I
DeitM Cefa I
ROMANTIEK OF TECHNIEK?
In Thijsse's Hof.
Het dertigjarig jubileum van de teekenfilm.
E'
ZATERDAG 12 JUNI 1937
Dr. M. Euwe
HAARLEM'S DAGBLAD
Kemeri zal uitmaken welke stijl het beste
resultaat oplevert.
Aljechin heeft een bondgenoot.
»p 13 Juni a.s. begint te Kemeri, een
badplaats bij Riga, een internationaal tournooi
van groote beteekenis. Er nemen 16 spelers
aan deel, waaronder vijf van de topklasse, met
name: Aljechin, Fine, Flohr, Keres en Re
schewski. Daardoor zal Kemeri het grootste
tournooi worden sinds Nottingham 1936.
Deze wedstrijd zal in de geheele schaakwe
reld de grootste belangstelling wekken en in
het bijzonder ook in Nederland. Kemeri zal
een krachtmeting worden tusschen twee ge
neraties en tevens een krachtmeting tusschen
twee stijlen.
Aljechin vertegenwoordigt de oude genera
tie en hij zal het hard te verduren hebben te
gen zooveel jongere concurrenten Flohr. Fine,
Keres en Reschewski. Zal het hem nog eens
opnieuw gelukken zijn vroegere superiori
teit te bewijzen of zal hij het moeten afleggen
tegen de opkomende jeugd? Een tweede vraag
is, welke stijl in dezen wedstrijd het beste
resultaat zal opleveren, de romantische stijl
van Aljechin of de meer nuchtere stijl van
diens voornaamste rivalen. De krachtmeting
beloof^ juist in dit laatste opzicht bijzonder
interessant te worden, omdat Aljechin hier
niet alleen staat: hij heeft een genialen
bondgenoot in Keres, den Estlandschen groot
meester. De romantici Aljechin en Keres te
gen de technici, Fine, Flohr en Rechewski,
een prachtig samentreffen, dat vermoedelijk
tot een groot aantal levendige partijen zal lei
den.
,De romantische stijl van Aljechin werd de
laatste jaren vaak gecritiseerd. Zoolang Alje
chin in dezen stijl steeds eerste prijzen won,
koesterde men daarvoor louter bewondering.
Toen hij echter in eenige wedstrijden (het
eerst te Hastings 1933-1934) niet nummer
een werd, begonnen de critici zijn speeltrant
af te keuren. Zoo is het altijd en overal men
moet succes hebben en dan wordt de gekozen
speeltrant opgehemeld, maar wee als men den
een of anderen keer faalt, dan verandert de
bewondering, al gauw in het tegendeel. De
opvatting dat de romantische stijl niet
deugt, heeft in den allerlaatsten tijd een
flinken klap gekregen door de verbazingwek
kende successen van Keres, een romanticus
van het zuiverste water.
Keres doet in zijn partijen alles wat van
zuiver wetenschappelijk oogpunt niet mag hij
offert in de opening pionnen, hij wil persé
aanval verkrijgen, hij stuurt zonder nood
zaak op complicaties aan enz. Maar hij heeft
succes en dit bewijst, dat de romantische stijl
zeker niet minder kansen biedt dan de tech
nische. Een teleurstelling van tijd tot tijd kan
men trouwens met eiken stijl beleven.
De resultaten van den wedstrijd te Kemeri
zuilen grooten invloed hebben op de spelmode
van den volgenden tijd. Er zal een slag ge
leverd worden, die zal beslissen over de voor
den romantischen of voor technischen speel
trant. Van den uitslag valt m.i. maar weinig
te zeggem.
REPAREEREN VAN NUMEROTEURS
DATUMSTEMPELS
Wijnands v. Rensen
't Medaillehuis Schoterw. 78 o. kazerne tel 17256
(Adv. Ingez. Med.)
VOETBAL.
West-Europa—Centraal Europa.
De Engelschman Jewell scheidsrechter.
Naar wij vernemen heeft de commissie voor
de spelregels van de F. I. F. A. den Engelsch
man Jewell aangewezen als scheidsrechter
voor den op 20 Juni a.s. in Amsterdam te spe
len wedstrijd West EuropaCentraal Euronu
WIJZIGING PROGRAMMA.
