Lucht-evolutie.
Het belangrijkste
Minister Colijn op de Frans Hals Tentoonstelling.
55e JAARGANG No. '16647
Verscïïijnï 8agëlijlcs, tiefialve bp Zon- en Feestdagen.
WOENSDAG 29 SEPTE1\[BER 1937
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM
Uitgave Lourens Coster Maatschappij voor
Courant-Uitgave en Algemeene Drukkerij N.V.
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Een belangrijk werk in crisistijd tot stand
gekomen.
De nieuwe begraafplaats aan den Vergier-
tieweg wordt 1 October a.s. in gebruik geno
men. B. en W. van Haarlem hebben er prijs
op gesteld voor dien dag de leden van den
raad en eenige andere genoodigden in de ge
legenheid te stellen die te bezichtigen. Deze
korte plechtigheid had hedenmorgen plaats.
Bijna alle raadsleden waren aanwezig. Van
het college van B. en W. konden door ambts
bezigheden der anderen alleen de heeren M.
A. Reinalda, wethouder van Openbare Wer
ken en Mr. Th. Wesstra, secretaris tegenwoor
dig zijn.
In de aula werd allereerste het woord ge
voerd door den heer Reinalda, die mededeelde,
dat het gemeentebestuur er behoefte aan had
deze gelegenheid tot bezichtiging te geven,
omdat het gewenscht geoordeeld werd een
woord van dank te spreken jegens allen die
medegewerkt hebben om het mogelijk te ma
ken voor Haarlem zoo'n belangrijk werk in
dezen crisistijd tot stand te brengen. Spreker
prees in het bijzonder het verdienstelijke werk
van de heeren J. L. Bouwer, directeur van den
dienst voor den Hout en de Plantsoenen, die
in nauwe samenwerking met Openbare Wer
ken den aanleg voor deze nieuwe begraaf
plaats heeft ontworpen, den bouwer van de
aula, -ir. G. Friedhoff, hoofdingenieur van
Openbare Werken en den heer Theo van Reyn,
den vervaardiger van het fraaie beeldhouw
werk boven den ingang dezer aula.
Voorts bracht spreker dank aan de regee
ring, die door middel van het „Werkfonds"
het mogelijk gemaakt heeft dit voor Haarlem
zoo veel beteekenende werk in deze moeilijke
tijden uit te voeren. Het speet spreker, dat de
bestuurders van het „Werkfonds" door drukke
bezigheden verhinderd waren om hier tegen
woordig te zijn ei volstaan moesten met een
telegrafische betuiging van hun belangstel
ling.
De heer Brouwer gaf daarna een korte uit
eenzetting van de plannen om de aanleg van
de nieuwe begraafplaats.
Op dit oogenbïik is. nog slechts een
derde deel van den grond, voor de be
graafplaats bestemd, aangelegd. Als
in de toekomst meer begraafruhnte
noodig is, zal de uitbreiding ter hand
genomen worden.
Er waren verschillende moeilijkheden te
©verwinnen om in dit polderland een be
groeiing aan te leggen, temeer omdat de grond
met 2 meter duinzand moest worden opge
hoogd. Er zijn, om de boomen en heesters be
scherming te geven, tegen de zeewinden, nu
aanvankelijk meer boomen geplant dan noo
dig waren. Daardoor maakt het den indruk,
dat er niet veel begraafruimte is, maar als de
boomen en heesters, die blijvend gedacht zijn,
goed gegroeid zijn, zullen de overige gerooid
worden, waardoor ruimte gewonnen wordt.
In de toekomst zullen bij de oprijlaan aan
den Vergierdeweg twee gebouwtjes geplaatst
worden met een torentje om den ingang te
accentueer en. 0
Voor de aula is een vijver gemaakt, terwijl
aande noordzijde daarvan een groote vijver
is gegraven. In de toekomst komt ook zoo'n
groote vijver aan de zuidzijde.
De aanleg en de beplanting is zoo gekozen,
dat er wel een sfeer van intimiteit verkregen
is, maar het lastige „dwalen" op een begraaf
plaats vermeden wordt.
De heer Friedhoff gaf daarna een toelich
ting wat de bouw van de aula betreft.
Het gebouw bevat een centrale hal, ter
weerszijden zijn hier de baarruimten aange
bouwd. De centrale hal is voor verwanten,
vrienden en belangstellenden, terwijl de baar
niet in deze ruimte wordt geplaatst, doch hier
buiten blijft en in de z.g. baarruimte wordt
opgesteld. Bij de Zuider baarruimte behoort
een wachtkamer met ingang en dragerska
mertje, hetzelfde vinden we terug aan de
Noordzijde,
De moeilijke zijde van deze opgave is om
een aula-ruimte te maken, die vooor groot en
klem bezoek geschikt moet zijn. De oplossing
is hier gezocht in een koepelruimte, die door
een gaanderij omgevin is. De zuilen, die de
koepel dragen, verkleinen de ruimte voor
het oogen nemen practisch geen plaats in.
