Haarlems Dagblad
De Scliaakmatch.
Beursbericht.
Van Zeeland's
aftreden verwacht.
55e Jaargang No. 16669
Uitgave Louretis Co9ter, Maatschappij voor
Courant-Uitgavenen Algem. Drukkerij N.V.
Bureaux: GrooJe Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en
Directie: P. W. PEEREBOOM EM ROBERT PEEREBOOM
Feestdagen
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Maandag 25 October 1937
Abonnementen per week f 0.25 p. maand
f 1.10. per 3 maanden f3.25. franco per
post f3.55. losse aummers 6 cetii per ex.
Advertentiën: 1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel.
Regelabounementsturieven op aanvraag.
Vraag en nanbod 1-4 regels f 0.60, elke
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
Gisterenavond heeft Euwe in de negende
partij het zoover weten te brengen, dat die
vermoedelijk wel zonder verder spelen remise
zal worden. Eerst, zeggen de deskundigen, ver
wierf hij een klein voordeel, maar Aljechin's
tegeiispel was zoo sterk en nauwkeurig dat
het niet tot een winststelling kon uitdijen. En
later kwam er nog een spannende periode,
want beiden trachtten toen nog winst uit de
situatie te puren, hetgeen niet schijnt te zijn
gelukt.
Als deze partij remise wordt is de stand
5V2-3J4 in het voordeel van den uitdager en
heeft hij dus nog zijn volle twee punten
voorsprong, behaald uit een achterstand van
één punt, toen hij, telkens in snel offensief,
.drie overwinningen achter elkaar behaalde.
Zooiets heeft de vorige match niet opgeleverd
en de heele „schaakwereld" plus het belang
stellendepubliek is ervan geschrokken. De
„Franco-Rus", zooals men hem tegenwoordig
noemt, blijkt nog wel een zeer geducht tegen
stander te zijn, Euwe „heeft een kennelijke in
zinking gehad en „het initiatief" niet kunnen
houden, en de negende partij heeft nog niet
het bewijs van zijn volkomen herstel kunnen
leveren.
Natuurlijk wordt er nu heel wat omheen ge
praat en geschreven. Waarom krijgt zoo'n
wereldkampioen nou een inzinking, hoe ver
liest hij het initiatief en hoe krijgt-ie het
straks weer terug?
Afdoende antwoorden op die vragen ontbre
ken. Zooals op deze plaats al eens eerder be
toogd is raakt iedereen die een wedstrijdsport
beoefent af en toe uit vorm zonder te weten
wat daarvan precies de oorzaak is. Het kan 'ook
gebeuren als men zich volkomen gezond naar
lichaam en geest en volkomen opgewekt en
strijdlustig voelt. Golfers, cricketers en biljar
ters bv. weten daarvan mee te praten. Ineens
wg het niet meer. Het verschijnsel bepaalt zich
trouwens niet tot de sport; iedereen onder
vindt het bij tijden ook in zijn werk. Het is
net of de intuïtie een beetje hapert, of er een
onzekerheid komt die er anders niet is. En als
men nu juist onder hoogspanning moet wer
ken, leidt dat licht tot een terugslag en verlies
aan zelfvertrouwen, waarmee men „het initia
tief verliest". Misschien zal later blijken dat
het juist Euwe's geluk is geweest dat hij deze
inzinking, wellicht onvermijdelijk in een
match die 2]A maand duurt, in den aanvang
en niet in het tweede deel heeft gekregen.
Misschien komt straks Aljechin's inzinking
aan de beurt. Niemand kan het voorspellen.
De match bestaat uit dertig partijen, er zijn
dus dertig punten te verspelen/waarvan er nu
pas negen zijn toegekend; een achterstand
van twee is op de overige 21 dus best in te
halen, ja, ook in een voorsprong om te zetten.
Er komt bij dat Aljechin in de negende partij
al heeft doen blijken dat hij geenszins van
plan is met twee punten voorsprong een ver
dedigende houding te gaan aannemen en ver
der nu maar op remise te spelen. Zulk een tac
tiek schijnt hem trouwens slecht te liggen.
