Waarom Japan vecht.
Deci-belletrie.
r
belangrijkste
55e JAARGANG No. 16657
Verschijnt dagelijks, Ëehalvé 'op Zori- èn Feestdagen.
MAANDAG 11 OCTOBER 193^
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM
Uitgave Lourens Coster Maatschappij voor
Courant-Uitgave en Algemeene Drukkerij N.V.
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTENper week 0.25, per maand 1.10, per 3 maanden
ƒ3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05, p. maand 0.22, p. 3 mnd. 0.65, franco p. post 0.72Vt.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buiten Spaame 12
Telefoon Nos.Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10132, 12713 Administratie 10724, 14825 Postgiro 38810
Bijkantoor: Soendaplein 37, Haarlem-Noord, Telefoon 12230
ADVERTBNTIëN 15 regels 1.75, elke regel meer 0.35. Reclames
0.60 per regel. Tarieven regelabonnementen. op aanvraag. Vraag en
aanbod 14 regels ƒ0.60, elke regel meer ƒ0.15. Onze Groentjes zie
hoofd rubriek.
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abormès. Levenslange ongeschiktheid 2000.overlijden 400.verlies van hand, voet of oog 200.beide leden
een of twee leden wijsvinger ƒ25. alle leden anderen vinger ƒ15.één of twee leden anderen vinger f5.arm- of beenbreuk ƒ30enkelbreuk ƒ15.polsbri
i duim 100.één lid duim 50,—alle leden wijsvinger 60,—^
- - j u.<uiu- ui uvuuuitufc j duciia-cioicim j xo*polsbreuk ƒ15.
Nog afzonderlijke verzekering voor abonnes op het GeïUus treerd Zondagsblad. Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden. HEDEN16 PAGINA'S.
De Japansche premier prins Konoye heeft
een merkwaardige nieuwe bijdrage geleverd
tot het streven van zoovele staatslieden in de
electrisch-verlichte twintigste eeuw: aan te
toonen dat zwart wit is. Zooals iedereen weet
zijn er al velerlei pogingen gedaan om dit be
wijs te leveren en in vergaderingen scheen
men het soms een heel eind te brengen. Maar
individueel is de mensch niet zoo gemakkelijk
er tusschen te nemen en lezen doet hij nu
eenmaal alleen, niet in massa. Prins Konoye
zou het misschien ver brengen als hij aan
genomen dat zijn persoonlijkheid en stem
overtuigend werken een reeks redevoeringen
in het buitenland ging houden. Nu hij zoo ver
weg blijft zitten en de buitenlanders zijn woor
den alleen te lezen krijgen, of hoogstens via
een omroeper te hooren door de radio, ge
looft men hem niet. De stelling „zwart is wit"
wil het ook in zijn behandeling maar niet
brengen tot de erkenning van bv. „de rechte
lijn is de kortste afstand tusschen twee pun
ten". En dit hindert hem erg. Hij is er be
droefd over.
Tot een vertegenwoordiger van de United
Press, die het geval vermoedelijk te tragisch
vond om er om te kunnen lachen, heeft Ko
noye gezegd dat Japan alleen maar vecht
omdat het den vrede wil. Om precies te zijn:
eerst heeft hij geconstateerd dat Japan voort
gaat met vechten terwijl het verklaart slechts
vrede en samenwex-king te willen. En daarna
heeft-ie eraan toegevoegd: „Wij mogen zelfs
zeggen dat wij vechten in China omdat wij
vrede en samenwerking willen".
Wat was dan eigenlijk de aanleiding tot
het vechten? zult u vragen. Eenvoudig deze:
dat er zulke anti-Japansche gevoelens in
China heersehten, waarbij Japan voortdurend
door de Chineesche politici in het kwade dag
licht werd gesteld. „Te pogen een nationale
eenheid te bouwen op haat jegens een ander
volk is te verschrikkelijk om onder woorden
te brengen", riep prins Konoye in edele ver
ontwaardiging uit en de verslaggever van de
United Press zat natuurlijk ook te griezelen
bij de gedachte aan de Chineesche boosheid,
die zulk een ongehoord plan had gesmeed niet
alleen, maar het toepaste ook.
