Haarlem's Dagblad WEER EEN VLIEGTUIG IN INDIE VERONGELUKT. Vijf inzittende militairen allen gedood. DE ONDERAARDSCHE GANGEN IN HAARLEM EN OMGEVING. Het Werelcl- Luclitverkeer. Mijncatastrofe Anita Lizana. De Winter komt... 55e Jaargang No. 16662 Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V. Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37. Postgirodienst 38810. Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12. TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 13054 Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713 Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230. Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Hoofdredacteur: ROBBERT PEEREBOOM Directie: P. W. PEEREBOOM EIS ROBERT PEEREBOOM Zaterdag 16 October 1937 Abonnementen per week f 0.25. p. maand f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per post f3.55. losse nummers 6 cent per ex. Ad ver ten tien1-5 regels f 1.75, elke regel meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel. Regelabonnemeutstarievcn op aanvraag. Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60, elke regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek. Een Amerikaansche statistiek komt tot de slotsom dat er op het oogenblik ongeveer 40.000 militaire en 20.000 verkeers- en sport- vliegtuigen in de wereld zijn. Dat wil na tuurlijk niet zeggen dat de huidige aan bouw van militaire en „burger"-vliegtuigen zich verhoudt als 2 1. Was het maar waar! De verhouding zal op het moment dichter bij 5 1 zijn, als zij al niet hooger is. In verhouding' tot andere vervoermiddelen presteert het burgerlijke luchtverkeer nog niet veel, al moet men aannemen dat het zeer snel ontwikkelen zou als het niet evenals zoovele andere nuttige en gewensch- te zaken in zijn groei geremd werd door de fantastische militaire uitgaven, die overal de staatsfinanciën ontwrichten. Volgens een belangwekkend artikel van F. A. Fischer von Poturzyn in het te Jena ver schijnende tijdschrift „Die Tat" zijn er thans in de geheele wereld 143 luchtverkeers-maat- schappijen, waarvan 55 in het Britsche we reldrijk, 33 in de Europeesche staten (zonder Engeland, maar met hun koloniën), 24 in de Vereenigde Staten, 21 in Zuid-Amerika, 9 in Azië en 1 in Afrika. Naar raming hebben die maatschappijen gezamenlijk in het jaar 1936 twintig millioen passagiers en veertig mil- lioen K.G. post en vrachtgoederen vervoerd, ©m deze hoeveelheden per spoor te vervoe ren zou men 2000 personen- en 52 goederen treinen noodig hebben gehad. Dat is niet veel en de Duitsche schrijver meent dat er geen twijfel aan kan bestaan, dat het luchtvervoer zich nog uitsluitend tot de duurste goederen en de meest-welgestelde reizigers beperkt. Daarbij wordt het geremd door politieke in vloeden, schiet zijn rentabiliteit tekort en kan het dus alleen door overheids- of althans ge mengde bedrijven worden geëxploiteerd. De handelsluchtvaart, die wat haar geregelde toe passing betreft pas van 19191920 dateert, is In politieken zin een gewichtige factor voor staten die op verhooging van hun prestige uit zijn, maar nog lang geen rendeerende zaak. Elke staat van beteekenis bezit tegenwoordig zijn nationale luchtvaartmaatschappij, die haar toestellen naar die landen laat vliegen waar hij bijzondere economische of politieke belangen heeft. Het meeste optimisme toont de Duitsche schrijver ten aanzien van de ontwikkeling van het postverkeer per vliegtuig. Hij stelt vast dat de vliegpost in hoofdzaak uit zaken brieven bestaat, zoodat „de bloedsomloop van het zakenleven" inderdaad door de mede werking