Het zoeken naar bijkomstige oorzaken voor
Euwe's inzinking maakt een ietwat komischen
indruk. Dat het publiek in de zaal bij eenige
partijen een beetje storend is geweest door te
luid praten zal niet-alleen hem, maar ook Al
jechin gehinderd hebben. Bovendien zijn zul
ke dingen wel eerder bij schaakmatches en
-toumooieh voorgekomen zonder dat die maar
meteen tot inzinkingen van grootmeesters en
verliezen van reeksen partijen leidden.
Maar een bepaald vermakelijke aangelegen
heid is de geborduurde kater, Aljechin's ge-
luks-kater, door zijn levensgezellin kunstig
aangebracht op zijn grijzen pull-over. Sommi
gen beweren dat dit voortbrengsel van naald
kunst een ontmoedigende uitwerking op Euwe
zou doen gelden. Vooral omdat het af en toe
als een duveltje-uit-zijn-doosje te voorschijn
komt. Laat Aljechin zijn jasje los hangen,
dan is alleen een vormloos middenstuk van
den kater zichtbaar. Maar hij is een nerveus
en bewegelijk man: plots begraaft hij zijn
handen in zijn broekzakken, zet een breede
borst op, en de kater verschijnt in volle
pracht, gereed tot den sprong, de staart om
hoog.
Het komt mij voor dat een zoo nuchter en
beheersc-ht man als Euwe zich door een stukje
borduurwerk niet van de wijs zal laten bren
gen. Zijn secondant, de Amerikaan Fine,
toont er zich*.(in de N.R.Ct.) een beetje ge
prikkeld over, vindt den kater kinderachtig
en spreekt van „dit soort mopjes". Ik ver
moed dat Euwe het alleen maar raar vindt
stel u een Hollander voor, rondwandelend
met een geborduurden kater op zijn (borst!
en bij zichzelf denkt: „Wacht maar tot het
eind; ik bereik dat liever zónder kater!''
Van zulke nietigheden hangt de uitslag
zeker niet af. R. P.
Het gedenkteeken voor
Mr. J. Gerritsz.
Komt in den Noorderhout.
Zooals bekend, is reeds geruimen tijd gele
den een comité gevormd met het doel. gelden
bijeen te brengen voor een gedenkteeken
van mr. J. Gerritsz, in leven wethouder van
Openbare Werken alhier.
Naar wij vernemen mag de stichting van
dit gedenkteeken nu binnen afzien baren tijd
tegemoet gezien worden. Men wil het plaat
sen in den Noorderhout, bij het Noordersport
park, waarschijnlijk aan de Mr. Jan Gerritsz-
laan. Nader overleg over een en ander moet
nog met het gemeentebestuur plaats hebben.
„Veranderlijk" is 't weerbericht,
Óp onze Beurs de laatste weken,
Zoo telkens flitst een bliksemschicht,
Waarna de zon weer door komt breken.
Het lijkt dan wel weer goed, te gaan.
Maar- hoogstens duurt het een paar dagen,
Dan zwelt er een nieuw onweer aan,
Dan klinken nieuwe Donderslagen.
Dan wordt de stormbel weer geluid,
Door eiken ingewijden melder,
Dan is de koers niet meer vooruit,
Maar, als een schrikbeeldnaar den kelder.
De leek voelt zich als op een zee,
Vol onbegrepen avonturen,
Ver van een veilig kalme rêe,
Onwetend, hoe lang het kan duren.
Hij wordt er danig zeeziek van,
Als hij in 't schuitje mee moet varen,
Dat hij niet zelf besturen kan,
Op deze ongewisse baren.
Van wilden vloed tot lagen eb,
Is hij gedwongen mee te dansen,
'k Ben blij, dat ik geen „aandeel" heb
In deze reis vól kwade kansen.
Want wie een goeden slag wil slaan
Op onze Beurs in deze dagen,
Heeft kans, dat hjj 't zóó moet verstaan,
Dat hij geducht wordtbeurs geslagen.
P. GASUS.
Bezuinigingen te Haarlem.
Minder salaris voor de onderwijzers bij het
Buitengewoon L. O.
