WENSCHT-
HAARLEM'S DAGBLAD
De Amsterdamsche Stadhuis-prijsvraag.
Kou en Gri
GELUKKIG NIEUWJAAR
Arbeids- en rusttijden
voor koffiehuis- en
hotelpersoneel.
p 1 NS DAG 21 DECEMBER 1937
H A AR i; EM'S DXGBEAD
3
Vier inzenders werken hun plannen verder uit.
Ir. H. T. Zwiers te Haarlem
één der vier.
B. en W. van Amsterdam hebben deze da
gen besloten, overeenkomstig de conclusies
van de jury, die de inzendingen voor de Am
sterdamsche Stadhuisprijsvraag had te be-
oordeelen, vier inzenders, wier ontwerpen
daartoe door de jury waren uitverkoren, op
te dragen hun plannen verder uit te werken,
teneinde daaruit een verdere keuze te doen of
door samenvoeging van verschillende ele
menten uit de nader uitgewerkte ontwerpen
tot een definitief plan voor den bouw van het
nieuwe Amsterdamsche Stadhuis te komen.
Aangezien alle inzendingen onder motto
zijn geschied, bestond bij alle betrokken
instanties ten stadhuize groote benieuwdheid
naar de namen der vier voorloopig bekroonde
architecten en werd de opening der envelop
pen die hun ontwerpen vergezelden en waarin
zich hun namen bevonden, met groote span
ning tegemoet gezien.
Besloten was de vier inzenders van de ont
werpen, vergezeld van de motto's „13659",
„Meron", „Anangkè" en „Belfort" tot het
deelnemen aan een besloten prijsvraag toe te
laten,
Ir. H. T. Zwiers
Bij tfl opening der naambriefjes
bleek, dat de inzenders van de motto's
onderscheidenlijk waren de architec
ten:
„13659": Ir, H. T. Zwiers, Spaarne-
laan 44, te Haarlem,
„Meron": Marius Duintjer, Amstel
69 en Auke Komter, Joh.VerhuIststraat
155, beiden te Amsterdam.
„Anangkè": J. F. Staal en Arthur
Staal, vader en zoon, Lassusstraat 9,
te Amsterdam.
„Belfort": J. F. Berghoef, Stommeer
weg 131 te Aalsmeer en J. J. M, Veg-
ter, Harlingerstraat 26, te Leeuwar
den.
Zooals te begrijpen is, hebben aan de door
B. en W. van Amsterdam uitgeschreven
openbare prijsvraag velen deelgenomen En
vooral veel jongere architecten hebben hun
kans benut.
Hieronder laten we enkele levensbijzonder
heden volgen van de architecten, die uitge-
noodigd zijn hun plannen nader uit te wer
ken.
Ir. Zwiers werd geboren te Amsterdam op
10 Februari 1900 en bezocht de lagere school
en de H.B.S. aldaar. Hij studeerde te Delft van
19171923 en was assistent van prof. v. d.
Steur aan de Technische Hoogeschool aldaar
van 19221926. Van 19231932 was hij leeraar
in de bouwkunde aan de M.T.S., afd. van de
Academie van Beeldende Kunsten te 's Gra-
venhage. De heer Zwiers is ook aesthetisch
adviseur der gemeente Zandvoort.
Hij vestigde zich te Haarlem in 1926.
Zijn belangrijkste bouwwerken zijn:
Restauratie van huize „Scheybeeck te Be
verwijk.
Particuliere kindertehuizen te Amerongen
en Beverwijk.
Verschillende particuliere woonhuizen en
villa's te Zaandam. Haarlem, Bentveld, Zand
voort, Beverwijk enz.
Kerkje voor de Ver. van Vrijz. Herv. te Be
verwijk.
Prot. Chr. Meisjesnijverheidsschool a. d.
Tetterodestraat Haarlem.
Arbeidswoningbouw te Haarlem en Amster
dam, o.m. voor de woningbouwvereengingen
Coöp. Woningvereeniging van gemeenteper-
soneel te Haarlem aan de Spaarndamscheweg
(Noorderspaarne) te Haarlem.
