De Fransche kabinetscrisis. Bonnet noch Blum geslaagd. THIJS IJS GAAT DOOR DIK EN DUN mm Gil Robles gelooft „rechtsch Spanje'7 in een r M A A N D A" G 17 JANUARI 1938 HAARLEM'S DAGBLAD' De Fransche kabinetscrisis. Zondagmiddag heeft de president der Fransche republiek, Albert Lebrun nadat Georges Bonnet de opdracht had teruggegeven den leider der Fransche Socialisten en oud-premier Léon Blum, belast met de vorming van een nieuw kabinet. Blum deelde mede een kabinet van een „verbreed Volksfront" te willen vormen. Ook Blum is echter niet kunnen slagen. Vanmorgen heeft hij president Lebrun van dit besluit kennis gegeven. Over Blum's pogingen tot oplossing van de politieke crisis meldt Havas Zoodra hij opdracht tot de vorming van een nieuwe regeering had gekre gen achtte Blum het noodzakelijk zich te verzekeren van den steun, dien hij niet wilde missen. Thorez en Duclos hebben de onvoorwaardelijke deelneming der communistische partij toegezegd. Leon Blum. De radicaal-socialistische fractie, welke Blum hervatting der samen werking voorstelde, stelde haar beslis sing tot heden uit. Het scheen echter, dat de mogelijkheid van com munistische deelneming op tegenstand in de radicale fractie stuitte. Verder had Blum Paul Reynaud uitgenoo- digd, aan de regeering deel te nemen als ver- tegewoordigers der vroegere oppositie in een ministerie van nationale eenheid rondom het Volksfront". Reynaud stelde echter als voorwaarde uitbreiding der politieke samen stelling van het kabinet tot en met de fractie van Marin. Blum meende daarin niet te kun nen toestemmen, zoodat van de medewerking van Reynaud moest worden afgezien. Zoo zou Blum niet kunnen vasthouden aan een soort kabinet van nationale eenheid van linksche nuance. Hij moest dus terugkeeren tot de minder stoutmoedige samenstelling van een volksfrontregeering met medewerking der communisten. De taak van Blum werd daardoor niet gemakkelijker. Beroep op de nationale eenheid. Gisteravond heeft Blum de volgende verkla ring voor de Peis afgelegd: .,Gij weet reeds, dat ik mij op een moeilijke onderneming heb geworpen en ik behoef de redenen ervan niet uiteen te zetten. Ik heb het gevoel, dat het onder de huidige omstandig heden noodig is den indruk te geven van so cialen vrede in het binnenland en van natio nale kracht naar buiten. Daarom tracht ik een soort politieke Matignon-overeenkomst tot stand te brengen. Ik zou een „nationale vereeniging" rondom het volksfront willen vormen, hetgeen prac- tisch neerkomt op den wensch bij de vertegen woordigers van alle partijen van hetVolks- front mannen aan te sluiten, die tot dusverre behoord hebben tot de oppositie, doch die be kend staan om hun gehechtheid aan de de mocratische vrijheden. Ik doe een poging tot nationale eenheid onder zoodanige voorwaar den, dat dit geen enkele schade kan veroor zaken, noch zelfs eenige ongerustheid kan wekken ten aanzien van de republikeinsehe vrijheid en den socialen vooruitgang." Bonnet's mislukte poging. Bonnet verklaard^ aan de Pers, nadat hij de opdracht had teruggeven: „Aangezien de socialistische fractie mij niet alleen de deelneming aan de regeering, die ik haar aanbood, maar ook haar steun weigerde, kon ik geen regeering vormen, hoe wel de radicaal-socialistische partij mij daar toe aanmoedigde.... ik ben er mij van be wust mijn plicht jegens het land te hebben gedaan. Na de dramatische uren, die ik met mijn vriend Chautemps heb beleefd, toen ik op 29 Juni 1937 uit Washington te Parijs aankwam, kan ik met trots constateeren, dat de technische situatie van onze finan ciën hersteld is. De gewone begrooting is in evenwicht. In de schatkist bevindt zich een bedrag van ongevéer zeven milliard. Wij Ernstig treinongeluk in Britscli-Indië. Express