Roosevelt.
Knikker-knokkerij
Hef belangrijkste
55e JAARGANG No. 16654
Verschijnt dagelijks, Behalve óp Zon- en Feestdagen.
DONDERDAG 7 OCTOBER 1937
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM
Uitgave Lourens Coster Maatschappij voor
Courant-Uitgave en Algemeene Drukkerij N.V.
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTENper week 0.25, per maand 1.10, per 3 maanden
3.25, franco per post 3.55, losse nrs. 0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05, p. maand 0.22, p. 3 mnd. 0.65, franco p. pest 0.721/».
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buiten Spaame 12
Telefoon Nos.Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10132, 12713 Administratie 10724, 14825 Postgiro 38810
Bijkantoor: Soendaplein 37, Haarlem-Noord, Telefoon 1 2230
ADVERTENTIëN 15 regels 1.75, elke regel meer 0.35. Reclames
ƒ0.60 per regeL Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag en
aanbod 1—4 regels ƒ0.60, elke regel meer ƒ0.15. Onze Groentjes zie
hoofd rubriek.
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnès. Levenslange ongeschiktheid 2000.overlijden 400.—, verlies van hand, voet of oog 200.beide leden duim 100.
één of twee leden wijsvinger 25.alle leden anderen vinger 15.één of twee leden anderen vinger f 5.arm- of beenbreuk 30enkelbreuk 15.—, polsbreuk 15.
Nog afzonderlijke verzekering voor abonnés op het Geïllus treerd Zondagsblad. Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden.
één lid duim 50,—. alle leden wijsvinger 60.—*
HEDEN: 14 PAGINA'S.
De president der Vereenigde Staten heeft
in Chicago een rede gehouden, waarin hij de
huidige internationale anarchie te lijf is
gegaan. Hij stelt voor er bij de vredelievende
naties op aan te dringen, agressieve naties
onder quarantaine te stellen en zoodoende
gerechtigheid in de wereld te handhaven.
En hij beriep zich op het Kellogg-Briand
Pact (dat den oorlog uitbant als middel tot
oplossing van geschillen) en op het negen-
mógendheden-verdrag toen hij degenen he
kelde die zonder oorlogsverklaring, zelfs zon
der waarschuwing en zonder grond civiele
bevolkingen, met-inbegrip van vrouwen en
kinderen, op de meest barbaarsche wijze door
luchtbombardementen uitmoorden. Hij zeide
ook: ,Jn een tijd, die als vredestijd bestem
peld wordt, worden schepen, eveneens zon
der motief en zonder waarschuwing, aange
vallen en getorpedeerd. Er zijn naties, die
aanmoedigen en partij kiezen in burgeroor
logen in staten die hun nooit eenig leed be
rokkend hebben. Naties die voor zichzelf
vrijheid opeischen weigeren die aan ande
ren".
Dit betoog van den Amerikaanschen presi
dent heeft ten zeerste de aandacht getrok
ken in Europa, omdat het onmiskenbaar
schijnt aan te duiden dat de Vereenigde Sta
ten hun afzonderings-politiek prijsgeven. De
verklaring van deze merkwaardige gebeurte
nis zou men dan in zakelijken zin moeten
zoeken in de volgende uitlating: „Het is juist
omdat de bevolking der Vereenigde Staten, die
onder moderne condities leeft, ter wille van
haar eigen toekomst haar gedachten moet
wijden aan de overige wereld, dat ik als ver
antwoordelijk hoofd van de uitvoerende
staatsmacht deze groote stad in het binnen
land heb gekozen om tot u te spreken over
dit onderwerp, dat van uitgesproken nationale
betéekenis is".
3V[et andere woorden: bedenk wel, dat onze
overzeesche afzetgebieden bij dezen janboel
gemoeid zijn, dat ze ineen zouden storten als
het op de huidige manier doorging en dat
wij dat niet verdragen kunnen.
