Haarlems Dagblad
De Duitsche
Volksauto.
Spanning gedaald te Baarn.
Reactie doet zijn intrede in het Badhotel.
W'
Eau de Cologne.
„VERBANNEN"
55e Jaargang No. 16755
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V.
Burcauv: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplcin 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOJ1 Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Woensdag 12 Januari 1938
Abonnementen per week f0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Advertentiën1-5 regels f 1.75. elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regeL
Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentje» zie rubriek.
Hitier zal binnen eenige weken den eersten
steen leggen van de nieuwe groote automo
bielfabriek, die de Duitsche „volksauto" zal
moeten vervaardigen. De in Duitschland be
staande fabrieken hebben, zooals indertijd al
werd gemeld, geen kans gezien om het tot de
productie van een automobiel met vier zit
plaatsen, loopend maximaal 75 K.M. per uur
en kostend slechts 900 Mark, te brengen. Maai
de nieuwe onderneming zal dit presteeren en
volgens de Tel. zullen bouw en outillage er
van gedeeltelijk worden gefinancierd uit „de
gelden van het Arbeidsfront", terwijl minister
dr. Ley „van zins is auto-spaarbanken op te
richten. Daarop zouden dan geringe maande-
lijksche betalingen kunnen worden gestort, en
als deze stortingen een zeker bedrag hadden
bereikt zou de auto kunnen worden aange
schaft. Het resteerende bedrag, voorgeschoten
uit de kas van het Arbeidsfront, moet dan
later afbetaald worden.
Het komt mij voor dat dit eenvoudig een
variant op het afbetalings-stelsel is. Er schijnt
alleen als bizonderheid in te zitten, dat de
aspirant-kooper klaarblijkelijk eerst bewijzen
moet dat hij sparen kan eer hij zijn autootje
krijgt. Als dat de bedoeling is, is het psycholo
gisch wellicht goed gezien. Maar veel hangt
af van de vraag, hoe groot dat bijeengespaarde
bedrag in eersten termijn moet zijn en hoe
veel er dus nog resten zal. Bewondering voor
het afbetalingsstelsel heb ik nooit gevoeld en
kan ik ook niet voelen nu het in dezea vorm
wordt toegepast; in den economisch-zeer-
onzekeren tijd waarin wij leven heeft het zijn
gevaren voor velen al te duidelijk bewezen.
Overigens weet iedere automobilist, dat de
aanschaffingskosten van de auto pas het be
gin zijn en dat die de grootste moeilijkheid
niet vormen. Men meent in Duitschland blijk
baar, het vraagstuk van garagehuur, onder
houdskosten en den hoogen benzineprijs te
kunnen overwinnen. Vermoedelijk heeft men
daar al oplossingen voor gevonden, anders
zou toch zeker de eerste steen-legging van de
fabriek niet worden aangekondigd. Maar voor
den buitenlander is dit raadsel al even on
oplosbaar als dat andere: hoe zitten de Duit
sche staatsfinanciën tegenwoordig toch wel in
elkaar en hoe zou die geheimzinnige begroo
ting er wel uitzien?
Vermoedelijk zal men de Duitsche voiks-
auto wel gaan exporteeren. Of deze export
voor ons land groote beteekenis zal hebben
betwijfel ik voorshands. Mochten er vele
.lezers zijn die meenen, dat hun nu de kans
geboden zal worden om er een auto op na te
gaan houden, laten zij hun geestdrift dan nog
maar wat temperen. In dit kleine land, dat
zijn financiëele verplichtingen nauwkeurig
moet nakomen en met de grootste zorg zijn
crediet handhaven, ziet de regeering geen kans
er met haar begrooting te komen zonder zeer
zware belastingen op het automobilisme. Zelfs
het bezit van een klein wagentje kost honder
den guldens per jaar alleen aan personeele
belasting, wegenbelasting en benzinebelasting.
