling,
Aan dien dag een teere, warme
Pijnlijke herinnering.
Nu de Meimaand weer voorhij is,
Krijgt ze als getuigschrift mee:
Nou, als Juni zooals Mei is,
Zijn we allen best te vree.
Bracht ook Mei eerst natte koude,
Daarna keerde het getij,
En als slotsom blijft behouden
Hei, 't was in de Mei zoo blij
P. GASUS.
Ernstige botsing op
den Haa rlemme rweg
Een doode en drie gewonden.
Op den Haarlemmerstraatweg-, niet
ver van de Liebrug, is gisterenavond
omstreeks zeven uur een ernstig auto-
ongeluk gebeurd, waarbij drie dames
betrekkelijk licht werden gewond,
doch waarbij de ruim 50-jarige heer
K., inspecteur van een Levensverzeke
ringmaatschappij te 's-Gravenhage,
zóó ernstig werd gewond, dat hij kort
na aankomst in het St. Elisabeth's-
Gasthuis te Haarlem aan zijn verwon
dingen is bezweken.
De heer K. kwam uit de richting Amster
dam en zdenkte plotseling naar links, waar
door hij het spatbord van een tegenligger
raakte. De wagen begon daarop te slingeren
en in volle vaart kwam de heer K .in botsing
met een tweede auto die uit de richting Haar
lem naderde. De wagen van den heer K. sloeg
over den kop en kwam op de trambaan te
recht. De bestuurder werd uit den wagen
geslingerd en bleef zwaar gewond op straat
liggen.
De inzittenden van den anderen wagen,
mej. R. en mej. F. liepen hoofdwonden op, ter
wijl mevrouw S. een wonde aan den onderarm
kreeg.
Eerstgenoemde dame, wier hoofdwonde vrij
ernstig was, is per ziekenauto naar Amster
dam vervoerd, de beide andere dames zijn
per taxi naar hun woonplaats teruggekeerd.
Dr. Zeper verleende de eerste hulp. Door een
kraanwagen zijn de zwaar beschadigde auto's
naar de Ripperda-kazerne te Haarlem over
gebracht in verband met het onderzoek. Het
tramverkeer naar Amsterdam ondervond een
kwartier vertraging.
Pi
\$g&y HAARLEM HEEMSTEDE
(Adv. Ingez. Med.)
Dronken achter het stuur.
En de remmen waren niet in orde.
Zondagavond omstreeks half twaalf werd op
de Kampervest een auto aangehouden, be
stuurd door een 38-jarigen koopman uit Den
Haag. De bestuurder bleek zoodanig onder den
invloed van steiken aiank te verkeeren. dat
hij ter ontnuchtering op het politiebureau
moest worden opgesloten.
Bij het verdere onderzoek bleek, dat de rem
men van de auto bovendien niet in orde waren.
De voetrem was geheel buiten werking en de
handrem werkte zoo slecht, dat de auto bij
een snelheid van 25 K.M. 22 Meter noodig had
om tot stilstand te komen.
Tegen den roekeloozen automobilist is pro
ces-verbaal opgemaakt. De auto is ter repara
tie naar een garage overgebracht.
Schinkelbad te Amsterdam
afgebrand.
Een zware brand' heeft Zaterdagavond een
groot deel van het Schinkelbad, gelegen bij
den Amstelveenschen weg in asch gelegd.
Duizenden hebben het fantastische schouw
spel gadegeslagen. De brandweer heeft een
verbitterden strijd gestreden en tenslotte is
het gelukt het verterende vuur te stuiten,
zoodat het linker gideelte van het groote
bad, de mannen afdéeling, gespaard is ge
bleven. Tegen half elf was de brandweer zoo
ver gevorderd, dat gevaar voor uitbreiding-
geweken was.
De oorzaak van den brand is nog moeilijk
vast te stellen. Waarschijnlijk heeft iemand
een peukje sigaret op het dak geworpen. De
politie stelt er een onderzoek naar in.
Slaking in de Mexicaansche
petroleumindustrie duurt voort.
Benzinevoorraden beginnen te slinken.
De woordvoerder van het -stakingscomité
der arbeiders in de Mexicaansche petroleum
industrie heeft verklaard, dat de staking
zonder incidenten voortduurt en dat er in
Mexico volledige rust heerscht. De benzine
voorraden beginnen nochtans uitgeput te
raken.