In verband met de aanvrage om voor het
jaar 1937 een extra-bijdrage te ontvangen uit
het rijkswerkloosheids-subsidiefonds, heeft
de Commissie van Overleg in zake de ge-
meente-begrootingen bezwaar gemaakt tegen
de gemeentelijke toelage aan de hoofden en
onderwijzers der scholen voor buitengewoon
lager onderwijs alhier.
De Commissie stelt zich hierbij op 't stand
punt, dat de jaarwedden van het personeel
onder de gegeven omstandigheden niet hooger
behooren te zijn dan de bedragen, welke aan
rijksvergoeding door de gemeente worden ge
noten.
Ingevolge raadsbesluit van 27 Dec. 1933 geldt
een regeling op dien grondslag enkel voor het
personeel benoemd na l Januari 1934, daar
voor de overige leerkrachten de aanspraken
op hooger bezoldiging te ontleenen aan vroe
gere regelingen, door een overgangsbepaling
(artikel 9) worden verzekerd.
Deze overgangsbepalingen zal thans naar
B. en W. aan den raad. mededeelen, moeten
vervallen.
Een ter zake gevoerde briefwisseling met
Gedeputeerde Staten der provincie heeft in
de zienswijze der Commissie geen verandering
mogen brengen.
Indien echter als maatregel van overgang
toepassing moet worden gegeven aan'de con
clusie 27 van het rapport der „Commissie-
Schouten" in den strengsten zin(d.w.z. kortin
gen van 10% en 15%, onderscheidenlijk" voor
gehuwden en ongehuwden, hetgeen practisch
beteekerit, dat de salarisvermindering in
casu in twee jaarlijksche termijnen worden
aangebracht) vreezen B. en W. voor de be
trokken leerkrachten ernstige financieele
moeilijkheden.
Dit in aanmerking nemende, zoomede de
omstandigheid, dat sedert 1 Januari 1932 reeds
zeer belangrijke kortingen op de wedden heb
ben plaatsgehad, zouden B. en W. voorkeur
willen geven aan een milder overgangsbepa
ling.
Evenals de Commissie van overleg voor het
onderwijzend personeel dat in haar eenstem
mig geg-even advies uitdrukt, meenen ook B.
en W., dat de aanpassing aan de verlaagde
wedden meer geleidelijk moet geschieden. Zij
zouden dit willen verkrijgen door verminde
ring - in jaarlijksche termijnen, aanvangende
1 November 1937, telkens tot een zesde ge
deelte van het bedrag, dat thans voor ieder
ais gemeentelijke toelage behoort te worden
aangemerkt.
Uitzondering hierop maakt de kindertoelage
welke eventueel wordt genoten, daar deze in
gevolge de voorschriften moet worden vastge
steld naar den toestand op den len Januari
van het jaar.
Noodweer in de
Palembangsche
bovenlanden.
Talrijke slachtoffers
PALEMBANG, 25 October. (Aneta/
A. N. P.). In den nacht van Zater
dag op Zondag heeft een verschrik
kelijk noodweer geheerscht nabij
Loeboeklinggau, in de Palembang
sche Bovenlanden. Een verschrikke
lijke wolkbreuk barstte los. Door het
noodweer zijn negen menschen om
het leven gekomen. De schade is
enorm.
De brug tusschen Loeboeklinggau
en Moeara Oroepit is door een bandjir
geheel vernield. Van hier worden 14
dooden gemeld.
Aneta meldt voorts uit Palembang: In de
rivier Aer Klingi deed zich een bandjir voor
de zwaarste sedert vijftig jaar, vermoedelijk
veroorzaakt door den zwaren regenval, ge
paard gaande met aardverschuivingen.
De groote ijzeren brug in den weg van
Loeboeklinggau naar Soeroelannoen. "'elke
vijftig meter lang is, is totaal weggeslagen.
Ook de nieuwe brug over de rivier Aer Klingi
is zwaar beschadigd. Enkele steunpunten van
de brug zijn als lucifershoutjes afgeknapt.
Daar de bandjir juist plaats greep in den tijd
dat de ladangs werden bewerkt, voerde de ri
vier veel hout mee.
De resident is reeds ter plaatse gearriveerd,
terwijl hedenochtend een ingenieur naar
Loeboeklinggauw is vertrokken.
Gisterochtend is bij het opruimingswerk
een inheemseh werkman verdronken.