President Roosevelt heeft in zijn rede geen
bepaalde voorstellen gedaan, zoodat men on
getwijfeld te ver gaat als men eruit afleidt,
dat hij wil meedoen aan economische sancties
tegen Japan. Maar hij heeft een waarschu
wing geuit die kennelijk, als men de commen
taren van sommige zijden leest, haar uitwer
king niet heeft gemist. De Engelsche schip
per- en afwachtingspolitiek heeft een zekere
onverschilligheid, in sommige gevallen bru
tale onverschilligheid tegenover den Britschen
Leeuw doen groeien. Dat is in Amerika na
tuurlijk nauwkeurig waargenomen en men
heeft het tijd geacht de machtige stem der
V.S. dreigend te doen klinken. Niet dreigend
met oorlog die, zooals president Roosevelt
verklaart, een ramp zou zijn ook voor de ko
lossale Vereenigde Staten maar met „even-
tueele maatregelen". Dat zit erin en al zeggen
de woordvoerders in Rome nu ook, dat de
president Europa niet begrijpt en dat er alleen
maar een bolsjewistisch gevaar bestaat
men heeft het verstaan. Juist het ontbreken
van preciese plannen geeft een omineuzen
klank aan de woorden van den Amerikaan
schen president.
Men kan er veronderstellingen over maken,
er desnoods luchthartig over doen, maar men
weet niet wat hij in het schild voert, men weet
niet tot welke maatregelen hij zou kunnen be
sluiten als het hem al te erg werd, men weet
wél dat de V. S. zeer groot en machtig zijn,
veel grooter en machtiger dan het heele ge
zelschap Europeesche staten bij elkaar.
Daarom is wel te verwachten dat deze
Amerikaansche uiting, in haar soort zeer
ongewoon en in de historie vrijwel onge
ëvenaard, een zeer matigenden invloed op het
optreden van enkele staten zal doen gelden.
Er zijn oogenblikken waarop een redevoering
van een staatshoofd, die heelemaal geen
maatregelen oppert of aankondigt, niette-
min van groot en beslissend belang kan zijn.
En men weet tenslotte na deze rede niet eens
zeker meer, of de Vereenigde Staten in de
laatste instantie niet met de ijzeren vuist
zouden gaan zwaaien en wellicht gaan in-
terveniëeren. Dat hebben ze immers in de
groote Europeesche slachting van 1914 tot
1918 tenslotte ook gedaan, en daarmee de
zaak beslist!
In een internationaal stelsel passen zulke
redevoeringen niet. Maar er is geen interna
tionaal stelsel. Er is alleen een anarchie. In
deze omstandigheden moeten we ons wel ver
heugen over de waarschuwende stem van een
grootmacht, die zeer zeker niet agressief is.
En over het einde van haar geïsoleerde hou
ding.
R. P.
SOCIAAL-DEMOCRATISCHE RAADS
FRACTIE
Wij kunnen thans mededeelen dat de heer
M. Doornebosch, die binnenkort den heer S.
N. Posthumus als raadslid zal opvolgen, deze
benoeming zal aanvaarden.
(In Joego Slavië heeft onlangs de
geheele bevolking van een dor-pje
een onderlingen veldslag geleverd
als direct gevolg van de ruzie tus-
schen twee kinderen om een
knikker.)
Twee kindren waren aan het spelen,
Maar het verliep niet erg model,
Zij raakten leelijk aan 't krakeelen,
't Zij om de knikkers of om 't spel.
Zij kwamen samen niet,tot vrede,
Toen kwam familie beiderzijds
En sprak een hartig woordje mede,
Een oploop vormde zich bereids.
't Begon, zooals dat gaat. met duwen,
Er volgde gauw een handgemeen,
Evolueerend tot een kluwen,
Vol arm en romp en hoofd en been.
In drommen kwamen dorpsgenooten,
Op deze knikker-knokkerij,
Van alle kanten toegeschoten,
En kozen elk voor zich partij.
Men maakte zich al dik- en dikker,
Het werd een algemeen gevecht,
Daar was met recht iets aan den knikker,
Ik zeg met recht en niet t e recht.
Lang voor er iemand had gewonnen,
Wist niemand in de verte meer.
Waarom de herrie was begonnen,
Men ging alleen maar wild te keer.
