hot de Bafy
Oorlogsgevaar.
Telegramverkeer.
Mr. J. A. N. Patijn zou
buitenlandsche zaken
op zich nemen
Asphalteering der
Leidsche Vaart
Masaryk overleden.
belangrijkste
55e JAARGANG No. 16634
Verschijnt Sagelijk's. Ueiïalve op Zon- en Feestdagen.
DINSDAG 14 SEPTEMBER 1937
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM
Uitgave Lourens Coster Maatschappij voor
Courant-Uitgave en Algemeene Drukkerij N.V.
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTEN per week 0.25, per maand 1.10, per 3 maanden
ƒ3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05, p. maand 0.22, p. 3 mnd. 0.65, franco p. post 0.721A.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12
Telefoon Nos.Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10132, 12713 Administratie 10724, 14825 Postgiro 38810
Bijkantooi: Soendaplein 37, Haarlem-Noord, Telefoon 1 2230
ADVERTENTTëN 1—5 regels 1.75, elke regel meer 0.35. Reclames
ƒ0.60 per regel. Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag en
aanbod 14 regels ƒ0.60, elke regel meer ƒ0.15. Onze Groentjes zie
hoofd rubriek-
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnès. Levenslange ongeschiktheid f 2000.—, overlijden 400.—, verlies van hand, voet of oog 200.—, beide leden duim 100.—één lid duim o0.—alle leden wijsvinger f 60
één of twee leden wijsvinger ƒ25.alle leden anderen vinger 15.één of twee leden anderen vinger ƒ5.arm- of beenbreuk ƒ30enkelbreuk ƒ15.polsbreuk 15.
Nog afzonderlijke verzekering voor abonnés op het Geïllus treerd Zondagsblad. Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden. HEDEN14 PAGINA'S.
President Franklin Roosevelt heeft in zijn
vacantie-oord Hydepark, alvorens zijn vacan-
tie af te breken en naar Washington terug te
reizen, in een redevoering verklaard dat hij
„al hetmogelijke zal doen om de Vereenigde
Staten buiten oorlog te houden". De oorlogs
dreiging noemde hij zeer groot en terecht, zei
hij, heerscht alom een gevoel van zenuw
achtigheid als gevolg van den oorlog tusschen
Japan en China, en de zeerooverij in de Mid-
dellandsehe Zee. „Sedert ik te Hydepark ben,
heb ik maar twee of drie uur voor mijzelf ge
had. De menschen lachen, als men over na
denken spreekt, maar men moet wel goed
overleggen, wil men het land buiten een
oorlog houden".
Dit klinkt wel erg somber en het is goed
erbij in aanmerking te nemen, dat deze rede
voor Amerikanen werd afgestoken en dat die
gewoonlijk in een ietwat anderen stijl worden
behandeld door hun staatslieden dan in Euro
pa gebruikelijk is. Vandaar dan ook de merk
waardige term „terecht heerscht alom een ge
voel van zenuwachtigheid". Deze woorden
zouden, als éen Europeesch staatshoofd ze
bezigde, het doeltreffendste middel blijken om
de onrust te vergrooten en het „gevoel van
zenuwachtigheid" tot een paniekstemming te
doen klimmen. Het effect op de Amerikanen
is ongetwijfeld anders. Ten eerste is hun land
het machtigste ter wereld, ten tweede bestaat
er nauwelijks eenige kansdat de Vereenigde
Staten binnen afzienbaren tijd oorlog op hun
eigen grondgebied zullen hebben te voeren,
ten derde is Amerika wel zeer ver verwijderd
zoowel van China als van Europa en ten vier
de zijn de Amerikanen niet gewend, politieke
redevoeringen al te letterlijk op te vatten.
Ondanks dit alles is het merkwaardig dat
president Roosevelt zulke woorden spreekt. Hij
weet dat zij door de geheele wereld gehoord
zullen worden en het machtigste staatshoofd
ter wereld zegt zulke dingen maar niet zoo
losweg eens even. Hij overweegt de uitwerking
ervan zeer nauwkeurig voor hij ze uitspreekt.
