De Massa.
Monument van dank.
Zomertijd eindigt
Zaterdagnacht.
Het belangrijkste
55e JAARGANG No. 16648
VerscEynt 8agelïjlës, ïïelialvë öp Zon- 'en Feestdagen.
DONDERDAG 30 SEPTEMBER 1937
HARLEM'S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM
Uitgave Lourens Coster Maatschappij voor
Courant-Uitgave en Algeraeene Drukkerij N.V.
Hoofdredacteurs ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTENper week 0.25, per maand 1.10, per 3 maanden
3.25, franco per post 3.55, losse nrs. 0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05, p. maand 0.22, p. 3 rond. 0.65, franco p. post 0.721A.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buiten Spaame 12
Telefoon Nos.Directie 13082 -Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10132, 12713 Administratie 10724, 14825 Postgiro 38810
Bijkantoor: Soendaplein 37, Haarlem-Noord, Telefoon 12230
ADVERTENTTëN 15 regels f 1.75, elke regel meer 0.35. Reclames
ƒ0.60 per regeL Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag en
aanbod 1—4 regels ƒ0.60, elke regel meer ƒ0.15. Onze Groentjes zla
hoofd rubriek.
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnès. Levenslange ongeschiktheid 2000.—, overlijden f 400.—, verlies van hand, voet of oog 200.—, beide leden duim f 100.—, één lid duim 50.-
één of twee leden wijsvinger ƒ25.alle leden anderen vinger 15.één of twee leden anderen vinger 5.arm- of beenbreuk ƒ30enkelbreuk ƒ15.polsbreuk ƒ15.
Nog afzonderlijke verzekering voor atoonnés op het Geïllus treerd Zondagsblad. Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden.
alle leden wijsvinger 60.—v
HEDEN: 16 PAGINA'S.
Het Is alweer vele jaren geleden dat de
Spaansche professor José Ortega y Gasset het
boek schreef dat in de Nederlandsche verta
ling onder den titel „De Opstand der Horden"
ook in ons land door vele ernstige menschen
gelezen werd en diepen indruk maakte
niet alleen als analyse van een nieuwen tijd
vol nieuwe gevaren door een diep denker met
een tintelenden geest, maar ook als waar
schuwing. Het is nog maar een paar jaar ge
leden dat onze landgenoot prof. Huizinga zijn
boek „In de Schaduwen van Morgen" schreef,
dat zich in velerlei opzicht bij Ortega's in
zichten aansloot en merkwaardigerwijze een
„best seller" werd. Dit werk van een geleerde
werd het best-verkochte boek van het jaar,
hetgeen in zekeren zin een wonderlijke ironie
was omdat ook Huizinga de vervlakking, de
jacht op records, de pueriliteit van dezen tijd
zoo scherp hekelde. Zijn ernstig betoog, door
sommigen als zoodanig erkend en diep over
dacht, werd tot mode-lectuur voor velen, die
het daarna vlot weer vergaten en zich dooi
den maalstroom der volgende sensaties lieten
meesleepen.
