Haarlems Dagblad
De Reizende Hertog.
Fa. VAN BASTEN
Gulden woorden.
55e Jaargang No. 16680
Uitgave Lourens Coater, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Poatgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks,
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
behalve op Zon- en Feestdagen
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Zaterdag 6 November 1937
Abonnementen per weck f0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f3.25. franco per
post f3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Advertenüën: 1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel.
Regelabonnementstarieveu op aanvraag.
Vraag eu aaubod 1-4 regels f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
De hertog van Windsor heeft zijn Ameri
ka a nsch reisplan moeten opgeven omdat het
gerucht aan de overzijde van den Oceaan hem
plotseling fascistische sympathieën toedichtte,
hetgeen inhield dat hij vermoedelijk niet al
te prettig ontvangen zou worden in de Ver-
eenigde Staten. Bovendien heeft hij daar een
vriend, geheeten Bedaux, die een arbeidsstel-
sel heeft ontworpen dat de Amerikaansche ar
beiders niet aanstaat.. Daarom nam het ge
rucht nu ook maar aan, dat de hertog dit stel
sel zou voorstaan.
Beide beweringen worden door den hertog
vierkant afgewezen. Hij verklaart dat er geen
schijn van juistheid in is: noch een bepaald
arbeidsstelsel, noch een bepaalde politieke of
rassen-leer worden door hem voorgestaan. De
motiveering van zijn veronderstelde fascisti
sche voorkeur is trouwens ook wel erg zwak,
even zwak als de verklaring van zijn z.g. sym
pathie voor het stelsel-Bedaux. Hij heeft Hit-
Ier in Berchtesgaden bezocht, hij heeft een
aantal Duitsche bedrijven en instellingen be
zocht en is daarbij begeleid door minister Ley.
Dat bewijst natuurlijk niets: de Fransche am
bassadeur zou dat ook kunnen doen, heeft het
waarschijnlijk al gedaan en niemand zal hem
daarom fascisme toedichten. Maar dan zou de
hertog met een Duitsch schip, de „Bremen"
reizen. Wat een onnoozel argument! Zelf heeft
hij daarop geantwoord dat hij dit deed omdat
zoowel de Engelsche als de Fransche Oceaan
schepen Engelsche havens aandoen en hij na
zijn abdicatie als koning-en-keizer buiten
Engeland blijft. Dat is toch inderdaad volko
men begrijpelijk.
De reizende hertog ondervindt, dat het in
de tegenwoordige wereld voor een man van
zijn beteekenis en ongeëvenaarde ervaringen
wel heel moeilijk is zich te bewegen waar hij
wenscht. De wereld is achterdochtig, onver
draagzaam en vol geruchten. Mets is onbe
trouwbaarder dan geruchten. Maar als er over
een half jaar ergens een kletscampagne
wordt ontketend om aan te toonen dat de
hertog van Windsor communistische sympa
thieën heeft, of dat hij voornemens is zich tot
dictator van de Sahara op te werpen, of iets
anders onzinnigs, zal dat ook een aantal men-
schen vinden die er in gelooven.
Feit is, dat de mensehelijke verbeeldings
kracht een persoonlijkheid zooals deze niet
kan verwerken. Hij heeft zijn troon opgeofferd
voor de vrouw die 'hij lief heeft en dat is in
dezen tijd voor de meesten al volstrekt een
raadsel. Hij heeft zich niet op een of ander
eenzaam landgoed teruggetrokken pm zich
daar met golf, de jacht en andere ontspan
ningen zoowat bezig te houden, maar reist
rond vol onderzoekingsgeest, vol blijvende be
langstelling voor de vraagstukken die hem al
tijd geboeid hebben. Dat begrijpt men ook
niet. Het is te oorspronkelijk, te nieuw van op
vatting. Men kan het eenvoudig niet verwer
ken.
Als de hertog zijn reizen en onderzoekingen
wil voortzetten zal hem dat niet gemakkelijk
vallen. Het is zeer aannemelijk dat een man,
die immer boven de partijen heeft moeten
staan en zich op een objectieve beschouwing
van de nooden en de worsteling om lotsver
betering van het menschdom heeft moeten
toeleggen van zijn jeugd af, zich in die ge-
dachtensfeer blijft gevoelen al is hij geen
koning meer.