De onderhandelingen om te komen tot een
bij legging van het conflict worden voort
gezet.
Zaterdagmiddag heeft de vakvereeniging
van arbeiders in de petroleumindustrie op
het departement van arbeid de minimale
eischen der arbeiders kenbaar gemaakt.
De staking dreigt zich uit te breiden tot
andere corporaties. Indien het conflict niet
voor Dinsdag is bijgelegd, staat te vreezen,
dat arbeiders in andere bedrijven en boeren
uit solidariteit eveneens in staking zullen
gaan.
ABSOLUTE VERDELGING met schriftelijke
garantie.
ZUIVERINGS OND. RADICAAL
Gen. Cronjéstraat 135 Telefoon 11657
(Adv. Ingez. Med.)
H.M. de Koningin heeft heden
morgen den minister-president
Dr. H. Colijn, ontvangen en hem
opdracht gegeven tot de vor
ming van een nieuw Kabinet.
Dr. Colijn heeft verzocht deze
opdracht in beraad te mogen
nemen. Dit is de gebruikelijke
vorm.
De beteekenis van de opdracht aan
dr. Colijn.
Naar aanleiding van de mededeeling, dat
H.M. de Koningin dr. Colijn opdracht heeft
gegeven tot vorming van een kabinet hebben
wij ons tot dr. Colijn gewend met de vraag
wat de formule waarin de opdracht is vervat,
befceekent.
De formule aldus dr. Colijn
komt overeen, als ik mij goed herin
ner, met de formule, waarin in 1918
de opdracht aan den heer Nolens was
vervat, in 1923 de opdracht aan den
Kooien en in 1925 de opdracht aan
mijzelf. Uit den aard der zaak liet die
formule aan den formateur de vrij
heid om in verschillende richtingen
naar een oplossing te zoeken, wat in-
tusschen niet wegneemt, dat ik uiter
aard begin met te zoeken naar een
oplossing, waarbij redelijkerwijze mag
worden verwacht, dat een te vormen
kabinet door de personen, die het be
vat en door zijn werkprogram in de
staten-generaal voldoenden steun zal
vinden.
Almeria als „tegenmaatregel"
gebombardeerd.
In de Spaansche wateren heeft
zich Zaterdagmiddag een ern
stig incident voorgedaan. De
Duitsche „vestzak"- kruiser
„Deutschland", die zich nabij
het eiland Ibiza behoorende
tot de Balearen-groep be
vond, is door bommen van twee
Spaansche regeeringsvliegtui-
gen getroffen, waardoor 23 op
varenden van den kruiser ge
dood en meer dan 80 gewond
werden. Van Spaansche zijde
wordt beweerd, dat de
Deutschland" het eerst ge
schoten zou hebben, hetgeen
van Duitsche zijde ontkend
wordt.
De Duitsche regeering is bij
eengekomen om over het ge
beurde te beraadslagen. (Voor
uitvoerige bijzonderheden zie
men pag. 4.)
Hedenmiddag meldde Havas
uit Gibraltar, dat Duitsche oor
logsschepen vanmorgen Al
meria zouden hebben gebom
bardeerd, bij wijze van tegen
maatregel tegen het bombar
dement van de „Deutschland".
De Spaansche gedelegeerde
bij den Volkenbond, Del Vayo,
bevestigde dit bericht. Zijn re
geering had hem doen weten,
dat Almeria vanmorgen te
7 uur gebombardeerd werd
door een Duitschen kruiser en
twee torpedobootjagers.
De regeering te Valencia
heeft onmiddellijke bijeenroe
ping van den Volkenbondsraad
gevraagd.
Het gebeurde met de „Deutschland" is het
tweede ernstige geval binnen enkele dagen,
waarbij een buitenlandsch schip door proiec-
tielen van Spaansche vliegtuigen getroffen
wordt. Zaterdag meldden wij, dat tijdens een
luchtaanval van vliegtuige der Spaansche Na
tionalisten een Engelseh schip door een lucht-
toroedn getroffen werd. tengevolge waarvan
zeven opvarend*»'1 «?*»dood en acht "ewond
werden.
Felle Duitsche commentaren.
BERLIJN, 31 Mei. Voor zoover couranten
verschenen zijn, publiceeren zij het bericht
Het woord is aan
Thorbecke
Niemand heeft het ideaal
in de hand, doch waarheen
stuurt hij, die het niet in het
oog heeft?