Daarbij komen dan nog onderhouds- en ga-
ragekosten en een aanzienlijke post voor ben
zine en olie. Men kan nu een redelijk-goed
wagentje koopen voor zoo ongeveer 1000; als
dat bedrag tot bijna de helft verminderd wordt
is er belangrijk voordeel bij aanschaffing be
reikt, maar de kosten van het „houden-van-
een-wagen" zullen lang niet in evenredigheid
dalen.
Natuurlijk kan de verschijning van een spot-
goedkoopen „volkswagen" wel beteekenis heb
ben voor de toekomst. Als ons een toekomst
wacht waarin de opdrijving der bewapenings
uitgaven niet langer de geheele belasting
situatie m alle landen beheerscht, waarin men
tot bevordering der welvaart zal kunnen over
gaan en waarin dus ook de overmatige hef
fingen op het houden van een auto een einde
zouden nemen.... dan inderdaad belooft de
volkswagen voor die toekomst veel.
Maar tot dusver lijkt het daar nog niet op; zelfs
de geringste kans op vermindering der vaste
lasten ontbreekt en eer men de zwaarden „zal
kunnen omsmeden tot volksauto's" zal er
buitengewoon veel in de wereld moeten ver
anderen.
Inmiddels kunnen we belangstellend af
wachten hoe en wanneer het Duitsche plan
tot werkelijkheid zal worden.
R. P.
Voorzitterschap R.-K. Staatspartij.
Mr. dr. Witteman candidaat gesteld.
Door de vertegenwoordigers van den R.K.
Rijkskieskring Haarlem in den Partijraad is
aan het dagelijksch bestuur van de partij een
brief gezonden, waarin wordt meegedeeld,
dat mr. dr. P. J. Witteman bereid is als 110. 2
te worden aanbevolen voor de vervulling van
de vacature van voorzitter der R.K. Staats
partij en tevens bereid is een eventueele be
noeming tot voorzitter te aanvaarden.
Onlangs kon in de vergadering van den Par
tijraad omtrent de vervulling van het voor
zitterschap geen overeenstemming bereikt
worden omdat volgens de leden door het dag.
bestuur als no. l was aanbevolen mr. Teulings
en als no. 2 prof. De Quay van wien bekend
was, dat hij een benoeming als voorzitter niet
Zou aanvaarden, zoodat de aanbeveling feite
lijk tot één candidaat was beperkt.
Taptoe bezorgt afwisseling
Men schrijft ons uit Baarn, 12 Januari:
IJ wachten nog. Wij hebben reeds
lang gewacht. We zullen nog wel
langer wachten, althans zoo heeft
het communiqué van Dr. J. de
Groot ons gisteren verteld.
Toen in het Badhotel te Baarn, het hoofd
kwartier van wachtende hofdignitarissen, of
ficieren en journalisten van allerlei pluimage,
gisteren de mededeeling van den genees
heer bekend werd, en toen het dientengevol
ge in de hersenen der wachtende persmen-
schen klaar werd, dat hun verblijf te Baarn
nog lang zou kunnen duren, viel er een ze
kere ontspanning waar te nemen. Wel frons
ten eenigen bedenkelijk de wenkbrauwen, met
bezorgdheid denkend.aan den langen, langen
tijd waarvoor geen tijdverdrijf voorhanden
scheen, en aan de vele kopy, waarvoor de stof
dreigde te gaan ontbreken. Maar in ieder geval
verdween een oogenblik de hoogspanning, die
in de laatste dagen wel wat erg was opgeloo-
pen. De aankomst van H.M. de Koningin, de
aankomst van verschillende hofdignitarissen,
het bezetten van het „bijkantoor" van het
A.N.P., de aankomst van verschillende ande
ren, wier aanwezigheid met de blijde ge
beurtenis in verband kon worden gebracht,
dat alles had de stemming gewekt, dat het nu
ernst ging worden. Met grooter waakzaam
heid werden de telextoestellen in het oog ge
houden. Zenuwachtige naturen waren zelfs
des nachts op een gedroomd geluid uit bed
gesprongen.
Rust keert weer.