De massa-cultus en de massa-vereering du
ren nog in onverminderde mate voort, de zoo
genaamd beschaafde wereld blijft voortjagen
achter records en roem-van-één-dag en de
gevaren zijn toegenomen omdat men zich is
gaan toeleggen, meer dan ooit tevoren, op het
bewapenen der horden. De waarschuwende
critiek van menschen als Ortega en Huizinga
is na haar kort mode-succes allang weer ver
drongen in het lawaai van een kokende, soms
schijnt het wel: bezeten wereld, waarin het
domme getal als een soort zotte afgod ver
eerd wordt. Er worden in dezen tijd veel groote
dingen tot stand gebracht op technisch ge
bied, er worden zeer groote werken onderno
men en uitgevoerd, maar de samenleving
wordt er niet gelukkiger mee omdat zij inner
lijk ontwricht is. En de internationale ver
warring is eerder toegenomen dan dat er ver
betering te bespeuren valt. Vooral geestelijk is
zij toegenomen: de feiten van de gruwelijke
oorlogen in Spanje en China hebben voor de
rest der wereld minder beteekenïs dan de
ongehoorde drogredenen waarmee zij zooge
naamd verklaard worden en in internationaal
„beleid" worden „behandeld". De leelijke, leu
genachtige comedie van de non-interventie in
Spanje zal in de wereldgeschiedenis geboek
staafd worden als een der treurigste schan
dalen van onzen tijd. Het machtelooze gedoe
tegenover Japan sluit er zich triest bij aan en
het luisterrijke feest, dat de Aga Khan als
president van de Assemblée te Genève aan
een paar duizend gasten heeft aangeboden
ter gelegenheid van de opening van het Vol
kenbondspaleis moet op velen den indruk ge
maakt hebben van een griezelige grap. Maar
de indruk, dien het luchtbombardement van
Nanking, Canton en Hankau maakte is in een
week tijds alweer weggevaagd. Duitschland is
sindsdien „massaas gaan rapporteeren", die
geloeid en zich verdrongen hebben bij het be
zoek van Mussolini en Frankrijk rapporteert
massaas op het „scoringbord" van de Farij-
sche Wereldtentoonstelling, dat nu meer dan
twintig millioen bezoekers vermeldt. Straks
krijgen we weer wat anders dat kolossaal en
geweldig is, zonder dat iemand weet in hoe
verre Europa ook maar eenigermate gebaat
zal zijn bij de ontmoeting van twee dictators
en de luidruchtige massa-vertooningen van
Parijs en van Düsseldorf („Schaffendes Volk").
Groot, duur en massaal is het alles. Maar
wordt het leven er beter door, wordt er eenige
hoogere waarde door gediend? De wereld la
waait verder.
Ortega Y Gasset citeerde in zijn boek het
geval van den Fransehen Regent tijdens de
minderjarigheid van Louis XV, van wien men
zei dat hij alle gaven bezat, behalve de gave
er gebruik van te maken. Hij paste dezelfde
moordende critiek op onzen tijd toe. En te
recht, want wat zou de huidige mensch met
al zijn gaven wel niet voor de samenleving tot
stand kunnen brengen.... als hij die ééne
gave maar bezat!
Het nieuws in de krant geeft het beeld van
den tijd. Ook in deze krant. Maar niet cri-
tiekloos. En temidden van het holle spek
takel dat alweer zooveel étappen verder is zou
ik anderen willen aanraden Ortega en Hui
zinga nog eens uit hun boekenkast te nemen
en te herlezen. Het zal even zelfoverwinning
kosten, want zij zijn alweer „uit de mode".
Maar ik raad het toch aan. En ben er zfelf al
mee begonnen.
R. P.
DE 100.000 ER UIT!
De hoogste prijs der Nederlandsche Staats
loterij is heden gevallen op nr. 15918.
FUSIE VAN DE DAILY TELEGRAPH EN DE
MORNING POST.
In zijn editie van heden deelt de Morning
Post mede, dat met ingang van 1 October het
blad samen zal gaan met de Daily Telegraph.
Het nieuwe blad zal verschijnen onder den
naam „Daily Telegraph and Morning Post".
(In Hongarije heeft men Toesloten
monumenten van dankbaarheid
op te richten in de landen, waar
tijdens den wereldoorlog Hongaar-
sche kinderen, gastvrij zijn opgeno
men. Het eerste zal in 1938 in
Nederland worden opgericht.)
Toen in den tijd van wreeden strijd,
Hongaarsche kinderen hierheen zijn
gekomen,
Heeft men z' in milde menschlijkheid,
Als pleegkind in gezinnen opgenomen.
De kindren werden in ons land
Met zorg verpleegd en kregen goed te eten.
In dezen tijd ontstond een band,
Die wederzijds nog lang niet is vergeten.
Hoewel zij nu volwassen zijn,
Is overal haast het contact gebleven,
De afstand is wat groot per trein,
Maar er wordt vaak nog heen en weer
geschreven.