Middenstandswoningbouw te Amsterdam,
o.m. de 255 woningen voor de Ver. Ons Huis
aan Olympiaplein en omgeving, het eerste
complex in Amsterdam, dat voorzien was van
een onder bouwblokken en straat doorgaande
begaanbare leidingtunnel voor centr. verwar
ming warmwatervoorziening enz. enz.
Woningbouw (dienstwoningen voor arbei
ders en ambtenaren, woningen voor in
genieurs en directeur-hoofduitvoerder) en
houten kantoorgebouw op Wieringen voor de
M.U.Z. (Mij. tot Uitv. v. Zuiderzeewerken),
Zuiderbad te Zandvoort.
Aula en Bibliotheekgebouw voor de Land-
bouwhoogeschool te Wageningen
Kantoorgebouw voor het Prov. Electr. Be
drijf van Noord-Holland (P.E.N.) te Bloemen-
daal.
Oud-Katholieke Kerk met pastorie en wo
ningen aan de Kinderhuissingel te Haarlem
(in aanbouw).
Verder had hij verschillende andere werk
zaamheden, als bijv. uitbreidingsolannen
Zandvoort, Heiloo, Provinciale terreinen te
Heemskerk, id. te Egmond. kleinere bouw
werken, techn. adviezen, enz.
Hem vielen de volgende bekroningen in
prijsvragen ten deel:
Rokin-prijsvraag Amsterdam (1924) een der
5 gelijkwaardige bekroningen.
Aula-gebouw Landbouwhoogegschool (1928
eerste prijs.
Prijsvraag Raadhuis Katwijk (1929) tweede
prijs.
Verkaveling! en bebouwing Pekingbosch
•Baarn (192-6)^2 eerste prijzen.
Watertoren W^remar (192-7) derde prijs
Verder goud-r rred-v'1- va" bet ?rt!-
Hodenpvl-fonds voor in 1932 door de Tech
nische Hoogeschool uitgeschreven prijsvraag
voor een proefschrift over de vraag, in hoe-
Architect Auke Komter
verre het gewapend beton van invloed is ge
weest op de bouwkunst en welke verwachtin
gen dienaangaande nog gerechtvaardigd zou
den zijn.
Zijn litterair werk, behalve bovengenoemd
proefschrift bestaat o.a. uit artikelen in
Bouwk. Weekblad Architectura, w.v. ook hij
eenige jaren lid van de redactie was, in het
tijdschrift Wendingen enz.
Voorts bekleedt hij diverse maatschap
pelijke functies: voorzitter kring Haarlem
B.N.A. (Bond van Nederl. Architecten), voorz.
Kunstkring Heemstede, lid van diverse B. N.
A.-commissies (Redactie wekeblad, comm. van
Onderwijs, Comm. v. d. vaksaneering enz.),
eenige jaren secretaris van het Genootschap
Architectura et Amicitia, lid van Schoon
heidscommissies te Haarlem, Heemstede en
Zandvoort, van de Commissie van Toezicht
op het Middelbaar Onderwijs te Haarlem,
van de examencommissies voor de Nijver-
heids-acten en sinds eenige jaren geregeld
deskundige bij examens Techn. Hoogeschool
te Delft.
De jeugdige architecten Komter en Duin
tjer behooren tot de architectengroep „de
8", een groep, die het „nieuwe bouwen" pro
pageert.
Radio-omroepcontroleur breekt
V.A.R.A.-programma af.
Bezwaar tegen verschillende woorden in een
liedje.
De Algemeen-Programma-Commissie deelt
ons het volgende mede:
Maandagavond is de uitzending, welke de
V.A.R.A. binnen het kader van het alge
meen programma verzorgde door den radio-
omroep-controleur verbroken.
dat oogenblik werden onder den titel
„kris kras door Nederland" amusementsflit-
sen uit de groote steden uitgezonden.
Tegen uitzending van eenige woorden van
één der liedjes had de Algemeen-programma-
Commissie bezwaar gemaakt, daar deze als
reclame voor bepaalde producten opgevat
zouden kunnen worden.