Doch toen Dinsdag omstreeks 12 uur het
communiqué van den geneesheer kwam, keer
de een, zij het eenigszins gemelijke, bedaard
heid weer, De buitenlandsche journalisten,
onder wie veel Engelschen en een enkele
Scanainaviër, begonnen zich zelfs af te vra
gen of Amsterdam niet meer „Stories" zou
opleveren dan Soestdijk, welk oord toch op
dit oogenblik voor hen uit niet veel meer be
stond dan uit een hotel en het hek van een
onbereikbaar paleis, waar voor fotografen
eigenlijk meer te doen was dan voor verslag
gevers. Immers ook in het paleis ging het da
gelij ksch leven zijn gang, als ware er niets
aan de hand. Alleen reed tweemaal de Ko
ningin en eenmaal de Prins uit, hetgeen den
fotografen bij het stralende winterweer een
aardig plaatje, doch de verslaggevers weinig
kopy verschafte: de vorstelijke personen im
mers verdwenen in een oogwenk in ongeziene
verten, ver buiten het bereik der professio-
neele nieuwsgierigheid.
En toch ging er niemand naar Amsterdam.
Men kan immers nooit weten. Misschien bleef
men wat langer tafelen, misschien ook trok
de taptoe, welke des avonds te negen uur op
de Brink in Baarn werd geblazen, wat meer
belangstelling dan deze ceremonie zou heb
ben getrokken, indien de Journalistieke ze
nuwen wat meer gespannen waren geweest.
De taptoe werd, in deze stemming van ver
slapte spanning, het amusement van den dag.
De buitenlanders, die den Nederlandschen
collega's het probleem voorlegden: „Wat doen
wij hier vanavond in Baarn", kregen het eens
luidend advies: de taptoe. Welk advies dan
ook is opgevolgd, zoodat het Badhotel Dinsdag
avond te 9 uur weer even het echte oude bad
hotel was: rustig, vol stemming, met bedaarde
en bejaarde bridgespelende groepjes, en zon
der journalisten.
Welkome afleiding.
De taptoe op de Brink, welke de stafmuziek
van de „De Veld" uit Utrecht blies, was
een bewijs van erkentelijkheid van de te
Baarn gelegerde bedieningsmanschappen der
saluutbatterij, voor de hartelijke ontvangst,
welke hun van de zijde der Baarnsche bevol
king is ten deel gevallen. Allerwegen bestond
van de burgerij, tot welke deze klankenhulde
jericht was, belangstelling en het bleek, dat
de taptoe niet alleen door de bewoners van
het Badhatel werd beschouwd als een welkom
evenement in den dagelij kschen loop der
dingen. Het was echter een ware verrassing
voor degenen, die van de Brink na afloop
der taptoe terugkeerden, daar wederom de
stafmuziek met bazuinen en pauken te zien
opgesteld. De blazers waren per auto naar het
Badhotel vooruit gereden en bliezen op het
terras van het hotel tot groot genoegen van
zijn bewoners nogmaals de taptoe.
Kapelmeester Beunders liet zijn mannen
geven wat zij geven konden en klaar en pittig
tetterde de koperen muziek door de
donkere avondlucht. Het is duidelijk, dat
zooveel longenkracht, terwille der vriendschap
aangewend, beloond diende te worden met
een glaasje bier, dat den muzikanten werd
aangeboden in een der zalen van het Badhotel.
Het geviel, dat de zaal, welke den mannen van
„De Veld" een gastvrij onderdak bood, juist de
zaal was, waar de twee telexmachines staan
opgesteld, welke zijn aangesloten op de zend-
machine in de werkkamer van het A.NP.