Het is de bedoeling geweest om alle „ef
fect" achetrwege te laten, daarmen in de
ruimte niet samenkomt om architectonische
oplossingen te waardeeren; de meest primaire
vormen en materialen zijn zoo natuurlijk
mogelijk samengevoegd, in de hoop dat een
zoodanige natuurlijke sfeer zal ontstaan, dat
men zich geheel aan zijn eigen gedachten kan
overgeven, zonder af te worden geleid door
opvallende materialen, vormgeving of kleur.
Dit bracht mede, dat het niet mogelijk was
om een orgelfront aan te brengen, daar dat
de rustige koepelwand op storende wijze zou
onderbreken. Het orgel is dan ook onzicht
baar opgesteld en een kanaal voert het ge
luid van de orgelkamer naar de lichtkoepel
boven in het bewou, vanwaar het geluid zich
over de centrale hal verspreidt.
Boven de middeningang is een beeld van
den beeldhouwer Theo van Reijn geplaatst,
dat een zwevende vrouwenfiguur voorstel;
uit de eene hand ontglipt een vogel, de an
dere bedekt het hart, terwijl de oogen in con
centratie gesloten zijn.
Een electrisehe verlichting is onzichtbaar
aangelegd; bij somber weer kan deze de
dagverlichting ondersteunen.
De tijd zal het gebouw in zijn omgeving
moeten vast maken, b.v. door begroeiing van
de abris met rozen; een enkele andere klim
plant is tegen het gebouw aangebracht en de
boombeplanting is door den dienst der plant
soenen met zorg gekozen, zoodat na jaren
een harmonisch geheel tot stand kan komen
Om de accoustiek in de aula te laten be-
oordeelen werd door den heer George Robert
het orgel bespeeld. Nadat de heer George
Robert eerst op het orgel had gespeeld, werd
daarna een stuk gespeeld voor orgel, viool en
zang, uitgevoerd door drie dames-leerlingen
Het gezelschap poseert in één der zalen voor onzen
houder M. A. Reinalda, wethouder A. G. Boes, minister
G. D. Gratama en de loco-burgemeester de heer W. J.
I. n. r.: wet-
de heer
(Zaterdag a.s. zal een aanvang
worden gemaakt met den drie
maal loekelijkschen vliegdienst op
indië),
'k Moet alweer den lof bezingen,
Zij-het met wat schorre stem,
Van de snelle vluchtelingen
Onzer trotsche K.L.M.
Zaterdag zal het beginnen,
Drie maal 's weeks naar Java toe,
Drie maal 's weeks uit Java binnen,
Dat is snelverkeeren hoe!
Net precies tien jaar geleden,
Oogstte d' eerste Postduif eer,
Holland-Indië is heden,
Waarlijk bijna buurtverkeer.
't Werd vóór tien jaar als een wonder
Overal in 't land bepraat,
Nu vindt niemand het bijzonder
Als er een vertrekken gaat.
Als wij van zoo'n voortgang lezen,
Rijst bij menigeen de vraag:
Hoe zal wel de toestand wezen,
Over tien jaar na vandaag?
Ik hoop het nog te beleven,
Dan, of niet te lang daarna,
Dat ik voor een week-end even
Heen en weer naar Java ga.
Mooglijk acht u 't overdreven,
Maar 't ligt aan mijn vak misschien,
Dat ik in ons vluchtig leven,
Niets als ongerijmd kan zien.
SS en Haarlemmer die iets op te ruimen
of te vragen heeft, plaatst een „Groen
tje" in Haarlem's Dagblad.
Dat is geen wet van Meden en Perzen,
maar het is een gewoonte geworden, die
goed is, omdat zij voordeel brengt.
van de Muziekschool van Toonkunst te
Haarlem. De accoustiek bleek zeer goed
te zijn, terwijl ook de mogelijkheid bewezen
werd van solistische medewerking daarbij.
Nadat koffie aangeboden was werd een
wandeling op het terrein gemaakt. Alle aan
wezigen waren vol lof over het schoone bouw
werk der aula en den goeden aanleg der be
graafplaats.
Het is steeds een bezwaar van de oude be
graafplaats aan de Kleverlaan geweest dat er
geen aula was. Aan dit bezwaar is nu op de
nieuwe begraafplaats tegemoet gekomen.
INBOEDEL VAN WIJLEN
MEVR. E. DE BOER—VAN RIJK
WORDT VERKOCHT.
AMSTERDAM, 29 September. Naar wij
vernemen zal op Woensdag 6 October a.s.
des ochtends om 10 uur de gedeeltelijke in
boedel van mevrouw E. de Boervan Rijk,
waaronder vele curiositeiten, alsmede de
tooneelbibliotheek en portretten der actrice
door bekende kunstenaars geteekend, bij
veiling worden verkocht.