De bedoeling van de V.A.R.A. nu was, één
der verboden woorden „uit te faden", om
daarna de coupletten van het betrokken liedje
zoo om te wisselen, dat de verdere woorden,
tegen welker uitzending bezwaar was ge
maakt, zonder afbreuk te doen aan het ge
heel, zouden kunnen vervallen. Daardoor werd
bij den radio-omroep-controleur de indruk
jewekt als zou van den ingezonden tekst af
geweken worden, terwijl bovendien door een
fout van den V.A.R.A.-technicus de beoogde
.uitfading" niet plaats vond.
Dit was voor den betrokken radio-omroep
controleur aanleiding de uitzending te verbre
ken.
Door een samenloop van omstandigheden
duurde het geruimen tijd, voordat de uitzen
ding hervat kon worden.
Omtrent de vraag, of in dit geval de ver
breking van de uitzending gerechtvaardigd
was, wordt een onderzoek ingesteld. Naar de
voorhanden gegevens was zulks naar alle
waarschijnlijkheid niet heta geval. Uiteraard
zal te dezen eerst het volledig rapport van
den betrokken radio-omroep-controleur afge
wacht dienen te worden.
Groote hoeveelheden levens
middelen ontvreemd.
Dieven en helers aangehouden.
ALKMAAR, 20 December. De Alkmaar-
sche politie is er in geslaagd vier personen
aan te houden, die er hun werk van maakten
levensmiddelen te stelen.
De laatste weken werd Alkmaar onveilig
gemaakt door eenige onbekenden die uit
vrachtwagens en opslagplaatsen, waar goe
deren voor verzending door de goederendien
sten lagen opgeslagen, groote hoeveelheden
levensmiddelen ontvreemdden. Bovendien
werden eenige diefstallen gepleegd o.a. in de
fabriek van de firma Ringers, waar chocolade
en suiker werd gestolen.
In de afgeloopen week betrapte de Alk-
maarsche recherche zekere Van V., op hee-
terdaad, bij het stelen van een vat met 50
K.G. boter, uit een stalhouderij.
Bij een door de recherche in het huis van
V. ingestelde huiszoeking werden groote hoe
veelheden levensmiddelen gevonden, welke
van diefstal afkomstig waren.
Naar aanleiding daarvan werden de kost
baas van van V., zekere M., en diens schoon
vader D. terzake van opzettelijke heling, ge
arresteerd. Voorts werd nog aangehouden ze
kere V. uit Koedijk.
verdrijft U wondersne,
CACHETS MIJNHARD"
15-0 lien !c^«#
Koker 12 cachets 50 ct. Proefdoosje 2 stuks fOct
(Adv. Ingez. Med.)
Automatische telefoon over het
heele land.
Bemiddeling van telefonisten is
niet meer noodig
ZELDZAME ZWAAN BIJ DOMBURG
GEVANGEN.
Op het strand te Domburg ise een witte
zwaan met geheel zwarten kop en hals levend
gevangen. Het bleek een zwartnekzwaan (cyg-
nus nigricollis) te zijn. Deze komt hier nooit
voor. Het dier leeft in de omgeving van de
Zuidspits van Amerika in het Zuiden van
Peru, op de Falklandeilanden en aan de Oost
kust van Brazilië. Het dier was zeer verma
gerd, maar is thans nog in leven.
Wijziging der vroeger gemaakte regeling.
Naar het Alg. Hdbld. verneemt is in het
systeem van het automatisch telefoonverkeer
in zooverre verandering gekomen, dat thans
het geheele land direct-automatisch bereik
baar zal worden, derhalve zonder eenigerlei
tusschenkomst van een telefoniste.
Er zijn op het oogenblik in ons land reeds
210 rijksnetten geautomatiseerd, tegenover een
kleine 1200 met handbedrijf; het percentage
der telefoon-abonné's, dat van de geautomati
seerde netten gebruik maakt, bedraagt 68%
(de drie gemeentelijke netten inbegrepen.)
Vermoedelijk zullen in 1944 alle netten ge
automatiseerd zijn.
