Bijzondere Koopjes
i
I
CRATI
Van Koningskind tot Moeder,
Boekhandel De Erven Loosjes
lo Co H
J. TH. KORT
BALANS-OPRUIMING
Itiittkeés Stakenhuis
ADVERTEERT IN DIT BLAD!
Gysbreght van Aemstel
HAARLEM
„DE SPIEGEL DER MODE"
WELDRA VERSCHIJNT:
Openbare
Vrijwillige Verkooping
MAANDAGMORGEN BEGINT ONZE
1 ,L NATWAS
I DROOGWAS
ZATERDAG 8 JANUARI 1938
H A A R E E M'S D X 'G B L' A D'
1'4
HET TOONEEL
De Amsterdamsche Tooneel-
vereeniging
De Vondel-herdenking moge niet gebracht
hebben, wat velen er van hebben verwacht,
één groote winst heeft zij ons toch gegeven
en dat is de vernieuwde Gysbreght-opvoering
onder de. leiding van Van Dalsum. Want na
de voorstellingen van Royaards is dit wel de
beste opvoering, die wij van Vondel's treur
spel hebben gezien. Die van Royaards moge
misschien stijlvoller zijn geweest, de opvoe-
van Van Dalsum is minder statisch en meer
bewogen en daarom boeiender.
Nooit te voren hebben wij zoo de dramati
sche kracht van Vondel's treurspel gevoeld
als gisteravond. Welk een bewogenheid en
kleur bijvoorbeeld kreeg reeds dadelijk het
verhaal van Willebrord in I, hoe dramatisch
sterk waren de tooneelen tusschen Diederik
en Egmond, Diederik en Willebrord ja dat
vooral en tusschen Van Vooren en Gys-
breght, fragmenten, die vroeger nooit veel
indruk maakten. Hoe ontroerend „tooneel"
werd de sterfscène van Arend ondanks,
dat zij wat ik minder gelukkig vond op
de trappen werd gespeeld, van welk een felle
bewogenheid was de beroemde scène tus
schen Badeloch en Gysbreght in het laatste
bedrijf! Van Dalsum heeft meer dan één
zijner voorgangers Vondel's treurspel tot
boeiend tooneel gemaakt.
En bij niemand werden zooals ik reeds
schreef in mijn kritiek na de opvoering te
Amsterdam de reyen tot een zoo levend,
visueel element in de voorstelling als bij
hem. Dat hij hierbij steun vond in de prach
tige, dramatisch zeer sterke tooneelmuziek
van Henk Badings, die de reyen als verzen
onaangetast liet, en waarover mijn collega
Kalt schrijft, zij dankbaar erkend. Het moei
lijke probleem der reyen heeft Van Dalsum
op zeer gelukkige wijze opgelost en daarom
vooral is deze opvoering volgens mij zoo be
langrijk geworden.
Welk een diepen indruk bijvoorbeeld
maakte de rey van Klaerissen. niet alleen,
zooals zij door de verschillende stemmen
werd gezegd, maar ook door de groepeering en
sobere, stijlvolle bewegingen der nonnen.
Zeer mooi was ook de rey der Amsterdam
sche Maeghden.die in hun blauwe kleedij deden
denken aan een schilderij van Botticelli of Ra-
faël. De rey der Edelingen was voor mannen
misschien wat précieus, hoewel ook hierin ons
prachtige details troffen en de vondst van de
kaarsen zeer gelukkig was. De rey van Burght-
zaten altijd het moeilijkst, omdat de han
deling in het treurspel na deze rey onmiddel
lijk doorgaat en Badeloch op het tooneel blijft
was door Van Dalsum opgelost door het too
neel voor en na de verschijning der Burght-
zaten in het donker te plaatsen, zoodat de rey
ook door het halflicht min of meer den
indruk van een droomvisioen maakte. Toch
vond ik als geheel deze rey 't minst geslaagd.