Nu zal men in het volgend jaar,
Een blijvend, tastbaar monument gaan
stichten,
Als beeld van dank van den Hongaar,
Voor wat ons volk in oorlogstijd verrichtte.
Dit is een mooi, lofwaardig plan,
Dat heel ons volk volgaarne zal aanvaarden,
Omdat het dit beschouwen kan,
Als vriendschapsmonument van hooge
waarde.
En wij begrijpen ook de drang,
Die de Hongaren hiertoe heeft gedreven,
jAl hopen wij nog meer, dat lang
De vriendschap in hun harten voort mag
leven.
P. GASUS.
Wilt U een WATERMAN VULPEN winnen?
Ziet dan de etalage van den Vulpenspecialist
(waar de groote Watermanpen uithangt).
ÖÜSatituüüa
ZIJLSTRAAT 90, HAARLEM, TELEF. 11161
(Adv. Ingez. Med.)
Begraafplaats Vergier de weg.
Voor het publiek te bezichtigen.
De nieuwe begraafplaats aan den Vergier-
deweg zal, zooals we reeds eerder meldden,
met ingang van 1 October a.s. voor het ge
bruik worden opengesteld.
In verband daarmede hebben B. en W. van
Haarlem besloten, het publiek met ingang
van genoemden datum dagelijks van 10 tot
16 uur gelegenheid te bieden, deze begraaf
plaats met de daarop gebouwde aula te be
zichtigen.
De Frans Halstentoonstelling
gesloten.
Meer dan 70.000 bezoekers hebben de
expositie bezocht.
De belangstelling voor de Frans Halsten
toonstelling, die heden gesloten wordt, is voor
al de laatste dagen nog zeer groot geweest,
zoodat het aantal bezoekers de zeventig
duizend heeft overschreden. De zeventigdui-
zendste was mej. E. L. de Vogel, die Woens
dag middag de tentoonstelling bezocht en
van den directeur van het Frans Halsmu
seum, den heer G. D. Gratama, een herinne
ringsgeschenk ontving.
NIEUWE AARDSCHOKKEN IN INDIë.
TJILATJAP, 30 September (Aneta-A-N.P.)
Hedennacht werd hier een aardgeving ge
voeld, welke ook te Maos, Kroja en Noesakan-
bangan werd waargenomen. a
Het observatorium te Batavia registreerde
den afgeloopen nacht te 00.59 een zwakke be
ving, met een afstand van 300 K.M. de rich
ting van de beving was niet vast te stellen,
doch was vermoedelijk zuid-oost.
J. Bel verlaat liet St. Elisabeth's
Gasthuis.
Na een eervollen staat van dienst.
De heer J. Bel, waschknecht, nam heden
morgen in de regentenkamer van het Eliza
beth's Gasthuis afscheid van het personeel
van het ziekenhuis wegens het bereiken van
den 65-jarigen leeftijd. Eigenlijk is dit laat
ste niet heelemaal juist want de heer Bel is
reeds 66 jaar.
Namens het College van Regenten sprak
wethouder M. A. Reinalda den heer Bel op
hartelijke wijze toe en bedankte hem voor
zijn nauwgezette plichtsbetrachting.
Dr. L. C. Kersbergen, geneesheer-directeur,
sprak namens het geheele personeel van het
Gasthuis. In de 20 jaar van je loopbaan heb
je heel wat in de wasscherij zien verande
ren, aldus spreker. Altijd heb je ijverig en
nauwgezet je plicht vervuld en daarom bied
ik je dan ook namens het geheele personeel
een gemakkelijken stoel aan. Dat je er nog
maar heel veel jaartjes in gezondheid ple
zier van mag hebben, besloot Dr. Kersber
gen zijn hartelijke toespraak.
De heer Bel sprak tenslotte een kort dank
woord.