Toen de politie 't bij kwam leggen,
Met sterke hand en streng bevel,
Toen was, om het zoo eens te zeggen,
De knikker lang albuitenspel.
En als gij hier moraal wilt vinden,
Dan moet het, dunkt mij, deze zijn,
Een Joego-Slavisch dorpje, vrinden,
Is ook een wereld in het klein.
Renate Mueller overleden.
De bekende Duitsche filmactrice
Renate Mueller is hedenmorgen in
een sanatorium te Berlijn overleden.
Deze actrice, wier ster in den laatsten tijd
eenigszins aan het verbleken was, was in ons
land vooral bekend geworden, door de ope
rette-film „De privé-secretaresse", waarin zij
o.a. optrad met Felix Bressart. Zij was een
der bekendste vertegenwoordigsters van het
lichte operette-genre, waarin de Duitsche
filmindustrie enkele jaren geleden een groote
perfectie had bereikt.
Verder trad zij op in tal van luchtige films
als „Der Walzerkrieg", „Madchen zum heira
ten", „Genadebrood", „Saison in Kairo", e.a.
Van recenten datum was de onder regie van
Willy Forst vervaardigde film „Allotria",
waarin zij samen met Adolf Wohlbx-ück op
trad.
Het vonnis over Japan.
Tokio reageert op de veroordeelingen van
Genève en Washington.
TOKIO, 7 October (Havas). Het mi
nisterie van Buitenlandsche Zaken ver
klaart zich te willen onthouden van ieder
commentaar op het besluit van het Ameri
kaansche staatsdepartement ten aanzien van
de schending van het negenmogendheden-
verdrag door Japan, alvorens nauwkeurig
den inhoud van de verklaring te kennen.
Diplomatieke Japansche kringen denken,
dat het besluit van het staatsdepartement
voornamelijk ten doel heeft den Volkenbond
moreel te steunen en achten het twijfelach
tig, dat Genève zal komen tot positieve, doel
treffende maatregelen. In algemeenen zin ge-
looven zij, dat het practische resultaat van
het besluit van het staatsdepax-tement van
moreelen aard zal blijven na de veroordee
ling van het Japansche optreden, „die, zoo
voegen zij er aan toe, „reeds voldoende be
langrijk is".
De „Asahi" antwoordt op de redevoering
van Roosevelt. Het blad vreest, dat de woor
den van den president slechts tot gevolg zul
len hebben China aan te moedigen en de
Chineesche troepen aan te drijven onnoodig
den oorlog te verlengen. „Wanneer er in feite
een oorlog bestaat tusschen Japan en China,
terwijl er geen twijfel is. wie als overwin
naar daaruit te voorschijn zal treden, is
het niet van pas de internationale recht
vaardigheid te willen verdedigen door te
decreteeren dat de sterkste de aanvaller is,
zonder rekening te houden met de vijan
dige voorbereidingen die door den zwakste
zijn gedaan".
Reuter meldt, teix aanzien van de semi-
officieele- verklaring betreffende de weige
ring van Japan deel te nemen aan een ne-
genmogendhedenconf eren tie, dat eveneens
semi-officieel gezegd wordt: Wel kbesluit ook
genomen zal worden door de voox^gestelde
conferentie, hetzij ten opzichte van moreele
pressie op Japan, hetzij ten opzichte van
concrete tegen Japan ue nemen maati-egelen,
Japan zal voortgaan zijn fundamenteele po
litiek te voeren zonder de minste wijziging.
Japan zal er krachtig naar blijven streven
een hechte vi-ede en orde te vestigen in het
Verre Oosten, er op vertrouwende, dat zelfs
wanneer economische sancties worden toe
gepast, zijn volk, dat een nationale eenheid
vormt, een dergelijke crisis te boven zou ko
men.
De jeugdfarm ^Catliarina"
geopend.
Ter opleiding van Joodsche landbouwers.
De stichting „Joodsche tuinbouw-, veeteelt
en zuivelbereiding-vereeniging" bestaat al ze
ventien jaar. Tot nu toe subsidieerde zij de
vereeniging tot vakopleiding van Palestina-
pioniers, omdat haar middelen niet toereikend
waren een eigen tehuis in te richten ter op
leiding van jeugdige landbouwers, die zich in
Palestina wenschen te vestigen.
