Haarlem s Dagblad
De Spaansche Ellende.
Pijpmarathon.
De onderaardsche gangen
te Haarlem.
Het belangrijkste
55e Jaargang No. 16665
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algcm. Drukkerij N. V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Socndaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Woensdag 20 October 1937
Abonnementen per week f0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.55. losse nummers 6 cent per cx.
Advertentiëu1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regeL
Regelabon neme ntstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 rcgcl9 f 0.60, elke
regel meer f 0.15. Groeutjes zie rubriek.
De zoogenaamde „presidentieele commissie
van de non-interventie-commissie" kan het
te Londen niet eens worden over de voorstel
len die ten doel hebben een einde aan de bui-
tanlandsche inmenging in Spanje te maken.
Na urenlang gepraat is zij gisteren opnieuw
terecht gekomen op het in internationale aan
gelegenheden zoo welbekende doode punt.
Minister Eden schijnt als voorzitter groote
moeite te hebben gehad om de besprekingen
tot de hoofdzaken te bepalen en hij zal nu
wel weer zijn uiterste vindingrijkheid moeten
toepassen om ze opnieuw in gang te krijgen.
Veel hoop heeft hij denkelijk zelf niet, maar
met eindelooze volharding zet hij namens de
Engelsche regeering zijn politiek-van-tijd-
winnen voort. En terwijl dit commissie-ge
praat zich hi Londen urenlang voortzette,
bombardeerden de Japanners het blokhuis dat
tot verblijf strekt voor de Engelsche troepen
in de Britsche concessie in Sjanghai. Het werd
vernield maar was gelukkigerwijze net ont
ruimd. Maar er is toch weer een nota over
gezonden. En zoo gaat het maar door.
Ten aanzien van de Spaansche ellende rest
nog steeds de flauwe hoop, dat de Spanjaar
den het wellicht onder elkaar eens zullen wor
den over het staken der vijandelijkheden. Het
land begint nu ook al te lijden aan voedsel-
schaarschte en als die niet bezworen kan wor
den door buitengewoon afdoende maatregelen
zou dit de beslissende factor kunnen worden.
Want het moet toch langzamerhand wel tot
de breinen van alle Spanjaarden gaan door
dringen dat zij zelf, aan beide zijden, de
slachtoffers zijn geworden van de buitenland-
sche interventies bestemd tot hun zegening
met bepaalde regeerings-stelsels. Het duurt
nu al een jaar en drie maanden, de kans op
een beslissing schijnt steeds meer te verdwij
nen inplaats van toe te nemen, land en volk
raken in steeds hopeloozer ellende en ontred-
dering, en de toekomst is een en al somber
heid. Het zou waarlijk geen wonder zijn als
het zeer sterke Spaansche gevoel van eigen
waarde en trots ha deze critieke omstandig
heden tot nieuwe herleving kwam en onder
handelingen tusschen de strijdende partijen
werden aangeknoopt. Mogelijk zou dit den
„vrijwillig"-interveniëerenden niet zeer aan
genaam zijn, maar als het eenmaal zoover
kwam zouden zij wel het veld moeten ruimen
want het is zoo langzamerhand wel duidelijk
geworden, dat zij al evenmin de Spaansche
situatie beheerschen kunnen als Napoleon's
generaals dat in het verleden vermochten.
Zelfs de Italiaansche „vrijwilligers", die ge
organiseerde legers vormen en door Italië op
40.000 man, van andere zijde op 110.000 man
getaxeerd worden, blijken er niet toe in staat.
Als bron van oorlogsglorie is Spanje voor de
buitenlanders wel erg droog gebleken.
