Itöm Wam
(UN/T EN IETÏEKEN,.
goede boter
kost méér....
Anegang27
OVERHEMDEN
Houd Uw
Nieren
Gezond!
RADIO
VRIJDAG 5 NOVEMBER 1937
HA ARE EM'S DAG BEAD
IT
MUZIEK
FRITZ HIRSCH-OPERETTE.
Sag' beim Abschied leise „Servus"
De beginwoorden van den tekst van den
„treffer" als ik den gebruikelijken term
„Schlager" zóó in het Nederlandsch mag ver
talen worden tegenwoordig zeer vaak als
titel eener operette gekozen. „Ich küsse Ihre
Hand, Madame" en „Wenn die blaue Veilchen
blühen" zijn voorbeelden daarvan; „Sag'
beim Abschied leise „Servus" is ook weer een
exempel. Het behoeft geen betoog, dat al die
treffertitels ons omtrent den inhoud even
weinig voorspellen als b.v. de titel „Da Fle-
dermaus". Verwikkeling en ontknooping blij
ven als een gesloten boek, waarvan de zegels
pas bij het laatste gesloten doek verbroken
blijken. Dit is ook goed want de verrassing
der ontknooping is een. der groote aantrek
kelijkheden van vele operettes.
Wie nu op grond van operette-ervaring het
wagen zou het einde van „Sag' beim Abschied"
uit het verloop der eerste twee bedrijven te
vermoeden tast heelemaal mis. Het thema:
een prins die tegen zijn zin met een dame
uit zijn stand moet huwen en zijn hart.aan
een meisje van eenvoudige afkomst verliest,
is voor een operette allerminst nieuw. Maar
de uitwerking er van leidt in dit geval tot een
onverwacht «slot, dat niet alleen door den
langzaam deinenden wals rythmus van de
treffermelodie maar ook door zijn aard ons
aan het einde van „Ein Walzertraum" her
innert. Men zal hieruit begrijpen dat het sen-
timenteele element een bestanddeel van
vele operettes ten slotte de overhand
heeft. Tegelijkertijd treedt de figuur van den
„Fiaker" Ferdinand Gruber hoe langer hoe
meer op den voorgrond; hij hakt zelfs den
knoop door zooals Alexander de Groote eens
den Gordiaanschen deed; en die rol geeft
Fritz Hirsch stof voor een zijner meest schit
terende en pakkende creaties: geestig, ge
moedelijk, doortastend, gevoelig en verstandig.
Om hen heen groepeeren zich de anderen,
elk naar zijn aard bedeeld. Egon Karter en
Hilde von Prix, daarna Evelyn Barring en
Walter Triebei hebben de belangrijkste rol
len, vooral de eerste twee dragen een groot
deel der handeling en hebben ook vocaal het
meeste in te brengen, nevens den „PoTdi" van
Eguinaldo Salghini, die in verhouding tot zijn
Italiaansch klinkenden naam wel wat erg
vlot, en van vreemde smetten vrij Duitsch
spreekt, en die als solozanger ook vóór het
doek optreedt om den hoorders den treffer
te laten meezingen.
Overigens zijn de vocale solo's duetten en
ensembles niet het iptegreerende bestanddeel
dezer operette. Meer is dat de grootendeels
niet zeer oorspronkelijke, maar wel zeer vlot
te en melodieuze muziek. Deze muziek treedt
slechts bij een paar nummers in de banen
der Syncopation; grootendeels houdt zij zich
bij de Weensche driekwartmaat, die in no. 8
zeer aardige vormen vertoont. Maar voor
mijn gevoel is de beste vondst van den com
ponist Robert Stolz de muziek bij no. 17, het
begin der 3de acte, die werkelijk zeer aardig
is en waarvoor zelfs een Schubert of Mozart
zich niet zou behoeven te schamen.
Aankleeding en decors waren natüurlijk
weer schitterend. Zeer- amusant werkte het
transparent met de schaduwbeelden, die den
titel op verschillende wijze illustreerden.. Een
enkel anachronisme, als de „Prince de Mo-
naco"-cigarette in het begin der 19de eeuw,
mag niet onvermeld blijven; het werkte
echter meer komisch dan hinderlijk. De dan
sen werden met de gewone sierlijkheid uitge
voerd. Zij verminderden in getal naarmate
de handeling voortschreed; tenslotte was er
geen aanleiding meer voor. Ik heb al gezegd
dat het slot sentimenteel was.
Maar meer wil ik er niet van verklappen,
want, aangezien de Stadsschouwburg Don
derdagavond absoluut uitverkocht was én
zelfs vele gegadigden geen plaats, hadden
kunnen bemachtigen, wordt deze operette
begin December hier nogmaals opgevoerd. En
dan zullen we weer beleven, dat men
onder het zachtkens meezingen van „Sag'
beim Abschied leise Servus" de zaal verlaat
en daardoor zich den tijd van het wachten
bij de vestiaires kort.