met goederentrein in botsing. Volgens te Londen ontvangen berichten is de express Calcutta—Delhi in botsing geko men met een goederentrein bij het station Bamrauli nabij Allahabad. Zeven personen zes Indiërs en een Engelschman werden daarbij gedood, vijftien ernstig gekwetst. Een derde-klasse-rij tuig was in een andere derde klasse-rijtuig geschoven en vervolgens omge slagen Ex-keizerin van Abessynië naar Jeruzalem. Groot aantal Abessyniërs vergezelt haar. De vroegere keizerin van Abessynië ver trekt vandaag uit Londen naar Jeruzalem. Zij zal worden vergezeld door Ras Kassa en een groot aantal Abessyniërs. van wie waar schijnlijk verscheidenen in Palestina zullen blijven. De exkeizer is echter voornemens binnen drie maanden naar Engeland terug te keeren. hebben de leening van zes milliard aan Lon den terugbetaald en op dit oogenblik, on danks deze aflossing, ondanks het belang rijke deficit op onze handelsbalans, zijn de goudreserves, die beschikbaar zijn voor de defensiebehoeften, belangrijker dan zes maanden geleden. De technische inspanning is echter niet voldoende. Onder de zoo ern stige omstandigheden, waarin wij ons be vinden, moeten de krachten der landsburgers zich aaneensluiten voor het heil des lands". DmtseMaindL Bekend geestelijke opnieuiv gearresteerd. De R.K. geestelijke Rupert Mayer uit Mün- chen is opnieuw in arrest genomen. Zijn ar restatie is in alle kerken in Beieren bekend gemaakt met het verzoek te zijnen gunste gebeden uit te spreken. Rupert Mayer is zwaar oorlogsinvalide. In 1915 werd hem een been afgezet. Sinds 1933 heeft hij herhaaldelijk geprotesteert tegen de schendingen van het concordaat door het Duitsche rijk. Hij was reeds in den zomer van het vorige jaar gear resteerd, doch vrijgelaten na tusschenkomst van invloedrijke Katholieke persoonlijkhe den. Re slaodl Molotof acht vlootversterking noodzakelijk. In een rede voor den „Oppersten Sovjet" sprak volkscommissaris Molotof over de vor ming van het volkscommissariaat van Ma rine. Hij zeide dat, zoodra de bouw van nieu we fabrieken voltooid is, de vloot zoo spoedig mogelijk met sterke vlooteenheden aange vuld zal worden. „Wij moeten er rekening me de houden", aldus Molotof, „dat ons land root is en over enorme afstanden door zeeën omspoeld wordt. Wij moeten nooit vergeten, dat onze marine sterk en krachtig moet zijn". Molotof verklaarde, dat de Sovjet- Unie niet onverschillig kan blijven tegenover de geweldige uitbreiding van de vloten der kapitalistische mogendheden. Spreker wees tenslotte op de wensehelijk- heid eener grondwetswijziging, waarbij den „Oppersten Sovjet" het recht, wordt verleend, den staat van oorlog af te kondigen. „Wij moeten", zeide hij, „op bepaalde gebeurlijk heden bedacht zijn, voor het geval door de imperialistische agressies complicaties wor den uitgelokt." lerlaitacl, De Valera's besprekingen te Londen. In een gistermiddag te Londen ge houden voltallige vergadering van de Iersche delegatie, die deel zal ne men aan de Iersch-Engelsche be sprekingen, is naar Reuter verneemt overeenstemming bereikt ten aan zien van de noodzakelijkheid de een of andere concessie te verkrijgen be treffende de eenheid van Ierland. Wanneer geen concessie gedaan wordt, d.w.z. geen toezegging gegeven wordt, die hoop zal geven op een toekomstig vereenigd Ierland, is het weinig waarschijnlijk, dat een overeenstemming tot stand zal komen ten aanzien van welk ander probleem ook, zoo dat de conferentie dan waarschijnlijk zou stranden op den klip der deeling van Ier land. De Valera heeft verklaard, dat er groote moeilijkheden te overwinnen zijn. De Iersche delegatie wensch vurig de grondslagen te leggen voor vriendschappelijke betrekkingen tusschen de volken dei' beide