Regeeringscrisis in Japan.
Het kabinet-Hayasji afgetreden.
TOKIO. 31 Mei. (Havas/AH.P.)
Na besprekingen tusschen den minis-
terrraad en Hiranoema, den voorzitter
van den Geheimen Raad, is de rqgee-
ring afgetreden. Men meent te weten,
dat de meerderheid der ministers
Hayasji dit ontslag hadden aange
raden.
V. D. BERGH'S FABRIEKEN N.V.
ROTTERDAM, 31 Mei. In de heden gehou
den buitengewone algemeene vergadering van
aandeelhouders werd het voorstel tot mach
tiging van de directie om over te gaan tot het
aangaan .n een 2y2 pet. obligatieleening van
ten hoogste 30 millioen gulden, aangenomen.
VERWACHT U EEN BABY
Geëtaleerd BABY-UITZETTEN
TELEFOON 14651
(Adv. Ingez. Med.)
over den luchtaanval op het oorlogsschip
„Deutschland" in een rouwrand" In hun com
mentaar geven de bladen uitdrukking aan de
verontwaardiging', welke het land wegens de
ze „ongeloofelijke gebeurtenis" vervult. Te
vens wijzen zij de uiteenzettingen van de hand
welke Valencia hierover heeft gegeven, zoo
schrijft de „Völkischer Beobachter": „Met
verdraaiing der feiten tracht men de vreese-
lijke misdaad te bedekken, waaraan bijna
honderd Duitsche soldaten bij het vervullen
van een internationale plicht ten offer zijn
gevallen. Het feit, dat de Duitsche matrozen
in het verblijf der bemanning door de doo-
delijke bommen achterhaald zijn, weerlegt
ondubbelzinnig de brutale bolsjewistische uit
eenzetting. Het. Duitsche oorlogsschip had rust
en was nietk laar voor een gevecht om den
overval te weerstaan. Men mag verwachten,
dat de bommen op de „Oeutschland" eindelijk
eens de niet-inmengingscommissie te Londen
uit haar lethargie en academische bespre
kingen haalt. Aan de deur van de Londen-
schen conferentie-zalen kloppen de dooden
van de Duitsche en Italiaansche oorlagssche-
pen. Een geheel volk, en dat deel der wereld,
dat. het bolsjewistische gevaar in zijn geheele
draagwijdte inziet, verheft de aanklacht: er
kent eindelijk dat hier misdadigers aan het
werk zijn, die een werëldchaos willen ontke
tenen. Praat niet langer over beschermings
maatregelen maar neemt die maatregelen.
Dag in dag uit wordt de geheele internatio
nale controle duidelijk gehoond, zendt men
wapenen en vrijwilligers over de Pyreneeën en
werpt men op de schepen die den „rooden"
invoer moeten controleeren, bommen als op
schietschijven".
Ernstig incident in de Spaansche wate
ren: Duitsche kruiser door bommen ge
troffen, vermoedelijk 23 dooden en meer
dan 80 gewonden.
pag. 1 en 4
De Koningin heeft aan Dr. Colijn de for
matie van een kabinet opgedragen. l
Jhr. mr. C. Dedel wordt secretaris van
prins Bernhard. 3
Voor Indische ambtenaren met een sala
ris beneden f 300 p. m. wordt een duur-
tetoeslag van 5 pet. gegeven 3
In het afgeloopen week-einde zijn in En
geland bij vliegtuigongelukken zeven
tien personen om het leven gekomen. 4
De West- en Centraal-Europeesche elftal
len zijn vastgesteld. 5
„Stormvogels" bestaat 23 jaar. 7
Springer heeft de tweede partij tegen
Raichenbach gewónriéfi. 3
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: Ernstige toestand lil Spanje. 1
Mr. E. Elias: Vijf badplaatsdialogen. 3
Van onzen Berlijnschen correspondent:
Duitschland lokt de buitenlandsche toe
risten. 4
Van onzen Londenschen correspondent:
Van onzen Parijschen correspondent:
Het kabinet Chamberlain". 9
J. B. Schuil over: „Kinderzegen". 10
Nederland op de Parijsche wereldten
toonstelling. 10
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op ij
23 dooden en talrijke gewonden.