K. DE JONG.
dan margarine.
Maar goed brood (van VAN
DER LINDEN) kost niet meer
dan gewoon brood.
(Adv. Ingez. Med.)
HET TOONEEL
De Amsterdamsche Tooneelvereeniging
FERDY'S BEKEERINC.
Huldiging Oscar Tourniaire.
Het is een goede gedachte geweest van de
Amsterdamsche Tooneelvereeniging om het
geestige blijspel van Fraiiz Langer met die
sappige rol van Pistora voor de jubileum
voorstelling van Oscar Tourniaire weer eens
op te nemen. Ferdy's Bekeering is een ware
verkwikking na de sombere en geforceerd-
grappige stukken, die wij tot nu toe in dit
seizoen op het Leidsche Plein hebben gehad
en Tourniaire maakt van dezen aapjes-koet
sier een zoo prachtig-levende figuur, dat hij
ook door zijn spel de held van den avond
wordt.
Wij hebben dit stuk 6 jaar geleden reeds in
den Stadsschouwburg te Amsterdam gezien-
en herinnerden ons die voorstelling nog altijd
met vreugde. De geschiedenis van dezen in
breker. die door toevallige omstandigheden
een „edel menschenredder" wordt en alle
mensehen wil bekeeren, wanneer eenmaal
door 'n soort heilsoldaat je „het lampje van
binnen bij hem is aangestoken" is een koste
lijke mengeling van fantasie en realisme.
Wij denken bij dit stuk aan Molnar en
Heijermans tegelijk, maar meer toch aan den
Hongaarschen fantast dan aan den Holland-
schen realist. Soms gaan wij in Ferdy's Be
keering langs de grenslijn, waar het senti-
menteele en het sublieme elkander raken,
een enkelen keer naderen wij zelfs even de
klucht, maar de schrijver weet toch steeds
het juiste spoor weer te volgen. Er zijn prach
tige momenten in dit stuk. dat aan verschil
lende spelers zeer mooie kansen biedt.
Het is een blijspel vol handeling, origineel
van opzet en uitwerking, boeiend door zijn
voortdurende afwisseling en kleurrijk door
HEEREN MODEMAGAZIJN
ZIET EERST
ONZE ETALAGE
Vraagt ons merk SFINX met zijn veelzijdige
goede eigenschappen. Alle maten uit voorraad
leverbaar met normaal en extra lange mouwen
(Adv. ingez. MedJ
zijn milieu-schildering. En daarbij is het
een stuk met dankbare speelrollen, waarin
de acteurs weer eens spel kunnen laten zien.
Van deze gelegenheid heeft in de eerste
plaats Tourniaire gebruik gemaakt. Als de
oude Pistora, de aapjeskoetsier, die zijn
merkwaardigen kijk op het leven heeft ge
kregen door alles, wat zich in den loop der
jaren achter zijn rug in zijn „bakje" heeft
afgespeeld, is hij bijna heel den avond op het
tooneel en het is een voortdurende vreugde
zijn spel te volgen. Dit is lcarakterspel van
den allereersten rang, waarin zooals Louis
van Gasteren het zoo juist in zijn speech uit
drukte de gespeelde figuur in zijn groote
vis comica straalt in opperste menschelijk-
heid. Deze Pistora van Tourniaire mogen wij
naast zijn meest beroemde komische rollen
Bibberwang, Spoel en Schimek stellen.
Alles, stem, gang, houding en vooral het
zeldzaam knappe spel met de handen hoe
heerlijk was dat telkens herhaalde „de vader
van den held" in I! behoort bij dezen man,
dien wij den klassieken snorder zouden kun
nen noemen. Een creatie, zoo volmaakt, als
wij maar bij uitzondering op ons tooneel te
zien krijgen en die alleen de werkelijk groote
karakterspelers kunnen geven.
Om Tourniaire in de eerste plaats was de
stadsschouwburg te Amsterdam gisteravond
stampvol geloopen en het was een vreugde te
mogen constate eren dat deze voorstelling ook
voor de Amsterdamsche Tooneelvereeniging
een zeer groot succes is geworden. Wij willen
met onze uitvoerige bespreking over de op
voering en het spel der anderen, wachten tot
ha de jubileumvoorstelling te Haarlem, maar
au reeds zeggen, da* geen enkele tooneellief-
hebber moet verzuimen Tourniaire in deze
prachtige rol in het boeiende, levendige en
amusante stuk van Langer te gaan zien.