van het vliegtuig versneld is. Het postvervoer ziet hij dus eigenlijk als de uit zondering in de prestaties van het luchtver keer: alleen op dit punt bereikt het zakelijk veel meer dan een kleinen kring tijdgenoo- ten. Het komt mij voor dat hij de beteeke nis van het passagiersvervoer onderschat, vooral in qualitatieven zin, want ook op dit punt heeft het vliegtuig het zakenleven zeer zeker belangrijk beïnvloed en zijn werkwij zen versneld. Maar dat het „gewone" passagiersvervoer zich niet ontwikkelt in de mate die sommigen verwacht hadden en eigenlijk nog maar een heel klein deeltje van het algemeen passa gierstransport uitmaakt, dat het goederen vervoer door de lucht nog zeer beperkt is en dat de rentabiliteit van de civiele luchtvaart eigenlijk nog tot de toekomst-droomen be hoortdie dingen vallen niet te ontkennen. Ook wij in Nederland zien de burgerlijke lucht vaart veel meer als een aangelegenheid van nationaal prestige dan als een commerciëele onderneming. Niettemin is de tijd der record vluchten en wedstrijden, de tijd van het jagen op buitengewone successen eigenlijk al voorbij. Het tijdvak van de gestadige ontwikkeling van een practisch en rendabel vervoermiddel, dat alle andere in snelheid en comfort overtreft, is aangebroken. En nu blijkt er voor deze ontwikkeling nog geen gunstige gelegenheid te zijn, althans niet in Europa, dat zooveel fnuikende energie aan zijn verdeeldheden, ruzies, autarkieën en bewapeningen besteedt dat het in zijn huidigen toestand te klein en te achterlijk in opvatting is om zich aan te passen aan de ontwikkelingsvlucht der moderne tech niek. Deze conclusies trekt de heer F. A. Fischer von Poturzyn niet, maar ik doe het wel. En ais men dan eens denkt aan de 24 maatschappijen in de Vereenigde Staten be hoeft men zich niet lang te verdiepen in de vraag, wie er wel gereed zouden zijn om Europa op dit nieuwe gebied ver te gaan overvleugelen R. P. BIRMINGHAM, 16 October (Havas). Vanmorgen heeft zich in de steen koolmijn Mulga een ontploffing voorgedaan, tengevolge waarvan dertig arbeiders om het leven zijn gekomen. Nadere bijzonderheden zijn nog niet bekend. (De Chileensche tennisspeelster Anita Lizana is door het behalen van het Amerikaansche kampioen schap enkelspel een nationale hel din geworden in haar land, dat haar een landhuis ten geschenke heeft gegeven.) A. Lizana. Zij was sedert een paar jaren, Wel een lichtpunt, maar geen ster, Maar zij wou geen moeite sparen En nu is zij dan zoo ver. Met haar zuiver harde klappen Van de ballen over 't net, Met haar elegante stappen En haar lachende portret; Met haar tenniskundigheden Op de hoogste sport der sport, Met haar jonge vlugge leden. Haar persoontje, in het kort; Sneller en oneindig beter, Dan de kundigste gezant, Effectiever dan salpeter, Werkt Anita voor haar land. Met een landhuis vol gemakken, Straks misschien een monumeht, (Chili heeft het zwaar te pakken) Eert men haar sportief talent. Nu rust op Anita's schouders Zwaar de verantwoordlij kheid, Van de hoogste titelhouders In den feilen tennisstrijd. Met het kampioenschap binnen, Rees zij tot den hoogsten top, Maar nu moet zij altijd winnen, Roem legt die verplichting op 'k Moet Anita filsiteeren Met den titel, schoon behaald, En ik moet haar condoleeren, Want de roem wordt duur betaald. Bij „ALBA" vindt U 'n uitgebreide sorteering MODERNE HAARDEN en HAARDKACHELS Prijzen vanaf ƒ43.50 Prijscouranten gaarne beschikbaar. ff AS HAD GROOTE HOUTSTRAAT 158 HLDM TELEF. 