Er is thans automatisch verkeer mogelijk
tusschen de geautomatiseerde Rijkscentralen
in de volgende districten: Amsterdam met
Utrecht en Alkmaar (terwijl er bovendien één
richting-verkeer bestaat van Haarlem naar
Amsterdam); Utrecht met Arnhem en Zwolle
en Deventer met Hengelo én Arnhem. Het Ge
meentenet Amsterdam kan reeds thans, even
als de in hetzelfde district liggende automa
tische Rijksnetten, automatisch van buiten
opgeroepen worden. In 1938 zal men ook van
Amsterdam uit automatisch interlocaal kun
nen telefoneeren; dit net zal dan in dit opzicht
geheel met de andere rijksnetten gelijk gesteld
zijn. Bovendien zullen in 1938 nog verschillen
de nieuwe verbindingen tusschen districten
worden tot stand gebracht.
Aan dat zgn. interdistrictsverkeer waren tot
voor kort bepaalde grenzen gesteld. Inclusief
het eigen district zou men van de twintig dis
tricten slechts negen automatisch kunnen be
reiken voor de overige elf zou men dan de
tusschenkomst eener telefoniste behoeven.
Volgens een dezer dagen gevallen beslissing
is het echter mogelijk geworden het automa
tisch interlocaal verkeer in de toekomst zon
der eenige beperking tot het geheele land uit
te strekken, van Sluis naar Delfzijl en van
Maastricht naar Den Helder. Men behoeft
slechts de kiesschijf te draaien en zonder
wachten brengt men zelf automatische ver
binding tot stand.
Dit nieuwe systeem brengt, vernemen wij
verder, een verandering in de z.g. kengetallen
mee. Het kengetal is de cijfercombinatie, welke
men draait, als men met een ander telefoon
net verbonden wil worden. Vóór de drie tot
nu toe daarvoor gebruikte cijfers komt in de
toekomst een vierde cijfer te staan, dat de
groepcentrale bepaalt.
Elk telefoondistrict is nl. stervormig opge
bouwd: van de hoofdcentrale gaan vertakkin
gen naar de knooppunten en vandaar naar de
eindpunten.
Bij de tot nu toe gebruikte uit drie cijfers
bestaande kengetallen bepaalt het eerste cij
fer het district, de twee daarop volgende cij
fers bepalen de knoop- en eindpuntcentrale.
Met één cijfer kan men echter nooit twintig
districten bereiken. Dat is echter via de groep-
centralen, onder elk waarvan een klein aan
tal districten ressorteert, wél mogelijk. Dan
bepaalt het eerste cijfer de groepcentrale, het
tweede het district, enz. En op die manier
wordt het geheele land automatisch bereik
baar gemaakt!
uw vrienden en cliëntèle een
door middel van
Ook dit jaar zullen wij in ons nummer van VRIJDAG
31 DECEMBER weder gaarne NIEUWJAARSWENSCHEN
in Haarlem's Dagblad opnemen volgens het tarief van
60 cent voor het minimum van vier regels, elke regel
meer 15 cent. Men zende ons slechts de plaatsings
opdracht, vergezeld van het verschuldigde bedrag en
wij doen de rest, veel goedkooper en tevens op veel
grooter schaal dan U langs welken anderen weg ook
uw wenschen zoudt kunnen overbrengen.
Reeds is ons een belangrijk aantal ter plaatsing op
gegeven. Wanneer gij dit nog niet hebt gedaan, doet
het dan nu.
Slllllllllllllil
Architect 1. Staat
Architect Arthur Staal
Regeling wordt 1 Januari
a.s. van kracht.
Staatsblad 894 bevat een besluit van 7 De
cember 1937, tot vaststelling van het tijdstip,
waarop met betrekking tot arbeid in koffie
huizen en hotels verschillende bepalingen
der Arbeidswet 1919 in werking treden.
Blijkens dit besluit treden met ingang van
1 Januari 1938 in werking:
a. de artikelen 59, 60, 61, 62 eerste lid, twee
de lid, onder a en c. en vierde lid, en 63 dei-
Arbeidswet 1919;
b. de artikelen 68 en 69, onder a tot en met
d, der Arbeidswet 1919, voor zoover zij be
trekking hebben op den arbeid in koffiehui
zen en hotels.
Staatsblad 864 bevat het werktijdenbesluit
voor jeugdige personen, werkzaam in koffie
huizen en hotels 1937.
Dit besluit bevat de volgende bepalingen.
Artikel 1.
Een jeugdig persoon mag in een koffiehuis
of een hotel niet langer arbeid verrichten
dan negen uren per dag en vier en vijftig
uren per week.