De laatste wedstrijd voor het kampioen
schap van Nederland FeijenoordBe Quick
wordt niet as. Zondag, maar heden Zaterdag
avond half acht gespeeld. Dit gebeurt ook met
de bekerfinale SpartaanEindhoven (te 7 uur
op het Spartaan-terrein).
Ingelascht voor heden BleijerheideSport
club Emma en voor Zondag: Aalsmeer
A.P.G.S.
Uitgesteld is BleijerheideLimburgia.
HAARL. VOETBALBOND.
Zondag 13 Juni: Finale Stads-Editiebeker:
Zandvoort 2Kemphaan, zes uur, terrein
E.D.O. Scheidsrechter J. Fortgens: grensrech
ters Joh. Hendriks en J. H. van Mechelen.
KAATSEN.
NATIONALE WEDSTRIJDEN TE KOOG AAN
DE ZAAN.
Zondag 20 Juni a.s. houdt de kaatsclub
Koog aan de Zaan een grooten nationalen
wedstrijd, waaraan zullen deelnemen: Am
sterdam, Zeist, Amersfoort. Den Haag, Hil
versum, Bussum en Haarlem.
DAMMEN.
JUBILEUMCOMPETITIE HAARL. DAMCLUB-
„GEZÉLLIG SAMENZIJN" ZAANDAM.
Voor boven genoemde competitie, georgani
seerd ter gelegenheid van het dertig-jarig
bestaan der Haarlemsche Damclub. Damver-
ecniging ..Gezellig Samenzijn" en damclub
„Zaandam", speelde, Donderdagavond j.l. te
Amsterdam de Haarlemsche Damclub tegen
„Gezellig Samenzijn".
De uitslag is 11—9 voor Gezellig Samenzijn.
De meesters, die in Kemeri meespelen zijn
goed uitgerust, zoodat men in het algemeen
goed spel kan verwachten. Zeer gespannen
ziet men de prestaties van Reschewski tege
moet, die nu voor den tweeden keer aan een
groot internationaal tournooi in Europa deel
neemt.
Van Nederlandsch standpunt bekeken in
teresseert ons in het bijzonder het persoonlijk
succes van Aljechin met het oog op de
aanstaande revanchematch om het wereld
kampioenschap. En voorts interesseert Ke
meri ons, omdat 'de Nederlandsche kampioen
Landau deelneemt. Deze heeft reeds in het
tournooi te Ostende (April j.l.) bewezen.dat
hij tot de meesterklasse behoort. Wel is Ke
meri veel sterker bezet dan Ostende, maar men
mag er op rekenen, dat Landau te Kemeri niet
zal teleurstellen.
DAMMEN.
De match Springer—Raichenbach.
Resultaat tiende partij: remise.
Vrijdagavond werd te Leiden de tiende par
tij van bovengenoemde match gespeeld.
Het verloop was als volgt:
Wit: SpringerZwart: Raichenbach.
3429 opening.
1. 34—39 17—22
Een ouderwetsch antwoord. Wit wijkt echter
onmiddellijk af.
2. 32—28 11—17 3. 37—22 6—11
4. 41—37 1—6 5. 46—41 20—25
6. 40—34 19—23
Zwart wilde hier blijkbaar mee wachten tot
veld 34 is bezet, om nu zelf in het bezit van
het centrum te komen.
7. 28x19 14x23 8. 45—40
Wacht blijkbaar liever even om het centrum
met 3228 te hernemen.
810—14 9. 50—44 5—10
10. 32—28 23x32 11. 37x28 16—21
12. 41—37 21—27
Reeds Zwart's 11de zet wees op een ontwik
keling in dezen zin. Raichenbach acht zijn
luttelen voorsprong van twee punten blijkbaar
niet voldoende om nu reeds zeker te zijn van
het winnen van den wedstrijd en de titelhouder
huldigt het principe van Springer, toen die een
voorsprong boekte, namelijk om de verdediging
en consolidatie van zijn puntenmeerderheid te
zoeken inden aanval! Het niveau der par
tijen wint bij deze opvatting slechts.
