Canton en Nanking.
Herfstgevaren.
Voor de defensie
versterking
Morgen komt
Mussolini in
Munchen
Het stadsbeeld is
geheel veranderd
55e JAARGANG Nö. 16643
Verschijnt dagelijks, EefiaTfe 9p Zon- en Feestdagen.
VRIJDAG 24 SEPTEMBER 1937
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM
Uitgave Lourens Coster Maatschappij voor
Courant-Uitgave en Algemeene Drukkerij N.V.
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTENper week 0.25, per maand 1.10, per 3 maanden
3.25, franco per post 3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05, p. maand 0.22, p. 3 mnd. 0.65, franco p. peet 0.72Vs.
BureauxGroote Houtstraat 93 DrukkerijZuider Buiten Spaame 12
Telefoon Nos.Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10132, 12713 Administratie 10724. 14825 Postgiro 38810
Bijkantoor: Soendaplein 37, Haarlem-Noord, Telefoon 1 2230
ADVERTEJNTIëN 15 regels f 1.75, elke regel meer 0.35. Reclames
0.60 per regel. Tarieven regelabonnementen op aanvraag. e Vraag en
aanbod 14 regels ƒ0.60, elke regel meer ƒ0.16.' Onze Groentjes zie
hoofd rubriek.
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnès. Levenslange ongeschiktheid 2000.overlijden f 400.verlies van hand, voet of oog 200.beide leden duim 100.een lid duim 50. alle leden wijsvinger 6
één of twee leden wijsvinger 25.alle leden anderen vinger 15.één of twee leden anderen vinger 5.arm- of beenbreuk 30enkelbreuk 15.polsbreuk f 15.
Nog afzonderlijke verzekering voor atoonnés op het GeïUus treerd Zondagsblad. Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden.
HEDEN: 16 PAGINA'S.
De luchtaanvallen der Japanners op de open
Chineesche steden Canton en Nanking hebben
een duidelijker beeld gegeven van de uitwer
king van het moderne „vijfde wapen", dan in
Abessinië en Spanje gegeven was. Het verschil
is heel verklaarbaar. Abessinië bezit geen ste
den van noemenswaardigen omvang en de
hoofdstad, overigens ook niet groot, diende
met eenige voorzichtigheid behandeld te wor
den vanwege de aanwezigheid van vele bui-
tenlandsche gezanten. Wat Spanje betreft:
daar voert men een burgeroorlog, hetgeen de
verwoesting van de eigen steden min of meer
remt. Bovendien is de aanvalskracht der di
verse inmengende mogendheden daar beperkt;
men staat niet al te veel van zijn materiaal
voor Spanje af omdat men onderling een
wedstx-ijd-in-bewapening voert en bij een
eventueel-komende „groeitere gelegenheid" op
volle sterkte wenscht te zijn. Bovendien kosten
de Spaansche avonturen heel veel geld.
Met de Japanners is het een ander geval.
Die voeren ooi'log met China in den vollen zin
des woords de term „conflict" is natuurlijk
alleen maar boerenbedrog en hoewel zij op
luchtvaartgebied nog niet tot de verst-gevor-
derde volleen behooren blijken zij tot „helden
daden" boven een groote stad volkomen in
staat. Dat hebben Nanking en Canton onder
vonden. Vooral Canton is blijkbaar zeer zwaar
getroffen. De Chineezen pogen dat wel te
ontkennen, maar dat behoort eenvoudig tot
de gebruikelijke oorlogsleugens. Wie zich de
treurige jaren 1914-1918 herinnert weet uit
ervaring, dat men onveranderlijk zijn „suc
cessen" te hoog opgeeft en zijn verliezen te
laag. Het Japansche communiqué kan derhal
ve ook buiten beschouwing gelaten worden,
maar een Engelsche mededeeling, die van
drieduizend dooden in Canton gewaagt, is wél
van beteekenis. Het aantal gewonden, dat na
tuurlijk aanmerkelijk hooger zal zijn, heeft
men nog niet kunnen vaststellen. De mate-
riëele schade is enorm en een voorstad is vol
gens de Engelsche mededeelingen voor de
helft vernietigd.