Natuurlijk trok dit technische wonder de
nieuwsgierigheid. Het duurde niet lang of een
afgevaardigde werd naar het A.N.P. gestuurd,
met een verzoek om een demonstratie. De man
van het persbureau overwoog, dat een proef-
uitzending op het Baarnsche telexnetje nut
kon hebben en dat daarvoor geen beter tekst
kon worden gekozen dan een hulde aan de
blazers, die dezen avond zoo duidelijk van de
vriendschap tusschen militairen en burgers
hadden getuigd en er werd een tot nu toe
onbekende dichter gevonden, die hiervoor een
versje uit zijn mouw schudde. De tekst van
deze proefuitzending verdween naar het eerste
regiment veldartillerie. Zoo verdrijft Baarn en
zoo verdrijft het wachtende Badhotel zijn tijd,
in vriendschap en genoegen
P. T. T. roert zich.
Hp ENSLOTTE nog een bijzonderheid, om
JL de lezers toch vooral in te prenten, dat
de berichtgeving over de blijde gebeurtenis
grondig is voorbereid. Bij deze voorbereiding
heeft de PT.T., die de telefoons en de telex
installatie heeft aangelegd, een groot aan
deel gehad. Bijzondere verdiensten hebben
daarbij verworven ir. Uurbanus. chef van
den dienst Havee. en de heer Monzenberg.
van denzelfden dienst, die bij de practische
uitvoering het toezicht heeft uitgeoefend.
In het bijzonder moet genoemd worden de
chef-monteur te Baarn. den heer J. Schreyer,
die werkelijk niets heeft verzuimd om dat
gene te doen. wat men op dit ondermaansche
doen kan om zich voor de nukken van nood
lot en toeval te vrijwaren.
Men kan gerust zijn, er zijn er, die voor ons
waken.
Ontploffing in de Madrileensche
„omlergrondsche".
Ongeluk, dat talrijke dooden geëischt moet
hebben.
Havas meldt, dat zich een ontploffing heeft
voorgedaan in den ondergrondschen spoor
weg van Madrid. Aangezien zich op het oogen
blik van de ontploffing een trein vol met rei
zigers ter plaatse bevond, moeten vele perso
nen zijn gedood en gewond.
Tengevolge van de censuur, welke de repu-
blikeinsche autoriteiten op dergelijke gebeur
tenissen toepassen, is het niet mogelijk nadere
bijzonderheden te weten te komen, evenmin
als het juiste aantal slachtoffers.
De torpedeering van een
Nederlandscli scliip.
De regcering wint informaties in.
(Zie eerst pag. 3).
Onze Haagsche correspondent seint ons:
In verband met de torpedeering van een
Nederlandsch handelsvaartuig in de Spaan-
sche wateren vernemen wij dat er thans van
Nederlandsche zijde officieele informaties
omtrent dit geval worden ingewonnen.
Aangezien het voorshands waarschijnlijk
lijkt, dat de daad begaan is door een onbeken
de duikboot in dienst van het Franco-regiem,
mogen wij er op wijzen, dat de Nederlandsche
regeering, toen Franco destijds een verkla
ring had afgekondigd in zake de scheepvaart
op de oostkust van Spanje, welke verklaring
veel weg had van een soort blokkadeverkla-
ring, aan de Franco-regiem had doen we
ten, de rechtmatigheid hiervan niet te kun
nen erkennen.
De uitbreiding van Haarlem.
Verbinding WestergrachtRamplaan-
kwartier.
Bij de annexatie van 1927 kreeg Haarlem
het tuindorp nabij de Elswoutslaan te Over-
veen binnen zijn grenzen. Er stonden toen
slechts enkele tientallen huizen. De situatie
was zeer eigenaardig, de grens Haarlem
Bloemendaal loopt zoo dat de Haarlemmers
uit het tuindorp alleen naar het centrum van
hun eigen gemeente kunnen komen over
Bloemendaal's grondgebied, namelijk over
den Korten Zijlweg.
In den loop der jaren is aan de Ramplaan
een heel kwartier verrezen. Thans staan er
reeds een kleine zéven honderd huizen, ter
wijl er nog steeds meer gebouwd worden. In
het totaal kunnen in het Ramplaan-kwartier
1100 huizen komen.
Ook de bebouwing aan den Westkant van
de spoorbaan breidde zich steeds uit, zoodat
de beide straten-complexen elkaar steeds
meer naderden.
De verbinding tusschen den de Ruyterweg (bij
de Westergracht) en de Rollandslaan (in het
Ramplaan-kwartier) wordt gevormd door
een breeden weg, dien B. en W. den naam
van Vlaamschen weg hebben gegeven. De
brug over de Houtvaart werd Vlaamsche brug
gedoopt. Weg en brug zijn thans in aanbouw.