Dat Tourniaire in de hoofdstad hartelijk ge
huldigd zou worden, was te verwachten. Zel
den was zooals Mr. de Vrieze in zijn
speech meedeelde het „gedrang" om in het
comité zitting te nemen, zoo groot geweest als
bij dezen bescheiden maar all-round tooneel-
speler. De huldiging begon reeds voor de voor
stelling. Toen wij op het Leidsche Plein
kwamen, stonden daar juist de studenten die
den jubilaris met fakkellicht en in het rijtuig
van den senaat naar den schouwburg had
den gebracht, opgesteld. De muziek speelde
een vroolijke marsch en 't publiek juichte den
jubilaris, die met zijn familie op de peristyle
stond, allerhartelijkst toe.
In de zaal behoefden wij ook niet lang te
wachten, want het doek was nauwelijks op,
of de oude Pistora viel meer dan hij liep
het tooneel op en,het duurde eenige minu
ten,'/^voordat het spel tóen verder voortgang
kon vinden.
De officieele huldiging had plaats na afloop
der voorstelling vafï Ferdy's Bekeering. De
heer Bendien, de directeur van den Stads
schouwburg, maakte ons het wachten licht,
door een changement bij open doek van de
straat van Pistora tot receptiezaal van den ju
bilaris, een kijkje achter de coulises, dat door
het publiek zeer op prijs werd gesteld. Be
scheiden, alsof hij een doodgewoon lid van de
commissie was, schoof Tourniaire door een
gordijnopening naar voren en zijn eerste
gang was naar de lóge d'avant scène, waar
mevrouw MannBouwmeester hem met bloe
men stond op te wachten. Tourniaire en
Bouwmeester, de twee namen behooren bij
elkaar, omdat zij de herinnering opwekken
aan den bloeitijd van de Kon. Ver. Het Ne
derlandsen Tooneel! Was het wonder, dat het
applaus donderend losbarstte van alle rangen
bij dit symbolische gebaar van de actrice, die
zoo vele jaren <de roem van ons tooneel is ge
weest?
Zeer velen hebben Tourniaire gisteren toe
gesproken, de heer Boekman namens 'het ge
meentebestuur van Amsterdam, professor Van
Royen als voorzitter van het comité, mr. De
Vrieze namens het uitvoerend comité, Louis
van Gasteren namens het gezelschap, Han
Royaards de jongste zoon van Willem
Royaards namens de familie Royaards, Ko
Arnoldi, Saalborn, Carla de Raet, Sluizer, de
voorzitter van den senaat en van de Amster
damsche Katholieke studenten-vereeniging en
Lau Ezerman verscheen zelfs tot groote vreug
de van de zaal in zijn witte jas uit de kliniek
van het zoo vlak in de buurt liggende A. B. C.-
hospitaal om den jubilaris even de pols te
voelen na dezen opwindenden avond. Het was
een huldiging, zoo hartelijk en oprecht, als
wij ons alleen van de mooiste jubileum-avon
den herinneren.
Het was middernacht, toen Tourniaire zelf
het woord nam. Helaas moesten wij dit slot
woord missen, omdat de tram met haar ver
trekuren geen rekening houdt met tooneel-
jubilea. Wij wachten nu op den huldigings
avond te Haarlem. Een stampvolle zaal is wel
't minste, dat Tourniaire dien avond mag ver
wachten.
J. B. SCHUIL.
MET DE FEESTDAGEN OP ZEE
Het Alg. Ned. Comité „Onze Marine" heeft
een oproeping tot zijn leden, contribuanten,
donateurs (trices) en belangstellenden gericht
ten einde zendingen samen te stellen voor
opvarenden van Hr. Ms. Oorlogsschepen, die
met de feestdagen St. Nicolaas, Kerstmis en
van „Oud op Nieuw" op zee zullen zijn, ten
bewijze van hun daadwerkelijk medeleven
met de Marine.
Daar het comité overtuigd is, dat deze be
langstelling zich uitstrekt over het geheele
Nederlandsche volk, wordt verzocht bijdra
gen voor dit doel te willen zenden aan het
comité „Onze Marine" giro 42883 Den Helder,
onder motto: „Met de feestdagen op Zee".
Voor het eventueel beschikbaar- stellen van
goederen in natura, pakjes met speciale be
stemming e.d., wordt men verzocht zich met
genoemd comité in verbinding te stellen.
HET PRINSENJACHT „PIET HEIN".