„Hoe droef het ook zijn moge", mompelde
Konoye en een traan van oprechte smart blonk
ongetwijfeld in zijn oog, „het vechten was on
vermijdelijk. Wij hebben heelemaal geen ter
ritoriale ambities in China. Wij willen niets
veroveren. Geen duimbi*eed gronds. Een twee
de Mandsjoekwo wenschen wij niet".
Wij zien dus duidelijk hoe onschuldig de
man is. Als een lam. Als die Chineezen maar
van hem en zijn mede-Japanners gehouden
hadden en hen niet in een kwaad daglicht
gesteld, zou hij hen wederkeerig aan zijn ge
pantserde borst hebben gekoesterd. Maar toen
zij het tegendeel toonden restte hem geen
andere keus meer dan snikkend het bevel tot
den oorlog te geven, dien hij „conflict" noemt
omdat hij niet tevoren bericht heeft gestuurd.
Doet men dat niet, dan is een oorlog geen
oorlog maar een conflict. En da's lang zoo erg
niet, al worden de vrouwen en de kindertjes
van de Chineezen „evengoed" met bommen
doodgegooid.
Misschien zal bij enkelen de vraag rijzen,
of de Chineesche afkeer van Japan in liefde
veranderen zal tengevolge van „het vech
ten". Prins Konoye schijnt daar niet aan te
twijfelen. Het verwerven van China's liefde
is kennelijk zijn eenig doel. Hij wil immers
geen grondgebied hebben! Neen, de man is
een soort idealist. Milliarden geeft Japan
onder zijn premierschap uit en het wil er
alleen maar mee bereiken dat de Chineezen
van Japan zullen gaan houden. Stel u voor
dat het onverhoopt niet lukt! Dan zouden al
die milliarden vergeefs besteed zijn. En dan
zou het allemaal nog veel droeviger worden.
De Europeesche slachting van 19141918
werd indertijd genoemd: „de oorlog bestemd
om oorlogen te beëindigen". Die voorspelling
is niet bepaald uitgekomen. Maar Japan-
China is nog krasser. Wij beleven nu „den
oorlog (pardon: het conflict) omdat de
aanvaller den vrede wil". Hoe kan men trou
wens vrede sluiten als men niet eerst ge
vochten heeft?
Ik geloof niet dat prins Konoye's poging om
te bewijzen dat zwart wit is spoedig verbe
terd zal worden. Het wereldrecord in dit stre
ven zal wel langen tijd op zijn naam blijven
staan.
R. P.
KERKNIEUWS.
Het 2e Kamerlid H. v. Houten.
Naar de heer H. v. Houten te Groningen,
lid der 2e Kamer voor de Chr. Dem. Unie, in
„De strijder", het orgaan van zijn politieke
partij mededeelt, heeft hij zich onttrokken
aan zijn lidmaatschap van de Geref. Kei-ken.
Den heer v. Houten was door den kerkeraad
der Geref. Kerk te Groningen de toegang tot
het Heilig Avondmaal ontzegd en in aanslui
ting daaraan had de kerkeraad hem gewei
gerd de Doopvragen te beantwoorden bij den
H. Doop, die hij voor zijn kind had s>ar>o£-
yraagd.
Het was een leek, die tot me zei:
Ik word er ongedurig bij,
Het wooxid alleen geeft mij een kriebel;
Ik ben maar een eenvoudig man,
Wat is als jij 't me zeggen kan,
(Ik lees er bijna daaglijks van)
Wat is precies nou een decibel.
Ik heb het hem niet uitgelegd,
Want ik ben, onder ons gezegd,
Ook maar een leek in dat soort zaken;
Maar 'k heb gezegd: dit weet ik wel,
Het meten van de decibel,
Dat is het allernieuwste spel,
Waar men lawaai mee weet te maken
Er wordt bijvoorbeeld vastgesteld,
Hoe sterk een trambel deci-belt,
Hoe luid de auto's claxonneeren
Hoeveel lawaai het maakt op straat,
Wanneer een hond aan 't janken gaat,
Wanneer een kerkklok twalef slaat,
Of kooplui luid hun waar offreeren.