Van Dalsum en Charlotte Kohier speelden
ook nu evenals in de laatste jaren de
rollen van Gysbreght en Badeloch.Van Dalsum
geeft meer den vromen man en vader dan
den krijgsheld. Bij zijn terugkeer in het laat
ste bedrijf was er zelfs heel weinig van den
soldaat meer over en maakte hij geheel den
indruk van een verslagen man en al kwam er
dan ook een opleving in dezen Gysbreght in
het tweede deel der scène met den heer Van
Vooren zeer nobel en met veel waardigheid
gespeeld door Louis van Gasteren hij boette
door deze opvatting toch wel wat veel van
mannelijke kracht in tegen het slot, waardoor
èn de heer Van Vooren èn Badeloch vooral
door het temperamentvolle, fel bewogen spel
van deze laatste wat te sterk domineerden.
Ontroerend door innigheid waren beiden in
het derde bedrijf, waarin Charlotte Kohier het
verhaal van den droom prachtig deed. Een ver
rassing was Vader Willebrord van La Chapelle.
Ik herinner mij niet dezen prior ooit beter te
hebben gezien. Hij was al gemoedelijkheid,
natuurlijkheid en hartelijkheid. En voortref
felijk was hij in de scène met Diederik van
Haarlem, die hij met groote bewogenheid
speelde.
Iets zeer goeds zoowel in plastiek als in
zeggen maakte ook Jacques Snoek van
Egmont, aan wien hij waardigheid en ridder
lijkheid wist te geven. En hoe mooi constras-
teerde daartegen de ruige, ruwe Diederik
van Haarlem van Louis van Gasteren.
Haarlem komt er tusschen twee haakjes
in dit treurspel van Amsterdam niet al te
fraai af en ik herinner mij nog, hoe mevrouw
MannBouwmeester eens bij haar 40-jarig
jubileum in den Jansschouwburg de opmer
king maakte, dat zij persoonlijk niet verant
woordelijk gesteld wilde worden voor de woor
den: „Nu kent men Haarlem eerst, nu blijken
Egmond's lagen", die Vondel haar elk jaar
als Badeloch liet zeggen.
La Chapelle verving Paul Huf in de rol van
Bisschop Gozewijn. Hij was een mooie, deco
ratieve oude bisschop van roerende zachtheid.
Het zingen in het lied van Simeon liet hij
maar aan de Klaerissen over, wat mij bij de
moeilijke muziek van Badings allerminst ver
wonderde.
Frits van Dijk, Ben Groenier en J. Stern-
heim speelden hun oude rollen van Arend,
Vosmeer en den Bode. Frits van Dijk is een
voortreffelijk Vondelzegger en het vers krijgt
bij hem steeds kleur en klank. Hij was giste
ren bijzonder goed op dreef en maakte iets
ontroerend-moois van de sterfscène. Ben
Groenier is hoe langer hoe meer gegroeid in
de rol van den Spie, die hij sterk realistisch
speelt, al kan hij ons Jan Musch in deze rol
dan ook moeilijk doen vergeten. Sternheim
weet relief te geven aan het beroemde ver
haal van den Bode, maar ook bij dit verhaal
denken wij onwillekeurig terug aan voorgan
gers aan Musch en Louis Bouwmeester
vooral die over nog meer plastiek en zeg
gingskracht beschikten.
Het probleem van de verschijning van Ra
fael heeft Van Dalsum niet zooals De-
fresne ontweken. Het was een oplossing,
die wij konden accepteeren, zeker veel meer
dan de wonderlijke Rafaëls zelfs in de voor
stelling van Royaards die wij vroeger heb
ben gezien. Maar het slot, de uittocht van
Gysbreght en de zijnen, was wat opera
achtig en miste ondanks de prachtige mu
ziek, die Badings hierbij schreef het stijl
volle, symbolische en indrukwekkende, dat wij
ons van Royaards die hierin werkelijk een
climax wist te bereiken herinneren.
De opvoering van den Gysbreght van
Aemstel is een evenement in dit tooneelsei-
zoen geworden. Zoo heeft ook het Haarlem-
sche publiek, dat in zeer grooten getale was
opgekomen, het gevoeld. In stillen aandacht
heeft men de opvoering gevolgd en aan het
slot rees heel het publiek als één man op en
daverde het applaus los van alle rangen. Wij
hadden naast Van Dalsum en Charlotte
Kohier ook gaarne Henk Badings, die met zijn
muziek zoo veel heeft bijgedragen dezen avond
tot een werkelijke tooneelgebeurtenis te ma
ken, op het tooneel gezien.