13. 29—23
Wit richt zijn aanval nu niet op schijf 27
maar verplaatst dit stuk naar veld 28, het
vijandelijke centrum. En theoretisch gesproker
maakt Springer met zijn solide centrumpositie
waaraan nog geen stuk is onttrokken, eer
prachtige kans op een welslagen van een om-
singelings- en aanvaltactiek tegelijkertijd.
1318x29 14. 33x24 22x33
15. 31x22 17x28 16. 38x29 11—17
17. 42—38 17—22 18. 38—32
Zet nu den aanval in tegelijkertijd met de
bedoeling om door den ruil, welke Zwart thans
moet laten volgen, de witte stukken rechts
actief aan de omsingeling te laten deelnemen
1812—17 19. 32x23 13—19
20. 24x13 8x28. 21. 29—24 14—19
Gedwongen. Wit dreigt 24—19, 3430 en
40x27. Op 14—20 laat Wit slaan, op 9—13 volgt
20 en 34—30.
12. 24x13 9x18 23. 48—42
Op onmiddellijk 4338 volgt natuurlijk
28—32.
237—12 24. 35—30
De melding van de omsingeling. Het zwarte
randstuk op 25 speelt hiei een voor Zwart on
gunstige rol, daar na het doorstooten van schijf
30 naar 24 Zwart ruit 23 niet kan bezetten
wegens de continu-dreiging 3430.
24~ 6—11 25. 30—24 11—16
Bereidt den opmarsch van schijf 6 naar veld
27 voor. De stand is na den 25sten zet van
Zwart:
Zwart 12 stukken op: 2, 3, 4, 10, 12, 15, 16
17. 18, 22, 25, 28.
Wit 12 stukken op: 24, 34, 36, 37. 39, 40, 42
43. 44. 45. 47. 49.
26. 43—38 16—21 27. 34—29 15—20
Hier meent Zwart een „vreedzame" oplos
sing te moeten nemen, waardoor zijn stuk op 28
verdwijnt. Op 272127 zou Wit kun
nen offeren met 3631 en dan 3832 kunnen
spelen, hetgeen hem den aanval zou hebben
gelaten.
28. 24x15 28—33 29. 39x28 22x24
Een stand, waar nog niets van te zeggen
valt.
30. 44—39 10—14 31. 36—31 21—26
32. 39—33 14—19 33. 33—28 2—7
34. 38—32
Het stuk op 15 vervult nu een eigenaardige
taak. Schijnbaar geïsoleerd moet het straks
dienen als steunbasis voor Wit's doorbraak
naar dam.
3425—30 35. 49—44 30—35
36. 40—34 3—9
Een moeilijke positie, waarvan de opbouw
veel vergt van de standenkennis en tact der
spelers. De intuïtie voor den besten zet speelt
een voorname rol.
37. 42—38 9—14 38. 47—42 18—23
39. 34—30 24—29 40. 30—24
Een pogen om uit het materieele voordeel
dat nu volgt nog winst t* behalen.
4029x20
19x30 zou natuurlijk verlies opleveren.
41. 15x13 35—40
Een ..plakkertje" dat gemakkelijk tot remise
leidt.
42. 28x10 40x49 43. 10—5 17—22
Dreigt nu 22—28.
44. 13—9 4x13 45. 32—28 49x46
46. 28x19 26x48
Remise.
Een mooie partij door beiden Sterk behan
deld. Raichenbach's centrumbezetting leidde
niet tot de verwachte complicaties, doch dit
doet niets af aan de technische prestaties van
de spelers, die hiermede hun tiende ontmoeting
hebben beëindigd.
De stand is thans Rachenbach 11 en Sprin
ger 9 p.
De elfde partij wordt Zondagmiddag vier
uur in hotel Peters te Borculo gespeeld.
Eeti open, sc&tufdak
in uw a utomobièl, doch dan een
staaldahv, gespoten in de. kleur
van uw wagen
Een genot voor den bestuurder
Gegarandeerd tocht-, lek- en
rammelvrij
N. V. Gebr. H. F. Kimman
Wagenweg8-10 Plein 23-25
Telef. 13850 Telef 11578
(Adv. Ingez. Med.)
CRICKET.
HET PROGRAMMA VOOR ZONDAG.
Eerste klasse:
H. C. C. I—V.R.A.
V.O.C.—Hermes-D.V.S.
HaarlemH.C.C. 2.