Dit alles dient de statistiek,
Waarmee geleerden energiek,
Het straatrumoer willen bestrijden;
Opdat ons zenuwstelsel weer
De rust terugkrijgt van weleer,
Toen het steeds groeiend stadsverkeer,
Niet was nog als in onze tijden.
Zoo groeit een deci-helletrie,
Die zeer omvangrijk wordt en die
Ons groote diensten kan bewijzen;
Het eindigt wel in een rapport,
Waarin haast elk rumoer in 't kort,
Een casus (deci) belli wordt,
Voor hen >die slechts de stilte prijzen.
Ik heb er grooten eerbied voor,
Dat wil ik niet ontkennen, hoor,
Maar moge men 't niet overdrijven;
Wanneer men in een groote stad.
Wel graag wat minder herrie had,
Begrijp ik het, maar 'k hoop toch dat,
Er wat vertier zal overblijven.
Kleeding-, Schoeisel- en
Dekkingfonds.
Het Comité voor den B-steun KÖMT
SLECHTS DITMAAL ten bate van het
KLEEDING-, SCHOEISEL- en DEK
KINGFONDS een bijdrage van U vragen.
Laat die vraag niet tevergeefsch zijnen
stort Uw bijdrage op het gironummer
van den gemeente-ontvanger No. 13556,
met vermeldingBestemd voor de
K. S. D.-inzameling.
De Bijbeltentoonstelling een
Groote belangstelling van jong en oud.
De Bijbeltentoonstelling, die van 510
October werd gehouden is door niet minder
dan 2116 personen, waaronder 646 leerlingen
van Middelbare scholen bezocht.
Dit succes was zeker grootendeels te dan
ken aan de bijzonder zeldzame en kostbare
inzendingen en aan de belangstelling, die
bij de meest uiteenloopende levensbeschou
wingen voor den Bijbel blijkt te bestaan.
Niet alleen het groote aantal bezoekers ge
tuigde hiervoor, doch ook het langdurig ver
blijf en het steeds terugkomen van velen
wees op de intensiteit der belangstelling
van jeugd en volwassenen. De groote raads
zaal met anti-chambre was vaak te klein
om het groote aantal bezoekers te hei-ber
gen.
De regeeringsorder aan Fokker.
Aan het Utr. Dagblad hebben wij een be
richt ontleend van een grooten order der
regeering aan Fokker voor levering van vlieg
tuigen. Ons is echter gebleken, dat er nog
geen order is geplaatst. Slechts zijn onder
handelingen geopend over de eventueele le
vering van een serie machines.
Bij het oversteken van den weg
gedood.
Toen Zaterdag de bijna 50-jarige commies
bij de Nedei-landsche Spoorwegen, de heer
Wijgmans, wonende aan de Roemer Visser
laan te Zeist, -per fiets uit de Sanatorium
laan kwam en den Utrechtschen straatweg
wilde oversteken naar het aan den overkant
feelegen rijwielpad, werd hij door een uit
Zeist komende auto aangereden en tegen
den grond geworpen.
Met een schedelbasisfractuur moest hij
naar het ziekenhuis te Zeist worden overge
bracht, waar hij in den loop van den dag
is overleden.
Een tragische omstandigheid is dat de
echtgenoote van het slachtoffer op het
oogenblik te 's-Gravenhage in een ziekenhuis
verpleegd wordt, zoodat het 12-jarig zoon
tje het eerst het schokkend bericht te hoo
ren kreeg.
HOOG WATER IN ZUID-FRANKRIJK. Tengevolge van den zwaren regenval
staan in de omgeving van de Pyreneeën groote gebieden onder water, waarvan
bovenstaande foto, genomen nabij Saint Girons, een treffend beeld geeft.