Het schijnt niet zoo makkelijk aanvaard
baar, dat zulke antagonisten als de strijdende
Spaansche groepen tot elkaar komen. Laat ik
eraan herinneren dat de herhaaldelijk gege
ven voorstelling, als zouden hier communisten
en fascisten tegenover elkaar staan, kant
noch wal raakt. Toen de burgeroorlog begon
vormden zoowel de communisten als de fas
cisten slechts zeer kleine groepen in Spanje,
zooals uit de resultaten van de vlak tevoren
gehouden verkiezingen was gebleken. Zoowel
ter rechter- als ter linkerzijde in Spanje was
men onderling sterk verdeeld. Men is dus
geenszins op den grondslag van een diepe en
algemeene communistische overtuiging ter
eene, staande tegenover een dito fascistische
overtuiging ter andere zijde begonnen. Vele
andere factoren en grieven werkten samen tot
het doen uitbarsten van een oorlog, dat het
Spaansche volk als geheel thans wel diep be
treuren moet, zich afvragend hoe het er weer
van verlost kan raken. Slaagt het daarin door
het ontwaken van eigen volksbewustzijn dan
zal het gedurende de eerstkomende halve eeuw
zich zoozeer te wijden hebben aan het herstel
van Spanje dat dit als regeeringsprogram be
langrijker zal blijken dan welke politieke
doctrine ook.
Is er een kentering op til? Men zou geneigd
zijn het af te leiden uit de weinige animo en
overtuiging, waarmee in den laatsten tijd de
strijd blijkbaar door de Spanjaarden-zelf
wordt gevoerd.
R. P.
Jean Batten op weg naar
Alor Star.
Nachtelijke bedrijvigheid op Tjililitan.
BATAVIA, 20 October. (Aneta-A.N.P.)
In den afgeloopen nacht te half twee stond
de kleine Percival Gull van Jean Batten in
de hangar onder de groote D.C. 2 verscholen,
wachtend op de koene aviatrice, die op dien
tijd rustig en zakelijk als steeds, arriveerde.
Met een paar toeschouwers en eenige ixx-
heemsche politie-agenten werd het toestel
naar buiten geduwd naar het vliegveld, dat
door de heldere maan was verlicht. De laxx-
dingslichten werden ontstoken en Jean Bat
ten liet den motor proefdraaien. Na een mi-
nut of vijf nam zij hartelijk afscheid van de
aanwezigen en wipte de cabine in, waarvan
de groene gordijntjes waren opengeschoven.
Het vliegtuigje liet zij naar de startbaan
taxiën, waarbij zij geleid werd door den licht
schijn van een auto. Hierna startte Jean Bat
ten en ging de lucht in, waar zij de lichten
van het vliegtuig ontstak, zoodat men haar
bij haar afscheidsronde nog even kon aan
schouwen. In den schitterenden maannacht
vloog zij ongeveer te twee uur in de rich
ting van haar volgend doel. nl. Alor Star.
Jean Batten verklaarde nog, dat haar toe
stel perfect in orde is.
(In een Duitsch dor-pje is een
wedstrijd in het lang pijpen roo-
ken gehouden. De winnaar dampte
50 uren onafgebroken door).
Men kent wedstrijden in 't rooken,
Maar nog niet, wie 't langste kon,
Wat ons net nog had ontbroken,
Is de rookers-marathon.
Er 's door aardsche stervelingen,
Toch al heel wat geks bedacht,
Dat is tusschen al die dingen,
Dwaasheid tot de n-demacht.
Vijftig uren heeft de winnaar
Stug maar door zijn pijp gerookt,
Is het heuseh een toeback-minnaar,
Die dat prijsvuur heeft gestookt?
Vijftig uren zonder slapen,
Zonder rusten, steeds „aan tx-ek",
Is de mensch daarvoor geschapen?
Is dat nou niet al te gek?
Ja, die pijpgast is een dwaze,
Iedere normale man,
Heeft na enkle uren blazen,
Zeker lang tabak ervan.
Als die droeve ridder van de
Duitsche pijpgebeurtenis
Zelf gauw in de pijp gaat branden,
Weet hij wat de oorzaak is.
Zware strijd aan liet front van
Sjanghai.