Woensdag beleefde de stichting een belang
rijken, historischen dag in haar bestaan, toen
haar voorzitter, de heer J. H. Kami, de jeugd-
farm „Catharina", aan den Ridder van Cats-
weg te Goxida opende. Bij deze hoeve behoort
een terrein van ongeveer 2\'2 H.A., in exploi
tatie als tuinbouwbedrijf. De hoeve zelf, een
ruim keurig ingericht gebouw, is het tehuis
van de leerlingen. Het eerste jaar kunnen 10
leerlingen worden opgenomen, maar het ligt
in de bedoeling dit aantal te verdubbelen,
wanneer gedurende eenigen tijd het bedrijf
aan den gang is geweest.
De leerlingen zullen als regel, na een ver
blijf van twee jaar. overgaan in land- of
tuinbouwkundige opleiding onder auspiciën
van de vereeniging tot vakopleiding van Pa-
lestina-pioniers. Deze vereeniging stuurt de
jongens en meisjes naar de boeren ter vol
tooiing van hun practische vooropleiding op
de Catharinafarm genoten. Tenslotte hopen
zij in Palestina werk te vinden.
De Britse he torpedojager „Basilisk", die in de Middellandsche Zee het mikpunt is
geworden van een onbekende duikboot, doch niet getroffen werd.
Hubermann licht aan de hand
gewond.
Ook zijn viool is er goed afgekomen.
PALEMBANG, 7 October (Aneta-A.N.P.)
„Ik zal nooit meer kunnen spelen", riep de
violist Hubermann uit, toen de hulp arriveer
de, kort nadat de „Specht" tegen den grond
was geslagen, doch voorzoover het zich laat
aanzien, kan deze uitlating geheel op reke
ning van de nervositeit van den heer Huber
mann gesteld worden, aangezien de violist
slechts geringe, onbeduidende schrammetjes
vertoonde.
De grootste zorg van Hubermann was zijn
viool, die echter in goede handen was terecht
gekomen en later aan zijn secretaresse, mej.
Ibbeken, ter hand werd gesteld.
De heer Hubermann heeft den nacht door
gebracht in het hospitaal vaix de B. P. M. te
Pladjoe. De behandelende geneesheer consta
teerde voorloopig slechts een lichte blessure
aan Hubermann's linkerhand, waarvan geen
blijvend nadeel kan worden verwacht.
De hand zal echter nog met Röntgen-stralen
doorlicht worden.
Commissie hervat haar ondei*zoek
In alle vroegte begaf zich de commissie van
onderzoek hedenochtend naar het vliegveld
Talang Betoetoe, ten einde de situatie van het
teiTein en de overblijfselen van de „Specht"
aan een nauwkeuriger onderzoek te onder
werpen, speciaal de cockpit.
Terrein en machine zijn den geheelen nacht
door militairen bewaakt.
Het toestel kaxx als geheel verloren worden
beschouwd. Het is onherstelbaar vernield.
Het hulptoestel uit Bandoeng zal zoo mo
gelijk nog hedenmiddag om vijf uur terug
keer en.
De begrafenis der slachtoffers.
Aneta verneemt, dat de begrafenis van de
slachtoffers hedenochtend door alle zich te
Palembang bevindende autoriteiten zal wor
den bijgewoond, terwijl op de aanwezigheid
van zeer vele burgers wordt gerekend.
Een groot aantal kransen en bloemstukken
is reeds thans opgetast, waaronder zich kran
sen bevinden van de K. L. M. en de K. N. I.
L. M.
De gouverneur-generaal heeft door tus-
schenkomst van de K.N.I.L.M. zijn deelneming
betuigd aan de K.L.M. met de ramp en even
eens aan de nabestaanden van de slachtoffers
onder de bemaxxning.
Als tragische bijzonderheid kan nog worden
vermeld, dat de vrouw en de beide kinderen
van den omgekomen ir. G. A. van Steenbergen
op 21 October met de „Marnix van St. Alde-
gonde" uit Europa arriveeren. De heer van
Steenbergen zou zijn familie te Singapore heb
ben ontmoet.