Verbouw van aardappelen wordt
duurder.
Teeltvergunning niet f 30 .doch 50 per HA.
Volgens het Alg. Handelsblad staat
het vast, dat het bedrag, dat de
boeren aan de Akkerbouwcentrale
moeten betalen voor het verkrijgen
eener vergunning voor den verbouw
van consumptie-aardappelen, voor
den oogst 1938 zal worden verhoogd
van f 30 op f 50 per H.A., dat is dus
met 66 pet.
Springen van autoband ver
oorzaakt ongeluk.
Motorrijder het slachtoffer.
Zaterdagavond omstreeks acht uur reed de
motoirijder G. uit Eindhoven over den Best-
schen weg bij Oirschot, toen van den anderen
kant een personenauto naderde. Op luttele
meters afstands van den motorrijder schoot
de auto, vermoedelijk ten gevolge van het
springen van een voorband, naar links. Een
botsing bleef niet uit. De motorrijder kreeg
den wagen over zich heen en bleef met een
zware hersenschudding en een gebroken been
op den weg liggen. In vrij ernstigen toestand
is hij naar het gasthuis te Eindhoven over
gebracht.
Bezorgdheid over Hubermann.
Toestand door longontsteking verergerd.
BATAVIA, 11 October. (Aneta-ANP.) Met
het vliegtuig de „Reiger" is alhier o.m. gearri
veerd professor Reddingius, die, zooals ge
meld, zich naar Palembang had begeven na
'het ongeval van de „Specht".
Aan freule Smissaert heeft de professor
vier weken van volkomen rust voorgeschreven
waarna zij uit Palembang zal kunnen ver
trekken.
De toestand van den violist Huber
mann is inderdaad ernstig en tenge
volge van longontsteking verergerd,
zoodat professor Reddingius het niet
raadzaam achtte thans iets aan de
handen van den violist te doen.
Verder verklaarde de geneesheer, dat de
heer Schoch nog eenige weken in het hospi
taal zal moeten verblijven, terwijl de tweede
piloot Groeneveld wel spoedig als genezen
zal kunnen worden ontslagen, evenals de
heer Munro, die over een week wel naar Sin
gapore zal kunnen terugkeeren.
De toestand van de andere passagiers is
eveneens gunstig.
De commissie van onderzoek is gistermid
dag met het DC. 3-toestel uit Palembang te
ruggekeerd. Het toestel bleef op het vlieg
veld Tjililitan te Batavia. De van Bandoeng
afkomstige leden der commissie zijn per trein
doorgereisd.
Heden zijn te Batavia de motoren van het
verongelukte toestel met de „Merak" van
de K. P. M. aangekomen en en naar Ban
doeng doorgezonden, teneinde na te gaan of
inderdaad een der motoren heeft gestopt.
Behalve de motoren van de „Specht",
bracht de „Merak" nog het stoffelijk over
schot aan van den bij de ramp omgekomen
ir. van Steenbergen.
Het lijk van ir. van Steenbergen is direct
verder vervoerd naar Bandoeng, waar heden
de begrafenis plaats vindt.
Gisteren heeft de commissie de verhooren
voortgezet, waarbij nieuwe verklaringen, die
van inheemsche zijde werden afgelegd om
trent het „dood zijn" van een der motoren
(letterlijke vertaling van het Maleisch, dat
hier gebruikt werd in de beteekenis van stil
staan van den motor), eenigszins vei'rassend
waren. Aan de juistheid van deze verklaringen
wordt echter getwijfeld.
Motorrijder botst tegen voetganger
Twee zwaar gewonden het gevolg.
Op den hoek van de Veerlaan en de Timor -
straat te Rotterdam is Zaterdagavond een
motorrijder met een voetganger in botsing ge
komen.
De motorrijder, de 29-jarige A. N. uit de
Katendrechtschelaan, merkte, vermoedelijk
door de duisternis op dit punt, den voetgan
ger. den 30-jarigen C. Dekker uit de Hekelin
genstraat, te laat op, zoodat hij een aanrij
ding niet meer kon vermijden. De voetganger
werd tegen de straat geslingerd, terwijl ook de
motorrijder en zijn duopassagier kwamen te
vallen.