De zevende aflevering van „Prisma der Kun
sten" is ditmaal geheel gewijd aan het jacht
van het Prinselijk Paar. Jos de Gruyter
schrijft over ir. S. van Ravensteijn's inte
rieurs van dit jacht, A. M. Hanmacher leverde
een korte bijdrage, getiteld „De albasten Piet
Hein" en Br. schrijft over het zilverwerk, ont
worpen door C. J. A. Begeer en uitgevoerd
door de zilverfabriek „Voorschoten". Het num
mer bevat een aantal fraaie foto's en "een
kleurendruk reproductie.
VOORBEURS TE AMSTERDAM.
De aandacht op de wisselmarkt concentreer
de zich hedenmorgen weer in toenemende ma
te om het Amerikaansche devies. De geruch
ten hierover zijn immers weinig geruststellend
en vonden gisteren reeds weerklank in een
krachtigen verkoopdruk en e entoenemenden
vlucht van kapitaal uit de Vereenigde Staten.
Hetbijzondere verschijnsel, dat gisteren
begonnen was, n.l., dat het Nederlandsche
egalisatiefonds als koopers van ponden in de
markt kwam, werd dan ook hedenmorgen
voortgezet. Kocht het fonds in het begin van
den ochtend nog dollars op 1.80 7/8, later ging
het over tot den aankoop van ponden, aan
vankelijk op 9.00 5/8, vervolgens op 3/4. Dol
lars bleven zich in den loop van den morgen
bewegen op 1.80 7/8 a 15/16. In de overige
deviezen vielen geen groote wijzigingen te oe~
speuren. Marken golden 72.80 a 85, Parijs werd
genoemd op 6,11, Brussel op 30.71, Zwitserland
op 41.86. Op de termijnmarkt viel een disagio
te constateeren voor teimijndollars en wel
van 1/6 voor 1 maand en van 1/8 voor 3
maand dollars. De overige termijnprijzen ble
ven vrijwel ongewijzigd. Ponden liepen verder
op tot 9.01 eerder bieden.
Ondanks de onregelmatige lage houding van
Wallstreet legde de Amsterdamsche effecten-
markt in het voorbeursverkeer een vrij vaste
houding aan den dag, hetgeen in hoofdzaak
scheen voort te spruiten uit de omstandig
heid, dat er van Londen eenige belangstelling-
voor onze markt uitging. De handel beperkte
zich tot enkele Amerikaansche shares. De lo
cale afdeelingen boden nog een verlaten beeld,
maar de koersen lage nmeerendeels eenige
punten boven het slotpeil van gisteren.
zijn Uw zekerste beveili
ging togen rugpijn, rheumatl-
echo pijnen, dat gevoel van
zwakte In den rug, stijve en
pijnlijke gewrlohten, duizelig
heid en hoofdpijn. Immers
dan worden do eahadelljke
onzuiverheden als urinezuur
enz. voortdurend uit het
blood gefiltreerd en vla de
urinewegen uit het lichaam
verwijderd.De nieren bestaan
uit een groote morilgt&teere
filters, welke de onzuiverhe
den aan het bloed onttrekken
en als zij verstopt raken,
blijven deze achter en veroorzaken kwalen ata de
bovengenoemde. Zorg dat de nieren behoorlijk blijven
werken door het gebruik van een dluretl3ch middel en
als zoodanig kennen FOSTER'S Rugpijn Nieren Pillen
hun Weerga niet. f 1.—f 1.75 en f 3.
(Adv. Ingez. Med.)
Voor den inhoud dezer rubriek stelt de
Redactie zich niet verantwoordelijk.
Van ingezonden stukken, geplaatst of niet
geplaatst, wordt de kopij den inzender niet
teruggegeven.
Hoe zullen wij ons huis
verwarmen?
Geachte redactie,
Het zij mij vergund het volgende onder uw
aandacht te brengen:
Hoe zullen wij ons huis verwarmen?
Onder dezen titel stond een artikel van
E. E. J.—P. in uw blad van 26 October. In dit
stuk nu komen enkele punten voor, die mi. op
een andere manier uitgelegd, dan wel bezien
moeten worden. Het gegeven is interessant
genoeg om er iets meer van en over te weten.
Waarom moet het vochtigheids-gehalte dei-
lucht bij centrale verwarming een probleem
zijn? Er is geen enkele aannemelijke reden
voor te vinden. Immers, de lucht in het ver
trek wordt door een warmte-afgever op tem
peratuur gebracht. Deze afgever van warmte
kan zijn een kachel, een haard, of een radia
tor van de centrale verwarming. In wezen
komen ze alle drie óp hetzelfde neer en zijn
ze ook gelijk: n.l. een metalen gestel, dat in
wendig warmer gehouden wordt dan de om
geving, en daardoor warmte aan die omge
ving afstaat. De lucht in het vertrek wordt
dus warmer en de betrekkelijke vochtigheid,
op den hygrometer afgelezen, gaat omlaag-
Hoe warmer de kamerlucht, hoe droger die
tevens wordt. Daarbij zijn temperatuur en
vochtigheid in een bepaalde verhouding van
elkaar afhankelijk. Maar, of we een kamer van
0 graden C. of tot 18 graden C. verwarmen
met een kachel of met een radiator, het ef
fect (storende invloeden daargelaten) blijft
volkomen hetzelfde. In een huis met c. v. is
het meestal te warm, en daardoor te droog.