Ziehier nu het resultaat van eenige uren
luchtaanvallen op een groote stad, met een
bevolkingstotaal dat niet veel van dat van
Amsterdam zal verschillen. (In 1929 had Can
ton ruim 800.000 inwoners). En dan is het nog
niet eens bekend of bij dezen luchtaanval wel
de volledige duivelsche sorteering van gas-,
brand- en brisantbommen is toegepast. De
mogelijkheid bestaat dus dat een volgende
aanval een nog veel erger uitwerking zal
hebben.
Het rozige optimisme van sommige men-
schen, dat aannam dat men zich bij lucht
aanvallen in oorlogstijd wel tot militaire mik
punten, kazernes, fabrieken der oorlogs
industrie, spoorwegstations enz. zou bepalen
is door de ervaringen van Canton en Nanking
eveneens gelogenstraft. Dat de Japanners zoo
speciaal-onmenschelijk zouden zijn behoeft
men er nu niet bij te gaan verzinnen, want
dat is ook een praatje voor de vaak. Niet al
leen is in Spanje de burgerbevolking gebom
bardeerd, maar zelfs in den wereldoorlog, met
de toenmalige primitieve vliegtuigen, gebeur
de dat al. Parijsche woonwijken werden niet
alleen uit vliegtuigen, maar ook met het vér-
dragende geschut gebombardeerd.
Duitsche, Engelsche en andere steden werden
eveneens uit vliegtuigen op deze wijze be
stookt. Het doel was toen vooral, de be
volking te demoraliseeren. Thans kan men
meer bereiken dan dat.
Het is niet te verwachten dat men zich in
Europa veel zal aantrekken van het lot der
Cantonneezen. Het is te ver weg en het zijn
„maar Chineezen", zooals gemeenlijk gezegd
wordt. De uitwerking van enkele uren modern
luchtvaart-bombardement met een beperkt
aantal vliegtuigen op een groot bevolkings
centrum, dat toch door eigen luchtmacht
verdedigd werd, zal evenwel zijn indruk ma
ken op ieder die voldoende durft door te
denken om zich het effect van een dergelij-
ken aanval in eigen land laat ons zeggen:
op de eigen stad voor te stellen.
Dit is geen aangename gedachte, maar het
is goed dat de waarheil ook in deze dingen
niet verbloemd wordt. Misschien zal toene
mende vrees voor de gevolgen Europa ten
slotte weerhouden van het laten losbarsten
van een nieuwe massa-slachting. Geen enkel
deel der wereld is ook maar in de verte zoo
kwetsbaar tegenover de luchtvaart als het
dichtbevolkte centrum en Westen van Europa
met hun tallooze steden.
Op Christelijke en humanistische gronden
zal een nieuwe oorlog in Europa niet ver
hoed worden. Die invloeden reiken blijkbaar
lang niet ver genoeg. Maar overwegingen
wan eigen lijfsbehoud en ook van materieel
eigenbelang zijn wel dermate sterk, dat de
jongste ervaringen van China diepen indruk
moeten maken op velen, die anders hun
schouders over dezen oorlog zouden ophalen
en er zich niets van aantrekken.
Naast de woonwijken zijn trouwens ook de
fabrieken en kantoren met name die der
oorlogsindustrie, die natuurlijk wel in de
Pas op nu, automobilist,
Thans komt de tijd van grauwe mist
En straks die der gevallen blaren
Tel deze feiten niet te licht,
Het zijn factoren van gewicht,
Die u bedreigen met gevai'en.
Wees wijs en toom uw snelheid in,
Maak heden daarmee een begin,
Want overal moet men aan wennen;
Bedenk het wel, nu komt de tijd,
Dat men alleen maar veilig rijdt,
Als men volkomen breekt met rennen.
Wat al te schielijk door een bocht,
Is vaak al met den dood bekocht,
Wanneer het slipspook ligt te loeren;
De man die 't allerbeste rijdt
Krijgt zelfs, zoodra zijn wagen glijdt,
Geen kans haast om iets uit te voeren.
Wanneer de mist den weg bedekt,
En alles aan het oog onttrekt,
Weet dan u zelf ook te besturen;
Rijd met voorzichtig overleg,
Zelfs op den u bekenden weg,
Al moet de tocht wat langer duren.