De voetganger liep een zware schedelbasis
fractuur op, evenals de duopassagier, de 55-
jarige schoonvader van den bestuurder, A. J.
Eygelsheim uit de Coolsehestraat. Beide per
sonen zijn in ernstigen toestand naar het zie
kenhuis aan den Coolsingel vervoerd. De mo
torrijder is er met den schrik en enkele
schrammetjes afgekomen.
Een nieuwe rang bij het leger.
„Sergeant eerste klasse" weer ingevoerd.
Naar men ons van bevoegde zijde uit Leiden
mededeelt, zal binnenkort aan een lang ge-
koesterden wensch der beroeps-onderofficie-
i*en worden voldaan door het invoeren van
den rang van sergeant (wachtmeester) le
klasse, waarvoor een afzonderlijk ondersclfei-
dingsteeken zal worden ingesteld.
Voor aanstelling komen alleen in aanmer
king de beroeps-sergeanten (wachtmeesters,
founers)die voldaan hebben aan het examen
voor een hoogeren rang en als zoodanig op een
der candidatenlijsten staan.
Deze rang heeft ook vroeger in ons leger
bestaan, doch werd later opgeheven waarbij
zij, die dien rang bekleedden, in de'gelegen
heid werden gesteld, het examen voor den
naast-hoogeren rang af te leggen. Thans
schijnt men dezen rang dus opnieuw te willen
invoeren.
OVERWEGBOOMEN TE VROEG GEOPEND.
Treinbestuurder stopt nog bijtijds.
Dank zij de oplettendheid van een treinbe
stuurder is gistel-morgen omstreeks kwart voor
acht bij den spoorwegovergang aan den
Rijnsburgerweg vlak bij het station te Leiden
een ernstig ongeluk achterwege gebleven.
Nauwelijks was een uit Leiden naar Haarlem
vertrekkende trein den spoorwegovergang
gepasseerd, toen de boomen werden geopend,
Uit de richting Haarlem naderde echter ter
zelfder tijd met vrij groote snelheid een an
dere trein. De treinbestuurder evenwel, die
blijkbaar opgemerkt had, dat de boomen niet
waren neergelaten, wist nog tijdig den trein
tot stilstand te brengen. Ware dit niet het ge
val geweest, dan zouden ongetwijfeld op de
zen drukken verkeersovergang persoonlijke
ongelukken niet achterwege zijn gebleven.
Vittorio Mussolini bij Roosevelt.
Protest der anti-fascisten.
WASHINGTON, 11 Oct. (Havas). Itali-
aansche kringen verklaren, dat Vittorio Musso
lini „officieus" een bezoek zal brengen aan
Roosevelt in den loop van den middag. De
zoon van Mussolini, die weinig Engelsch
spreekt, heeft geweigerd een verklaring af te
leggen.
Men weet slechts, dat hij voornemens is
vandaag per vliegtuig naar New-York te gaan
en in den loop van de volgende week met de
„Rex" naar Italië te vertrekken.
Het anti-fascistische comité in het district.
Columbia heeft een schrijven gericht tot pre
sident Roosevelt, waarin het er aan herinnert,
dat Vittorio Mussolini heeft deelgenomen aan
de bombardementen op „weerlooze Abessy-
niërs" en waarin het Roosevelt verzoekt te
weigeren „een individu, dat een natie verte
genwoordigt, die als aanvaller is aangewezen",
te ontvangen.
Het woord is aan.
Sir Henry Wotton:
Een gezant is een deftig
man, uitgezonden om in het
buitenland voor zijn vader
land te liegen.
Twee treinen door Japansche
bommen vernield.
De spoorlijn TientsinPoekau gebom
bardeerd.
