Haarlem's Dagblad
een Groentje in
Volksstemming
in Oostenrijk.
Toekomstoordeel.
Het Fransche kabinet afgetreden.
H
Schoonmaaktijd
is Opruimtijd
Haarlem's Dagblad
V olksstemming
in Oostenrijk
Het belaogrijlkste
SSe Jaargang No. 16784
Uitgave Lourcns Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N. V.
Bureaus: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38310.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14325. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEKEBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
iJondertlag 10 Maart 1938
Abonnementen per weck f0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.55. losse nummer» 6 cent per er.
Adverlentiëm 1-5 regel» f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclame» f 0.60 per regeL
Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regel» f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentje» lie rubriek
C
Een nieuwe verrassing- doet zich plotseling
voor in het stormachtige bestaan van dat
kleine land in Midden-Europa, dat als over
schot van een machtig verleden nog altijd zoo
belangrijk schijnt en voor sommigen zoo be
geerlijk is: Oostenrijk.
Gisteren heeft de bondskanselier Schusch-
nigg plotseling een volksstemming aangekon
digd over de onafhankelijkheidsvraag en dat
op een termijn van drie dagen! Op aanstaan
den Zondag, 13 Maart, zullen alle volwassenen
in Oostenrijk (boven de 24 jaar) hun stem
voor of tegen „een vrij en Duitsch, onafhan
kelijk en sociaal, Christelijk en vereend Oos
tenrijk" moeten - uitbrengen. Voorts, zooals
Schuschnigg het in zijn rede te ïnnsbrück uit
drukte, zullen de voorstemmers zich uiten
„voor vrede en arbeid en gelijk recht voor
allen, die zich voor volk en vaderland uitspre
ken".
Hij voegde eraan toe dat hij de consequen
ties hiervan te Berchtesgaden had besproken,
maar men mag betwijfelen of hij met Hitier
dezen datum had afgesproken. Want niet
alleen is al duidelijk gebleken, dat dit snelle
doorzetten den Nationaal-Socialisten in Oos
tenrijk volstrekt niet aanstaat zij vinden
den vooi'bereidingstijd te kort en de leeftijds
grens te hoog en zoojuist komt het bericht
binnen, dat hun leiders hun opdracht hebben
gegeven zich van stemming te onthouden
maar bovendien heeft de Duitsehe pers van
morgen zoowel het bericht van de volksstem
ming als de rede van Schuschnigg verzwegen.
Dit alles duidt geenszins op instemming bij
I-Iitler. En de kennelijke vreugde van de Ita-
liaansche pers, die Schuschnigg een groote
overwinning voorspelt, doet dat evenmin Het
Parijsche blad l'Oeuvre komt met de mede-
deeling, dat Schuschnigg's aankondiging te
Berlijn „als een donderslag heeft gewerkt",
dat een haastige conferentie belegd werd, dat
men beter zou doen met maar in te stemmen
dan een nederlaag te lijden. En de Figaro hoopt
op een vereeniging van vroegere partijen in
Oostenrijk, die het begin van een vrij en ver-
eenigd volk zal zijn.
Inderdaad wil Schuschnigg allen partijstrijd
uitschakelen en alles grondvesten op zijn Va-
derlandsche Front.
Zal het hem gelukken? Er schijnt nu al geen
twijfel meer dat hij Zondag een groote over
winning zal behalen. Het is maar de vraag of
de eenheid der voorstemmers blijvende la-acht
zal bezitten. Hem wacht .nog een ontzaglijke
taak, ook al schijnt hij door dezen zet-op-het-
schaakbord den „Anschiusz" voorloopig te
hebben afgewend.
Uitsluitend op eigen verantwoording heeft
de Bondskanselier tot dezen sta,p besloten. De
instemming van zijn nieuwen minister Seyss-
Inquart heeft hij zeker niet. De instemming-
van Duitschland heeft hij evenmin. Het blijkt
wel dat de menschen, die in zijn gang naar
Berchtesgaden een volkomen capitulatie zagen
ongelijk hebben gehad. Hij heeft blijkbaar als
leider van het kleine Oostenrijk met zijn ze
ven millioen inwoners, zijn verdeeldheid en
zijn armoede, tegenover den Führer van het
machtige, tienmaal grootere Duitsehe volk zijn
eigen spel gespeeld, zijn eigen troeven in han
den gehouden en een aanzienlijk voordeel we
ten te behalen.