De afschuiving van den weg tusschen Tjoe-
roep en Loeboeklinggau is zoodanig, dat deze
groote postweg voor tenminste acht dagen zal
zijn gestremd.
Het Haarlemsche Gemeentebestuur ontving Zaterdagmorgen het Bestuur van den
Bond van Gemengde Zangvereenigingen in Nederland, welke Bond 50 jaar be
staat, op het stadhuis. Loco-burgemeester W. J. B. van Licmt in gesprek met den
voorzitter A. Koning.
HET BESTUUR IN DE BLOEMETJES.
Zaterdagmiddag recipieerde in Restaurant Brinkmann het bestuur van den Bond
Zittend v. 1. n. r.: F. W. Unlandt. penningmeester, I. Levy, secretaris, A. Koning,
voorzitter, G. van 't Hoen. Staande: Th. Ugen, M. H. v. d. Wouw, M. C. Boekholt,
A. Smits en W. Landré.
Groote hoeveelheid goud buit
gemaakt.
Inbraak in Tandheelkundig Instituut te
Utrecht.
In het Tandheelkundig Instituut
aan den Jutphaascheweg te Utrecht is
ingebroken. De dieven hebben hier
bij een groote hoeveelheid goud buit
gemaakt, welker waarde door studen
ten op 7 a 8000 gulden wordt geschat
en i'n elk geval veilig op 3 a 4000
gulden kan worden gesteld.
De dieven zijn de collegezaal van het In
stituut binnengedrongen en hebben de ver
schillende kastjes waarin de studenten hun
materialen opgeborgen' hebben, opengebro-'
ken. Gelukkig waren dezer dagen juist een
aantal werkstukken aan de studenten terug
gegeven, daar anders de buit voor de inbre
kers nog veel grooter zou zijn geweest. Onder
de studenten heerscht begrijpelijkerwijze ont
stemming over het feit, dat hun bezit niet
beter beschermd is, zoodat zij nu groote
schade hebben geleden.
Zes geldleeningen.
B. en W. deelen den Raad mede, dat zij
aanbiedingen hebben ontvangen voor het ver
strekken aan deze gemeente van een zestal
geldleeningen op onderhandsche schuldbe
kentenis a pari, n.l.:
a. 1.500.000.— voor den tijd van 40 jaar
tegeri een rente van Zl/2 pCt. per jaar, met
de bevoegdheid voor geldgeefster om na 15
jaar telken jare de rente te verhoogen tot ten
hoogste 4 pCt. per jaar;
b. f 1.000.000— voor den tijd van 40 jaar
tegen een rente van Zl/2 pCt. per jaar. met de
bevoegdheid voor geldgeefster om na 25 jaar
de rente te verhoogen tot ten hoogste 4 pCt.
per jaar;
c. 1.000.000 voor den tijd van 40 jaar te
gen een rente van 3% pCt. per jaar geduren
de de eerste 25 jaar, daarna tegen een rente
van 4 pCt. per jaar.;
d. 343.400.— voor den tijd van 7 jaar te
gen een rente yan 2 5/8 pCt. per jaar;
e. 324.600.— voor den tijd van 7 jaar tegen
een rente van 2 5/8 pCt. per jaar; en
f. 50.000.— voor den tijd van 7 jaar tegen
een rente van 2 5/8 pCt. per jaar.
De opbrengst van de onde ra, b en c ge
noemde leeningen zal dienen tot dekking van
nog niet geconsolideerde kapitaalsuitgaven tot
een totaal bedrag van 3.5CO.OOO terwijl
met de opbrengst van de onder d, e en f ge
noemde leeningen kan worden afgelost:
le het restant van de 3% pCt. geldleening'
oorspronkelijk groot 500.000.— aangegaan in
gevolge raadsbesluit van 13 Februari 1935, no.
8; en
2e. het restant van de 3 1/4 pCt. geldleening
oorspronkelijk groot 500.000— aangegaan
ingevolge raadsbesluit van 13 Febr. 1935, no. 9
B. en W. achten de voorwaarden van deze
aanbiedingen van dien aard, dat zij den Raad
voorstellen die te aanvaarden.