In mist dreigt, automobilist,
't Gevaar dat gij uw auto mist,
Of 't leven zelfs, bij snelle ritten;
Wanneer de blaren vallen gaan,
Grijnst u een erger schrikbeeld aan,
Dan enkel op de blax-en zitten.
eerste plaats in aanmerking zouden komen
even kwetsbaar. En de gebouwen der regee-
ringsdepartementen in Europa's hoofdsteden
zouden een niet minder kwade kans loopen.
Terwijl niemand voorzien kan, wat een tot
wanhoop gedreven bevolking eener Europee-
sche wereldstad zou doen....
R. P.
Meer garnizoen te Haarlem?
Het gemeentebestuur doet daartoe pogingen.
Elders in dit nummer is te lezen dat de Re
geering bij het parlement een wetsontwerp
heeft ingediend om de Nedeiiandsche weer
macht met spoed te versterken; een maatre
gel waartoe, naar in de toelichting gezegd
wordt, de internationale politieke verwikke
lingen nopen. De bedoeling is het jaarlijk-
sche contingent van 19.500 man te verhoo-
gen met 12,600. Daarmede zal gepaard gaan
een uitbreiding van de ka'zerneering der troe
pen, waaimede alleen al een uitgaaf van 22
millioen gulden gemoeid zal zijn. Het is
reeds bekend geworden dat in verschillende
steden, waar thans geen garnizoen ligt, in de
toekomst garnizoen zal komen.
Wij vernemen dat het Haarlemsche
gemeentebestuur reeds eenigen tijd
geleden onderhandelingen met de
autoriteiten in Den Haag begonnen
ïs om te trachten te bereiken dat het
garnizoen hier ter stede wordt uit
gebreid.
Zooals men weet is thans de Motordienst te
Haarlem gestationneerd. Er is reeds gedacht
aan de mogelijkheid de Ripperdakazerne aan
den Schoterweg te vergrooten omdat de te
genwoordige gebouwen te klein geworden zijn
om den motordienst uit te breiden.
In den ouden tijd (tot ongeveer 15 jaar
geleden) had Haarlem infanterie en cavalerie.
De cavalerie was gelegerd in de kazerne aan
den Schoterweg, de infanterie in de kazerne
aan den Koudenhorn. Deze laatste kazerne
wordt nu gebruikt door het leger als opslag
plaats, maar het wordt niet onmogelijk geacht
dit gebouw weer vrij te krijgen voor huisves
ting van infanterie.
Het wordt van aanzienlijk materieel belang
voor een stad geacht als daar een flink gar
nizoen ligt. Toen Haarlem cavalerie en infan
terie had, waren hier ruim 60 subalterne- en
hoofdofficieren gestationneerd. Het uitwonen
de lagere kader (sergeants, fouriers, sergeant-
majooi's, enz.) was natuurlijk nog veel grooter.
Al deze militairen besteedden hier hun geld,
betaalden him belasting, enz. Bovendien
leverden vele Haarlemsche winkeliers aan de
kazernes, want er is heel wat noodig om hon
derden soldaten te voeden. Veel inrichtingen
van vermaak, bioscopen en cafés, profiteer
den van het bezoek der militairen.
Bovendien is de ervaring dat gepensionneer-
de militairen zich bij voorkeur in garnizoen
steden vestigen. Nadat Haai-lem zijn beteeke
nis als garnizoenstad verloren heeft is het
aantal gepensionneex*de militairen, dat zich
hier vestigde, achteruitgegaan.
Vroeger lag hier het 10de regiment infante
rie, dat thans in Ede gestationneerd is. De
Haarlemsche jongens gaan nog steeds voor het
grootste deel naar 'dit regiment, een ander
deel gaat naar Amersfoort. Als Haarlem weer
infanterie zou krijgen, zouden deze jeugdige
stadgenooten hier kunnen blijven.
Een der bezwaren tegen Haarlem als garni
zoensplaats is in de oogen der militaire des
kundigen, dat in onze omgeving te weinig ge
schikt oefenterrein is, maar het wordt niet
onmogelijk geacht daarvoor een oplossing te
vinden.