Japansche troepen zouden aan drie kanten
ingesloten zijn.
SJANGHAI, 20 October (Reuter). Een zeer
felle strijd, waarvan waarschijnlijk het lot zal
afhangen van Tsjapei en Kiangwang woedt
vandaag ten noordwesten van Tatsjang. De
Chineesche troepen, gesteund door krachtige
versterkingen, zijn er in geslaagd den uit-
springenden punt der Japansche linie aan
drie kanten in te sluiten. Voorts melden de
Chineezen, dat de Japansche opmarsch tot
staan is gebracht en dat de Japanners zeer
zware verliezen hebben geleden.
De Japansche woordvoerder raamde heden
de Chineesche verliezen bij Sjanghai sedert
het uitbreken der vijandelijkheden op 100.000
dooden en een gelijk aantal gewonden.
Van betrouwbare zijde wordt onthuld, dat-
in den nacht van 14 October een Chineesch
vliegtuig vier Japansche bommenwerpers
volgde, die na een luchtraid naar het vliegveld
van Sjanghai terugkeerden. De Japansche toe
stellen ontstaken hun navigatielichten en
landden na elkaar. Het Chineesche vliegtuig
ontstak toen eveneens zijn lichten, gleed om
laag, alsof het wilde landen, maar liet toen
twee zeer zware bommen vallen, waardoor
zeven Japansche vliegtuigen werden vernield.
Vervolgens verdween het Chineesche toestel
met volle snelheid in den nacht.
8 Nanking weer gebombardeerd
NANKING, 20 October, (Reuter). Heden
middag is de Chineesche hoofdstad weer twee
maal door de Japansche luchtstrijdkrachten
bestookt. De aanvallen waren gericht op het
arsenaal en het vliegveld. Ook de strategische
punten van Poekau zijn gebombardeerd.
Binnen-Mongolië een zelfstandige
staat.
PEIPING, 20 October (Reuter). De eerste
aanwijzingen voor de instelling van een Bin-
nen-Mongoolschen staat, een bufferstaat tus
schen Noord-China en Buiten-Mongolië, wor
den duidelijk in een semi-officieele Japansche
verklaring, die beweerd, dat na de Japansche
militaire successen in Soeijoean vele Mongool-
sc-he leiders der provincie reeds hebben aan
geboden samen te werken tot de emancipatie
van het Mongoolsche ras uit de slavernij van
China en zich te verzetten tegen den zuid-
waartschen opmarsch van het communisme
door Buiten-Mongolië.
Vorst Teh Wang, het hoofd der Mongolen
van Tsjahar, wordt genoemd als vermoedelijk
hoofd van den nieuwen staat. Hij heeft zijn
hoofdkwartier te Pailingmiau in Noord
Soeijoean gevestigd, welke plaats kort geleden
op de Chineezen is veroverd.
Man met drie kinderen door auto
aangereden.
Chauffeur was door tegenligger verblind.
Dinsdagavond tegen half acht liep de
46-jarige arbeider, H. A. K„ met zijn drie
kinderen in de Molenstraat te Eist (G.) te
wandelen, toen achter hem een personen
auto kwam aanrijden. De bestuurder, die ver
blind werd door een tegenligger, merkte het
viertal niet op, met het gevolg, dat allen
door den wagen werden aangereden. De va
der bleek er het ergst aan toe te zijn. Met
een zware schedelbreuk is hij in hoogst ern-
stigen toestand naar het Diaconessenziekeix-
huis te Arnhem vervoerd. De kinderen kre
gen verwondingen aan gelaat en armen en
zijn door een geneesheer ter plaatse ver
bonden. Aangezien de kinderen geen moe
der meer hebben, zijn zij bij buren onder
gebracht.
Italië wil Japan te Brussel steunen.