landen en hoopt, dat bij de huidige besprekingen een vooruitgang' in die richting bereikt zal kun nen worden. Amerika. Een beroep van Hoover op het Amerikaansche volk. De oud-president der Ver. Staten, Herbert Hoover, heeft een beroep gedaan op Amerika om r.et de rest van de wereld samen te wer ken, teneinde de oorlogslasten af te schudden. Hoover legde er den nadruk op, dat Amerika zichzelf niet in gevaar diende te begeven door gebruik te maken van militair geweld om oor logen van andere volken te voorkomen of te doen eindigen, en evenmin door deel te nemen aan economische sancties of embargo's. Wij in Amerika, zoo verklaarde Hoover, moeten op houden met de verwachtingen van andere lan den hoog te spannen. Wel moeten wij samen werken met elke gezonde internationale po ging ter bevordering van de economische en sociale welvaart der wereld. Hoover drong aa. op verlaging der tarie ven, op het vasthouden aan de onschend baarheid der verdragen, o.a. van het Kellogg- pact, en op de weigering om die voordeelen te erkennen welke verkregen zijn door een schending van dit pact. Hoewel hij een versterking van de nationa le middelen ondersteunde, verklaarde Hoover, dat de bewapening beperkt dient te blijven tot het uitsluitende doel om een aan—tegen het westelijke halfrond af te slaan, terwijl de be wapening ter zee zich moet aanpassen bij het feit, dat de Philippijnen niet langer in de Amerikaansche verdedigingslinie zijn opge nomen. Conflict in liet Zweeclsclie liotelbedrijf. Algcheele uitsluiting van het personeel. Het D.N.B. meldt uit Stockholm, 16 Jan. De loononderhandelingen met het hotel- en restaurantbedrijf zijn afgesprongen. Vandaag wordt het geheele bedrijfsperso- neel in de hotels en restaurants, met inbe grip van het restaurant in den Rijksdag en in de restauratiewagens der spoorwegen, uit gesloten. Een Japanscli zwaard voor Eden. Vreemd bezoek bij den Britschen ambassadeur te Tokio. Uit Tokio wordt gemeld, dat de Britsche ambassadeur te Tokio, Craigie, bezoek heeft ontvangen van den Japanschen schrijver Ma- koto Watanabe, die een dolk van een voet lengte te voorschijn haalde en zeide: „Dit is mijn persoonlijke boodschap aan Eden". De politie arresteerde den schrijver. Op een vraag van den Reuter-correspondent heeft de Britsche ambassadeur echter geant woord. dat Watanabe hem een oud Japansch zwaard overhandigd heeft met het verzoek, het aan te bieden aan Eden, die, zooals de schrijver zeide, in een allermoeilijkste situa tie zijn best heeft gedaan. Watanabe betreur de het slechter worden der Britsch-Japansche betrekkingen en sprak de hoop uit, dat wel dra weer een verbetèring zal intreden. Volgens het Duitsche nieuwsbureau heeft de schrijver die de nationale Japansche kleeder dracht droeg, den ambassadeur een zwaard overhandigd met een brief aan Eden, waarin uiting werd gegeven aan den wensch, dat de Britsche minister de anti-Japansche politiek onmiddellijk zou staken. Volgens andere berichten zou het wapen een harakirizwaard zijn. ONZE DACELIJKSCHE KINDERVERTELLINC Thijs schrok zoo erg, dat hij hard: Help! schreeuwde. Doch hij begreep dat dat toch niets hielp en zoodoende zette hij het op een loopen. De woedende honden achter hem aan. Met een vaart van nul komma negen vlogen ze achter Thijs aan, die liep, alsof zijn leven er van af hing. Nu was dat eigenlijk ook wel zoo, maar dat is zoo de uitdrukking, hé? O, o, o, o, ik heb wel pech op mijn reis, hijgde Thijs, terwijl hij door de grot voorstormde. Kwam Leo nu maar, dan kon hij me tenminste helpen Maar Leo Listig was niet thuis, zoodat Thijs heelemaal alleen met de honden in die grot was. Nu was het maar zaak, om hier weer ongedeerd uit te komen Thijs had er een zwaar hoofd in, toen hij zoo