Waf het verloop der onderhandelin
gen van het Haarlemsche gemeentebe
stuur met de autoriteiten in den Haag
betreft vernemen wij, dat de kans niet
uitgesloten moet worden geacht, dat
Haarlem in de naaste toekomst een
versterking van het garnizoen krijgt.
In het dagelijksch bestuur van de stichting
„Haarlem's Bloei" is overwogen of het ge-
wenscht was stappen te doen om de uitbrei
ding van ons garnizoen te bevorderen. Daar
van is evenwel afgezien toen bleek dat het
Haarlemsche gemeentebestuur deze zaak reeds
ter hand genomen had.
Voorstellen
ingediend
De regeering heeft thans haar
voornemens inzake Defensie
versterking kenbaar gemaakt.
De belangrijke bepalingen van
dit wetsontwerp vindt men op
pagina 3.
Groote drukte
in de straten
Onze speciale verslagever telefoneerde
ons hedenmorgen uit München:
Wij bevinden ons bij Weiss Ferdel am
Platei, het populairste volkstheater van
München. Daar is het ook onder normale
omstandigheden iederen avond uitverkocht,
want het Beiersche volk wil lachen en laat
zich door hetPruisische streven naar de een
heidsstaat daarvan niet weerhouden. Tien
dikke bierbuiken zorgen voor muziek en bij
gevulde bierglazen zingen zij eendrachtig
allerlei bekende liederen.
Maar plotseling wordt de zaak ernstig. De
muziek zet de Italiaansche volkshymne in en
als op commando spingen de Beiersche
mannen en vrouwen overeind. Want ieder
een weet: „Morgen komt Mussolini!" Dat is
een feit van internationale beteekenis.
Zoo is de stemming ovei-al waar men bin
nen loopt. Ondanks het bittere feit, dat nu
ongeveer veertig uur lang de regen ononder
broken blijft neerdalen.. En helaas ziet het
er niet naar uit, dat het Zaterdag anders zal
zijn. Maar niettemin, hoe meer het, groote
oogenblik van Mussolini's komst nadert, des
te meer stijgt de spanning. Duizenden men-
schen bewegen zich langs de drukke ver
keerswegen en de politie heeft de handen
vol, om de orde te handhaven
Morgen wordt dat heel anders. Dan wordt
de controle uiterst streng, het verkeer wordt
voor onbepei'kten tijd stopgezet en wie den
groot-sten intocht van den Duce wil bijwonen
moet uren van te voren ter plaatse zijn. Dat
blijkt reeds uit het feit, dat de vertegen
woordigers der binnen- en buitenlandsche
pers ontboden werden door den Rijkscentrale
der N.S.D.A.P., om persoonlijk de velschil
lende toegangskaarten in ontvangst te ne
men. Elke kaart is voorzien van een pas
foto en draagt de onderteekening van
Himmler, den chef van de Geheime Staats
politie te Berlijn, en van dr. Goebbels. den
propaganda-minister. De Pruisische disci
pline schijnt naar Beieren te zijn overge
waaid, want aan op een afzonderlijke kaart
wordt verlangd, dat wij reeds in den vroe
gen ochtend op een bepaald punt aanwezig
zijn, om en massa naar de voor ons be
stemde plaatsen geleid te worden.
Inmiddels heeft het stadsbeeld van Mün
chen een geheel andere gedaante aangeno
men. De verschillende partij formaties zijn
overwegend en wij, eenvoudige burgers, ge
raken al meer en meer op den achtergrond.
De Hitler-jeugd, de mannen der N.S.K.K., de
oude vechtersbazen van 9 November 1923,
die de bloedorde dragen, de afgevaardigden
van den Arbeidsdienst, de jonkers van den
Ordensburcht-Vogelsang, de politieke leiders
der N.S.D.A.P. en de lijfgarden van den
Fuehrer nemen de straten vrijwel geheel in
beslag. Zij zullen straks aan de parade op
de Koenigsplatz deelnemen, om den Duce er
van te overtuigen, dat de Duitsche front
strijders in dapperheid voor hun Italiaan
sche kameraden niet onderdoen. Wij infor
meerden waar deze tienduizenden mannen
moeten worden ondergebracht, want alle
hotels en pensions te München zijn uitver
kocht en stapels telegrammen met logiesaan-
vragen worden niet meer opengemaakt.