In Juli 1934 werd Dollfuss, zijn voorganger,
wiens grondwet hij tot practisctie verwezen
lijking tracht te brengen, vermoord. Toen Doll
fuss stervend in het Bundeskanzleramt lag i
vroeg hij naar één minister: den toen nog voor
de buitenwereld vrijwel onbekenden Schusch
nigg. En dat imponeerde toen, in die tragische
omstandigheden. Dat wees ook den opvolger
aan voor een zoo zware en bovendien levens-
i gevaarlijke taak als maar zeer weinig men
schen zouden kunnen en durven aanvaarden.
Schuschnigg nam deze taak op zich. En
hield stand. Een Reuterbericht uit Berlijn
meldt nu.... terwijl ik schrijf volgen de be
richten elkaar snel opdat zijn volksstem
ming daar zeer ongunstig beoordeeld wordt,
dat de voorwaarden waaronder de stemming
gehouden zal worden de werkelijke opvattin
gen en gevoelens van het Oostenrijksche volk
niet tot uiting kunnen brengen, dat Oostenrijk
op deze wijze te kennen geeft, dat het zijn
lot in eigen handen wil nemen. En ook de
middagedities der Berlijnsche bladen ver
zwijgen het plebisciet en de rede van Schusch
nigg.
De indruk dat Duitschland een tactischen
nederlaag heeft geleden tegen den kanselier
van het Oostenrijksche overschotje dringt
zich wel zeer sterk op.
Nieuwe berichten ratelt de telex af. Uit
Praag: de Tsjecho-Slowaaksehe pers toont zich
zeer ingenomen met den loop van zaken en
huldigt Schxischnigg's stoutmoedigheid en be
kwaamheid. Geen wonder. Uit Boedapest: de
Hongaarsche bladen leveren zeer gunstige
commentaar op Schxischnigg's oproep tot het
Oostenrijksche volk.
De „Pesti Naplo" noemt hem een groot staats
man en een handig tacticus, die eenerzijds
de nationaal-socialisten toelaat tot de staats
organisatie en anderzijds de twee millioen
arbeiders' heeft weten te pacificeeren, die
nu met de boeren een hechten steun vormen
voor de Oostenrijksche onafhankelijkheid
Dat deze Schuschnigg een bekwaam., uiter
mate handig en bovendien buitengewoon moe
dig man is lijdt inderdaad geen twijfel meer.
Het merkwaardige is dat deze leider van een
kleinen en zoo zwakken staat de eerste is die
aan de voortdurende verwezenlijking van
(De Amerikaanschc Universiteit
van Oglethorpe gaat een onder-
aardsch gewelf houwen, waarin
documenten, films, boeken, gramo-
foonplaten enz. luchtdicht worden
opgeborgen en dat eerst over 6000
jaar mag worden geopend om den
dan levenden te vertellen van
onze cultuur.)
Hoe zal de menschheïd na zesduizend jaren
Een oordeel veilen over ons bestaan.
Als documenten komen openbaren.
Hoe wij geworsteld hebben en gedaan?
Zai zulk een oordeel gunstig mogen heeten,
Zal 't medelijdend zijn of vol van spot?
Het antwoord hierop kan geen onzer weten.
Want vroeger sterven is ons aller lot.
Wij hebben zelf in dit verlichte heden,
Gelegenheid gevonden om te zien.
Hoe menschen leefden in zoo grijs verleden,
Hoe haar gedachten waren bovendien.
Egypte heeft ons graven nagelaten.
Die veel onthullen van dien ouden tijd,
Al blijven er nog talrijke hiaten,
Waaraan de wetenschap haar speurzin wijdt.
Met veel ontzag voor die Egyptenaren.
Bekijken wij hun kunst en hun critiek.
Wij zien bewonderend, hoe ver zij waren.
Wij, uit de eexiw der bijtende critiek.
Zij hebben nooit bedoeld te demonstreeren
Wat zij bereikten voor het nageslacht,
Integendeel zij wilden ieder weren,
Die storing in de rust der dooden bracht.
Wij zeggen nu met voorbedachten rade
Tot menschen over zesmaal duizend jaar:
Treedt binnen en bewonder onze daden.
Zoo prachtig hadden wij 't al voor elkaai\
Zal dan de nazaat onze kunst waardeeren,
Bewondrend voor ons technisch kunnen
staan
En zelfs beschaamd deemoedig constateex-en:
Wat is de menschheid achteruitgegaan?
Ik weet het niet, ik kan er slechts naar
Ik zal niet zijn bij 't oopnen van 't gewelf,'
Maar stellig zal men niet in 't oordeel
Duitschland's doeleinden een halt toeroept en
inderdaad daarmee zegt zooals Berlijn con
stateert dat Oostenrijk van nu af aan zijn
lot in eigen handen wil nemen.