Het is bij een man die getoond heeft, de
consequenties van zijn besluit volkomen te
aanvaarden en zijn woord te .houden als de
gentleman die hij is, eigenlij.k ondenkbaar
dat hij zich in eenige partij voorkeur zou be
geven, hetgeen gezien ook de geweldige
populariteit die zijn persoon nog steeds in
Engeland geniet tegen het Engelsche be
lang zou zijn. Maar het gerucht houdt zich
met dergelijke overwegingen niet bezig. Het
kletst er maar op los.
Misschien zal de hertog ertoe moeten be
sluiten, zich met zijn hertogin inderdaad
weer voor geruimen tijd terug te trekken. Een
verjaagde koning is een aanmerkelijk vrijer
man dan een vrijwillig-afgetreden koning, die
bovendien een man van bijzondere gaven is
en zich bezield heeft getoond door motieven,
die wat al te ver boven het normale conver-
satiepeil liggen. Dat blijkt nu wel heel duide
lijk.
R. P.
KINDJE VAN EEN STOEL GEVALLEN EN
OVERLEDEN
De ruim elf maanden oude J. van der Hey-
den is in de ouderlijke woning aan de Janne
Bouwensstraat te Rotterdam van een stoel
dat het kindje korten tijd later aan 'de ge-
gevallen en zoo ongelukkig terecht gekomen,
volgen van den val is overleden.
OPGEPAST VOOR DIEN „TUINMAN"!
Een bewoner van het Hasselaersplein heeft
aan de politie medegedeeld, dat hij Vrijdag
middag half vier bezoek heeft ontvangen van
een man, die zei dat hij de tuinman van zijn
achterburen was. De man zei, dat de bewo
ner van genoemd plein een plant in zijn
tuin had, die aangetast was door bladwesp.
De bewoner noodigde hem uit, deze plant
aan te wijzen. Eenmaal in den tuin, consta
teerde de man dat nog meer planten besmet
waren. Hij had een spuit met een flesehje
met vloeistof bij zich en zou die planten er
wel even mee behandelen. Toen hij na een
kwartier klaar was, vorderde hij een bedrag
vanf 8.50. De bewoner vond dit natuur
lijk te veel en wenschte dit niet te betalen.
Na heel veel moeite kon hij tenslotte den
man de deur uit krijgen, na hem echter eerst
een bedrag van drie gulden betaald te heb
ben.
De politie stelt een nader onderzoek in.
Onze lezers zijn dus tegen dezen „planten-
dokter" gewaarschuwd.
Jamboree beeft overschot
opgeleverd.
In een nota naar aanleiding van
het verslag' der Tweede Kamer inzake
onderwijsbegrooting deelt de minister
mede, dat van het bestutu: der stich
ting Wereld-Jamboree 1937 dezer
dagen bij de regeering bericht is in
gekomen, dat de jamboree een voor-
deelig saldo heeft opgeleverd. Het
aangevraagde bedrag van f 8000
blijkt derhalve niet meer noodig te
zijn, zoodat de minister deze verhoo
ging terugneemt.
Minimum-maat aal en paling
28 centimeter.
De minimum-maat van aal en paling, tot
heden 25 centimeter bedragende, wordt met
ingang van 15 November a.s. vastgesteld op
28 cM. voor versche en 26 cM. voor gerookte
aal en paling.
Het zal dus met ingang van dien datum ver
boden zijn aal of paling van kleinere afmeting
voorhanden te hebben.
Sjansi's hoofdstad gevallen.
Taijoean in handen der Japanners.
PEIPING, 6 November (Reuter-ANP)
De hoofdstad van Sjansi, Taijoean, is
in handen der Japanners gevallen na
den verbitterdsten veldtocht, die nog
tijdens de vijandelijkheden in Noord-
China is voorgekomen.
Men verwacht thans, dat de Japan
ners aan alle noordelijke fronten zul
len oprukken naar de Gele Rivier.