Maar men verzekei'de ons, da tde bevolking
van München geheel vrijwillig en zonder
eenige vergoeding voor logies gezorgd heeft.
De controle der politie is inmiddels nog
aanmerkelijk scherper geworden. Vele Ita
liaansche emigranten die te München wo
nen, zijn plotseling gearresteerd en worden
waarschijnlijk vastgehouden tot Mussolini
veilig en wel München verlaten heeft. Men
wil tot eiken prijs iedere ongeregeldheid
voorkomen.
Wordt de boulevard te Zandvoort
doorgetrokken
Gisteren werd, nadat de bouwaanvrage
van de firma Gebrs. Godijn te Utrecht voor
den verbouw van het Hotel d'Orange te
Zandvoort nu alle ambtelijke instanties heeft
dooiioopen, hiervoor definitief de bouwver
gunning verleend.
Dit was voor de Zandvoortsche arbeiders
een blijde dag. Er zijn reeds 45 werklieden
te werk gesteld, terwijl dit getal binnenkort
tot boven de 100 zal worden opgevoerd.
De gemeente Zandvoort wil thans het hare
bijdragen om den onhoudbaren verkeers-
toestand der vei'binding tusschen Noord- en
Zuid-Boulevard op afdoende wijze te sanee-
ren en heeft hiertoe een plan in behandeling,
tot doortrekking van den Boulevard aan de
zeezijde, langs Groot Badhuis, Bodega
Mustert, Muluru en Hotel d'Orange.
Is deze aansluiting eenmaal gereed, dan
zal de Zandvoortsche boulevard de concur
rentie met de meest moderne badplaatsen
kunnen doorstaan.
Het is verheugend, dat het door de archi
tecten Zanstra, Giesen en Sijmons geënta
meerde plan tot verbouwing van Hotel
d'Orange, thans tevens den stoot heeft ge
geven tot deze belangrijke en door ieder als
noodzakelijk gevoelde verkeersverbetering.
ITALIAAN, DIE BOMAANSLAG TE
CERBERE PLEEGDE, VEROORDEELD.
De Italiaan Cantelli, alias Gardella, die op
31 Mei was gearresteerd toen hij een bom
wilde plaatsen in den spoorwegtunnel te
Gei'bere, is tot drie jaar gevangenisstraf ver
oordeeld. Twee medeplichtigen zijn bij ver
stek veroordeeld tot 5 jaar gevangenisstraf en
3000 francs boete.
Het woord is aan..
Fr. Bacon:
De natuur wordt alleen
overwonnen door haar te ge
hoorzamen.
De „Endeavour I*' gevonden.
Het Britsche jacht „Endeavour I dat twee
jaar aan den wedstrijd om den Ameriea-cup
heeft deelgenomen en sinds een week ver
mist werd, is volgens mededeeling van de
Amerikaansche kustwacht waargenomen op
200 mijl ten Z.W. van de Azoren.
Ook Lloyas heeft van zijn agent te Fayal
(Azoren) bericht ontvangen, dat het jacht
op 32 graden N.B. en 39 graden W-L. is terug
gevonden.
Tegelijk met het goede nieuws van de En
deavour I bereikte een telegram van de En
deavour n, die dit jaar aan de wedstrijden
om de America Cup heeft deelgenomen en
door het motorjacht Philante naar Gosport
wordt gesleept, het Engelsche publiek met de
mededeeling, dat kapitein Wilson aan boord
was overleden na een korte ongesteld, aldus
dus lezen wij nog in de N.R.C. Kapitein Wil
son was een der bekwaamste Engelsche ze.i-
lers en had reeds op de Shamrock IV en V
Engeland vertegenwoordigd. Hij was een
persoonlijk vriend van de heeren Lipton en
Sopwith en eenige weken geleden in den
wedstrijd om. den Amerika-beker heeft Wil
son in alle 4 wedstrijden het bevel gevoerd.