Reclame aan, op of boven den
openbaren weg.
Een Commissie geïnstalleerd.
In een op 22 dezer ten Raadhuize gehouden
bijeenkomst heeft de Wethouder van Open
bare Werken, Volkshuisvesting en Algemeene
Personeelszaken, de heer M. A. Reinalda, ge
ïnstalleerd een commissie, die tot taak heeft
voorstellen te doen ten aanzien van de al
gemeene regelen, welke door den Raad c.q.
door het College van B. en W. zouden moe
ten worden vastgesteld eventueel met wij
ziging van bestaande voorschriften met be
trekking tot het maken van reclame aan, op
of boven den openbaren weg. De commissie
isals volgt samengesteld:
H. J. Klein Schiphorst, lid van den Ge
meenteraad. voorzitter; Joh. Visser, lid van
den Gemeenteraad, onder-voorzitter; C. Al-
berti, administrateur, chef van de 4e afd.
der gemeente-secretarie;- E. F. Albrecht. lid
van den Gemeenteraad; Ir. G. Friedhoff,
Hoofdingenieur bij het bedrijf Openbare
Werken; C. S. Th. van Gink, directeur van de
Stichting „Haarlem's Bloei"; B. W. Lasschuit
voorzitter van de Middenstandscentrale voor
Haarlem en omliggende gemeenten; Ir. M. H.
Maas, directeur van Openbare Werken; H.
Meeusen, administrateur, chef van de 7e afd.
der gemeente-secretarie (secretaris)J. J.
Swens, voorzitter van de Kamer van Koop
handel en Fabrieken voor Haarlem e.o., leden
en A. Onkenhout, adj.-commies ter gemeente
secretarie, 7e afd. adj .-secretaris.
Nadat de wethouder den dank van B. en
W. aan de leden voor hun bereidverklaring
om in de commissie zitting te nemen had
overgebracht gaf hij een ovei"zicht van de
moeilijkheden, die zich op het gebied van
het aanbrengen van reclameobjecten voor
doen. Hij wees hierbij op het bijzondere ka
rakter van de stad Haarlem met haar mooie
historische gebouwen. Hoewel de gemeente
het maken van reclame door den midden
stand op hoogen prijs stelt dient er toch
voor gewaakt te worden, dat de stad niet
ontsierd wordt, Door het maken van goed
gekozen reclameobjecten zou juist getracht
moeten worden de stad te versieren en van
Haarlem een levende stad te maken. Daarom
nrijst het gemeentebestuur zich gelukkig,
dat in de commissie zitting hebben raads
leden, vertegenwoordigers van industrie, mid
denstand, aeshetici en ambtenaren, die de
zaak beheerschen.
Met de hoop dat de commissie er in zou
slagen de juiste richtlijnen aan te geven
om Haarlem tot bloei te brengen verklaard
'ie wethouder de commissie geïnstalleerd.
De voorzitter de commissie, de heer H
Klein Schiphorst, sprak namens de leden
dank voor de woorden van den wethouder en
merkte op, dat er thans in de stad veel
leelijke reclames zijn aangebracht, die mooi
'"fidden kunnen ziin. Hij zegde alle medewer
king van de commissie toe om te trachten
van Haarlem een mooie stad te maken.
Hierna heeft de commissie haar werkwijze
vastgesteld.
Het woord is aan
Publilius Syrus:
Het gevaar komt sneller als
het gemaakt wordt.
Ministerraad heden
middag bijeen.
BRUSSEL. 25 October (Belga).
Volgens inlichtingen uit gezagheb
bende kringen schijnt het thans vast
te staan, dat dir. Van Zeeland den
kabinetsraad, die vanmiddag om vier
uur bijeen zal komen, in kennis zal
stellen van zijn besluit om af te
treden.
Volgens Havas zal Van Zeeland tegelijker
tijd zijn Kamerzetel ter beschikking stellen.
Hij is, naar men verzekert, vastbesloten zelf
zijn verdediging te voeren en zijn belaste
raars te vervolgen. De eerste minister is er
van overtuigd, dat de regeeringsformule na
zijn vertrek die van de nationale vereeni-
ging zal moeten blijven.