Geen kloof meer tussclien Italië en
Duitschland.
Goebbels spreekt over binnen- en
buitenlandsche aangelegenheden.
Dr. Goebbels.
De Duitsche rijksminister voor pers en
propaganda, dr. Joseph Goebbels, heeft Vrij
dagavond voor een zeer groot gehoor in het
Berlijnsche Sportpalast een rede gehouden,
waarin hij een overzicht gaf van de groote
lijnen der binnen- en buitenlandsche poli
tiek. In deze rede besprak hij allereerst het
vierjarenplan, dat hij een gevolg noemde van
het verdrag van Versailles. Tegenover de
meening in het buitenland, dat het vierja
renplan autarkie beteekent, moet er met
nadruk op gewezen worden, dat de natio-
naal-socialistische regeering het haar eerste
plicht acht, Duitschland zooveel mogelijk
onafhankelijk te maken van de willekeur der
overige wereld.
Vervolgens behandelde dr. Goebbels het
probleem der voedselvoorziening en het
grondgebied. De Duitschers hebben slechts
een zeer beperkt grondgebied en kunnen
zich niet uitbreiden. Een ander volk zou op
dit grondgebied gedoemd zijn te verhonge
ren. Dat Duitschland in vergelijking met an
dere rijke landen nog den besten levensstan
daard heeft, dankt het aan het Duitsche
vernuft en Duitsche organisatietalent.
Vervolgens critiseerde dr. Goebbels op hef
tige wijze zekere kerkelijke kringen, die in
de openhartige levenswijze van het volk en
in het bijzonder van de Duitsche jeugd een
gevaar zien voor de zedelijkheid.
Met betrekking tot de buitenlandsche cri
tici zeide dr. Goebbels, dat Duitschland voor
alles van iedere inmenging in Duitsche bin-
nenlandsche aangelegenheden verschoond
wenscht te blijven.
Sprekende over de verhouding tot
Italië zeide Goebbels, dat op voor
beeldige wijze met dat land wordt
samengewerkt. In tegenstelling tot
de verdeeldheid in Europa kan wor
den vastgesteld, dat Duitschland en
Italië het goed met elkander kunnen
vinden en dat de spil Berlijn-Rome,
ondanks alle pogingen tot ondermij
ning nooit verbroken is kunnen wor
den. De volken van beide landen zijn
door hun leiders zoodanig opgevoed,
dat er tusschen deze landen geen
kloven meer kunnen ontstaan.
Dezen toestand heeft Europa noodig. Even
noodig is het, dat twee, bedachtzame man
nen er voor waken, dat dit waardevolste cul
tuurland der aarde niet door sluwheid van
het bolsjewisme en het gebrek aan instinct
van het liberalisme in het grootste gevaar-
wordt gebracht. Europa moet inzien, dat er
zekere vraagstukken moeten worden opgelost
wil het niet in gevaar komen.
Tenslotte behandelde spreker in enkele
korte zinnen Rusland. Misschien, zoo zeide
hij, is het wel de grootste historische daad
van den Fuehrer geweest, dat hij het Duit
sche volk de Sovjet-Russische ellende heeft
bespaard.
Groote Houtstraat 155 - Telef. 11159
Behangerij Stoffeerderij
(Adv. Ingez. Med.)
De nieuwe Burgemeester.
Politiecorps wordt 18
November voorgesteld.
Naar wij vernemen zal Donderdagmorgen
18 November het politiecorps op de binnen
plaats van den Doelen door den commissaris
van politie aan den burgemeester worden
voorgesteld.
250.000 SCHAPEN IN PATAGONIë
OMGEKOMEN.
SANTIAGO, 5 November (A.N.P.) Gemeld
wordt, dat in den afgeloopen winter onge
veer 250.000 schapen omgekomen zijn ten ge
volge van den hevigen sneeuwval in Chi-
leensch en Argentijnsch Patagonië, en men
vreest, dat nog meer schapen in de dooi-
periode zullen bezwijken.
Men heeft den strengsten winter achter den
rug, die in de laatste 25 jaar is voorgekomen.
Kind overreden en gedood.