V.V.V.—Rood en Wit.
Overgangsklasse
H. C. C. 3—A. c. C.
C. V. H.—H. B. S.
ExcelsiorQuick- (N.)
SpartaP. W.
Tweede klasse A.
Rood en Wit 2a—V.V.V. 2.
A. C. C. 2Kampong.
V.R.A. 2—R.I.O.
Laren—S.C.H.C. 2.
Hercules—Haarlem 2.
Rood en Wit 2 b—U.V.V.
Surrey wint van Somerset.
Een extra-grillig verloop
Vrijdag is de driedaagsche county-match
SurreySomerset, te Londen op „The Oval"
gespeeld, geëindigd in een overwinning van
Surrey met elf runs, dus wel op het uiterste
nippertje. Het verloop was zelfs voor cricket
uitermate grillig. In de eerste innings maakte
Serrey 406 (Sandham 56, Gregory 102, Squi
res 116, Barling 53) waarna Somerset slechts
op het randje den follow-on vermeed door het
tot 264 te brengen (Lee 130). Hierop leek een
draw waarschijnlijk, met first innings-points
voor Surrey, maar de zaak liep heel anders. In
Surrey's tweede innings nam Andrews, wiens
cijfers de eerste maal 3—118 waren geweest,
acht wickets voor twaalf runs en Surrey zat
aan den kant voor35, zoodat Somerset
plotseling weer een kans had om te winnen.
Het moest daarvoor 178 maken. Op een wicket
dat veel geleden had deed het deze sportieve
poging en slaagde bijna. De freehitter Wel-
lard was topscorer uit een totaal van 166 met
91 not out. Surrey won dus nog net met elf
runs.
Een buitengewoon spannend verloop!
CRICKET IN ENGELAND.
Op Lord's leed Yorkshire (1) 218 en 131 de
eerste nederlaag, met innings nog wel, van
het seizoen tegen Middlesex (10) 371. Surrey
(15) 406 en 35! wint van Somerset (14) 264 en
166.
Sussex (2) 4443 en 755 wint van Glouces
ter (6) 230 en 287 (Hammond 160, zijn 4de
century)Worcester 374 en 2086 wint van de
Nieuw-Zeelanders 164 en 292 (G. L. Weir
134). Lancashire (8) 499 wint van Essex 199
'7) en 84. Derby (5) 187 en 2276 wint van
Hampshire (11) 126 en 89. Cambridge Uni
versity 387 en 471 wint van Northants 257
en 174. Warwick (9) 272 en 3508 (Santall
133, R. E. S. Wyatt 109) wint van Leicester
(16) 399 en 2217 (gesloten).
In een draw eindigde: Notts (3) 234 en
2818, dank zij een stand van het laatste
wicket tusschen G. P. Heane (52*) en Voce
(40*) tegen Glamorgan (4) 388.
De stand is thans: 1 Sussex, 2 Yorkshire, 3
Derby, 4. Warwick, 5. Glamorgan, 6. Notts, 7.
Lanes, 8. Middlesex.
WIELRIJDEN.
H.S.V. „DE KAMPIOEN".
Zondag zeven uur de derde rit voor de Zo
mercompetitie, voor A-, B-, en C-klassers en
Juniores.
Des middags half vijf vertrek van Kenne-
merplein naar Alkmaar voor een clubontmoe
ting met Alcmaria.
VOET AFGEREDEN.
Vrijdagmiddag omstreeks zes uur is op het
Stationsemplacement te Zwolle, ter hoogte
van het goederenstation, de stationsambte
naar H. J. Borger komen te struikelen, met
het gevolg, dat hem een z.g. rangeerdeel
over den linkervoet is gereden. De man is
nadat hem ter plaatse de eerste hulp was
verleend, naar het Sophia-ziekenhuis ver
voerd. Er bestond hoegenaamd geen kans
dat hij het verminkte lichaamsdeel zou kun
nen behouden.
Emile Cohl, een vergeten pionier.
en heel eigenaardige plaats in de film
industrie nemen de teekenfilms in. Zij
benaderen namelijk ontegenzeggelijk
het meest het oer-principe van de
film. Immers, de kunst van de geteekende film
is en blijft beweging in een plat vlak en de
camera is, omdat zij met doode objecten te
doen heeft, het voornaamste medium. Zonder
het optisch bedrog, van. de lens zou deze-kunst
van de teekenfilm zelfs in het geheel niet mo
gelijk zijn. De techniek van deze truc-film
is echter niet nieuw.