Dit belangrijke werk zal vermoedelijk om
streeks Mei klaar zijn.
Zoodat dan in Mei a.s. de directe
verbinding tusschen Haarlem- en het
Ramplaan-kwartier tot stand zal
komen.
De Vlaamsche weg krijgt een totale breedte
van 40 tot 50 Meter. De rijweg wordt 10 Me
ter, maar aan beide kanten komt tusschen
breede bermen met een dubbele rij boomen
een voetpad van 5 Meter, De brug krijgt een
breedte van 16 Meter (10 Meter rijweg en
trottoirs van 3 Meter).
Op den Vlaamschen weg sluit de Rollands
laan aan. Daar wordt nu een vijver gegra
ven van 98 Meter lang en 8 Meter breed. Om
dien vijver komt een gazon van 5 Meter met
boomen en een voetpad. Daarnaast aan el-
kent kant een rijweg van 6 Meter.
Er ontstaat dus een schitterende verbin
dingsweg. Als door den tijd aan de Wester
gracht, na de verhooging van de spoorbaan,
een viaduct zal gemaakt zijn. wordt meteen
het wachten aan den overweg overbodig.
Maar reeds dadelijk kan men over de nieuwe
brug over de Brouwersvaart op den Zijlweg
komen.
In dit deel der gemeente bestaan nog groo
te plannen. De Houtvaart wordt verlegd,
waardoor het mogelijk wordt langs de spoor
baan ook een breeden verkeersweg te maken.
Door den tijd zal ook de houten zwemin
richting aan de Houtvaart worden afgebro
ken, maar dat plan kan natuurlijk pas uit
gevoerd worden als er elders in de stad vol
doende zwemgelegenheid zal zijn gemaakt.
Plannen daartoe bestaan reeds lang. maar
door den slechten financieelen toestand der
gemeente kon daaraan nog geen uitvoering
worden gegeven.
HALFJAARLIJKSCH DIVIDEND DER A. K. U.
ARNHEM, 12 Januari. De directie van de
Algemeene Kunstzijde Unie N.V. deelt mede,
dat het halfjaarlijksche dividend van drie
procent op de 6 pCt. cumulatief preferente
aandeelen betaalbaar wordt gesteld. In het
vorige jaar is een begin gemaakt met het in
halen van den achterstand.
De aangekondigde betaling heeft geen an
dere beteekenis dan te voorkomen, dat de
achterstand wederom toeneemt.
Het huwelijk van den kroonprins van Griekenland is Zondag te Athene vol
trokken. Onder groot enthousiasme van de bevolking trekt het vorstelijk
bruidspaar door de straten van Athene.
ACHTJARIGE BRANDSTICHTER!
Een achtjarig jongetje uit de Voorduin
straat had ontdekt, dat in het schuurtje van
een onbewoond perceel in die straat een
stapel houtwol en stroo van l'-; meter hoog
stond. De verleiding om dien stapel in brand
te steken, werd hem blijkbaar te machtig.
Hij nam een doosje lucifers, klom over een
schutting en volvoerde zijn boozen opzet.
Toen hij de vlammenzee zag. vluchtte hij
verschrikt weg. Dit hielp hem niet, want
even later werd hij gegrepen en toen kreeg
hij van de politie zulk een geweldige schrob-
beering dat hii niet gauw meer voor een
tweeden keer den rooden haan zal laten
kraaien. Inmiddels hadden politie en om
standers de vlammen gedoofd, zoodat de
brandweer, die spoedig ter plaatse was, geen
dienst behoefde te doen.
Het woord is aan
Lichtenberg:
De xcaarlijk groote van
geest heeft eigenschappen,
die slechts de groote van
geest iceet te waardeeren.
(Toen dezer dagen bij Keulen drie
vrouwen bij het waterhalen aan
een pomp bleven nababbelen.
vroren haar klompen en emmers
aan den grond vast. Zij moesten
op kousevoeten naar huis, met
achterlating van haar emmers.)