Vrijdagmiddag om vijf uur is het driejarig
zoontje van de familie T. H. Adam te Koe
wacht (Z.Vl.) door een vrachtauto overreden
en op slag gedood.
Suriname's koffiecultuur met den
ondergang bedreigd.
Door sterke daling der koffieprijzen.
PARAMARIBO, 5 November (Aneta).
Naar Aneta's correspondent verneemt, be
teekent de schrikbarende daling van den
koffieprijs de ondergang van de Surinaam-
sche koffiecultuur.
Zelfs het afplukken en verwerken van de
rijpe koffie is niet meer loonend.
Men hoopt thans, dat de Bacoven-cultuur
krachtig zal worden aangepakt.
Het conflict in het Verre Oosten en
onze handelsbelangen.
Vragen van het Tweede Kamerlid Effendi.
Het Tweede Kamerlid Effendi heeft aan de
ministers van buitenlandsche zaken. van
economische zaken en van koloniën de vol
gende vragen gesteld:
1. Is de regeering niet van oordeel, dat de
Japansche krijgsoperaties in China reeds
groote nadeelige gevolgen hebben gehad voor
en nog grootere schade zullen kunnen be
rokkenen aan de Nederlandsche en Neder-
landsch-Indische handelsbelangen in dat
land?
2. Is de regeering niet van meen ing, dat
door het ongestrafte optreden van den aan
valler in China de opvatting veld wint, al
thans kan winnen, dat ook Indonesia straf
feloos aan een dergelijke bedreiging kan wor
den blootgesteld?
3. Is de regeering niet van meerling. dat
de oorlogsvoering voor den aanvaller onmo
gelijk kan worden gemaakt en daarmede het
dreigende gevaar voor Indonesia belangrijk
kan worden verkleind door het verbreken
van alle handelsbetrekkingen met Japan en
in het bijzonder door een onmiddellijke stop
zetting van de levering van olie en andere
voor den oorlog dienstige grondstoffen aan
den aanvaller?
4. Zoo ja, is de regeering dan bereid deel
te nemen aan eventueele toepassing van eco
nomische sancties tegen den aanvaller?
5. Is de regeering niet van oordeel, dat de
spontaan opgekomen solidariteitshulpcam-
pagne voor China en de boycotbeweging te
gen Japan, zooals ze zich op dit oogenblik in
Nederlandsch-Indië voordoen, mede een
middel is om de agressie van den aanvaller*
te bedwingen, en denkt zij niet bovenge
noemde beweging in den eenen of anderen
vorm te begunstigen?
5. Is de regeering tenslotte bereid hulp
verstrekking aan China, waarmede Neder
land vriendschappelijke betrekkingen on
derhoudt, krachtig te bevorderen, in het bij
zonder het verstrekken van ruim crediet en
van humanitaire medische hulp zoomede het
onmiddellijk leveren van de benoodigde wa
pens aan het aangevallen China?
(Sinds 1 November kost een tele
foongesprek NederlandIrak via
Parijs f 54.90 per drie minuten, in
plaats van f 63.90, zooals tot dus
verre.)
Ik weet het niet. in welke mate,
Men hier met Irak pleegt te praten,
Door middel van de telefoon,
Maar 't lijkt mij ietwat ongewoon.
Wat mij betreft, ik heb tot heden,
Althans nog nooit dien weg betreden,
En 't lijkt een dubieus geval,
Of het er ooit van komen zal.
Intusschen doet het goed, te lezen,
Dat ook dit mooglijk blijkt te wezen,
Wanneer je graag iets snel bepraat
En dus een brief te langzaam gaat.
'k Wil er in dit verband op wijzen,
Dat het bijzonder valt te prijzen,
Dat men hiervan nog bovendien.
De kosten gunstig heeft herzien.
Hoewel 'k er tevens bij moet zeggen,
Dat ik, voor ik het neer zou leggen,
Als Jk drie minuten praten wou,
Nog weieens even aarzien zou.
Je moet wel goed je woorden kiezen
En niet je in gezeur verliezen,
Wanneer je zoo met Hak praat,
Zijn 't „gulden" woorden inderdaad.