15426. - HAARLEM. (Adv. Ingez. Med.) EUWE-ALJECHIN. Toegangsbewijzen voor de zesde partij hedenavond in het Concertgebouw te Haarlem, aanvang 7 uur zijn nog tegen 1.per kaart te verkrijgen aan het gebouw zelf, van half zeven af. Ongeluk gebeurd na den start van de reede van Banda. Voor de derde maal in zeer korten tijd is in Indië een vlieg ramp gebeurd. Thans heeft het noodlot hel marinevliegtnig T 1 getroffen, dat na den start van de reede van Banda, bij den ingang van Straat Lontor, van geringe hoogte is neer gestort. Het toestel is vernield en de bemanning gedood. De slachtoffers zijn de luitenant ter zee der 2e klasse der Koninklijke Marine-reserve E. van Haften, de majoor-tele grafist-vlieger G. J. Radstaat, de sergeantvlieger G. van der Hooft, de korporaal-vliegtuigmaker P. L. Bogert en de zee milicien-telegrafist E. F. Nolten. Het toestel wordt door de „Zuiderkruis'' geborgen. Een eskader is te Banda aanwezig. De lijken van de slachtoffers zijn geborgen, met uitzondering van den luitenant ter zee Van Haften. Het vliegtuig is ver moedelijk gezonken. De begrafenis der slachtoffers zal op de Banda-eilanden plaats hebben. Als alle aanwijzingen juist zijn, dan.... RIVIERVlSCttMA&KT OU DL QBOtr-jMAQ.KT De plattegrond van de Groote Kerk waarop alle nu gevonden onderaardsche gangen zijn aangeteekend. Op pag 11 van dit nummer geven wij een overzicht van het net van onderaardsche gan gen dat door 't onderzoek van de wichelroede loopster, mevrouw N. Klein Sprokkelhorst uit Zeist ingesteld op initiatief van Haar lem's Dagblad reeds is opgespoord. De volgende week (Dinsdag of Woensdag) wordt het onderzoek voortgezet. De publieke belangstelling in de Witte Heerenstraat. Wij hebben van zeer vele lezérs aanwijzin gen ontvangen over nog andere onderaard sche gangen die bestaan moeten. Als die op waarheid berusten, dan is de kans groot, dat nog verschillende verrassende ontdekkingen gedaan worden. Zoo werd ons verzekerd, dat er aanwijzin gen gevonden zijn, dat er ook een onderaardsche gang heeft be staan van de Groote Kerk onder het Spaarne door naar het klooster in de Spaarnwouderstraat. Dit zou dan de gang moeten zijn die aan de Oostzijde de Groote Kerk verlaat. Wij hebben die wel gevonden, maar nog geen tijd gehad om die te volgen, alleen is vastgesteld, dat die in de richting der Damstraat gaat. De gang zou dan onder het Spaarne moe ten- doorgaan nabij de Gravesteenenbrug. Aan de overzijde van het Spaarne stond vroe ger niet alleen een klooster in de Spaarnwou derstraat. maar ook een in de Hagestraat. Natuurlijk zou het iets zeer bijzonders zijn als het zooveel eeuwen geleden reeds moge lijk was een waterdichte, gemetselde gang onder het Spaarne door te maken. Wel zijn hier nu reeds „tunnels" onder de Bakenes- sergracht en de Krayenhorstervaart 'thans gedempt en Nassaulaan geheeten", maar dat waren in verhouding met het Spaarne slechts kleine wateren die gemakkelijk afgedamd konden worden. Het moet vroeger onmoge lijk geweest zijn het Spaarne af te dammen, omdat het toen een rivier was die in gemeen schap stond met het IJ en het Haarlemmer meer. In Gouda is ook een gang onder de IJssel gevonden. Daar werd verondersteld, dat tij dens het metselen van die gang de IJssel tij delijk is omgelegd. Dit zou natuurlijk ook met het Spaarne kunnen zijn toegepast. De gang moet als zij onder het Spaarne bestaan heeft, op een diepte van ongeveer Het woord is aan Goethe: Vervelinggij moeder der Muzen, iceest gegroet! (Adv. Ingez. Med.) 10 Meter liggen, want het Spaarne is daar vrij diep. Een andere lezer deelt ons mede, dat zijn grootouders vroeger een perceel aan de Krocht bewoonden (thans sigarenwinkel van mej. Dortnalen). Onder