Men zal zich vandaag in de geheele wereld
verbazen en vragen waartoe dit alles leiden
zal. Maar dit feit is onmiskenbaar: Schusch
nigg heeft een groot voordeel behaald.
R. P.
Het bezoek van Prins Bernhard
aan Londen.
Londensclxe avondbladen schenken veel
aandacht aan het bezoek.
Alle Londensclxe avondbladen besteden
veel aandacht aan 't bezoek van Z.K.H. Prins
Bernhard en Prins Aschwin. In de bladen
staan de foto's van hun vertrek van
Buckingham Palace en van hun wandelin
gen in de stad.
De bezoekers zijn afgestapt op Eatonsquare
de woning van den vroegeren gezant van Ne
derland, jhr. de Marees van Swinderen, die
Zaterdag voor zijn jaarlijksch bezoek naai
de Vereenig-de Staten is vertrokken.
De dochter van jhr. van Swinderen, me
vrouw Hoyer Miller en haar echtgenoot tra
den als gastvrouw en gastheer op.
Naar schatting bevonden zich Woensdag
ochtend duizenden personen bij het station
Liverpoolstreet, toen de beide prinsen er
aankwamen. De beide broeders werden
hartelijk toegejuicht door de menigte.
Prins Bernhard en Prins Aschwin hebben
gisteren met vrienden gedineerd: Zij zullen
Vrijdagavond uit Londen vertrekken.
KORPS MOTORDIENST.
Uitbreiding.
Blijkens de begrooting voor het jaar 1938
zal de organisatie van het K. M. D. worden
uitgebreid met 1 sergeant en 1 sergeant-
hulpschr ijver.
Socialisten en Communisten tegen
de financiëele volmachten.
ET Fransche kabinet-Chautemps is hedenmorgen afgetreden.
Reeds gisteravond stond vast, dat de minister-president het
collectieve ontslag van het kabinet bij president Lebrun zou indienen,
toen bleek, dat de meerderheidsgroepen van socialisten en commu
nisten zich uitspraken tegen verleening van de door Chautemps
gevraagde financieele volmachten.
Chautemps voor de Kamer.
Te 9.40 uur opende Herriot hedenmoi-gen de
bijeenkomst der Kamer.
Minister-president Chautemps vroeg onmid
dellijk het woord en zeide:
„Nauwelijks vier dagen geleden heb ik twee
maal in moeilijke aangelegenheden vertrou
wen gevraagd en zoowel Kamer als Senaat
hebben mij dat vertrouwen gegeven. En nu
doen zich moeilijkheden voor, die volledige op
heldering vereischen. Er zijn delicate vx-agen
gerezen. Ik ben niet hoovaardig. ik had het
voornemen met stille trom te vertrekken. Maar
na besprekingen te hebben gevoerd met eenige
personen kwam ik tot de meening, dat het in
overeenstemming met de grondwet was, op
helderingen aan de Kamer en door haar aan
het land te vei-schaffen. Deze ophelderingen
zijn te noodzakelijker, daar geruchten over
een i-ampspoed, de regeering zou door de ge
beurtenissen verjaagd worden de ronde
deden. Zoo is het geeixszins.
Geen onmiddellijke financieele
moeilijkheden.
De schatkist staat niet voor onmiddellijke
moeilijkheden. De betalingen, die op de ver
valdata verricht moeten worden, zijn gedekt
door voorschotten van verscheidene milliar
den. De regeering is in staat gemakkelijk het
hoofd te bieden aan ae bewegingen der wis
selkoersen in de laatste dagen.
Het probleem dat de regeering bezig
houdt, is niet nieuw. Léon Blum heeft
het verleden jaar reeds uiteengezet.
Het is niet mogelijk voort te gaan tel
ken jare te leven met leeniixgen van
38 tot 40 milliard en met verhoogingen
van den schuldenlast met 2 milliard
achterstand.
Het middel om aan de autonome kas waar
borgen te geven, die zij noodig heeft, is de al-
gemeene politiek der regeering zoo te doen
zijn, dat de overige behoeften der schatkist
met gemak verzekerd worden. Het zou in de
oogen van het buitenland een nederlaag voor
het land beteekenen, wanneer de leening der
De eenvoudigste, snelste
en zekerste wijze om iets
op te ruimen dat over
bodig is geworden, is
13 regels 30 cent,
elke regel meer 10 cent.
autonome kas niet slaagde. In slechts een half
jaar hebben wij vier leeningen xiitgegeven. Het
tempo der militaire uitgaven steeg van 1800
millioen tot 3200 millioen. Een vertraging in
het binnenkomen der gelden, stijgingen dei-
uitgaven noopten de ï-egeering haar toevlucht
te nemen tot de voorschottenrekening bij de
bank. Hierin steekt niets, dat niet zeer nor
maal is.