Vlootdeskundigen van drie mogendheden zijn deze week te Parijs bijeengekomen
om de besprekingen van het accoord van Nyon uit te werken. Derde van links is
de Fransche minister van Marine, Campinchi, voorzitter der conferentie.
Zuster v. d. Sluys heeft
afscheid genomen.
Van het personeel van het
St. Elisabeth Gasthuis.
Scheidende hoofdverpleegster
hartelijk toegesproken.
In de Regentenkamer heeft zuster
J. v. d. Sluys hedenmorgen afscheid
genomen van het geheele personeel
van het St. Elisabeth's Gasthuis. Wel
ondubbelzinnig is hierbij tot uiting
gekomen hoezeer het werk van zuster
v. d. Sluys werd gewaardeerd. Viel
en dertig jaar heeft zuster v. d.
Sluys in het Gasthuis doorgebracht,
als leerling-verpleegster is zij ge
komen, als hoofdverpleegster van de
chirurgische afdeeling is zij heen
gegaan.
•De Regentenkamer was geheel gevuld met
personeel van het Gasthuis toen wethouder
M. A. Reinalda als voorzitter van het College
van Regenten de rij van sprekers opende.
Er was eens een onderwijzer, aldus de heer
Reinalda, die zijn kinderen altijd voorhield
dat de menschen in twee categoriën moeten
worden onderscheiden, de eene categorie
leeft voor zich zelf en de tweede leeft uit
sluitend om aan anderen liefde te geven. Van
de laatste categorie is nu zuster v. d. Sluys
een lichtend voorbeeld. Zij heeft in haar le
ven ontzettend veel voor anderen gedaan en
zij zijn haar daar dan ook hoogst dankbaar
voor.
Dr. L. C. Kersbergen, geneesheer-directeur
van het Gasthuis releveerde de bijzonder
prettige verstandhouding waarin hij altijd
met zuster v. d. Sluys heeft samengewerkt.
Spreker herinnerde ook aan het feit dat toen
hij geneesheer-directeur van het ziekenhuis
werd, een van zijn eerste daden was om
zuster v. d. Sluys aan een andere kamer te
helpen. Zuster v. d. Sluys heeft altijd zeer
veel voor het Gasthuis gedaan en dit werd
dan ook algemeen gewaardeerd. Namens de
doktoren bood spr. een leeslamp en een
schrijfmap aan.
Dr. J. Ph. Joosten Hattink, hoofd van de
chirurgische afdeeling waar zuster v. d. Sluys
als hoofdverpleegster werkzaam was, zeide,
dat zoowel zuster v. d. Sluys als hij de hoog
ste trap in hun afdeeling hadden bereikt-
Spreker dankte zuster v. d. Sluys bijzonder
hartelijk voor de prettige samenwerking die.
er altijd tusschen hen had bestaan en over
handigde haar als blijk van waardeering, een
barometer.
De adjunct-directrice zuster M. J. Rebel
bedankte zuster v. d. Sluys namens het per
soneel van het Gasthuis voor het vele werk
dat zij in het belang van het ziekenhuis had
verricht. Zij bood zuster v. d. Sluys een fraaie
stoel aan.
Nog werd het woord gevoerd door Dr. W.
Mol die namens het Zander Instituut een
fraai foto-album aan zuster v. d. Sluys over
handigde.
De rij van sprekers werd gesloten door den
heer W. J. Peereboom, bouwmeester en opz.
van de gebouwen van het Gasthuis. De heer
Peereboom het woord voerend namens het
overige personeel memoreerde de vele malen
dat hij met zuster v. d. Sluys samen had mo
gen werken bij de verbouwingen van het
Gasthuis. Op twee punten verschilden zij al
tijd van meening: tocht en lawaai, maar
overigens liet de samenwerking nooit iets te
wenschen over.
Zuster v. d Sluys dankte vervolgens alle
sprekers voor hun hartelijke woorden en de
fraaie cadeaux.