Alzoo kan men er een directe waarschuwing
in zien vooral aan het. adres der Japanners
en een sein „Weest op uw hoede!" aan het
adres van vele landen die niet direct bij de
hangende conflicten betrokken zijn. Wat deze
landen betreft, waartoe ook het onze behoort,
kan men de uitlating van Roosevelt omtrent
een „alom heerschend gevoel van zenuwach
tigheid" moeilijk als juist aanvaarden. Onge
twijfeld is er een nerveuze stemming waar
neembaar in diplomatieke kringen, hetgeen
overigens in de laatste jaren al zoo vaak het
geval is geweest. Maar in de breede lagen
der bevolkingen is men over het algemeen
nogal afgestompt tegenover oorlogsgevaar, be
halve wellicht in Frankrijk, waar men sinds
1919 eigenlijk voortdurend in onrust over den
loop van zaken heeft verkeerd. De buitenland
sche pers geeft evenmin als de onze op het
moment een beeld van onrust en opwinding.
Als Roosevelt evenwel zegt: „De menschen
lachen, als men over nadenken spreekt, maar
men moet wel goed overleggen wil men het
land buiten een oorlog houden", dan voelt
men de algemeene juistheid van een opmer
king, die volstrekt niet alleen voor de Ameri
kanen geldt. De huidige onmiskenbaar groote
gevaren zijn zeer zeker een gevolg van gebrek
aan wil tot samenwerking en van gebrek aan
nadenken vooral in Europa, dat eerst in den
tijd van Briand en Stresemann en later in
den tijd van de Ontwapeningsconferentie zich
prachtige gelegenheden heeft laten ontglippen
om tot saneering der internationale verhou
dingen en tot bouw van een sterk nieuw geheel
te komen.
Het heeft inderdaad „gelachen toen men
sprak over nadenken" en lijdelijk, met de
futloosheid van een vermoeid deel der we
reld, aangezien dat men nieuwe tegenstellin
gen en verdeeldheden schiep in oude vor
men en de oude fouten van de eerste jaren
dezer eeuw, zich uitend vooral in een nieu
wen bewapeningswedstrijd, ging herhalen.
Wie daartegen onvermoeid waarschuwden
werden uitgelachen. Zij spraken inderdaad
over „nadenken".
Men hoopt op de kracht van eenige groote
mogendheden die persé oorlog willen ver
mijden, maar men voelt in deze dagen wel dat
ook die kracht geen afdoende bescherming
biedt als die mogendheden zóó getart worden
dat hun regeeringen ten slotte het noodlot
niet meer kunnen bezweren. Hopelijk zal de
waarschuwing van de huidige situatie nog bij
tijds komen, om eindelijk andere wegen te
gaan inslaan en ook den internationalen be-
wapenings-kolder den kop in te drukken.
KONINGIN ALEXANDRINE GEOPEREERD.
KOPENHAGEN, 14 September (Havas-A.
N. P.). Koningin Alexandrine van Dene
marken, die met ernstige pijn in de inge
wanden naar het ziekenhuns te Skagen werd
overgebracht, is daar gisteravond gedpereerd.
(In de internationale statistiek
betreffende de snelheid van bui
tenlandsche telegramoverbrenging
neemt Nederland met een cijfer
van 98.9 uit een mogelijke honderd
de derde plaats in achter Dene
marken en Luxemburg.)
Derde in de lijst der landen
In het telegramverkeer,
Klap eens even in de handen:
P.T.T. dienst, alle eer!
Alles bij elkaar genomen,
Meen ik, dat ik zeggen mag,
In die P-T.T.race komen
Wij wat kranig voor den dag.
Eere dus, die eer verdienen,
Zonder blaam op d' andre twee;
In de P.T.T. combine
Is die T geen slappe thee.
't Blijkt wel uit de resultaten,
Dat op dit speciaal terrein,
Van de Europeesche Staten,
Juist de kleinste 't snelste zijn.
Luxemburg is goede tweede,
Denemarken kampioen,
Dus er blijft voor ons nog reden,
Er een schepje op te doen.