Te Brussel heeft men een nieuwe oplossing gevonden voor het steeds dringender
wordende vraagstuk der parkeerplaatsen. Deze worden thans „ondcraardscli"
aangelegd. Op de rccülerfolo ziet men den ingang van zoo'n parkeergelegenheid
en links den uitgang.
Chautemps.
Een bedrag van vijf milliard aldus vervolg
de Chautemps, stond wettig ter beschikking
van de schatkist. Ik wantrouwde echter de
psychologische consequenties van het opne
men van gelden bij de bank, zoodat ik op de
gedachte kwam terstond deze voorschotten
terug te storten, ten einde een bewijs te
geven van den wil van het land om tot een
herstel te komen. Er was dus niets dat op een
rampspoed wees en ik dacht er aan, aan het
bewind te blijven ten einde op te treden. Ik
stelde toen de eischen. die ongerechtvaar
digde beroering wekten. Ik had de gedachte
mij slechts in het belang van het land van de
volmachten te bedienen. Ik hoorde voor dit
doel spreken over een regeering van Thorez
tot Reynaud, eexx regeering van het volks
front of een regeering van openbaar welzijn.
In deze woorden kon alleen mijn dood liggen.
Men verzwakt een regeeriixg wanneer men een
dergelijk gerucht verspreidt. Ik wilde derhal
ve de regeering behoeden voor een incident
in de Kamer. De minister van financiën be
reidde ontwerpen voor ten behoeve van een
economisch en financieel herstel, welke zoo
danig opgesteld waren dat zij geen enkele
partij onaangenaam konden treffen.
Frankrijk mot zijn
kracht toonen.
Chautemps behandelde vervolgens zijn
wensch voor een sfeer van sociale kalmeering.
Ik deed een beroep op hen. die in contact
waren getreden met de arbeidersklasse. Er
zijn stakingen waaraan men een einde moet
weten te maken. In een gewapend Europa
moet men toonen dat Frankrijk den wil heeft
zijn enei-gieën en zijn krachten te ver-
grooten.
Wanneer mijn vrienden van de meerderheid
niet geloofden in staat te zijn aan dit be
roep gevilg te geven, zou ik de politieke
consequenties op de duidelijkste wijze daaruit
trekken.
In de ontwerpen der regeering kwam niets
in botsing met het republikeinsch geweten.
Men kan echter geen volmachten toeken
nen aan een ministerie op een te smalle ba
sis. Dit argxxment is voor mij zeer krachtig en
het is verre van mij het te bestrijden. Wan
neer gij de grondslagen voor den nationalen
arbeid wilt verbreeden. zal ik met groote
vreugde mijn plaats afstaan.
Eenheid noodig.
De regeering zal er een eer in stellen de
kracht van het leger tot een maximum te
hebben opgevoerd. Dit is echter niet voldoen
de voor de kracht van Frankrijk. Daartoe is
ae eenheid der Franschen noodig. Wanneer
de Franschen er krachtig naar zouden willen
streven, hun meeningsverschillen minder
openlijk uit te vechten, zou ik daarover bij het
uit handen geven van het bewind een diepe
vreugde gevoelen. Het zou dan slechts een
klein offer zijn, dat ik gebracht zou hebben
aan de edelste aller zaken".
Met deze woorden eindigde Chautemps zijn
rede.
Toen Chautemps zijn rede beëindigd had cn
van het spreekgestoelte afdaalde, begaf hij
zich niet naar de regeeringsbank. maar ver
liet de zaal, waarbij hij zijn medeministers
beduidde hem te volgen, onmiddellijk verlie
ten alle ministers de regeeringsbank. De voor
zitter der kamer, Herriot. hief toen de bijeen
komst op.
De leden der regeering begaven zich van de
kamer rechtstreeks naar het Elysée. waar zij
den president der republiek. Lebrun het col
lectieve ontslag van het kabinet aanboden
Het woord is aan
Lessing:
Alleen die zaak is verloren,
die men opgeeft.
Opmarsch van Franco's Irocpen in
Aragon.
De troepen van generaal Franco
zijn Woensdagmorgen bij Saragossa
over een front van 100 Kilometer tot
een offensief overgegaan.
Te half twee irt den middag werd. volgens
een bericht uit Saragossa. het front van de
regeeringstroepen over een lengte van 92
Kilometer doorbroken. Op sommige plaatsen
rukten de troepen van Franco achttien Ki
lometer op. Zij zouden verscheidene honder
den krijgsgevangenen hebben gemaakt.