J. B. SCHUIL.
De muziek
Haarlem heeft dan kennis kunnen maken
met de wijze waarop de toonkunstenaar Von
del's drama ziet, en het zal zich die kennisma
king niet beklagen.
De Nederlandsche toondichter Henk Badings
heeft een kunstwerk geschapen, dat zijn naam
ver over de grenzen zou verbreiden, indien
Vondel kon vertaald worden, en, indien de
Gysbreght in 't bijzonder naar buiten de be
langstelling kon verwerven, die de hoofdstad
daarvoor betoont.
Vondel's Gysbreght heeft het nu te lang
reeds moeten stellen met het zoet gekweel van
componisten die meenden iets daarbij te moe
ten maken, maar het niet vermochten. Inder
daad zijn Vondel's reien sterker, wanneer zij
zuiver worden „gezegd". Strofenzang deugt
hier allerminst. En 't was treffend, dat de
éénige plaats waar Badings' muziek neigt tot
de strofenmuziek (de Lofzang van Simeon)
niet alleen het minst voldeed, maar ook nog
dreigde, algeheel te mislukken, Het vrouwen
koor zong te vlug, zoodat de dirigent, om al
thans het uiterlijk effect te redden, zijn musici
had aan te sporen tot een tempo, dat dat weer
bijdroeg om het vrouwenkoor de beheersching
te doen verliezen. Voor 't overige heeft de
componist Henk Badings, zich er toe bepaald
(en terecht!) stemmingsmuziek te geven.
En met welk een schoonen uitslag hij dit deed,
daarvan moge allereerst getuigen de „Treur
muziek bij den dood van den Held Arend van
Aemstel". Hier schreef B'adings een muziek
van zóó groote schoonheid, dat zij terecht mag
gelden als het hoogtepunt dezer muziek.
Schoon als illustreerende muziek niet alleen
maar schoon ook naar den vorm, zal zij elk
hoorder treffen die ingetogen naar haar wil
luisteren. De hoorder zal dan zeer zeker ook
worden getroffen door de veelheid van stem
men, die alle bijdragen, elk op de haar eigen
wijze, om den tekst te belichten. Badings is
onder de jonge toondichters de meest zuivere
polyfonist, de dienaar van die muzikale kunst,
die niet alleen haar glorietijd uitmaakte, maar
die óók haar toekomst zal zijn. Hoe sterk ook
Vondel's kunst vraagt om polyfonie, heeft
men nu kunnen ervaren. Hoe zou het overrijke
rythme dezer verzen, maar de rijkdom ook dei-
gedachten zich kunnen paren aan een muziek,
die een melodische lijn vertoonde maar méér
ook niet, en voor 't overige zich bepaalde tot
slaafs volgen in harmonieën.
Bij de muziek van Badings komt men er toe,
haar te typeeren als niet enkel dienend, maar
ook als uitbreidend, als verdiepend. De treur
muziek bovengenoemd is daarvan een schoon
voorbeeld.
De fugatische muziek die het vijfde bedrijf
inleidt, wekt ook in sterke mate onze be
langstelling. Klanken en motieven beide hou
den levendig, wat zich in voorgaande tooneelen
afspeelde. De brute ovérval van het klooster
ligt nog versch achter bns, en ook de martiale
muziek, die de evenzeer onrechtmatige bezet
ting van het klooster door de troepen illus
treert, wordt weer in 't geheugen teruggeroe
pen. Ook alweer naar den vorm is dit fugatisch
deel een aanwinst onzer muzieklitteratuur,
waarop Nederland trotsch mag zijn.
Waar echter de muziek geen aanleiding
geeft, verwikkelingen te illustreeren. zooals
dit b:v. bij het verschijnen van den engel Ra-
phaël het geval is, stelt zij ook het muzikaal
denkvermogen niet in 't werk, maar bepaalt
zij zich tot klank en klem-. En welk een kleur!