Maar wordt met de c.v. geen hoogere tempe
ratuur gestookt dan normaal met de kachel,
dan behoeven we ons om den vochtigheids
graad ook heelemaal niet druk te maken.
En nu het ventilat-ie-probleem.
Laten we eerst eens vaststellen wat venti
latie eigenlijk wel is. Ventilatie is: de zorg,
om in een vertrek de qualiteit van de door
ons in te ademen lucht steeds zoo goed mo
gelijk te doen zijn.
Door het ademhalingsproces onttrekken we
zuurstof aan de lucht en geven daarvoor in
de plaats kooldioxyde (kortweg C02) en wa
terdamp terug. Laten we dit laatste buiten be
schouwing. Bevinden we ons in een herme
tisch gesloten vertrek, dan vermeerdert de
hoeveelheid Co2 gestadig, en een verblijf in
die ruimte zou op den duur onhoudbaar wor
den.
C02 is zwaarder dan lucht en zakt dus
naar den vloer. Maar daar is nog een kachel
met een vuur en dat vuur heeft ook lucht noo-
dig. De luchtinlaatopeningen van de kachel
bevinden zich beneden, vlak bij den vloer, dus
de door ons afgewerkte lucht wordt via het
vuur door den schoorsteen naar buiten ge
bracht. Daar zijn we dus van af. Maar, door
dit wegnemen van lucht is er in de kamer een
tekort ontstaan, m.a.w. er is onderdruk. En
nu is het al heel duidelijk dat deze onderdruk
door alle mogelijke kieren en openingen lucht
van buiten het vertrek aanzuigt. We krijgen
dus automatisch een vernieuwing van de lucht
in de kamer. Wel is de ventilatie op deze ma
nier van lucht-ververschen verre van ideaal,
maar zij is er dan toch.
Met de c. v. staat het er eenigszins anders
voor. De radiator verbruikt geen lucht; er is
dus geen onderdruk, geen vernieuwing van
de lucht, en de C02 die we uitademen blijft
in de kamer. Nemen we geen extra maatrege
len, dan is er ook geen ventilatie, en dat mer
ken we gauw genoeg. En nu wordt er een bo
venlicht opengezet en we vergeten in alle on
schuld, dat dit juist heelemaal verkeerd is.
Want wat ge' urt er nu?
Zooals we :ten is warme lucht lichter dan
koude lucht en stijgt dus naar het plafond.
Een thermometer zal dan ook bij het plafond
een hoogere temperatuur aangeven dan vlak
boven den vloer. Deze lucht nu, die we met
moeite en kosten verwarmd hebben, laten
we door het openzetten van het bovenlicht
zoo maar wegloopen. Wat we er voor terug
krijgen is koude buitenlucht, die direct naai
den vloer zakt. De radiator verwarmt deze
lucht weer, ze stijgt op en verdwijnt door het
openstaande bovenlicht Een zeer oneconomi
sche manier van ventileeren dus, daargelaten
nog de koude voeten. Hoe we het dan wel moe
ten doen? Is de c.v. later in het huis aange
bracht, dan zullen er nog wel schoorsteen
openingen zijn, die niet voor den c.v.-stook-
ketel gebruikt worden. Verleng deze dan met
een passenden pijp tot op enkele centimeters
van den vloer en de trek, die in 9 van de 10
gevallen in den schoorsteen is (met een bran*
dende lucifer te constateeren), zorgt, evenals
we bij de kachelverwarming gezien hebben,
min of meer voor ventilatie.
Moeilijker wordt het, wanneer de c.v. met
het huis samen gebouwd is, zoodat er met an
dere stook-gelegenheden dan die voor de c.v.
ketel, geen rekening gehouden is. Daar de ra
diatoren meestal tegen den buitenmuur staan,
zou het aanbeveling verdienen om vlak bo
ven den vloer achter de radiator eenige ope
ningen in den muur te maken, eventueel met
een afscherming tegen direct ïnslaanden wind.
Op eenigen afstand van den radiator zou dan
op dezelfde manier een tweede opening ge
maakt moeten worden. De eerste werkt dan
als toevoer van versche koude lucht die dooi
den radiator direct verwarmd wordt, terwijl
de tweede opening een afvoer vormt voor de
afgewerkte lucht, die, zooals we gezien heb
ben, naar den vloer gezakt is. Ook de z.g. ven-
tileerende radiatoren, die door een kanaal,
dat door den muur heen met de buitenlucht
in verbinding staat, versche lucht aanvoeren,
dragen een steentje bij in het ventilatie-
vraagstuk.