De schepper van de teekenfilm is Emile Cohl,
een Franschman, die, thans dertig jaar ge
leden, de eerste geteekende film vervaardigde.
Terwijl echter de Scilly Symhonies, Popeye
the Sailor, Micky Mouse en andere ver
maarde „short pictures" de aandacht van
millioenen menschen vasthouden en hen doen
schudden van het lachen, terwijl de teeken
film- industrie te Hollywood een periode van
hoogconjunctuur meemaakt, heeft men den
pionier van de geteekende film volkomen ver
geten. Cohl, aan wiens vindingrijkheid de
menschen ontzaglijk veel genoegen en vreugde
te danken heeft, is thans tachtig jaar oud en
leeft te Parijs in een armenhuis.
De eerste teekenfilm.
Cohl's eerste geteekende film had een lengte
van slechts dertig meter en bestond uit 1872
plaatjes, wat toch een vrij groot aantal was,
wanneer men bedenkt, dat zij slechts door één
persoon geteekend waren. De titel van deze
korte film luidde „Phantasmagoria" en de
film werd in Juni 1907 voor de eerste maal
afgedraaid in het Parijsche Théatre Gymnase.
Het succes was betrekkelijk groot, zoodat
Cohl daarin een aanmoediging vond, om in
den loop der volgende vier jaar nog drie hon
derd dergelijke teekenfilms te maken. Het
hoogste honorarium, dat hij voor één
film ontving, bedroeg 80 dollar. Na
den oorlog gaf Cohl het maken van dergelijke
films echter op; men besteedde niet genoeg
aandacht aan zijn werk, en misschien mistte
hij ook wel de gave, om ze voor het publiek
zoo aantrekkelijk te maken, als de tegenwoor
dige teekenaars dit kunnen.
De „vader" van Mickey Mouse.
Er was een Walt Disney noodig, om de tee
kenfilm die populariteit te verschaffen, welke
zij thans bezit. Iedereen kent Mickey Mouse
en lacht er om. Hij is een zeer bijzonder fi
guur, ontsproten aan het brein van Walt Dis
ney, die hem over het doek laat loopen, hup
pelen of springen, al naar gelang hem dat in
den zin komt. Maar niet alleen Mickey Mouse
heeft het witte doek en het publiek ver
overd, ook Betty Boop en Poppeye the Sailor
spreken een woordje mee.
Walt Disney heeft een zeer aanstekelijke
manier om ons te laten lachen; hij verzint
meer dwaasheden, dan millioenen menschen
samen en hij heeft de energie, om ze in daden
Walt Disney, de schepper van vele teekenfilms
heeft een ernstig onderhoud met een van zijn
populairste figuren'. Poppeye the Sailorman.
om te zetten.. Zij eerste, vele jaren geleden
geteekende film, ^verkocht hij voor 15 ct. per
meter; thans vraagt hij ongeveer honderd
keer zoo veel. Nog een tien jaar geleden ver
diende de kunstenaar in Hollywood zijn brood
met het teekenen van reclames. Doch hij was
onafgebroken bezig, de bewegingen van hom
den, katten en muizen te bestudeeren en het
verzamelde studiemateriaal gebruikte hij voor
de films, welke hij teekende. De eerste Mickey
film werd echter overal geweigerd, totdat de
geluidsfilm kwam. Toen kon Mickey Mouse de
wereld gemakkelijk veroveren, zoodat thans
honderden kunstenaars dag in dag uit bezig
zijn ovlgens Disney's ideeën te teekenen en
te musiceer en.
Hoe ontstaat de teekenfilm.