Is deze ontworpen geheel onafhankelijk van
de décors en van de sfeer waarin Van Dalsum
dezen Gysbreght hield? Ik vermag slecht te
gissen.
Ik gevoelde het voorts -als spijtig, dat de
plaats in T., waar Gysbreght vrouw en nabe
staanden wil heenzenden, om zich onder het
puin zijner stad te begraven, en die tot de
meest bewogen verzen van Vondel behooren,
niet muzikaal werd geïllustreerd, zij 't dan als
melodrama. Maar hier zullen redenen hebben
gegolden, die in verband staan met het even
wicht van het kunstwerk, en dat na het fu-ga-
tisch deel en de daarop volgende treurmuziek
geen verstoring van dit evenwicht meer duldt.
Een moeilijke taak hadden orkest en dirigent
De taak der musici werd verzwaard, doordat
bij een uitvoering in den „orkestbak" de saam-
hoorigheid bij de muziek zooals Badings die
schrijft, lichter nog zoek raakt dan in de con
certzaal op het podium. Elk der musici was,
ook bij de onderverdeeling der stemmen, op
zich zelf aangewezen. Maurice van IJzer heeft
echter met het Utrechtsch stedelijk orkest fu
rore gemaakt, en veel bijgedragen om dit in
tweeërlei opzicht zuiver Nederlandsch werk
een zoo schoone vertolking te geven.
G. J. KALT.
POSTCHèQUE- EN GIRODIENST OP DEN
NATIONALEN FEESTDAG.
's-GRAVENHAGE, 7 Januari. De direc
teur van den postcheque- en girodienst maakt
bekend, dat op den dag, volgende op dien van
de geboorte van een koninklijken prins of een
koninklijke prinses of voor zooveel die dag een
Zondag mocht zijn, op den onmiddellijk vol
genden Maandag in verband met de alge-
meene feestviering een beperkten dienst ten
girokantore zal worden uitgevoerd.
Behandeld worden de chèque-adviezen, welke
des morgens te 5.30 uur ten girokantore
aanwezig zijn, alsmede de stortingsbiljetten.
Spoedbehandeling van girobiljetten en chèque-
adviezen, alsmede telegrafische spoedbehande
ling kan plaats vinden voor 11 uur ten giro
kantore.
De chèque-adviezen worden op de gewone
wijze aan de betaalkantoren verzonden.
Er worden echter geen afrekeningen ver
zonden. Deze worden gevoegd bij de afreke
ningen van den volgenden werkdag.
De aandacht wordt er op gevestigd, dat de
rekeninghouders des daags na de feestviering
dus geen afrekeningen ontvangen.
De gewone girobiljetten, dat zijn dus de
girobiljetten, waarvan geen spoedbehandeling
wordt gevraagd, blijven onbehandeld tot den
volgenden werkdag liggen.
Profiteerde U reeds
de
tijdens
onze
LANGE VEERSTRAA1
en GR. HOUTSTRAAT
Raadhuisstr., H'slede.
De nieuwe uitgave van IDA DE LEEUW VAN REES
met de nieuwste modellen
voor onze clientèle verkrijgbaar.
Gr. Houtstraat 1113
Haarlem
Profiteert van onze ongekend
LAGE PRIJZEN in onze BALANS OPRUIMING
Een album met talrijke, deels onbekende foto's, uit het
leven der Prinses, en daarbij de eerste foto's, die
gemaakt zullen worden na de geboorte van HET
VORSTENKINDInleiding van Prof. Dr. H. TH. OBBINK.
DE PRIJS IS J 0.90.
Bestelt het bij
GROOTE HOUTSTRAAT 100 - Telef. 13060
Landzichllaan 28, Heemstede
Vrijwillige Veiling
Notaris Mr. J. A. DE LA HAY ZE,
te Heemstede, zal op
DONDERDAG 3 FEBR. 1938
n.m. 7 u. i. h. Notarishuis a. d.