Het zijn en blijven echter hulpmiddelen.
En dan: het „slaap met open ramen".
Prachtig, maar wanneer we dan 's morgens
van onder de warme dekens in de koude en
kille kamer stappen, is dat ook zoo leuk niet
en of dat nu bepaald goed voor onze body is.
Neen, de ideale oplossing is: air-conditioning
(luchtbehandeling), maar daar zijn we hier
in Holland nog lang niet aan toe.
J. CH. H. H.
Heemstede, 28 October 1937.
De bezwaren van den heer J. Ch. H. H. zou
ik,-in volgorde aldus willen weerleggen:
lo. In een huis met centrale verwarming
worden meestal alle ruimten, ook gangen,
trappen, slaapkamers enz. verwarmd.
Bij kachelverwarming blijven deze bijna al
tijd onverwarmd, wat de vochtigheidsgraad
van het huis verhoogt.
Ook werkt in een kamer met centrale ver
warming de meer gelijkmatige verwarming,
tengevolge van de verspreide warmtebronnen,
de droogte in de hand. Bij kachelwarmte zijn
de uithoeken het verst van de warmtebron
gelegen, permanent het koelst en dus van
grooter vochtigheidsgehalte. De ramen, die
meestal ver van de kachel af zijn, vervullen
op uitgebreider wijze de rol van de verdam
pingsbakjes der centrale verwarming,
2o. In mijn betreffende artikel wordt het
openzetten van éfen bovenlicht in een kamer
met centrale verwarming niet aanbevolen
voor ventilatie, maar als een middel om het
vochtigheidsgehalte te verhoogen, dat heeft
de heer H. verkeerd gelezen. En daarvoor is
het inderdaad zeer doeltreffend.
Wat niet wegneemt, dat een open boven
licht voor een kamer vol rook een Ideale ven
tilatie beteekent.
3o. De ventilatie-openingen in den buiten
muur, aanbevolen door inzender, worden we!
toegepast in ruimten waar veel menschen sa-
menkamen, zooals vergader- en schoollokalen.
Dit is echter een vrij ingewikkeld systeeem.
en de bezwaren hieraan verbonden van be
vriezen van radiatoren, tocht langs den vloer,
windinslag enz. zijn niet denkbeeldig. Het
opstaan „in een koude, kille slaapkamer"
wordt wel wat overdreven afgeschilderd door
inzender. Dank zij de centrale verwarming is
de slaapkamer droog' en daardoor hoogstens
koel, wat voor het begin van den dag eer een
voor- dan een nadeel is. Tenslotte noemt in
zender air-conditioning als de ideale venti
latie. Dat mag waar zijn voor bioscopen, maat
niet voor woonhuizen, omdat men nooit ra
men mag opendoen. En dan zou ons bestaan
wel heel erg als van een kasplantje worden.
- E. E. J.—iP.
HOLLAND—AMERIKA LIJN.
Edam, 3 v. N.-York te Baltimore.
Boschdijk, Philad, n. Rott, 2 v. Halifax.
Maasdam, Baltim. n. Rott. 3 te Norfolk.
Tiradentes, Galvest, n. Rott. 2 v. Houston.
Delftdijk, Rott. n. Vancouver 3 van Londen.
Lochgoil, Vanc. n. Rott. p. 4 Dungeness.
Nebraska, Rott. n. Vanc. 2 v. Bermuda.
WIJKLIJN.
Haulerwijk, 4 v. Archangel te Zaandam.
HOLLAND—AFRIKA LIJN.
Springfontein (u.) 3 v. Aden.
Jagersfont. (u.) 4 van Kaapstad.
Randfont. 4. van Hamburg naar Amst.
HALCYON LIJN.
Vredenburg, 3 v. Narvik n. Rott.-Vlaard.
Stad Schiedam, 3 v. Vlaard. te Pto. Ferrajo
voor Morphoubaai.
HOLLAND—WEST-AFRIKA LIJN.
Reggestroom, 4 v. Rott. te Hbg,
Amstelkerk (u.) 2 v. Bordeaux.
KON NED STOOMBOOT MIJ.
Baarn, Chili n. Amst. via Liverp.
100 m NW van Azoren.
Euterpe Amst. n. Hamb. 4 v. IJmuiden.
Fauna, Calam. n. Amst. 2 van Algiers.
Hercules, 3 v. Alexandrette n. Izmir.