Artikel 2.
1. de arbeidstijd van een jeugdig persoon,
die arbeid verricht in een koffiehuis of een
hotel, moet op iederen dag, waarop hij meer
dan zes uren arbeid verricht, afgewisseld
worden door een onafgebroken rusttijd van
tenminste twee uren. Deze rusttijd moet ge
heel gelegen zijn tusschen 11 uur des voor-
middags en 5 uur des namiddags.
2. bovendien moeten ten aanzien van een
in een koffiehuis of een hotel werkzaam
jeu°dig persoon worden nageleefd de eischen
w.elke door het districtshoofd zijn gesteld
omtrent het verleenen van een of meer rust
tijden van ten hoogste een half uur, buiten
dien, bedoeld in het eerste lid, en omtrent de
tijdstippen, waartusschen deze rusttijden
moeten worden gegeven.
3. rusttijden van minder dan een kwartier
worden geacht tijden te zijn, gedurende
welke arbeid wordt verricht.
4. tegen een eisch. ingevolge het tweede
lid door het districtshoofd gesteld, kan het
hoofd of de bestuurder der onderneming
binnen veertien dagen na de dagteekening
van den eisch in beroep komen bij den mi
nister. Diens beslissing wordt met redenen
omkleed.
5. wordt in beroep de eisch gewijzigd, dan
treedt de gewijzigde eisch in de plaats van
dien, waartegen beroep Is ingesteld.
6. Voor het hoofd of den bestuurder vloeit
geen verplichting voort uit een eisch, zoo
lang daartegen beroep kan worden ingesteld
en zoolang omtrent een ingesteld beroep niet
is beslist.
7. een jeugdig persoon mag gedurende de
in dit artikel bedoelde rusttijden niet ver
blijven op een besloten plaats, waar als dan
de bedrijfsarbeid wordt verricht, behalve tot
het nuttigen van een maaltijd.
Artikel 3.
In een koffiehuis of een hotel in de eigen
woning van het hoofd of den bestuurder van
de onderneming, die zijn bedrijf uitoefent
zonder hulp van anderen dan zijn echtge-
noote en bloed- of aanverwanten, tot den
derden graad ingesloten, die bij hem inwonen,
mag een jeugdig persoon, behoorende tot die
bloed- of aanverwanten, geen arbeid verrich
ten tusschen 8 uur des namiddags en 8 uur
des voormiddags.
Dit besluit treedt in werking met ingang
van 1 Januari 1938.
Staatsblad 863 bevat het rusttijdbesluit voor
volwassen koffiehuis- en hotelpersoneel 1937
Hieraan ontleenen wij:
Artikel 1.
Een man of een vrouw, die arbeid verrichi
in een koffiehuis of een hotel, moet een
dagelijkschen onafgebroken rusttijd hebben
van ten minste tien uren
Artikel 2.
1. Indien in een koffiehuis of een hotel een
opeenhooping van werk voorkomt of zich daar
bijzondere omstandigheden voordoen, kan het
districtshoofd, of in beroep ingevolge he'
derde lid onze minister, schriftelijk en voor
waardelijk of onvoorwaardelijk vergunnen
dat in die inrichting ten aanzien van aldaar
werkzame mannen 'of vrouwen wordt afge
weken van het bepaalde bij artikel 1.
2, het districtshoofd behoeft een voor iedei
geval aan te vragen machtiging van den di
recteur-generaal van den arbeid voor het
verleenen van een vergunning;
aindien de vergunning zich over een tijd
vak van meer dan veertien dagen uitstrekt;
b. alvorens sedert het eindigen van een
voorgaande, voor dezelfde personen geldende,
vergunning ten minste zes dagen zijn ver-
loopen, behalve in de gevallen, door den mi
nister bepaald;
c. indien de vergunning geldt voor meer
dan drie dagen achtereen of meer dan vier
dagen in een week;
d. indien de rusttijd, als bedoeld in artikel
1, minder dan zeven uren bedraagt.
3. tegen de beschikking van het districts
hoofd op een verzoek om een vergunning, als
bedoeld in het eerste lid. kan het hoofd of
de bestuurder van de onderneming binnen
veertien dagen na de dagteekening der be
schikking in beroep komen bij den minister.