Zoo'n drie minuten converseeren,
Kunnen je waarlijk grondig leeren.
Hoezeer het spreekwoord: tijd is geld,
Soms letterlijk als waarheid telt.
En omgekeerd kun je beweren,
Dat hieruit valt te concludeeren,
Dat langs de Holland-Irak lijn
Tenminste, spreken goud kan zijn.
Bekende namen en nummers. Ida 6, Gerrit 4,
Anton 8. Reitzstraat 1, Dr. Leydsstraat 10,
Telef. 11784. Huishoudelijke artikelen en 1
KLOMPEN CENTRALE.
(Adv. Ingez, Med.)
Wordt Von Ribbentrop
ambassadeur te Rome?
Yon Hassell zou te Londen benoemd worden.
LONDEN, 6 Nov. (Havas) Vernon
Barlett meldt uit Brussel aan de News Chro
nicle, dat volgens inlichtingen uit goede bron
Von Ribbentrop benoemd zou worden tot
ambassadeur te Rome en Von Hassell tot am
bassadeur te Londen.
Weldadiglieidszegels voor liet kind
Afbeelding toont een kinderkopje van
Frans Hals.
Van 1 December tot en met 5 Januari 1938
zullen op de postkantoren wederom weldadig
heidszegels verkrijgbaar worden gesteld;
waarvan de netto-opbrengst boven de fran-
keerwaarde ten bate komt van het bescher
ming- en hulpbehoevend kind.
De zegels worden uitgegeven met een fran-
keerdkaarde van resp. l3/2. 3, 4, 5 en 12A
cent en een verkoopprijs van 3. 5, 6. 8 en 16
cent.
Ditmaal is de voorstelling der zegels
een kinderkopje ontleend aan een schil
derij van Frans Hals, naar aanleiding van
de dit jaar te Haarlem gehouden tentoon
stelling van den grooten meester.
Meester der vitaliteit wist Hals ook het
kindergelaat te schilderen, zóó dat al het
bekoorlijke en opwekkende van de jonge le
venskracht tot uitdrukking komt. Eén zijner
schilderijen, op de tentoonstelling te zien,
was daarom als aangewezen voor hoofdmo
tief der kinderzegels van dit jaar. De schil
dering van het kopje voor het zegel werd uit
gevoerd door den kunstschilder Pijke Koch,
het lettergedeelte is van de hand van den
schriftkunstenaar J. van Krimpen.
De kleur der zegels is resp.: donkergrijs,
lichtgroen, roodbruin, donkergroen en blauw.
De afbeelding is voor alle waarden dezelfde.
De zegels zijn vervaardigd in rotogravure.
De afmeting van net beeldvlak is 18 bij 2QA
millimeter.
De geldigheidsduur voor frankeering loopt
tot en met 31 December 1942.
I
Het woord is aan
Lichtenberg:
Men kan in de wereld wel
leven van waarzeggen maar
niet van de waarheid zeggen.
Verliezen der republikeinen in
Aragon.
Regeeringsluchtmacht bombardeert
Saragossa.
SALAMANCA, 6 Nov. (Havas)Een of
ficieel communiqué meldt o.a.: „In Aragon,
in den sector van Jaca, hebben de rechtsclien
verscheidene hoogten bezet. De regeerings-
troepen lieten bijna honderd dooden en ver
scheidene geweren en mitrailleurs, benevens
een groote hoeveelheid oorlogstuig achter.
Rechtsche escadrilles vliegtuigen hebben de
militaire doelen van Barbastro gebombar
deerd. Het aantal vijandelijke vliegtuigen,
dat in den loop van October met zekerheid
neergeschoten is, bedraagt 26, terwijl nog 23
toestellen vermoedelijk neergeschoten zijn.
Uit Madrid wordt medegedeeld, dat gis
teren veertig vliegtuigen der regeering de
militaire doelen van Saragossa heftig treffend
bestookt hebben. Een hevige ontploffing heeft
zich voorgedaan in de gebombardeerde stad,
welke ongetwijfeld afkomstig was van een ge
troffen munitiedepot. Alle vliegtuigen zijn
veilig naar hun bases weergekeerd.