Achtennegentig punt negen,
Stemt natuurlijk zeer tevrêe
Maar nu verder, naar de zege,
Hou je taai, hup P.T.T.!
Laat ons leven in de hope,
Dat wij spoedig zingen gaan:
Geen verkeer in heel Europe,
Dat de P.T.T. kan slaan.
Op 1 October zal hij
waarschijnlijk de
portefeuille reeds
aanvaarden
Mr. J. A. N. Patijn.
De N. R. C. heeft goeden grond om
het thans zeer waarschijnlijk te ach
ten, dat met ingang van 1 October of
kort nadien onze tegenwoordige ge
zant te Brussel, mr. J. A. N. Patijn,
als minister van buitenlandsche zaken
zal optreden.
Mr. Patijn is reeds tijdens de Kabinetsfor
matie aangezocht, nadat jhr. de Graeff, de
vorige minister van buitenlandsche zaken
zich niet bereid had verklaard zitting te ne
men in een rechtsch kabinet of wat daarop
moest lijken. De heer Patijn heeft toen het
aanbod eveneens afgeslagen, maar er ver
luidde reeds in die dagen, dat hij gezegd had,
dat, indien men voor de portefeuille van bui
tenlandsche zaken ten slotte op geen ge-
schikten candidaat beslag zou kunnen leg
gen, hij bereid was het aanbod opnieuw in
overweging te nemen. Daar blijkbaar in ker
kelijke kringen geen ministrabel persoon voor
dezen, in onzen tijd zoo belangrijken post is
kunnen worden gevonden, is dr. Colijn dan
nu teruggekeerd tot mr. Patijn, die, hoewel
evenmin als jhr. de Graeff bij een partij aan
gesloten, van liberalen huize is.
De heer Patijn is den 9den Februari 1873
te Rotterdam geboren.
In 1911 werd de heer Patijn benoemd tot
burgemeester van Leeuwarden, daarna in 1918
tot burgemeester van 's Gravenhage. In 1930
ging hij naar de diplomatie over en werd be
noemd tot gezant te Rome, welken gezant-
schapspost hij in 1936 verliet voor dien te
Brussel, waar hij tevens geaccrediteerd is bij
het Hof van Luxemburg.
Breede rijbanen naast
de tramrails.
Belangrijke verbetering, ongeveer
half October gereed.
De toestand van het wegdek van de
Leidsche Vaart heeft de laatste jaren
veel reden tot klagen gegeven. Klach
ten, die meestal zeer gegrond waren.
Vooral de tramrails langs den water
kant, die op de meeste plaatsen aan
zienlijk boven het wegdek uitstaken,
waren herhaaldelijk oorzaak van val
partijen, met meer of minder ern
stige gevolgen.
Om hierin een afdoende verbetering te
brengen, was het noodzakelijk, ingrijpende
veranderingen aan te brengen, en het kan
slechts verheugend genoemd worden, dat het
gemeente bestuur hiertoe tenslotte is over
gegaan. Men heeft geen half werk willen ver
richten, doch een zoodanige reorganisatie
ontworpen, dat de Leidsche Vaart, wanneer
de werkzaamheden gereed zullen zijn, een
van de fraaiste toegangswegen tot onze ge
meente zal zijn.
Een belangrijke verbetering is bereikt, door
het asfalteeren van het wegdek, van de Em-
mabrug tot den oprit van de tram naar Zand-
voort. Deze is thans, wat het weggedeelte aan
de bebouwde zijde betreft, reeds gereed. Men
heeft daarbij een wegdek aangebracht van
asfalt- beton, dat een iets onregelmatiger op
pervlak heeft dan het asfalt van de binnen
stad, doch verder dezelfde eigenschappen be
zit.
Een tweede aanzienlijke verbetering was
het aanbrengen van een nieuwe beschoeiing,,
waardoor de weg veel breeder is geworden.