dat huis was toen een kelder met een ingang tot een onderaardsche gang. Deze onderaardsche gang liep van de Groote Markt via de Krocht naar de Nieuwe Gracht, waar een klein waterpoortje het einde was. Dit water poortje moet aan den walkant nog te zien zijn, namelijk dicht bij de Kruis straat. Later is de ingang tot den gang in den kel der op de Krocht dichtgemetseld. Dit kan dan de gang zijn die, naar een andere lezer ons mededeelt, ook een ingang had op den hoek van de Groote Markt en de Baxteljorisstraat, waarvan nog aanwijzingen te vinden zijn in de kelders van het maga zijn der firma Kreijmborg. Er moet ook een gang bestaan hebben van de Groote Kerk via de Oude Gracht (dus on der het water door) naar het Klein en Groot Heiligland. Enkele resten van die gang zijn reeds op de Heiliglanden gevonden. Onder de huizen Ged. Oude Gracht 7983 is bij een verbouwing een onderaardsche gang gevonden die aangewend is als viool. Het is een zwaar gemetselde gang waardoor men in den ouden tijd met gemak kon loo- pen. Vermoedelijk liep de gang oudtijds van het Verwulft naar 't Spaarne. In het perceel van de firma Drenth (Ged. Oude Gracht, hoek Koningstraat) zjjn ook resten van deze gang gevonden. Een bejaard man deelde ons mede. dat in zijn jonge jaren (een halve eeuw geleden* op gravingen gedaan zijn op het oude terrein van het Huis ter Cleef aan de Kleverlaan. Toen is een gedeelte van een gang blootge legd die in de richting van de Ruïne van Brederode loopt. Dit is dus een bevestiging van deze veronderstelling dat er inderdaad een gang liep van het Huis ter Cleef naar het Kasteel van Brede rode. Bij de opgravingen zijn in die gang de geraamten van een gcharnasten ridder en een paard gevonden. Daaruit blijkt wel dat het een flinke breede gang is geweest. Maar er moeten van het Kasteel van Bre derode uit nog meer ondergrondsche gangen zijn geweest. Een van die gangen liep van het Kasteel van Brederode naar een boer derij in de omgeving van de begraaf plaats de Biezen bij Santpoort. Tenslotte is er nog een aanwijzing, dat er ook een onderaardsche gang geweest is die uit uit de vesting Haarlem naar het Zuiden liep. In den tuin van het Gouvernementsge bouw in den Hout is een kelder die daartoe toegang gaf. Ook moeten er gangen geweest zijn in de omgeving van het Slot te Heemstede. HEDEN; 20 PAGINA'S ER IS WEDEROM IN NED.-INDIë EEN MILITAIR VLIEGTUIG NEERGE STORT; ER ZIJN 5 DOODEN TE BE TREUREN. 1 Bij een mijncatastrofe in Engeland zijn dertig arbeiders gedood. 1 De nieuwe wegenverkeerswet zal vermoe delijk begin 1938 in werking treden. 3 De opbrengst der Rijksmiddelen was in September j.l. weer hooger dan in Sep tember 1936. 3 Door onvoorzichtig oversteken van een wielrijder is Vrijdag te Wassenaar een gecompliceerd verkeersongeluk ge beurd. 3 Bioscopen 14 ARTIKELEN, ENZ. R. P.: Het wereld Luchtverkeer. 1 P. v. d. Hem: De toenemende veiligheid in Europa. 3 Beb Vuyk: In het laatste huis van dc wereld. 7 Blijft Fit 7 J. II. de Bois: Litteraire Kantteekeningen 7 Dr. M. Eu we: Aljechin taxeerde in de tweede partij uitstekend. 8 Steeds meer onderaardsche gangen blij ken er te Haarlem te zijn u W. S.: De wichelroede, een instrument, dat 4000 jairt- oud is. n C. J. E. Dinaux: Zonderlinge levens. 13 Fe.: Moeilijke uren voor Japan's Wapen koning. 13 K. de Jong over den eersten Kamermu ziekavond van Toonkunst. 14 Financieel Economisch weekoverzicht: Vrees en Tips: de slechtste raadgevers 15 Voor dc Jeugd. 17 De Burgerlijke Stand van Haarlem is op genomen op 12

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1937 | | pagina 1