Omdat er voor een film 8 a 10.000 plaatjes
met de hand geteekend moeten worden, is
een dergelijke omvangrijke productie alleen
mogelijk in samenwerking met een heele
groep. Het is zeer interessant, in het kort na
te gaan, hoe een dergelijke teekenfilm tot
stand komt. Allereerst wordt er een verhaaltje
bedacht, waarbij Mickey Mouse in nieuwe
avonturen gestort wordt, maar er gelukkig
weer heelhuids uit te voorschijn komt. Daarna
zet de chef teekenaar de belangrijkste perio
des op papier. Zoo ontstaat een reeks teeke-
ningen, zooals men ze wel eens in het humo
ristisch deel van een tijdschrift ziet. Ver
volgens wordt de begeleidende muziek gecom
poneerd en in elkaar gezet. Pas daarna kan
het gedetailleerde plan voor het aantal en de
soort der teekeningen uitgewerkt worden wor
den.
Het onderhoudende van de Mickey Mouse-
film bestaat gedeeltelijk daarin, dat alle fi
guren, ongeacht of het personen of voor
werpen zijn, huppelen, dansen of springen. Het
geheel ziet er zoo gemakkelijk uit, maar er
is ontzaglijk veel werk voor noodig, om de
figuurtjes de juist bewegingen te laten maken
en om de muziek daarbij weer te laten aan
sluiten, om als het ware de bewegingen te
accentueeren. Moet Betty Boop bijvoorbeeld
een wals van Strauss dansen, dan moet in
het plan iedere afzonderlijke beweging in
overeenstemming gebracht worden met de
maten der muziek. Op een walsmaat komen
ongeveer 15 tot 20 beeldjes, die dan weer te
zamen 3 passen moeten maken.
Acht tot tienduizend beeldjes.
Aan de hand van het plan hebben zoo
honderden menschen werk: de „animators"
teekenen de omtrek van de figuren op door
schijnend papier, waarbij ieder volgend beeld
je haast niets van 't voorgaande verschilt. Vrou
welijke teekenaars ontwerpen daarbij den ach
tergrond. Zijn alle 8 a 10.000 beeldjes klaar,
dan worden zij achter elkaar in de juiste volg
orde gefotografeerd. Technische hulpmidde
len kunnen het proces echter eenigszins ver
eenvoudigen. Moet bijvoorbeeld een achter
grond eenige seconden blijven staan, dan
wordt hij slechts één keer geteekend: het
papier wordt dan bij het fotografeeren van
ieder apart beeldje eronder gelegd en mee
jefotografeerd. Ook tijdelijke verplaatsing,
van op zich zelf onveranderlijke voorwerpen
kunnen eenvoudiger worden voorgesteld: het
papier of het doorschijnende folio wordt bij
iedere fotografische opname over een kleinen
afstand verschoven. Voor meerdere gelijktij
dige, maar in snelheid verschillende bewegin
gen kunnen eenige doorschijnende folio's over
elkaar gelegd worden en ieder afzonderlijk
verschoven worden.
Bij de muziek hebben de z.g. „stem-artisten"
wel een zeer zonderling beroep. De een bromt,
de ander fluit, terwijl een derde kraait, blaft
of gromt. Al deze geluiden worden bij iedere
geluidsfilmopname op een loopende film ge
teekend. zonder plaatjes. Tenslotte maakt
men, dat de plaatjes met de muziek overeen
stemmen. Den laatsten tijd is het werk nog
ingewikkelder geworden, omdat vele teeken
films gekleurd zijn, maar het eigenlijke prin
cipe is daarbij natuurlijk gehandhaafd ge
bleven.
M. V.
De cacao-drank vervaardigd met
DROSTE'S VERPLEEGSTER CACAO.
LEEST DIT
De koopers van COFO op de tentoonstelling
van de Ver. van Huisvrouwen worden er aan
herinnerd, dat zij de ledige flesschen tegen
vergoeding van statiegeld bij den winkelier
kunnen inleveren.
(Adv. Ingez. Med.)
De Aristolochia clematitis.
Binnenkort zal het honderd jaar geleden
zijn dat de „Camera Gbscura" verscheen
Ik herinner mij nog, dat het er vijftig waren
en destijds was het boek in zijn volle glorie.
Hoe het er tegenwoordig mee staat, weet ik
niet precies. In Thijsse's Hof krijg ik daar af
en toe wel eens een kijkje op. Een heel enkelen
keer leid ik er wel eens een gezelschap rond.