Bilderdijkstr. te Haarlem publiek
verkoopen:
Het HEERENHUIS met schuur
tje, erf en tuin, a. d. LAND
ZICHTLAAN 28 te HEEMSTE-
DE, gr. 2.53 A., bev.: ben. ves-
tib., gang, suite, keuken; boven:
2 gr. en 1 kl. slaapk. en badk.,
waarvan 2 met vaste wascht.;
daarboven zolder. Verhuurd tot
2S Febr. 1938 voor 500 p. j.
AANV. na betaling voor of op 17
Maart 1938. BEZICHTIGING Dins-
d. en Donderd. van 2-4 u. Nadere
inl. verstrekt de Notaris, van Mer-
lenlaan 19, Heemstede, tel. 28247.
UIT DEN BOSCHSTRAAT 15
wegens sterfgeval
ten overstaan van Notaris N. J.
HOEFLAKE, Wagenweg 58, te
Haarlem, op
DONDERDAG 3 FEBR. 193S,
n.m. 7 uur, in 't Notarishuis a. d.
Bilderdijkstr. aldaar, van:
Een heerenhuis, get. 15, met
schuur, erf, voor- en achtertuin
te Haarlem a. d. Uit den Bosch-
str., groot 1 A. 17 c.A
Aanvaarding ontruimd bij be
taling vóór of op 17 Maart 1938,
doch niet vóór 15 Februari 1938.
Bezichtiging Dinsdags en Don
derdags van 24 uur.
ALGEMEEN
VERKOOPLOKAAL
NIEUWE GRACHT 14
Makelaar: P. HOOGEVEEN Lz.
Inboedel- en
Meubilair-Veiling
DINSDAG 11 JAN. 10 uur
A. Het algeheele Meubel-Maga
zijn, Spaamwouderstraat 27,
waarbij diverse ameuble
menten, crapauds, luxe fau
teuiltjes, buffetten, dressoirs,
theemeubels, bijzettafeltjes,
wandspiegels, hallspiegeltjes,
schilderijen, kleeden, kleed
jes etc.
B. de complete Meubileering der
kantoor- en ontvangstka
mer Cinéone Theater, Gr.
Markt, waarbij prima kan
toor-meubilair als: Bureaux-
ministre, clubfauteuils, cra
pauds, kantoorstoelen, brand
kast, stalen actenkast, gor
dijnen, karpetten etc.
C. gedeeltelijke Inboedel waar
bij o.m. zeer fraaie O.H. kus-
senkasten en schilderstuk
ken.
Bezicht.: Maandag van 10—4 u.
NOTARIS W. H. VAN ARKEL
te HAARLEM, zal op
DONDERDAG 20 JANUARI 1938
des av. 7 uur i. h. Notarishuis a.d,
Bilderdijkstraat 1 te Haarlem pu
bliek verkoopen:
1. Het huis, erf en tuin te Haar
lem a. d. Dr. Leydsstraat 119,
groot 89 c.A. Verhuurd voor
6 per week. Grondbel. 17.04,
straatbel, 14.33 per jaar.
2. Het pakhuis en erf te Haar
lem a. d. Morinnesteeg 12,
groot 17 c.A. Verhuurd voor
1.25 per week. Grondbel.
4.23; straatbel, 2.14 p. jaar.
Aanv. na betaling koopsommen
vóór of op 3 Maart 1938.
Bezicht. Dinsd. en Dondex-d. 2-4
uur.
Inlichtingen ten kantore v. d.
notaris, Jansweg 52.
VOOR VERZEKERINGEN
H. W. VROLIJK
BÉËEDIGD MAKELAAR IN ASSURANTIES
HEUSSENSSTRAAT 16
TELEFOON 23693 - HAARLEM
IDe ruggegraat van
eik reclameplan
Courantenreclamè
Restanten en coupons worden tegen SPOTPRIJZEN opgeruimd.
Op alle overige artikelen geven wij een BELANGRIJKE KORTING.
Contant. Geen zichtzendingèn.
Barteljorisstraat 39-41
Telefoon 10250
I met
^T^rfma'weKk en g'oedffcoóp
I huishoudgoed gemancjelol
I ctySf- per K.G.
Min. per zending 5 K.G.