Drie emmertjes water halen,
Drie emmertjes pompen,
Vrouwtjes op haar klompen,
Vrouwtjes op haar kousebeenen,
Moesten naar haar huisjes henen,
Want al ras, ras, ras,
Vroor het water van de plas.
Praat maar voort, voort, voort,
Wie heeft ooit zooiets gehoord,
Want al ras, ras, ras.
Vroor het water van de plas.
Zoo maar een-twee-drie.
Drie emmertjes water halen,
Vrouwtjes moesten praten.
Konden het niet laten,
Zij vergaten haar besogne,
IJs werd haar eau de cologne.
Na lang praten pas,
Merkten zij hoe laat het was.
Konden niet meer voort,
Want wat al te krachtig vroor 't,
't Komt haar nog te pas,
Als 't de babbelzucht genas,
Van haar alle drie.
kan wegens contractueele verbintenis
sen elders, NIET worden geprolongeerd.
DIRECTIE FRANS HALS.
(Adv. Ingez. Med.)
HET JAAGPAD TE SPAARNDAM.
Ged. Staten van Noord-Holland hebben, in
verband met de veiligheid van het verkeer,
het langs het Spaarne te Spaarndam gelegen
jaagpad, genaamd de Pol, van den Spaarn-
damschen weg tot de grens van de bebouwde
kom gesloten verklaard, voor het verkeer met
alle motorrijtuigen in de richting van West
naar Oost.
COÖPERATIEVE ROERMONDSCHE EIERMIJN
HEEFT IN 1937 VOOR V/2 MILLIOEN GUL
DEN MEER OMGEZET.
De totaalaanvoer der Coöperatieve Roer-
mondsche Eiermijn bedroeg over 1937
210.680.985, tegen 195.704.106 stuks in 1936. Een
stijging derhalve van V/2 pet.
Uitbetaald werd in totaal f 7.337.155,14 tegen
f 5.804.736,16. Er werd over 1937 f 1.532.418.98
meer uitbetaald dan In 1936.
De prijsstijging der kipeieren per 100 stuks
beliep 17,4 pet.
EEN NEDERLANDSCHE MICHELIN-
FABRIEK WORDT GEBOUWD.
De Fransche Michelin-fabrieken, welke
reeds een verkoopsorganisatie in ons land
hebben, zullen nu ook een fabriek hier te
lande bouwen. Er is een naamlooze vennoot
schap opgericht, welke voor de som van
f 72.000 van de gemeente 's-Hertogenbosch
een terrein heeft gekocht van 60.000 vier
kante meter, dat gelegen is aan de Spoor-
haven in den Bosch. De naam der N.V. is
N.V. Nederlandsche Bandenindustrie Miche-
lin.
HEDEN: 10 PAGINA'S
pag.
De spanning te Baarn gedaald.
De uitbreiding van Haarlem. 1
Interpellatie-Vorrink over de erkenning
van de verovering van Abessynië door
Italië. 3
Een onbekend onderzeeër heeft een Neder
landsch schip bij Valencia getorpedeerd 3
In verband met den roofmoord te Sittard
zijn twee werkloozen aangehouden. 3
Tegen den man. die den moord in de
Oleanderstraat te Rotterdam heeft ge
pleegd, is 12 jaar gevangenisstraf ge-
eischt. 3
De onderteekenaars der Romcinsche pro
tocollen bijeen. 4
Te Tokio is de keizerlijke conferentie
begonnen. 4
Belangrijke rede van dr. Fentener van
Vlissingen te Utrecht. i
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: De Duitsche volksauto. 1
K. de Jong: Gala- en Ledenconcert H.O.V. 2
J. H. de Bois: Kunst in Haarlem en daar
buiten. 3
Jhr. dr. B. de Jong van Beek en Donk:
Dalende tendenz der wereldwerkloosheid. 4
H. D. Vertelling: Het hoorspel. 5
L. S. Januaribloeiers. 5
Prof. dr. P. Geyl: Zuid-Afrika van West
naar Oost. 4
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op 7