SUYK NAAR TSJECHO-SLOWAKIJE.
Wij hebben reeds eerder gemeld, dat de
jeugdige IJmuider meester Kees Suyk naar
Tsjecho-Slowakije zou vertrekken, waar hij
in dienst zal treden bij de bekende Bata-
schoenfabrieken. Maandag is hij vertrokken.
Voor de Damclub „IJmuiden" beteekent dit
heengaan van dezen jongen veelbelovenden
speler een geducht verlies.
Dinsdagmiddag drie uur bracht minister Dr.
H. Colijn een bezoek aan de Frans Hals Ten
toonstelling. Voor dit bezoek waren geen bij
zondere maatregelen getroffen, zoodat het
publiek gewoon werd .'toegelaten. Menige be
zoeker was dan ook ten zeerste verrast, toen
zij daar zoo plotseling den minister-president
zagen, die met groote belangstelling luister
de naar de bijzonderheden, die de directeur
van het Frans Hals Museum, de heer G. D.
Gratama, bij bijna elk schilderij vertelde.
Behalve de heer Gratama waren bij de ont
vangst ook aanwezig de loco-burgemeester, de
heer W. J. B. van Liernt, en de wethouders A.
G. Boes, M. A. Reinalda en E. van de Wall, als
mede de gemeente-secretaris Mr. Th. A.
Wesstra.
Het bezoek duurde slechts één uur. Bij het
vertrek dankte Minister Colijn den heer Gra
tama voor zijn rondleiding.
Echtelijk drama.
Pasgehuwde kellner lost schoten op zijn vrouw.
STOUTENBURG, 29 September. Gis
termiddag is in een eenzaam gelegen ge
deelte der gemeente Stoutenburg (nabij
Amersfoort) een moordaansalg gepleegd op
èen jonge vrouw, die daardoor vrij ernstig
werd gewond.
Een 25-jarige kellner uit-Stoutenburg kwam
des middags n-ara huis en zag zijn jeugdige
vrouw, waarmede hij nog maar kort gehuwd
was, in gezelschap van een man, met wien
zij blijkbaar reeds eenigen tijd een verhou
ding had. De echtgenoot wond zich zóó op,
dat hij een revolver trok en a bout portant
twee schoten op zijn vrouw loste, waardoor
zij in de borst werd getroffen en vrij ernstige
wonden opliep. De dader is naar de inrich
ting „Zon en Schild" te Amersfoort overge
bracht. De mede-minnaar, afkomstig uit
Den Haag, heeft de vlucht genomen.
De politie stelt een uitgebreid onderzoek
in. Zij heeft de revolver, waarmede de aan
slag is gepleegd, gevonden.
Nog steeds lichte trillingen waargenomen.
DCOCJA, 29 September (Aneta-A.N.P.)
Gedurende den geheelen Dinsdag heeft men
te Djocja lichte trillingen waargenomen. In
de onderdistricten buiten Djocja zijn in to
taal ruim 300 huizen ingestort. In Wedi
(Klaten) zijn 100 huizen ingestort en 191
ernstig beschadigd, terwijl op andere plaat
sen in de buurt van Klaten totaal 60 hui
zen zijn vernield. De muren van het fort te
Klaten, waarin de vrouwengevangenis is ge
vestigd, zijn ernstig beschadigd, waarom men
veiligheidshalve de gevangenen heeft over
gebracht naar het gebouw van den land
raad.
In verschillende sawah's in de buurt van
Prambanan is de grond open gespleten. Uit
deze spleten spoot het water tot een meter
hoogte. Op verscheidene plaatsen, ook bij
Wedi, ontstonden zandfonteinen, waaruit een
substantie opspoot, welke een gelijkenis ver
toont met vulkanische asch. Op sommige
plaatsen komt deze substantie droog, en op
andere plaatsen als modder te voorschijn.
Ook instortingen in Koetoardjo.
De regent van Poerworedjo meldt, dat dooi
de aardbeving van 27 September in Zuid-
Koetoardjo 90 inlandsche woningen geheel
vernield zijn en ruim 200 zijn beschadigd. De
assistent-resident en de regent hebben gis
termorgen een bezoek gebracht aan de ge
teisterde streek. De getroffen bevolking wordt
gesteund uit het weerstandsfonds van het
regentschap. Uit het noordelijk deel van het
regentschap zijn geen berichten omtrent be
schadiging binnen gekomen.
Wat is sympathie? Dat
gene dat veroorzaakt dat
men elkaar begrijpt voordat
men spreekt.
Diphterie-epidemie op Nieuw -
Guinea.
Reeds 30 sterfgevallen in kustkampongs.