De plechtigheid werd bijgewoond door vele
doktoren, verpleegsters en ander personeel
van het Ziekenhuis en regenten. Zooals men
weet houdt zuster v. d. Sluys hedenmiddag
in de conversatie-kamer receptie. Naar wij
vernemen zal haar dan door de oud-ver
pleegsters van het Gasthuis een cadeau wor
den aangeboden.
De zomertijd zal dit jaar eindigen in
den nacht van Zaterdag 2 op Zondag 3
October.
In dien nach't zullen de klokken om 3
uur worden teruggesteld op 2 uur.
Mussolini terug op Italiaanschen
bodem.
Hitier tot bezoek aan Italië uitgenoodigd.
(Zie ook pag. 4)
De speciale trein, waarin Mussolini
de terugreis naar Rome maakt, be
reikte hedenmorgen te 3.34 uur de
Duitsch-Oostenrijksche grens. In Kie-
fersfelden verlieten Rudolf Hess en
de andere Duitsche heeren den trein.
Om 5.35 uur arriveerde de trein aan
de Italiaansche grens.
Bij het verlaten van den Duitschen grond
heeft Mussolini rijkskanselier Hitler van Kuf-
stein uit het volgende telegram doen toeko
men:
„Bij het overschrijden van de grens gaan
mijn gedachten nog eenmaal terug naar Uwe
Excellentie in de herinnering aan de onver
getelijke dagen, die ik met u en temidden van
uw voortreffelijk volk heb doorgebracht, in
dankbaarheid voor de ontvangst, welke gij en
het Duitsche volk mij bereid hebben, terwijl
mijn hart vol is van het schouwspel van
pracht, arbeid en geloof, dat uw land in zijn
machtige wedergeboorte biedt. Deze dagen
hebben de geestelijke solidariteit, welke het
nationaal-socialistische Duitschland en het
fascistische Italië verbindt, de hechtheid en
de eenheid van hun streven en de onwankel
baarheid van hun vriendschap bezegeld. Zij
hebben mijn bewondering voor uw werk en
mijn vriendschap voor uw persoon nog ver
groot. Wilt met mijn herhaalden dank mijn
oprechte en hartelijke wenschen voor u en uw
groot land aanvaarden. In de verwachting, u
in Italië te kunnen begroeten, Mussolini".
De geheele pers publiceert dit te
legram. De „Messagero" legt den na
druk op de door den Duce uitgespro
ken verwachting van een weerzien in
Italië.
MINDER HEFFING OP AAL EN PALING.
's-GRAVENHAGE, 30 September. Naar
wij van bevoegde zijde vernemen is de hef
fing van f 0.071/2 per K.G. netto welke bij den
invoer van aal en paling ten behoeve van
het landbouwcrïsnsfonds moet worden vol
daan, met ingang van 1 October 1937 ver
laagd en vastgesteld op f 0.05 per K.G. netto.
De ontmoeting der dictators.
Times ziet teekenen, die tot vreugde stemmen.
LONDEN, 30 Sept. (Havas)In een hoofd
artikel, gewijd aan het bezoek van Mussolini
aan Duitschland, schrijft de „Times":
Alleen ingewortelde pessimisten zullen
kwaad kunnen zuigen uit den inhoud van de
redevoering, waarnaar geheel Duitschland
Dinsdagavond heeft geluisterd. Een redelijk
waarnemer moet toegeven, dat zij maar heel
weinig punten bevatte om ongerustheid te ver
wekken en veel teekenen, welke men met
vreugde kan ontvangen. De beide staatshoof
den zouden moeilijk nog luider en nog meer in
het openbaar kunnen verklaren, dat zij den
vrede beoogen. De weg van de veiligheid, zoo
besluit het blad, is die van goeden wil en we-
derzijdsch begrip. Groot Brittannië is tot sa
menwerking bereid met elk land, welk bin-
nenlandsch bestuur het ook heeft, mits dit
land slechts de welvaart en den vrede bevor
dert.
Het woord is aan
De Zakenwereld:
Laat nooit na een u aan
geboden verantwoordelijke
taak met beide handen aan
te grijpenwant zij is dik
wijls een vermomde kans.