voortjakkerde. Hij wist heel goed, dat hij het nooit van die honden zou kunnen winnen en dat hij binnen niet te langen tijd zoo vermoeid zou geraken, dat hij zou vallen en dan hadden de honden Maar wat was dat???? Wat kwam daar om dien hoek van de grot aanzetten? Thijs wreef onder het rennen zijn oogen uithet waren twee andere honden Maar de broederkrijg kan nog tot 1940 duren.... Franco onder hef juk van buitenlandschen steun n alle landen van Europa en waarom zou het elders niet zoo zijn? bevinden zich mannen, die geen vrede kunnen vinden met den huidigen stand van za ken. die hunkeren om aan de macht te ko men en persoonlijk de zoo vurig gewenschte koersveranderingen tot stand te brengen. Er zijn er, die hun doel reeds bereikt hebben: Stalin, Hitler, Mussolini, Salazar, de Valera. En er zijn nog velen, die nu nog als onbekende, dikwijls in armoedige omstandigheden verkee- rende burgers leven, maar die wellicht ééns pijlsnel tot macht en aanzien zullen rijzen. Op den Balkan ken ik enkele van die obscure zol derkamertjes, welker bewoners over vijf, tien jaar misschien tot bekende regeerders zullen zijn geworden. Naast die thans nog onbekenden leven de grooten van voorheen, die er niet in kunnen berusten, dat zij op den achtergrond geraakt zijn, vergeten worden. Soms wacht ook hun weer een groote toekomst en soms hebben zij die ambities opgegeven en reizen nog slechts overal de hoofdsteden af om daar hun waar schuwende stem te laten hooren, zooals Ni cholas Titulescu, de vroegere minister van buitenlandsche zaken van Roemenië. Zij tre den opzettelijk niet in het daglicht der pu blieke belangstelling, doch oefenen niettemin dikwijls een grooten invloed uit op de Euro- peesche politiek van vandaag. De telefoonjuffrouwen van de centrale in Lissabon hoorden kort na het uitbreken van den Spaanschen burgeroorlog voor het eerst een nijdige, kort-aangebonden stem. die in ternationale gesprekken aanvroeg. Sindsdien heeft die stem dóór de telefoon gesproken met Londen en Parijs, met Berlijn en met Rome, met vele plaatsen in Spanje. Ja, zij kennen die stem thans; vele, vele malen daags klinkt zij in haar ooren. Maar den eigenaar ervan hebben zij nog nimmer gezien. Die vertoont zich zelden in 't openbaar. Hij telefoneert, ont vangt onopvallend veel bezoek, maar zijn por tret staat niet in de bladen. Hij is een onbeken de figuur voor negen en negentig procent der bewoners van Lissabon. Gil Robles. Zijn naam is José Maria Gil Robles, de oud-minister van oorlog in de Lerroux- en Chapapietra-kabinetten van 1935; een van die nog jeugdige Europeesche staatslieden hij is pas zes en dertig geworden wiens rol men ten onrechte reeds uitgespeeld acht. Als drie en twintigjarige was hij reeds professor in het publiek recht aan de universiteit van La La- guna, welke eervolle positie hij echter na kor ten tijd weer in den steek liet om in de journa listiek te gaan. „El Debate", het groote Ma- drileensche dagblad, liet hem Europa bereizen en ook bracht hij een bezoek aan de Vereenig- de Staten, waar hij enkele weken op de redac tie van de New York Times werkzaam was. Van Amerika keerde hij naar Spanje terug, waar hij zich te Salamanca vestigde en op nieuw een leerstoel kreeg, ditmaal in de poli tieke economie. Onder zijn leiding vond de hervorming van de Confederatie voor Auto nome Rechten tot de Accion Popular plaats, welke uiterst rechtsche groep hij spoedig in de Cortes vertegenwoordigde. Hij is een vijand van de republiek, die hij eens vergeleken heeft met een lastige, niet ongevaarlijke kinder ziekte, „zoo iets als de mazelen, die zoo snel mogelijk overwonnen moeten worden." Politicus en journalist. Gil Robles is politicus. Maar hij is enkele jaren krantenmensch geweest en kent