4. indien ten aanzien van een groep van
ondernemingen in alle of bepaalde gemeen
ten of gedeelten van gemeenten aanleiding
bestaat, om op de gronden, in het eerste lid
omschreven, een vergunning, als in dat lid
bedoeld, voor alle ondernemingen te ver
leenen, kan de minister voorwaardelijk of
onvoorwaardelijk zoodanige vergunning ver
leenen.
5. indien ten aanzien van een groep van on
dernemingen in alle of bepaalde gemeenten
of gedeelten van gemeenten van een district,
als bedoeld in artikel 77, tweede lid, der ar
beidswet 1919, aanleiding bestaat, om op de
gronden, in het eerste "lid omschreven, een
vergunning, als in dat lid bedoeld, voor alle
of een aantal ondernemingen dier groep te
verleenen, kan onze minister het districts
hoofd daartoe machtigen.
6. een vergunning, bedoeld in het vierde lid
of een machtiging, bedoeld in het vijfde lid.
wordt, behoudens onvoorziene spoedeischende
gevallen, niet verleend, alvorens de bedrijfs-
raad is gehoord, of, bij het ontbreken van een
bedrijfsraad, de vakvereenigingen van werk
gevers en arbeiders in het bedrijf in de ge
legenheid zijn gesteld daarover haar meening
kenbaar te maken.
Dit besluit treedt in werking met ingang
van 1 Januari 1938.
ZEVEN ARRESTANTEN VOOR
ééN INBRAAK.
Ongeveer drie weken geleden was ingebro
ken in den radiohandel van de firma J. H. v„
aan de Katshooek te Rotterdam. Vier radio
toestellen werden toen ontvreemd.
Toen dezer dagen de benadeelde een van die
toestellen bij een anderen radiohandelaar in
de étalage zag staan, verwittigde hij de politie,
die een aanwijzing inzake de daders kreeg. Dit
leidde tenslotte tot de aanhouding van de
mannen, die de inbraak hadden gepleegd en
van de tusschenpersonen, die als helers zijn
opgetreden.
In totaal zijn in verband daarmede zeven
personen aangehouden, n.l. de 21-jarige mon
teur O. de G., de 24-jarige loswerkman A. P.
v. d. H„ de 46-jarige B„ de 26-jarige loswerk
man J. B., de 30-jarige Koopman A. B., de
26-jarige varensgezel C. J. J. B. en de 29-jarige
chauffeur K. H. L. allen zijn opgesloten.
Sperregeling brootlverkoopers-
bedrijf.
De minister van Economische Zaken heeft
bepaald, dat het verboden is een inrichting,
waarin het broodverkoopersbedrijf al of niet
uitsluitend zal worden uitgeoefend, voor zoo
ver die uitoefening betreft, te vestigen zon
der vergunning van den minister.
Onder de uitoefening van het broodverkoo
persbedrijf wordt voor de toepassing van deze
beschikking verstaan het in voorraad hebben
anders dan voor eigen gebruik, of het aan
het publiek verkoopen van brood, anders dan
uit eigen bakkerij afkomstig, met uitzondering
van het in voorraad hebben of het aan het
publiek verkoopen van brood, uitsluitend dan
wel in hoofdzaak bestemd voor verbruik ter
plaatse.
Tram kwam op verkeerd spoor.
Jongen en meisje aangereden en ernstig
gewond.
Maandagavond tegen acht uur is op den
hoek van de Rozengracht en Marnixstraat te
Amsterdam een ongeluk gebeurd, waarbij een
Iongeman en een meisje ernstig zijn gewond.
Een motorwagen van lijn 10 reed in dc
richting van de Raampoort. Daar door een
motordefect de bestuurder niet kon remmen,
reed de wagen op het spoor van Lijn 17, waai
de jongen en het meisje liepen, die dachten,
dat Lijn 10 zijn gewone route zou volgen. Zij
werden door den motorwagen gegrepen en
zijn ernstig gewond in het Wilhelminagast-
huis opgenomen.
Het meisje had een hersenschudding opge-
loopen, terwijl de jongeman een schedelfrac
tuur heeft.