N.V.
CAv.dSTEUR's
KLEEDERMAKERIJ
KRÜISSTRAAT7, HAARLEM
(Adv. Ingez. Med.)
Britsch-Fraiisclie nota aan Italië.
Naleving der niet-inmenging dringend
noodzakelijk.
Men gelooft te Londen, dat het Britsche
kabinet zijn goedkeuring heeft gehecht aan
de Fransch-Brltsche nota over de verwij de
ring der vrijwilligers uit Spanje, die waar
schijnlijk aan het einde der week aan de Ita
liaansche regeering zal worden overhandigd.
In deze nota wordt, naar men meent te we
ten, de nadruk gelegd op het ernstige ge
vaar, dat de Spaansche oorlog van interna
tionaal karakter zou kunnen worden, indien
men toelaat dat de actieve inmenging voort
duurt. De nota herhaalt, dat het noodzakelijk
is dat de mogendheden, die het niet-inmen-
gingsaccoord geteekend hebben, het strikt
nakomen.
Vlootdeskundigen nog niet tot
Vandaag onderteekening der Nyon-
accoorden?
In tegenstelling met de verwachting is
gisteravond op de conferentie der vlootdes-
kundigen te Parijs inzake de bewaking in
de Middellandsche Zee nog geen overeen
stemming bereikt, zoodat de overeenkomsten
van Nyon nog niet geteekend konden worden.
Het schijnt, dat men niet tot een overeen
stemming' kon geraken inzake de verdeeling
van de te bewaken zones. In kringen der con
ferentie verwacht men evenwel, dat men
vandaag tot een oplossing zal komen en dat
heden de onderteekening tot stand zal komen.
Architect Arn. A. M. Briining
80 jaar.
Heden viert de heer Arn. A. M. Briining,
architect alhier, in een goede gezondheid zijn
tachtigsten verjaardag. Hij bouwde o.a. de
Maria-Stichting, behalve de laatste uitbrei
ding, en de kerk, pastorie en scholen van de
parochie van de H. H. Elisabeth en Barbara
aan de Paul Krugerstraat. Ook op vele plaat
sen buiten Haarlem heeft hij vele fraaie hui
zen en kerken gebouwd. In den loop van den
morgen mocht de heer Briining reeds vele
bewijzen van belangstelling ontvangen, in
den vorm van telegrammen, brieven, brief
kaarten en bloemstukken. Ook ontving hij
reeds mondelinge gelukwenschen, o.a. van
Mgr. M. P. J. Möllmann, oud-vicaris-generaal.
De jubilaris houdt hedenmiddag van twee
tot vier uur receptie te zijnen huize aan de
Kenaustraat 6.
U edereen heeft weieens aanleiding een
„Groentje" in Haarlem's Dagblad te
plaatsen. Het aantal van meer dan
45000 in een jaar bewijst, dat bijna
iedereen het in zulk een geval ook doet.
Bij dergelijk massaal voorbeeld moet U
toch ook niet achterblijven.
pag.
De Duitsche haringmarkt moet worden
heroverd. 3
Te Huis ter Heide nabij Zeist heeft een
zoon zijn vader neergeschoten. 3
Er is een begin van opleving in het hotel-
bedrijf geconstateerd. 3
De zomerpostzegels brachten bijna
f 81.000 op. 3
Amerika verheft zijn stem in de Com
missie van 23. 4
Mussolini's vertrek uit Duitschland. 4
In Abessynië zouden onlusten uitgebro
ken zijn. 4
De wielrenner Slaats heeft het wereld
uurrecord verbeterd. 6
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: De massa 4
Tijdgenooten: Prof. Anthonie Donker. 3
K. Andr.; Griekenland in de wereldpo
litiek. 4
H. D. Vertelling: Na vijftien jaar vijand
schap. 5
Italië is troef in Berlijn 6
Voor de Vrouw. -
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op 13