Havas meldt, dat de troepen in drie ko-
lonnes in Aragon aanvielen. De eerste afdee-
ling marcheerde in het Noorden langs den
weg van Carinena naar Belchite. de tweede
langs den weg van Camin Real naar Alcaniz.
In de richting van den aanval liggen geen
belangrijke steden, hetgeen er op wijst, dat
Franco verlangt terrein te winnen en niet
het regeeringsleger wil verpletteren. Boven
dien beschikken de regeeringstroepeix in het
genoemde gebied over weinig troepen, ter
wijl hun vei-bindingen naar het achterland
slecht zijn.
Bij den luchtaanval, door vliegtui
gen van Franco tegen Puebla de
Hijar ondernomen zoo meldt het
ministerie verder is het zieken-
hxiis verwoest, zoodat 105 zieken om
het leven zijn gekomen.
Gistermorgen heeft de luchtmacht
van Franco Reus gebombardeerd,
waarbij 20 menschen omkwamen en
25 gewond werden. Bij een lucht
aanval op Tortosa zijn 18 personen
gedood en 150 gewond.
Volk moet Zondag zich
per plebisciet uitspreken
over het voortbestaan der
onafhankelijkheid.
Alle Oostenrijkers boven de 24 jaar
zijn per proclamatie opgeroepen tol
een volksstemming, die Zondag wordt
gehouden en waarbij het Oostenrijk
sche volk zich zal moeten uitspre
ken over het bewind van Schuschnigg
De leuze van den bondskanselier
is een „vrij, Duitsch, onafhankelijk,
christelijk, eensgezind Oostenrijk
met vrede, arbeid en rechtsgelijkheid
voor allen, die volk en vaderland lief
hebben".
Reuter meldde hedenmorgen, dat-
de Oostenrijksche nationaal-socialis
ten officieel van hun leiders instruc
tie gekregen hebben zich te onthou
den van het uitbrengen van stem
men.
De vorm, waarin en de voorwaarden waar
onder Zondag a.s. de volksstemming in Dos-
tenrijk gehouden zal worden, worden te Ber
lijn uitermate ongunstig beoordeeld, aldus
vervolgt Reuter. In politieke kringen brengt
men de opvatting tot uitdrukking, dat op
deze wijze de werkelijke opvattingen en ge
voelens vajx het Oostenrijksche volk niet
kunnen worden vastgesteld. Bovendien is
men van oordeel, dat de voorwaarden, waar
onder de stemming gehouden zal worden, in
het geheel niet beantwoorden aan de be
hoefte en meer dan gevaarlijk zijn. Ook
spreekt men de meening uit. dat Oostenrijk
op deze wijze te kennen geeft, dat het van
nu af aan zijn lot in eigen handen wil ne
men en zich onafhankelijk van de vredesver
dragen wil maken.
De morgen- en middagedities der bladen
publiceeren geen letter van de rede van
Schuschnigg en maken ook op geen enkele
wijze melding van het plebisciet.
Men zie voor verdere bijzondAhc-
den pag. 4.
HEDEN: 14 PAGINA'S.
In slaap op de rails
CHERIBON, 10 Maart, i Aneta-A.N.P. i
Hedenochtend te 5 uur zijn in de
duisternis door een locomotief van de
SemarangCheribon-Stoomtram-Mii.
drie inlanders overreden, ciie op do/
spoorbaan lagen te slapen. Zij werden
alle drie gedood.
IIcl Fransch kabinet-Chautemps is heden
morgen afgetreden.
De regeering zal dc tuinbouw en dc vaste
Iasten-kwestie pogen te helpen.
In de Tweede Kamer is van verschillende
zijden verzet gerezen tegen dc bcdrijfs-
vergunningenwet
De regeling voor de opkomst van het ex
tra-contingent dienstplichtigen lichting
1938 is vastgesteld.
In Oostenrijk zal Zondag een volksstem
ming gehouden worden over de vraag of
men „een onafhankelijk en eensgezind
Oostenrijk" wil.
Het verdere verhoor in het proces te
Moskou.
Het Hongaarsche kabinet Daranyi is gere
organiseerd.
ARTIKELEN, ENZ.
II. F.: Volksstemming in Oostenrijk.
Van onzen lVecnschcn correspondent: Nog
een volgeling van Icarus.
J. INI. Sterck-Ploot: Het verdwenen Lom-
merlust en de oudste Ilaarlemschc kant-
school.
Damrubriek.
Voor dc Vrouw
K. de Jong: Liederenavond
.1. B. Schuil over: Pension Zonneschijn
Dc Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op