De rails komen nu in het midden in het
gedeelte Emmabrug—Schouwtjesbrug is dit
reeds duidelijk te zien terwijl aan weers
zijden daarvan een rijbaan van drie meter
ligt. Deze is langs de vaart overal even
breed, doch aan de bebouwde zijde, door het
onregelmatige verloop van de rooilijn op vele
plaatsen aanzienlijk breeder, waardoor er
ruimschoots gelegenheid tot parkeeren van
auto's is.
Terwijl het weggedeelte aan de bebouwde
zijde dus reeds gereed is, wordt aan het ge
deelte langs den waterkant nog hard gewerkt.
Er wordt daar een smal trottoir aangelegd,
terwijl men gedeeltelijk reeds met de asfal
teering is begonnen, doch op een ander deel
met de beschoeiing nog niet geheel gereed is.
Zooals het werk er thans voorstaat, mag
evenwel de verwachting gekoesterd worden,
dat het werk omstreeks half October gereed
zal zijn, wanneer er tenminste geen tegen
slag komt door voortdurenden regen e.d.
De werkloosheid te Haarlem.
Een beschouwing over de statistiek in verband
met de devaluatie.
In de afgeloopen week vermeerderde het
aantal werkloozen te Haarlem met 66. Het
aantal is nu 5532. Dezelfde week van 1936 gaf
een stijging van 97, zoodat er een gunstig
verschil is van 31.
Er zijn thans 908 werkloozen min
der dan verleden jaar op denzelfden
tijd.
Het is evenwel onjuist om 1937 alleen te
blijven vergelijken met 1936. In September
van het vorige jaar deed zich de invloed van
de devaluatie reeds gevoelen, waardoor er
sinds dien tijd een geringe stijging in het
aantal werkloozen geconstateerd kon worden.
Als dus 1937 een gunstig verschil blijft geven
met 1936, wil dat zeggen dat er bij 1935 een
dubbele verbetering is. Daarom is het van
belang in de komende maanden 1937 ook met
1935 te vergelijken. Eenige maanden geleden
kwam het aantal werkloozen te Haarlem voor
het eerst onder het cijfer van 1935. Op het
oogenblik zijn wij 134 onder dat van 1935.
Prins Bernhard in IJinuiden.
Met de „Gelderland" het zeegat uit.
IJMUIDEN Dinsdag.
Hedenmorgen omstreeks half negen is Prins
Bernhard met zijn Maybach, vergezeld van
zijn adjudant, Jhr. W. Röell, alhier gearriveerd
om zich in te schepen op de Gelderland, dia
gisteren hier was gearriveerd, en aan den
touristensteiger had vastgemaakt. Op zijn
tocht door de gemeente werd de Prins vooraf
gegaan door de motorpolitie, terwijl bij den
steiger commissaris Weijburg en hoofdinspec
teur IJtsma de afzetting regelden.
De Prins werd op den wal verwelkomd door
den commandant van de „Gelderland", luite
nant ter zee le klas van Holten tot Espen,
waarna Z.K.H. zich aan boord begaf. Nadat de
Prins de wacht geïnspecteerd had, werden de
trossen losgegooid en vertrok de „Gelderland"
naar zee.
Ondanks het vrij vroege morgenuur en het
minder mooie weer was er veel belangstelling,
doordat het bericht van de komst van den
Prins zich als een loopend vuurtje had ver
spreid.
Hedenmiddag tusschen 3 en 5 uur wordt de
„Gelderland" weer in de haven terug verwacht.
De boot zal echter niet aan den steiger komen,
de Prins wordt met een barkas afgezet en naar
een der steigers gebracht, waar de auto gereed
zal staan om Z.K.H. weer naar Soestdijk te
brengen.
De geheimzinnige duikboot
aangehouden
Na torpedeering van een
Russisch tankschip
De nationaliteit nog niet bekend.
FTGRADO, 14 September. Havas-
A.N.P.) Volgens uit Saloniki op de
redactie van „Politica" ontvangen be
richten zou een Engelsch oorlogs
schip niet ver >van Volos een duik
boot hebben gepraaid op het oogen
blik, dat deze juist een Sovjet-Rus
sisch tankschip had getorpedeerd.