Japan mag niet als aanvaller worden
beschouwd-
De correspondent van het Japansche blad
„Asahi Sjimboen" te Rome heeft, op grond
van een interview met de leiders van de Ita
liaansche regeering aan zijn blad bericht, dat
de Italiaansche regeering besloten heeft deel
te nemen aan de conferentie van Brussel,
wanneer Japan dit verlangt en wan
neer een overeenkomst dienaangaande
tot stand komt met de Duitsche regeering. In
dit geval zal de houding van Italië als volgt
zijn:
le. Japan mag niet worden be
schouwd als aanvaller.
2e. Geen anti-Japansche resolutie
mag worden aangenomen en geen
sancties zullen mogen aangenomen
tegen Japan.
3e. De houding van Japan zal wor
den verdedigd als zijnde een tegen
wicht tegen de intriges van de Sov
jet Unie
ONRUSTIG PALESTINA. Britsche politie patrouilleert in de straten van
Jeruzalem, gereed om bij de minste poging tot ordeverstoring in te grijpen.
Prof. Wóltjer aanvaardt Eerste
Kamerzetel.
Prof. dr. R. H. Woltjer, die door het Cen
traal Stembureau benoemd is verklaard tot
lid van de Eerste Kamer, heeft deze benoe
ming aangenomen.
Postzak uil ele „Ibis" vermist.
Bij aankomst te Palembang zoek.
MEDAN, 20 October (Aneta-A.N.P.)
De Deli Courant vermeldt, dat een postzak,
welke 14 October met de Ibis uit Medan werd
medegegeven, vermist is. Deze postzak bevatte
o.a. drie aangeteekende stukken, waarvan de
waarde tot dusver niet is opgegeven. Een
uitgebreid onderzoek werd ingesteld.
Aneta verneemt hieromtrent nader: de
postzak blijkt op normale wijze te Medan te
zijn overgenomen door den tweeden piloot. Bij
aankomst te Palembang was de postzak echter
zoek. Alle mogelijke maatregelen, zooals het
doorzoeken van het vliegtuig, navragen op
diverse kantoren, ook te Singapore, zijn reeds
genomen.
Spionnen terechtgesteld.
Massa-executie in Chineesche provincie.
SJANGHAI, 20 October (Havas).
Het Chineesche telegraafagentschap
Central News deelt mede, dat ruim
200 spionnen en agitatoren te Hanjang
in de provincie Honan zijn ontmaskerd
en terechtgesteld.
Vóór de crematie te Westerveld stond het stoffelijk overschot van dr. Broese van
Groenou opgebaard in het gebouw „Zang en Vriendschap". Tweede van links de
beer J. E. Voet, vice-voorzitter; vijfde van links de heer J. Kuyper, bestuurslid
der Kon. Liedertafel „Zang en Vriendschap".
Aanwijzingen die heden
morgen gevonden werden.
Mevrouw N. Klein Sprokkelhorst heeft he
denmorgen op verzoek van Haarlem's Dag
blad met de wichelroede haar speurtocht
naar onderaardsche gangen te Haarlem
voortgezet.
Nu werd als uitgangspunt genomen de
gang die Oostwaarts uit de Groote Kerk zou
komen. De wichelroede wees aan, dat die
rechtuit onder het gebouw der firma Joh.
Enschedé en Zonen aan het Klokhuisplein
verdween. De firma stelde mevrouw Klein
Sprokkelhorst in staat in dit uitgebreide ge
bouwencomplex haar onderzoek voort te zet
ten. Het eigenaardige geval deed zich voor,
dat reeds spoedig een splitsing der gang
werd aangewezen. Beide gangen liepen daar
op een groot stuk parallel. Eerst leek dit on
verklaarbaar, temeer omdat beide gangen in
de Nauwe Appelaarsteeg uitkwamen, maar
het latere onderzoek zou de oplossing
brengen.
De conservator van Teyler opende ook de
deuren van dit uitgebreide complex gebou
wen aan het Spaarne, die aan de Nauwe
Appelaarsteeg grenzen. Daarop werd door de
wichelroede aangewezen, dat één gang eerst
onder den tuin doorgaat, om daarna dwars
door het museumgebouw en de woonhuizen
langs het Spaarne naar de Waag te gaan.