MANOKWARI, 29 Sept. (Aneta—
A. N. P.).
In kustkampongs tusschen Demta
en de nederzetting Hollandia is een
diphterie-epidemie geconstateerd. Het
eerste geval moet reeds in Augustus
zijn voorgekomen. Op 22 September
waren er reeds acht dooden en tien
zieken. In een van de kampongs bo
vendien nog vier dooden en twaalf
zieken. Thans verneemt men, dat in
totaal dertig sterfgevallen hebben
plaats gehald.
Dat deze epidemie vrij lang na het uitbre
ken is geconstateerd ,is een gevolg van het
feit, dat de ziekte niet dadelijk door de bevol
king is gerapporteerd. De controleur van Hol
landia vernam hiervan vrijwel toevallig op
zijn laatste tournee, waarna hij onmiddellijk
den gouvernementsarts te Hollandia waar
schuwde, die diphterie constateerde. Op 22
September is telegrafisch aan den gewestelijk
gouvernementsarts te Ambon gevraagd serum
te zenden, dat op den 24en per vliegtuig te
Hollandia werd aangebracht.
Gezicht op het voorfront van de aula, op den voorgrond de kleine vijver.
HAARL. R.K. DAMGENOOTSCHAP.
Maandag 4 October zal bij bovengenoemde
vereeniging in café Bos een simultaanséance
plaats hebben. Hieraan kan men kosteloos
deelnemen. Voor de winnaars zijn prijsjes
beschikbaar gesteld.
Het beeldhouwwerk „Herinnering", van den heer Theo van Reyn,
Na zes jaar slapen overleden.
Longontsteking verergerde den toestand van
Patricia Maguir. e.
CHICAGO, 29 September (A. N. P. De 32-
jarige Patricia Maguire, die bekendheid heeft
verworven, doordat zij tengevolge van slaap
ziekte bijna zes jaar in verdoolden toestand
heeft gelegen, is vannacht overleden. Zij zou
juist geopereerd worden toen haar toestand
tengevolge van een longontsteking een erns
tig karakter aannam en ondanks bloedtrans
fusies slaagden de doktoren er niet in, het
meisje in het leven te houden.
pag.
De regeering vraagt ruimer bevoegdheid
op tariefgebied. 3
Mr. Oud over; Een jaar los van het goud. 3
Op de gisteren te Berlijn gehouden betoo
ging hebben Hitler en Mussolini hun
eensgezindheid bevestigd. 4
De Japanners hebben Kanton en Sjang
hai opnieuw gebombardeerd. 4
De Kamer van Koophandel heeft zich
tot de regeering gericht inzake de tun
nelplannen te Velsen. 7
ARTIKELENENZ.
Mi'. E. Elias; Vergeten.... 2
J. H. de Bois: De schilder van der Schaar
en zijn diorama's te Haarlem. 2
J. II. de Bois: Kunst in Haarlem en daar
buiten. 3
H. D. Vertelling: De verdwenen broche. 6
J. B. Schuil: De Stadsschouwburg en de
dilettanten. 7
Slotbeschouwing van dr. Euwe over de
achtkamp in Oostenrijk. 9
Damrubrïek. 9
H. A.: Modeshow bij Vroom en Drees-
mann. .11
Van onzen Geneefschen correspondent:
Uit de achttiende Volkenbondsvergade
ring li
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op 10
ABONNEMENTENper week 0.25, per maand 1.10, per 3 maanden
f 3.25, franco per post 3.55, losse nrs. 0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05, p. maand 0.22, p. 3 mnd, 0.65, franco p. post O.W-fi,
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buiten Spaame 12
Telefoon Nos.Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10132, 12713 Administratie 10724, 14825 Postgiro 38810
Bijkantoor: Soendaplein 37, Haarlem-Noord, Telefoon 1 2230
ADVERTENTIëN15 regels 1.75, elke regel meer 0.35. Reclames
ƒ0.60 per regel. Tarieven re gel abonn ementen op aanvraag. Vraag ea
aanbod li4 regels ƒ0.60, elke regel meer f 0.16. Onze Groentjes zie
hoofd rubriek.
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnès. Levenslange ongeschiktheid ƒ2000.—, overlijden ƒ400.—, verlies van hand, voet of oog ƒ200.—, beide leden duim ƒ100.—, één lid duim 50.alle leden wijsvinger f 60.—,
één of twee leden wijsvinger 25.—, alle leden anderen vinger 15.—, één of twee leden anderen vinger 5.—, arm- of beenbreuk f 30enkelbreuk 15.—, polsbreuk 15.—.
Nog af zonder hike verzekering voor afoonnés op het Geillus treerd Zondagsblad. Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden. HEDEN 12 PAGINA'S^
C.omtesse Diane:
De nieuwe begraafplaats in
Haarlem-Noord.
Buiten Djocja honderden huizen
ingestort.
Het woord is aan