Hermes, 3 v Volo n. Malta,
Irene, 1 v. N. York n. Pt. au Prince.
Oranje Nassau, Amst. n. Param. 3 v. Ma
deira.
Theseus, Valencia n. Amst. p. 4 Finisterre.
Merope, 3 v. Kopenh. te Danzig.
Berenice, 4 v. Venetië te Triest.
Calypso, 4 v. Hamburg n. Amst.
Triton, 4 v. Portimao n. Olhao.
Vesta, Fiume n. Amst. p. 4 Ouessant.
Perseus, 4 v. Livorno te Malaga.
Alkmaar, Chili n. Amst. 4 van Liverpool via
Antwerpen.
Odysseus, Oporto n. Amst, 4, 26 m. N.O. van.
Bodegraven, 31 v. Coral n. Tome.
Helder, 2 v. Callao n. Chili.
KON. HOLLANDSCHE LLOYD.
Waterland, Amst. n. Hamb. 4 v. IJmuiden.
ROTTERDAMSCHE LLOYD.
Garoet (t.) vertr. 5 v. Havre.
Brastagl (u.) 4 te Belawan.
Weltevreden (u.) p. 4 Gibr.
K, Agoeng (t.) 4 voorgaats Nwe Waterweg.
STOOMVAART MIJ. OCEAAN.
Calchas, 3 v. Rott. te Yokohama.
Flintshire, 3 van Taku Bar n. Rott.
Glenshil, 2 v. Woosung n. Rott.
Melampus, Bot. n. Amst. 3 van Belawan.
C. of Bagdad, China n. Rott. p. 4 Ouessant.
Ajax, Jap. n. Rott., 4 van Mars.
Polydorus, Bat. n. Amst. 4 te Mars.
Benreoch, Honkong n. Rott. 4 te Antwerpen.
HOLLAND—OOST AZIë LIJN.
Grootekerk (uitr.) 4 van Sigapore.
STOOMVAART MIJ NEDERLAND.
Joh. de Witt (t.) 3 v. Genua.
Joh. van Oldenbarnevelt (u.) 4 v. IJmuiden.
Ellendig door rlieumatisclie
rugpijn.
Thans nergens meer last van.
„.Ongeveer 3 maanden geleden had ik
vreeselijke rheumatische pijnen in mijn
rug. Na drie weken van ellende zag ik een
advertentie van Kruschen Salts en probeerde
het. Na vier maal de kleine dagelijksche
dosis genomen te hebben, werden de pijnen
geleidelijk minder en nu kan ik zeggen, dat
ik nergens meer last van heb, dank zij Uw
wonderbaar Kruschen Salts". Mevr. M. D. te S.
De kleine dagelijksche dosis Kruschen Salts
zorgt voor een geregelde inwendige schoon
maak en houdt zoodoende Uw lichaam vrij
van alle schadelijke afvalstoffen, waaruit
rheumatische pijnen e.d. ontstaan. Boven
dien zult U zich door de gezonde, geregelde
werking van Uw inwendige organen veel
flinker en energieker voelen. Kruschen Salts
is verkrijgbaar bij alle apothekers en er
kende drogisten a f 0.40, f 0.75 en f 1,60 per
flacon. Let op, dat op het etiket op de flesch,
zoowel als op de buitenverpakking de naam
Rowntree Handels Mij., Amsterdam, voorkomt.
(Adv. Ingez. Med.)
PROGRAMMA
ZATERDAG G NOVEMBER 1937.
HILVERSUM I, 1875 M.
KRO-Uitzending. 4.00—5.00 HIRO.
8.00—9.15 en 10.00 Gramofoonmuziek. 11.30
Godsdienstig halfuur. 12.00 Berichten. 12.15
KRO-orkest en gramofoonmuziek. 2.00 Voor
de rijpere jeugd. 2.30 Vervolg KRO-orkest. 3.00
Kinder uur. 4.00 Causerie. 4.05 „Blinden als
musici", causerie, 4.25 Kinderkoor. 4.40 „Het
practische nut van geleidehonden voor blin
den", causerie. 5.00 Gramofoonmuziek. 5.30
Esperantonieuws. 5.45 De KRO-Melodisten en
solist. 6.20 Journalistiek weekoverzicht. 6.45
Gramofoonmuziek. 7.00 Berichten. 7.15 Ka
tholieke R.V.U. 7.35 Actueele aetherflitsen.
8.00 Berichten A.N.P. Mededeelingen. 8.15
Overpeinzing met muzikale illustratie. 8.35
Gramofoonmuziek. 8.40 Bont programma.
10.30 Berichten A.N.P. 10.40 Gramofoonmu
ziek. 10.50 Filmpraatje. 11.05—12.00 Gramo
foonmuziek.