De Valk vertrokken
Gezagvoerder Smirnoff is vanmorgen om
6.25 plaatselijke tijd van Tjililitan vertrokken
met het vliegtuig „De Valk". Dit toestel zal
te Palembang de post' van de verongelukte
„Specht" overnemen.
Charlotte Koehler op Nijenrode
gehuldigd.
Feest in Oud-Hollandsclie sfeer.
In de oude zalen van het kasteel Nijen
rode hebben vannacht, na afloop van de
huldiging in den Stadsschouwburg, de
naaste vrienden een kring van bewonderaars
van Charlotte Kohier haar nogmaals ge
huldigd aan een souper, dat na de hulde
betuiging van het publiek in den schouw
burg een bijna intiem karakter en mede
door de uitzonderlijke omgeving een heel
bijzondere sfeer had.
Men zat er aan lange houten tafels of
in diepe nissen, die slechts door kaarslicht
beschenen werden, en onder den hoogen
schouw draaiden meiskes in oud-Hollandsch
costuum het spit, waaraan een reeks van
hoentjes tot een goudgele kleur geroosterd
werden.
De gastheer on Nijenrode, de kunsthande
laar J. Goudstikker, heette allen welkom en
huldigde de groote kunstenares Charlotte
Kohier, die hem eens had toevertrouwd,
dat zij eigenlijk alleen maar volmaakt
gelukkig was des avonds tusschen acht en
elf uur als zij op het toon eel stond.
Officieele redevoeringen werden er verder
niet gehouden. Wel smaken verschillende
aanzit-tenden, persoonlijke vrienden van de
kustenares. woorden van vriendschap en
bewondering, waarop Charlotte Kohier van
ontroering nauwelijks kon antwoorden.
De heer Bendien. administrateur van den
Stadsschouwburg, las de binnengekomen
telegrammen voor. o.a. van den Amsterdam-
schen wethouder Boekman. Rika Hopoer.
Marie en Hein Harms. Antoinette van Dijk.
Marie van Westerhoven. Marie Meunier.
Magda Jansens. Emma Morel. Fie Carelsen.
Paul Huf. Buziau. Paul Storm. Louise Koov-
man en vele andere collega's van het
schrijversechtpaar SchartenAntïnk, van
dichters Dirk Coster en mr. Bloem, van
den ouden musicus Sa mP ra ever. van d-»
Bond var» Ned.-Tndi«c>>p KïinriiVriTi<?pri va"
>>Af- grewls-chan -Ter» Muceh. van de TVmov
cjneiors. van de R.K Stildentonvevpenivina
Sancfcus Thomas Aauinas en van vele an
deren.
Met zijn kwinkslagen en een reeks ge
fingeerde telegrammen, die niemand om
rit g opnam, werd de ontroering wegve^her
en zoo eindigde dit bijzondere festijn om
streeks vier uu in den morgen in vroolijke
en opgewekte stemming.
Het woord is aan
Petit-Senn:
Wij krijgen genoeg van de
genoegens die wij nemen,
maar nooit van de genoegens
die wij geven.
N.V.
CAv.dSTEUR's
KLEEDERMAKERIJ
KRUISSTRAAT 7, HAARLEM
(Adv. Ingez. Med.)
Ver. Dante Aligliieri.
Prof. Guarnieri over Leopardi.
De eeuwherdenking van Leopardi's sterf
dag in Juni 1837 wordt op bijzonder luister
rijke wijze in Italië herdacht en alle af dee
lingen der Dante Alighieri vereeniging dragen
het hunne hiertoe bij, door het houden van
lezingen. Prof. Romano Guarnieri, geen
onbekende voor het Nederlandsch publiek
zooals de voorzitster mevr. Vandervelden
Vijgh in haar openingswoord opmerkte
hield gisteravond de herdenkingsrede op den
openingsavond van het winterseizoen in het
zaaltje van De Kerkuil op de Nieuwe Gracht.