SJANGHAI, 11 October (Havas).-
De woordvoerder van het Japansche
leger heeft medegedeeld, dat de Ja
pansche luchtmacht de spoorlijn
TientsinPoekau heeft gebombar
deerd bij Loenghai. Twee treinen wer
den vernield. Zes Japansche toestellen
hebben de Chineesche kaden van
Nantau bestookt, terwijl drie andere
vliegtuigen Tsjapei bombardeerden.
Hernieuwde strijd bij
Sjanghai.
SJANGHAI, 11 Oct. (Reuter). De regen,
die tijdens het weekend nog viel, is opge
houden en het is mooi weer geworden, zoo
dat vandaag de gevechten weer begonnen
zijn in alle sectoren rondom Sjanghai, hoe
wel nog slechts op beperkte schaal gestre
den kan worden in verband met den mod-
derigen toestand van het terrein. De Japan
ners beweren, dat zij vorderingen hebben
gemaakt op de rechterflank. Successen van
beteekenis hebben zij echter niet behaald.
Het is thans duidelijk geworden, dat Hang-
foetsjoe, de gouverneur van Sjantoeng, wiens
houding tot dusverre als twijfelachtig be
schouwd werd, van ganscher harte Nanking
steunt. Generaal Litsoengjen, de gouverneur
van Kwangsi. die vroeger een onverzoenlijk
vijand van Tsjang Kal Sjek was, heeft Nan
king er van in kennis gesteld, dat 200.000
man Kwangsitroepen gereed staan om op
korten termijn naar Sjanghai of Noord-
China te vertrekken.
VAILLANT CEUTURIER OVERLEDEN.
PARIJS, 11 October (Havas). Gister
avond om 11 uur is Paul Vaillant Ceuturier
overleden. Hij was communist, hoofdredac
teur van de „Huumanité" en afgevaardigde
voor Villejuif.
Onmiddellijk na het bekend worden van
zijn dood zijn het Centrale Comité der com
munistische partij en de meeste leden van
het politieke bureau biieengekomen in het
gebouw van de „Humanité".
Vaillant Ceuturier was te Parijs op 8
Januari 1892 geboren. Hij werd in 1914 ge
mobiliseerd en maakte den geheelen oorlog
mee. Hij werd verscheidene malen gewond en
was aan het einde van den oorlo? officier
gedecoreerd met het Legioen van Eer. Met
Barbusse richtte hij de A.R.A.C., de republi-
keinsche vereeniging van oudstrijders op. Hij
heeft een belangrijke rol gesneeld in de
Communistische partij, waarin hij steeds
leidende functies heeft bekleed.
AMMONIAK GEDRONKEN.
De 64-jarige weduwe G. J. uit de Bever
straat te Rotterdam heeft, toen zij in de
keuken van haar woning een zenuwdrankje
wilde innemen, bij vergissing ammoniak ge
nomen.
De oude vrouw die de vergissing al spoe
dig bemerkte, is in vrij ernstigen toestand
in het ziekenhuis aan den Coolsingel opge
nomen.
De toestand van Hubermann, die bij de
Specht-ramp is gewond, is tengevolge
van een longontsteking verergerd. 1
Er zal een nieuwe rang in het leger wor
den ingevoerd.
Ir. de Kok en H. Schmidt Crans zijn Za
terdag op IJpenburg geland. 3
Een Engelsch schip is in het kanaal Neu-
zen-Sluiskil gezonken. 3
Italië's antwoord wekt teleurstelling in
Frankrijk en Engeland. 4
Onbekende duikbooten hebben bij de Al-
gerijnsche kust een Spaansch schip tot
zinken gebracht. 4
De stand der kantonnale verkiezingen in
Frankrijk. 4
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: Waarom Japan vecht.
B. K. Tooneelvereeniging „Postaal Ge
noegen".
Euwe heeft in de derde partij tegen Alje-
chin een winstkans.
Reshevsky: Winstkans voor Euwe? 7
Criticus over den wedstrijd RCHAFC 7
K. de Jong over den bonten avond van
Excelsior.
J. B. Schuil over: „De Berkelmans" 14
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op 5