Onder bedreiging der kanonnen
zou het Engelsche oorlogsschip de
duikboot hebben laten stoppen. De
geheele bemanning zou gevangen
genomen zijn.
De correspondent van „Politica"
meldt niets aangaande de nationali
teit van de duikboot.
(Dit bericht laat de redactie van
het A.N.P. geheel voor rekening van
„Politica")
Vrachtauto's in botsing.
BEST, 14 Sept. Gisteravond omstreeks half
negen zijn op den Boschdijk alhier twee
auto's met elkaar in botsing geweest, waar
door de 29-jarige G. Verhulstdonk werd ge
dood
Op genoemd tijdstip stond ter hoogte van
de Heidebloem de bakkersauto van de firma
Liebrand uit Oirschot stil, terwijl de 29-jarige
ongehuwde G. Verhulstdonk brood uit de
auto nam. Op dat oogenblik kwam van de
richting Eindhoven een groote vrachtauto
der firma Van Looy uit Boxtel, die geladen
was met groente. De chauffeur zag de bak
kersauto te laat en botste met kracht tegen
den wagen op. De auto werd aan den over
kant van den weg in de sloot geworpen. De
knecht geraakte onder de wielen van de
groenteauto en was op slag dood.
Het stoffelijk overschot is naar het zieken
huis te Best' vervoerd. De politie legde beslag
op de beide auto's, die veel materieele schade
kregen.
Waarom geen BETERE bril?
KEIP levert die.
Gr. Houistraal naast Luxor
(Adv. ingez. Med.)
OORLOGSWEE IN SJANGHAI. De aangerichte verwoestingen in een der
hoofdstraten van de stad na een Japanschen luchtaanval.
Het woord is aan
Goethe:
De grootste moeilijkheden
liggen daar, loaar wij ze niet
zoeken.
Op 87-jarlgen leeftijd is heden
morgen op zijn landgoed Lany
overleden de oud-president der
Tsjecho-Slowaaksche republiek
prof. Thomas Masaryk.
Op pag. 4 is een uitvoerige
biografie van dezen grooten
staatsman opgenomen.
Groote sorteering
Wiegledikantjes
JacvanWeert-Gierstraat20-23
(Adv. Ingez. Med.)
lechts zeer enkele couranten in Ne
derland bereiken ooit een aantal van
meer dan 40000 Vraag en Aanbod-ad
vertenties in een enkel jaar. Haarlem's
Dagblad heeft dit de laatste vier jaar
steeds overschi'eden.
In 1936 waren het er zelfs meer dan
45000.
pag.
Mr. J. A. N. Patijn zal minister van Bui
tenlandsche Zaken worden. 1
De asphalteering van de Leidsclicvaart.
te Haarlem zal begin October gereed
zijn. 1
Er zijn thans te Haarlem 908 werkloozen
minder dan een jaar geleden. 1
Zal de regeering een toeslag geven op de
lagere salarissen? 3
Dr. Frenkel zou de verwekker van het
mond- en klauwzeer op het spoor zijn. 3
De daling der werkloosheid in ons land
blijft aanhouden. 3
China vraagt optreden van den Volken
bond. 4
Italië zou bereid zijn op bepaalde voor
waarden aan het aceoord van Nyon
deel te nemen. 4
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: Oorlogsgevaar. 1
Van onzen financieelen medewerker: De
daling van den Fransehen franc. 2
Mr. E. Elias: Haagschc Herfst. 3
Tijdgenooten: Charly. 3
De stichter en vroegere president van
Tsjecho Slowakije, prof. Masarwk, is op
87-jarigen leeftijd overleden. 4
II. D. Vertelling: Een zwakke constitutie. 6
A. v. M.: Een olïfantentemmer aan het
visschen. 6
Genève: Het grondstoffenvraagstuk te
Genève bestudeerd. 7
J. B. Schuil over: Zooals de dames het
wenschen 7
Dr. M. Euwe: Het schaaktournooi op de
Semmering. 9
Damrubrïek. 9
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op 2^