Het is begrijpelijk, dat het huidige Italië,
Giacomo Leopardi eert, als men de beteeke-
nis van dezen dichter nagaat. Leopardi im
mers droomde van een rijk, dat vrij zou ko
men van vreemde overheersching en tot een
hechte ééixheid zou worden saamgebonden.
Op zijn twintigste jaar dichtte hij de canzone:
„AH' Italia''; dat pas in 1818, toen Oostenrijk-
sche en Fransche1 legerscharen door het
schiereiland trokken. Gebogen over zijn boe
ken had de jongeman in het grafelijk slot te
Recanati zijn studie voornamelijk gericht op
de klassieken en hij wilde die klassieke
schoonheid en harmonie wederom zien op
leven: in zijn vaderland en in de taal. Van
daar zijn lofzang op Angelo Mai. Vati-
caansch bibliothecaris, die een handschrift
van Cicero terug gevonden had. Vandaar ook
Leopardi's voorliefde voor Rome en Napels,
waar hij vertoeven kon temidden der histo
rische herinneringen aan Romeinsche groot
heid en- Grieksche kunst.
Het leven zelf was vol ontgoocheling: te
leurstelling in de liefde, tegenslag in zijn
werkkring en een wanhopig gevoel van on
begrepen te zijn. Aan zijn vriend Giordani
bekent hij zijn smart en vele aanteekeningen
in zijn werk Zibaldone en in de operette
Morali duiden op zijn pessimisme. Zijn ge
zondheidstoestand droeg hiertoe veel bij; als
kind reeds leed hij hevig door een ver
groeiing aan de ruggegraat en met de jaren
verergerde de kwaal snel, zoodat de dicht.V
ondragelijke pijnen leed. De natuur zou mis
schien vertroosting brengen, ware 't niet, dat
Leopardi voornamelijk het wreede in de na
tuur zag (zooals in het dreigende van de Vesu
vius in het gedicht over de bremstruiken; La
Ginestra). Maar de vogels waren zijn vrienden
en over die gevederde zangers heeft Leopardi
onsterfelijke verzen geschreven. Een vriend,
Ranieri nam hem bij zich te Napels en poogde
de laatste levensjaren van den dichter met
wat warmte te omgeven, maar Leopardi wist
dat hij vroeg zou sterven.
Prof. Guarnieri gaf in enkele trekken vóór
de pauze het levensbeeld van den tragischen
dichter, die vervuld was van de „Weltschmerz"
zijner eeuw, de eeuw die beheerscht werd door
het conflict klassicismeromantiek. In het
tweede deel van den avond wees spr. op het
profetische in de verzen van Leopardi, op zijn
visie over het wordend Italië en ontleedde
daarna uitvoerig het eeuwigheidsvex-langen
in het gedicht: rinfmito.
De presidente bedankte Prof. Guarnieri voor
zijn inleiding. Leopardi zal nog eens herdacht
worden en wel op Donderdag 21 October, als
de bekende declamator uit Milaan. Riccardo
Picozzi diens gedichten komt voordragen te
zamen' met werk van andere Italiaansche
dichters.
pag.
Renate Muller is overleden. 1
De N. Z. H. T. M. zal de tarieven te Haar
lem nog niet verlagen. 1
De „Specht" blijkt te zijn afgegleden. 3
Het blijft de P. T. T. goed gaan. 3
De directeur van het K. N. M. I. gaat heen. 3
De Japansche vliegers hebben bij Nan
king een hernieuwde actie ingezet. 4
Amerika uil samenwerken met den Vol
kenbond. 4
De Britsclie torpedojager „Basilisk" zou
door een Italiaansch projectiel getrof
fen zijn. 4
Euwe heeft de eerste partij tegen Aljechin
gewonnen. g
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: Roosevelt. j
Tijdgenooten: Ina Boudier-Bakker 3
K. Andr.Rivaliteit in de Middel'andsche
Zee. 4
D. Vertelling: Romantische liefde. 6
Jhr. dr. J. C. Mollerus: China's Handels
verkeer nog in beginstadium. 7
J. B. Schuil over: Twee premières. 7
S. Reshcvsky: Euwe wikkelt technisch
goed af. 0
Voor rle Vrouw iq
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op u