Naar de Belgische bladen melden, heeft
de minister-president een gedetailleerd rap
port van zijn kabinet ontvangen over de
kwestie der Nationale Bank en heeft hij
zich de zaak door den procureur-generaal
uiteen laten zetten. Aldus alle factoren van
deze kwestie kennend, zal Van Zeeland zich
een meening kunnen vormen met het oog
op den kabinetsraad, van vanmiddag.
De bladen melden verder, dat generaal
Etienne Zondag plotseling is overleden en
brengen in herinnering, dat deze bij het be
reiken van de leeftijdsgrens in 1929 directeur
is geworden van de bank Goldzieher en
Penso.
De Fransche bladen beschouwen het voor
uitzicht van een Belgische crisis met onge
rustheid.
,JL' Epoque" schrijft: „Van internationaal
standpunt gezien zou deze crisis op een slecht
oogenblik komen. Van Zeeland was door
Frankrijk en Engeland er mede belast het
onderzoek naar een economische ontwape
ning tot een goed einde te brengen. Zaterdag
a.s. zal te Brussel de negen-mogendheden-
conf eren tie bijeenkomen.
Het internationale belang, zoowel als het
Belgische belang, zouden dus onze buren er
toe moeten brengen voorzichtig te zijn met
een ministerieele crisis".
Het Britsche blad „Financial News", richt
een waarschuwing tot het Belgische volk.
Het blad schrijft: „Het zou voor allen, die
op de hoogte zijn van de Belgische aange
legenheid, duidelijk moeten zijn, dat de
stabiliteit en de welvaart van het Koninkrijk
geheel afhankelijk zi.in van het aanblijven of
niet van Van Zeeland als hoofd der regeering.
Hij boezemt niet alleen in België, maar ook
in het buitenland vertrouwen in. Wanneer
hij zou aftreden, zou niets den val van den
Belga kunnen verhinderen",
MEISJE AANGERAND TE HEILOO.
HEILOO. 25 October. De twintigjarige
dochter van den veehouder Van de Boogaart
uit den Boekelermeerpolder te Heiloo ging
vanochtend om vier uur naar het land om de
koeien te halen. Zij werd bij het Damhek
plotseling door twee mannen aangerand.
Toen het meisje zich verweerde, brachten de
onverlaten haar een tiental messteeken in
de borststreek toe, waarna zij haar in een
sloot wierpen en de vlucht namen.
Niettegenstaande haar verwondingen zag
het meisje kans, uit het water te komen en
haar huis weer te bereiken. Onmiddellijk werd
een geneesheer gewaarschuwd, die spoedig
ter plaatse was. Het slachtoffer verkeerde in
een zeer overspannen toestand. Haar verwon
dingen zijn echter niet van ernstigen aard.
De politie staat voor een raadsel. Het meis
je kon geen signalement opgeven. Zij kon
alleen mededeelen, dat de mannen naar ster
ken drank roken.
HEDEN; 14 PAGINA'S.
pag.
Van Zeeland's aftreden wordt verwacht. 1
Noodweer in de Palembangsche boven
landen heeft talrijke slachtoffers ge-
ëischt. 1
Op de Noordzee verkeerden Zondag twee
schepen in nood; één ervan is gezonken. 3
Prof. Aalbersc is tot lid van den Raad van
State benoemd. 3
De moord te Merkelbeek is nog niet vol
ledig opgehelderd. 3
Jean Batten heeft den afstand Austra
liëEngeland in recordtijd afgelegd. 4
De Japanners licbbcn bij Sjanghai een
groot offensief ingezet. 4
Een onbekend vliegtuig heeft een Fransch
schip gebombardeerd. 4
De negende partij tusschen Euwe en Alje
chin is 11a veertig zetten afgebroken;
remise is waarschijnlijk 9
ARTIKELENENZ.
R. P.: De Schaakmatch. 1
S. Reshevskv: Euw verkeerde in de 9de
partij in tijdnood. 5
Criticus over den wedstrijd De Kennemers
n. r. c. 5
J. H. de Bois: Copieën naar Frans Hals
in Kunstzaal Reekers. n
G. J. Kalt: Onderling Genoegen. 11
K. de Jong: Fritz Hirsch avond. n
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op 12