zoo wel de Europeesche als de Amerikaansche journalistiek. Daarom heeft hij een zwak plekje in zijn, overigens zoo weinig zachte, hart voor interviews vragende journalisten: hij is er zelf ook dikwijls voor op uit geweest! Gedurende een kwartier wil hij mij zijn oor deel over den strijd mededeelen. Maar er mo gen géén vragen worden gesteld. Op een eenvoudige, rechtleunige houten stoel zit hij achter zijn ordelijke schrijftafel. Het vertrek is met Spartaanschen eenvoud ge meubileerd. Men kan merken dat hij in een Jezuïetenklooster is opgevoed; nóg heeft zijn omgeving de strenge sfeer van het kloosterle ven behouden, en hij spreekt alsof hij een boetpredicatie houdt. Zijn oogen zijn bol onder donkere wenkbrauwen, die den vorm van een accent circonflexe hebben, de mond beweegt zich nauwelijks als hij spreekt. Hij is dik en zeer bleek. „Eenigerlei voorspelling over den duur van den burgeroorlog zou ik niet gaarne geven. Hij duurt thans reeds langer dan een jaar, en, hoewel het steeds duidelijker blijkt, dat Va lencia aan de verliezende hand is, is de toe stand toch nog niet van dien aard dat men zou kunnen zeggen, dat binnenkort een algeheele ineenstorting zou moeten volgen. Integendeel moet men. oordeelende naar sommige infor maties, die mij ter beschikking staan, eerder aannemen dat de binnenlandsche toestand in het door Valencia bestuurde gebied thans be ter geconsolideerd is dan in het begin van den oorlog. In het buitenland zal het wellicht ster ken indruk gemaakt hebben, dat men daar weer kerkdiensten toestond zelfs, doch dat lijkt mij meer op een politieke manoeuvre dan op een principieele beslissing. Daartegen over staat, dat Franco in de veroverde gebie den nog steeds last ondervindt van de bevol king, die saboteert en soms openlijke opstand- pogingen onderneemt. Het kost hem welis waar weinig moeite om deze in den kiem te onderdrukken, doch het maakt het aanhou den van een troepenmacht in het achterland noodzakelijk, die anders naar het front ge stuurd had kunnen worden. De opstand van het volk lijkt mij niet zoo zeer tegen het na tionalistische regime gericht te zijn, dan wel tegen den overheerschenden invloed die de Phalanx daarop heeft; een beweging', die vreemd aan het volk is, en met een brutale hardhandigheid optreedt, die den van nature hoffelijken Spanjaard tot verzet móét prikke len. (Men doet er goed aan zich bij deze zin snede te herinneren dat Robles in het begin van den oorlog door Phalangisten is uitge floten en van een vergadering weggejaagd, zoodat hij zeer ontstemd is over deze organi satie. Op zich zelf beschouwd zijn zijn opmer kingen echter juist. K. Andr.) „Het is dus zeer wel mogelijk, dat men nog blijft doorvechten tot 1940 toe. Dat is een zeer somber vooruit zicht, maar ik bezit deze bedroevende wetenschap helaas uit zeer betrouw bare bron. Enkele maanden terug heb ik met een offi cieuze opdracht de partijen gepolst over de mogelijkheid van een wapenstilstand, doch het verzet daartegen is onoverwinnelijk. Buitenlandsche steun drukt. „W at er van Spanje worden zal? Het is onmogelijk, dat het land ten ondergaat. Hoe verarmd en verzwakt het ook uit dezen vernietigenden strijd tevoorschijn zal komen, het zal zich weer weten te herstellen. Wel durf ik met zekerheid te zeggen, dat men er verkeerd aan doet aan te nemen, dat Spanje tenslotte een soort kolonie of nederzetting van Rusland of van Italië en Duitschland zal worden. Niet alleen dat dit tot een hernieuw de opstand van het geheele volk zou leiden, dat zich in zijn nationalen trots door een der- gelijken toestand terecht gekwetst en doode- lijk beleedigd zou voelen, maar ook de lei ders van beide partijen zijn daar ten sterkste tegen gekant. Ik verraad een in diplomatieke