Daar loopt zij onder den rijweg recht op het
Spaarne af.
Zal mevrouw Klein Sprokkelhorst bij haar
later onderzoek aan den overkant van liet
Spaarne de gang têrugvinden? In dat geval
krijgt de ons enkele dagen geleden gegeven
aanwijzing waarde, dat er oudtijds in de
Groote Kerk een gang bestond loopende on
der het Spaarne door naar een klooster dat
in de nabijheid der Spaarnwouderstraat
stond.
De tweede gang die nog in de Nauwe Ap
pelaarsteeg werd aangewezen werd door me
vrouw Klein Sprokkelhorst ook nog in den
tuin van Teyler geconstateerd, maar die werd
al gauw verlaten om de richting te kiezen
van de Bakenessergracht, recht tegenover de
Bakenesserkerk. Later zullen wij den loop
van de gang aan de ovex-zijde van de Bake
nessergracht vex-der pogen te volgen, daar de
tijd die hedenmorgen voor het onderzoek be
schikbaar was inmiddels verstreken was.
Er zouden dus twee gangen onder de Ba
kenessergracht moeten loopen, eexx die reeds
eerder aangewezen is achter het Begijnhof,
vermoedelijk gaande naar het Kasteel van
Haarlem dat daar gestaaxi heeft en een naai
de Bakenesserkex-k.
Het woord is aan...
Vauvenargues:
Wij troosten ons zelden
ovetgroote vernederingen.
Wij vergeten ze.
Vliegtuigwrak in de Ver. Staten
gevonden.
Alle 19 inzittenden gedood.
Berichten uit Salt Lake City melden dat
de reddingsbrigade, die ei-op uit was getrok
ken om het verdwenen vliegtuig van de Uni
ted Air Lines op te sporen, aan de maat
schappij medegedeeld heeft,, dat zjj het wrak
van het toestel heeft gevonden, doch dat alle
negentien inzittenden om het leVen zijn ge
komen.
Welk resultaat een wichelroede
kan geven.
Een verrassing waarvoor de Justitie stond.
In deze dagen, nu Haarlem's Dagblad door
middel van een wichelroede-loopster een on
derzoek laat instelleix naar het bestaan van
onderaardsche gangen in Haarlem en omge
ving, wordt natuurlijk veel daarover gepraat.
Niet alleen over die gangen, maar ook over
de wichelroede.
Ook op de scholen wordt er over gespro
ken. Ons werd namelijk medegedeeld, dat
een onderwijzer te Heemstede aan kinderen
die hem vi-oegen iets te vertellen over de
wichelroede geantwoord heeft: „een wichel
roede is niets, daaraan mag je niet gelooven."
Die opvoeder der jeugd heeft er zich wel
heel gemakkelijk af gemaakt. Wij hopen dat
het volgende geval hem onder oogen komt,
want dat zal wel in staat zijn hem tot na
denken te stemmen. Het geval is ons verteld
door een autoriteit wiens waarheidsliefde en
betrouwbaarheid onaantastbaar zijn.
Ongeveer 12 jaar geleden was er in het
Oosten van ons land een moord gebeux-d. De
Jxxstitie slaagde er evenwel niet in het lijk
van het slachtoffer te vinden. Er werd alles
aan gedaan, de beste speurders (recher-
chexxrs en politiehonden) werden aan het
werk gezet, maar men kwam niet verder dan
het vermoeden dat het lijk verstopt moest zijn
in een groot bosch.
Toen werd het denkbeeld geopperd de hulp
van 'n wichelroede-looper in teroepen.Officieel
mocht het niet, maar officiexxs gaf de justi
tie toestemming.