„CLIPPERS" VAN TWEE EEUWEN. Een zeldzame ontmoeting tusschen liet
Amerikaansche verkeersvliegtuig- Pan American Clipper en de „Bermuda
Clipper", die al gedurende een eeuw den vrachtdienst tusschen de Bermuda
eilanden en Newport onderhoudt.
Politieke hemel klaart op.
Mussolini bereid tot bespreking
over het vrijwilligersvraagstuk?
Erkenning van Abessynië voorwaarde tot
deelneming aan den Volkenbondsarbeid.
In het feit, dat Italië besprekin
gen met Frankrijk meende te moeten
aanknoopen, ziet men te Londen de
verheugende aanwijzing, dat Rome
bereid is tot verbetering van zijn be
trekkingen met de democratische mo
gendheden.
Hoewel Bova Scoppa, de Italiaansche ge-
delegeei'de te Genève, tegenover Delbos ver
klaard heeft, dat Mussolini de verzekering zou
willen geven geen nieuwe troepen naar Span
je te zenden, hoopt men in Britsche krin
gen, dat een nieuwe behandeling van het
vraagstuk der terugtrekking van de vrijwilli
gers in Spanje niet op zich zal laten wachten.
Welke ook de beweegredenen voor de plotse
linge verandering in de Italiaansche hou
ding mogen zijn, zoowel in Fransche als in
Britsche kringen te Londen is men er van
overtuigd, aldus Havas, dat men deze gele
genheid tot het tot stand brengen van een
ontspanning niet moet laten voorbijgaan.
Een der voorwaarden van Mussolini voor de
hervatting van de samenwerking met den
Volkenbond is de erkenning van de verove
ring van Abessinië.
Frankrijk en Engeland hebben bij de rege
ling van het Abessynische statuut belang.
Door een erkenning „de jure" zouden bijvoor
beeld de plaatselijke betrekkingen, in ver
band met het bestuur der aangrenzende
Britsche gebieden, gemakkelijker geregeld
kunnen worden. Bij de Fransch-Italiaan-
sche onderhandelingen daai-entegen kan van
erkenning geen sprake zijn, voordat de be
trekkingen tusschen Italië en de democra
tische landen op den stevigen grondslag van
een grooter vertrouwen gevestigd zijn.
De Fransche ambassadeur te Londen, Cor-
bin heeft gisteren een bezoek gebracht aan
minister Eden, om hem op de hoogte te bren
gen van de twee besprekingen, die Delbos den
dag te voren met Bova Scoppa heeft gehad.
Couranlendruk flauw?
Een bril van K EIP
maakt 't duidelijker.
Gr. Houlstraa! naasl Luxor
(Adv. Ingez. Med.)
pag.
Het Haarlemsche gemeentebestuur doet
pogingen om meer garnizoen te krij
gen. 1
De belastingopbrengst in Haarlem en om
geving. 2
Men wil in ons land kleine flats voor wer
kende vrouwen gaan bouwen. 2
DE REGEERING IIEEFT BELANGRIJKE
VOORSTELLEN TOT VERSTERKING
DER DEFENSIE INGEDIEND. 3
De Grondwetsherziening komt op 19 Oc
tober in behandeling. 3
Voor de wegen heeft de regeering een
vijl'tienjarenplan samengesteld, dat
245 millioen zal kosten. 3
Voor werklooze jonge onderwijzers wordt
de gelegenheid tot omvoiming ge
boden. 3
De Japanners hebben Paotingfoe ge
nomen. 4
De regeering-Van Zeeland blijft aan. 4
De te Parijs verdwenen generaal Miller
zou op een Russisch schip ontvoerd zijn. 4
Gistermiddag is in het Koloniaal Insti
tuut te Amsterdam een borstbeeld van
ir. A. Stoop onthuld. g
De a.s. schaakmatch om het wereld
kampioenschap g
Dc Gastentoonsteliing te Haarlem 2
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: Canton en Nanking. j
Speciale correspondentie: München ver
wacht Mussolini. 4
H. D. Vertelling: De telefoon r
Sport in 't kort.
G. J. Kalt: Orgelbespeling van de St. Bavo
Modeshow in de Bijenkorf. u
Boven de wolken; Cineonc, u_
Voor de jeugd, jj