Voorloopig mag ik dat niet meer doen, van
mijn dokter. Maar goed dan, wanneer wij bij
de Pijpbloem stonden, dan zei ik wel: „daar
hebt u nu de welbekende Aristolochia clema
titis, u weet wel, die van Nurks". En dan
blijkt het wel eens, dat Nurks en de Camera
in het vergeetboek raken, wat heel jammer
is. Neem het boek maar weer eens ter hand.
Natuurlijk was ik er vijftig jaar geleden
wel mee begaan, dat Hildebrandt en zijn
vriend Boerhave om dien Nurks hun bota-
niseertochtje moesten opgeven naar de Bree-
saap en naar Zomerzorg en Velserend, waar
de Aristolochia clematitis bloeit en waar de
boomslakken over uw laarzen kruipen of 't
zoo niets is.
Een doorsnede van een bloem van de
Aristolochia.
Wel, de „schatten van de Breesaap" zijn
verdwenen onder het Noordzeekanaal, de Pa
pierfabriek en de Hoogovens, maar de Aristo
lochia clematitis (Pijpbloem) groeit en bloeit
nog op menige plaats langs den Hollandschen
duinrand en ook de boomslak, alias wijn
gaardslak ontbreekt niet.
We moesten ze dus ook hebben in den Hof
Inderdaad kunt ge op vochtige zomerdagen
er de wijngaardslakken bij dozijnen zien
rondkruipen, stand houdend tegen de weet
gierigheid der Amsterdamsche studenten.
Met de Aristolochia hebben we eerst nog
al moeite gehad. We hebben er eenige planten
van staan in vak I. onder de beuk en nu ook
een goed partijtje in vak VI tegen over vak
IV, waar die reusachtige asperge staat, waar
over later. De Aristolochia of Pijpbloem dan
ziet er nog al uitheemsch uit; de mooie
groene bladeren hebben een ongewonen vorm
en de gele bloemen staan in rare bosjes in de
bladhoeken. Sommige van die bloemen
staan rechtop, andere hangen neer. Wat dat
beduidt, leer je tegenwoordig op de meeste
scholen en het staat te lezen in tal van
boeken en boekjes o.a. ook in mijn Verkade-
album: Bloemen en hun vrienden. Voor de
volledigheid geef ik hier een teekening van
een staande bloem in doorsnede, om u te la
ten zien hoe vliegjes gemakkelijk in de lok
kende bloem kunnen binnengaan, maar hoe
dan de terugtocht versperd wordt door de
binnenwaarts gerichte „fuikharen". Eerst
wanneer die vliegjes in de bloem het be-
stuivingswerk hebben verricht, verwelken de
haren en dan is de uitweg vrij. Dan gaat de
bloem hangen. Splijt ge zoo'n hangende
bloem open dan vindt ge in plaats van de
haren allemaal kleine zwarte spikkeltjes.
Nu is het afgesproken, dat ge in Thijsse's
Hof nooit moogt plukken en ge kunt dus
daar ter plaatse het geval niet nader be
kijken. Maar wij weten nu ook, dat onze
tuin de voorhof is naar de wijde, wijde wereld
en ge gaat dus nu maar in de voetstappen
van Hildebrand en Boerhave langs Zomer
zorg en het Meertje van Caprera den Bergweg
op naar de nieuwe begraafplaats van Bloe-
mendaal. Waar die Bergweg zijn bocht maakt,
vindt ge de Aristolochia clematitis bij hon
derden in groote exemplaren in het wild.
Meteen beseft ge, dat onder omstandigheden
deze merkwaardige plant kan worden tot een
lastig, bijna onuitroeibaar onkruid. Dat ge
beurt allemaal door ondergrondsche uit-
loopers, want, zonderling genoeg, deze plant
met zijn verfijnde bestuivingsinrichting
maakt bij ons nooit rijpe vruchten en zaden.
Hij hoort dan ook thuis in zuidelijke landen,
maar is al in de vroege middeleeuwen, om
geneeskrachtige eigenschappen aangeplant in
kasteel- en kloostertuinen, vermoedelijk ook
wel als wijngaard-onkruid, den Rijn komen
afzakken.
Als klimplant aan huizen kweeken wij nog
wel de verwante Moffenpijp Aristolochia
Sipho) en in kassen mooie tropische soorten
met reusachtige, kleurige vreemdgevormde
kwalijk riekende bloemen.
JAC. P. THIJSSE.