kringen openbaar geheim, wanneer ik u vertel, dat Franco, die een warmvoelend Spanjaard is met een nuchter verstand en zich slechts teveel op sleeptouw heeft laten nemen door de Phalanx en de Requetes, die, terzijde be merkt, daartoe slechts de gelegenheid hadden door buitenlandschen steun, dat Franco zich maar al te gaarne van de drukkende belang stelling der vreemde mogendheden zou bevrij den. Daartoe heeft hij zelfs stappen laten doen bij de Fransche en de Britsche regeerin gen. Het is zeer te betreuren, dat het wan trouwen ten opzichte van Franco, dat in deze kringen bestaat, een direct succes daarvan verhinderd heeft. Bovendien is het op het oogenblik zoo, dat men in het nationale hoofd kwartier omringd is door Italianen en Duit- scher's die Franco's bewegingsvrijheid beper ken. Dat is de ruil, die hij voor hiui hulp had te betalen! „Hoe ik mij ten slotte voorstel dat Spanje geregeerd zal worden na af loop van den strijd, kan ik nu ook wel voor publicatie prijs geven. Dat Franco op den duur zal winnen, lijdt voor mij geen twijfel. Voor Spanje is dat mijns inziens ook het beste. Maar niet ge loof ik dat Spanje fascistisch geregeerd zal blijven worden, zooals nu in het rechtsche deel geschiedt of men tracht te doen geschieden. Daartegen verzet zich de volksaard. Op den duur zal het er toe komen dat in Spanje weer een rechtsch regime gevestigd zal worden, dat vermoedelijk meer overeenkomst vertoonen zal met dat van Oostenrijk, dan met dat van eenig andere staat. En een dergelijke regee- ringswijze zal, nadat de eerste haat van den oorlog verflauwd is, het Spaansche volk kunnen kunnen be vredigen. En het weer groot en sterk kunnen maken." Neen, de rol van Gil Robles is niet uitge speeld. In internationale kringen, die voor Franco's woorden doof zijn, vindt hij een aan dachtig oor. En hoewel zijn partij door de Pha lanx ten gronde gericht is, zijn aanhangers léven nog. Indien zijn profetie uitkomt en Spanje krijgt een regime, dat op Oostenrijk- sche leest geschoeid is, dan zou Gil Robles wel eens Spanjes Schusschnigg kunnen worden. En Franco soms Dolfuss K. ANDR. (Nadruk verboden. Alle rechten voorbehouden) Voor Tokio bestaat de Kwomintang niet meer. Het wachten is op een nieuw Chineesch regime. De Japansche regeering heeft over haar po litiek ten aanzien van China een verklaring gepubliceerd, waarin gezegd wordt: „Zelfs na de bezetting van Nanking heeft de Japansche regeering tot dezen dag niet nagelaten haar geduld te bewijzen en de Chineesche natio nale regeering de laatste kans te geven op haar houding terug te komen. De Chineesche regeering heeft zich niet verwaardigd de werkelijke bedoelingen van Japan te erkennen en zij blijft haar hard nekkig verzet bieden zonder eenige conside ratie met den beklagenswaardigen toestand van het Chineesche volk of de handhaving van den vrede en de orde in het Verre Oosten. Daarom heeft de Japansche regee ring besloten voortaan niets meer met deze regeering te maken te willen hebben en te wachten op de vestiging en de ontwikkeling van een nieuw Chineesch regime dat met Japan een harmonieus verband zou kunnen vor men, waarop men werkelijk zou kun nen bouwen. Japan zou met een dergelijk regime ten volle kunnen samenwerken om de Chineesch-Japansche betrekkingen te regelen en een geheel nieuw China op te bouwen. De Japansche regeering blijft vastbesloten de territoriale onschendbaarheid en souve- reiniteit van China te eerbiedigen, evenals de rechten en belangen van iedere andere mo gendheid. De verantwoordelijkheid van Japan voor zoover betreft de handhaving van den vrede in het verre oosten is zelfs van nu af aan veel grooter dan te voren".

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1938 | | pagina 6