HILVERSUM n, 301 M.
VARA-uitzending. 10.0010.20 v.m. en 7.30
—8.00 VPRO.
8.00 Gramofoonmuziek. 10.00 Morgenwij
ding. 10.20 Gramofoonmuziek en gevarieerd
programma (gr.pl.) 12.001.45 Gramofoon
muziek. 2.00 Filmpraatje. 2.15 Zang en piano.
2.45 Optreden van amateurs. 3.15 Damles. 3.30
Gramofoonmuziek. 4,30 „Het kind van de
werklooze", causerie. 4.50 Gramofoonmuziek.
5.40 Literaire causerie. 6.00 Orgelspel. 6.30
Zeeuwsche uitzending. 7.00 „Filmland". 7.30
Bijbelvertellingen. 8.00 Herhaling SOS-Be-
richten. 8.03 Berichten A.N.P. VARA-Varia.
8.15 Arbeiders-Zangvereeniging „Kunst en
Strijd". 8.35 Toespraak „Bouw mee, kame
raad". 8.45 De Ramblers, de drie Melo-Paro-
disten, en solisten. 9,25 „Alles is een weet",
gesprek. 9.35 Orgelspel. 10.15 Vervolg van 8.45.
11.00 Berichten A.N.P. 11.10 VARA-orkest en
solisten, 11.4512.00 Gramofoonmuziek.
DROITWICH, 1500 M.
11.20 Gramofoonmuziek. 12.05 BBC-
Northern-orkest. 12.50 Dansmuziek (gr.pl.),
1.20 Commódere Grand Orkest. 2.25 Tenor en
cello. 3.05 Gramofoonmuziek. 3.50 Orgelspel.
4.20 BBC-Schotsch-orkest. 5.00 Declamatie.
5.20 Roy Fox en zijn Band. 6.20 Berichten. 6.50
BBC-orkest en soliste. 7.50 Radiojournaal.
8.20 Variété-programma. 9.20 Berichten. 9.40
Amerikaansch nieuws. 9.55 Viool en cembalo.
10.20 Wijnoogstprogramma. 11.05 Jack Harris
en zijn Band. 11.50 Berichten. 12.0012.20 Ver
volg dansmuziek.
RADIO PARIS, 1G48 M.
8.00, 8.50 en 10,35 Gramofoonmuziek. 12.20
Pianovoordracht, 12.35 Gevarieerd concert en
zang. 3,20 Pianovoordracht. 4.05 Zang. 6.05
Dito. 8.50 Symphonieconcert .11.201.20 J.
Bouillon-dansorkest.
KEULEN, 456 M.
5.50 Ferdy Kauffmann's orkest. 7.50 Om-
roepkleinorkest, 8.50 Luitsoli. 11.20 Omroep
orkest. 1.35 Gevarieerd concert. 2.20 Piano-
voordracht. 3.20 Keulsch accordeonkwartet,
SA-orkest, H. Hagestedt's orkest en solisten.
5.25 Pianovoordracht. 6.30 Gramofoonmuziek.
7.20 Gevarieerd programma. 9.50—12.20 Egon
Kaiser's orkest en Walter Raatzke's kwintet.
BRUSSEL, 322 M.
12.20 Gramofoonmuziek. 12.50 Omroep-
dansorkest. 1.30 Salonorkest. 1.50 Gramofoon
muziek. 2.50 Kamermuziek. 3.20 Gramofoon
muziek. 4.20 Conservatorium-orkest en solist.
6.35 Salonorkest. 7.20 Pianovoordracht. 8.20
Cabaret. 9.20 Nationaal orkest en solisten.
10.30 Vervolg concert. 11.00 Omroepdans-
orkest. 11.3512,20 Gramofoonmuziek.
BRUSSEL,484 M.
12.20 Gramofoonmuziek. 12.50 Salonorkest.
1,30 Omroepdansorkest. 1.50 Gramofoonmu
ziek. 3.20 Radiotooneel. 4.20 Musette-orkest.
4.35 Radiotooneel. 4,50 Gramofoonmuziek,
5.00 Zang. 5.35 Kamermuziek. 6.35 Kleinorkest.
7.35 Vioolvoordracht. 8.20 Militair concert.
8.50 Reportage. 9.50 Vervolg concert, 10,30
Gramofoonmuziek. 11.20—12.20 Omroepdans-
DÊUTSCHLANDSENDER, 1571 M.
6.30 Gevarieerd concert. 8,20 Berichten. 8.35
Romanoff Balalaikaorkest en solisten. 9.20
Berichten. 9.50 Trioconcert. 10.05 Weerbericht.
10.2012.15 E. Kaiser's dansorkest en het
Raatzke-kwintet.