Minister Seldte naar Nederland.
Studiereis in gezelschap van Duitsche technici.
BERLIJN, 6 November (A.N.P.) Ter be
antwoording van een overeenkomstig soortge
lijk bezoek van oud-minister Slingenberg in
het begin van dit jaar, zal de Duitsche i*ijks-
minister van arbeid Seldte zich Zondag op uit-
noodiging van den minister van sociale zaken
naar Nederland begeven, ten einde tijdens een
verblijf van eenige dagen de werkverschaf-
fings- en de ontginningswerken in oogen-
schouw te nemen. Bij dit bezoek, dat als stu
diereis is bedoeld en geen officieel karakter
draagt, zal de heer Seldte vergezeld zijn van
verschillende Duitsche technici en andere des
kundigen, o.m. een vertegenwoordiger van het
rijksministerie voor de voedselvoorziening.
Bij zijn aankomst in Den Haag zal de heer
Seldte door den minister van sociale zaken
prof. Romme worden verwelkomd. Tijdens zijn
verblijf alhier zal de rijksminister ook een
feest van de Duitsche kolonie in Den Haag
bijwonen.
Italië bij liet anti-Kominternpact.
Protocol hedenmorgen onderteekend.
ROME, 6 NOV. (D.N.B.-A.N.P.) In het
Palazzo Chigi is hedenmorgen om 11
uur een protocol onderteekend, waar
bij Italië toetreedt tot het op 25 No
vember 1936 tusschen Duitschland
en Japan gesloten verdrag tegen de
communistische internationale. Italië
treedt toe in de kwaliteit van een
oorspronkelij k onderteekenenden
staat.
Het protocol is voor Italië onder
teekend door den minister van Bui
tenlandsche Zaken, Graaf Ciano,
voor Duitschland door den buiten
gewonen en gevolmachtigden am
bassadeur van het Duitsche rijk Von
Ribbentrop en voor Japan door am
bassadeur Hotta,
MODERNE WONINGEN
TE HUUR, op mooi punt bij de Hyacintenlaan,
7 kamers, w.o. badkamer, 40.p. mnd. U
kunt nu het beste uitzoeken en huren per
eersten Januari, Februari, Maart of April,
Bevr. op het werk en bij S. VELDKAMP,
Van Dortstraat 90, Telefoon 16373.
(Adv. Ingez, Med.)
HEDEN: 16 PAGINA'S
Het hoogste meteorologische observatorium van Europa, „Jungfraujoch", gelegen
op den 3572 meter hoogen top van de Sphinx in Zwitserland, is dezer dagen in
gebruik genomen.
pag.
De Jamboree heeft een overschot opgele
verd. 1
De regeering acht betere voorziening van
het handelspolitieke apparaat zeer
noodig. 3
De Zweefvliegers krijgen een nieuw
zweef vliegterrein bij Amsterdam. 3
De hertog van Windsor heeft zijn Ameri
kaansche reis afgezegd. 4
Duitschland en Polen zijn tot een ac-
coord gekomen over de minderheden-
kwestie. 4
Op de negen mogendheden conferentie is
een ontwerp-nota opgesteld. 4
Bioscopen 8
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: De reizende Hertog. 1
P. v. d. Hem: De Nederlandsche Leeuw
moet weerbaar zijn. 3
K. Andr.: Portugal als dictatuurstaat. 4
Prof. dr. A. D. Fokker: Hoe maakt men
onzichtbare atomen zichtbaar? 5
K. de Jong: Toonkunst, afd. Haarlem. 5
Dr. M. Euwe: AJjechin's kunst is, zijn te
genstanders van den goeden weg af
leiden. 0
C. J. E. Dinaux: Zonderlinge Levens. 7
J. H. de Bois: Litteraire kantteekeningen 7
H. D. Vertelling: Oude kranten. 7
Jules Kammeijer: Blijft Fit 7
Financieel Economisch weekoverzicht.
Yei-warde commentaren van Amerika's
leidende economen. 9
De Burgerlijke. Stand van Haarlem is op
genomen op 2