De wichelroedelooper begon zijn wandeling
door het bosch. Na eenigen tijd kwam hij
op een plaats, diep in het bosch verscholen,
waar de roede aansloeg. „Daar ligt het slacht
offer!" zei de man. In tegenwoordigheid der
Justit-ie-ambtenaren werd met graven be
gonnen. Toen op enkele meters diepte nog
niets gevonden was. wilden de gravers het
opgeven. „Als een lijk verstopt wordt" zoo
concludeerden ook de mannen van het ge
recht „wox-dt dat nooit zoo diep gedaan."
Maar de wichelroede bleef aanslaan en de
looper zei: „Graaf dieper". Op 3 meter diepte
werd een zakdoek gevonden en toen kreeg
men weer moed. Inderdaad: op 4 Meter diep
te werd het lijk van den vermoorde gevonden.
Burgemeester verdacht van ver»
duistering en omkooping.
Voor de Rotterdamsche rechtbank is Dins
dag begonnen de behandeling van de zaak
tegen den 46-jarigen burgemeester van Oud
dorp, beschuldigd van verduistering en om
kooping.
Hem wordt ten laste gelegd, dat hij in Juni
1929, als burgemeester en hulpofficier van
justitie, van den kolenhandelaar T. Tanis
Tzn. de belofte zou hebben aangenomen, dat
deze bij totstandkoming van een betalings
regeling tusschen Tanis als directeur der
N.V. Beurtvaartonderneming „Ouddorp" en
een in zijn dienst staanden schipper, die een
bedrag van f 700 zou hebben verduisterd, of
bij een overeenkomst met de familie van den
schipper, een bedrag van f 100 zou afschrij
ven van de kolenrekening, welke de burge
meester bij hem had.
Dat hij bovenbedoelde afschrijving van
f 100 heeft verricht na het tot stand brengen
van genoemde betalingsregeling.
Dat hij in 1932 van M. Pijl de gelofte zou
hebben aangenomen van ontvaxxgst eener
enveloppe met geld, indien Pijl door gunstige
inlichtingen en vex-dere tusschenkonist van
vei-dachte zou worden benoemd tot filiaal-
chef eener firma te Ouddorp.
Voorts wordt verd. ten laste gelegd, dat hij
in het tijdvak van 1 Juli 1930 tot 1 Juli 1936.
In zijn fuxxetie van burgemeester verschil
lende gelden zich wederrechtelijk zou hebben
toegeëigend. Deze gelden, die de dagvaarding
nader specificeert, en die in totaal het bedrag
vaxx f 53,761 beloopen. behoorden tot aan een
stichting en waren bestemd voor bijslag op
pensioenen exx op ongevallenrenten.
De verdachte ontkende in de zitting van
Dïxxsdag de verschillenden feiten, welke aan
de orde kwamen.
HEDEN: 12 PAGINA'S
pag.
Aanwijzingen omtrent onderaardsche
gangen te Haarlem, welke hedenmorgen
zijn gevonden. j
Italië wil Japan te Brussel steunen. 1
De Tweede Kamer is weer begonnen met
de behandeling van de Grondwetsher
ziening. 3
De besprekingen in de non-interventie
commissie zijn gisteren wederom op het
doode punt geraakt. 4
Franco's troepen hebben in Asturië ver
dere vorderingen gemaakt. 4
Het Parkherstellingsoord heeft patiënten
noodig. g
Euwe heeft de zevende partij wederom
verloren. 9
ARTIKELENENZ.
R. P.: De Spaansche ellende. 1
J. II. de Bois: Kunst in Haarlem en daar
buiten. 3
Van onzen Londenschen correspondent:
Frans Hals in een'muzikale klucht. 4
H. D.-Vertelling: „Neemt U me niet kwa
lijk, meneer5
L. S.: Wij planten In October. g
J. B. Schuil: Concert- en Tooneelavond. 7
K. de Jong over den eersten avond der
Haarlemsche Bachverecniging. 7
Damrubriek. g
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op iQ
