Haarlem's Dagblad een Groentje in Volksstemming in Oostenrijk. Toekomstoordeel. Het Fransche kabinet afgetreden. H Schoonmaaktijd is Opruimtijd Haarlem's Dagblad V olksstemming in Oostenrijk Het belaogrijlkste SSe Jaargang No. 16784 Uitgave Lourcns Coster, Maatschappij voor Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N. V. Bureaus: Groote Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37. Postgirodienst 38310. Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12. Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 15054 Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713 Admin. 10724, 14325. Soendaplein 12230. Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEKEBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM iJondertlag 10 Maart 1938 Abonnementen per weck f0.25. p. maand f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per post f3.55. losse nummer» 6 cent per er. Adverlentiëm 1-5 regel» f 1.75, elke regel meer f 0.35. Reclame» f 0.60 per regeL Regelabonnementstarieven op aanvraag. Vraag en aanbod 1-4 regel» f 0.60. elke regel meer f 0.15. Groentje» lie rubriek C Een nieuwe verrassing- doet zich plotseling voor in het stormachtige bestaan van dat kleine land in Midden-Europa, dat als over schot van een machtig verleden nog altijd zoo belangrijk schijnt en voor sommigen zoo be geerlijk is: Oostenrijk. Gisteren heeft de bondskanselier Schusch- nigg plotseling een volksstemming aangekon digd over de onafhankelijkheidsvraag en dat op een termijn van drie dagen! Op aanstaan den Zondag, 13 Maart, zullen alle volwassenen in Oostenrijk (boven de 24 jaar) hun stem voor of tegen „een vrij en Duitsch, onafhan kelijk en sociaal, Christelijk en vereend Oos tenrijk" moeten - uitbrengen. Voorts, zooals Schuschnigg het in zijn rede te ïnnsbrück uit drukte, zullen de voorstemmers zich uiten „voor vrede en arbeid en gelijk recht voor allen, die zich voor volk en vaderland uitspre ken". Hij voegde eraan toe dat hij de consequen ties hiervan te Berchtesgaden had besproken, maar men mag betwijfelen of hij met Hitier dezen datum had afgesproken. Want niet alleen is al duidelijk gebleken, dat dit snelle doorzetten den Nationaal-Socialisten in Oos tenrijk volstrekt niet aanstaat zij vinden den vooi'bereidingstijd te kort en de leeftijds grens te hoog en zoojuist komt het bericht binnen, dat hun leiders hun opdracht hebben gegeven zich van stemming te onthouden maar bovendien heeft de Duitsehe pers van morgen zoowel het bericht van de volksstem ming als de rede van Schuschnigg verzwegen. Dit alles duidt geenszins op instemming bij I-Iitler. En de kennelijke vreugde van de Ita- liaansche pers, die Schuschnigg een groote overwinning voorspelt, doet dat evenmin Het Parijsche blad l'Oeuvre komt met de mede- deeling, dat Schuschnigg's aankondiging te Berlijn „als een donderslag heeft gewerkt", dat een haastige conferentie belegd werd, dat men beter zou doen met maar in te stemmen dan een nederlaag te lijden. En de Figaro hoopt op een vereeniging van vroegere partijen in Oostenrijk, die het begin van een vrij en ver- eenigd volk zal zijn. Inderdaad wil Schuschnigg allen partijstrijd uitschakelen en alles grondvesten op zijn Va- derlandsche Front. Zal het hem gelukken? Er schijnt nu al geen twijfel meer dat hij Zondag een groote over winning zal behalen. Het is maar de vraag of de eenheid der voorstemmers blijvende la-acht zal bezitten. Hem wacht .nog een ontzaglijke taak, ook al schijnt hij door dezen zet-op-het- schaakbord den „Anschiusz" voorloopig te hebben afgewend. Uitsluitend op eigen verantwoording heeft de Bondskanselier tot dezen sta,p besloten. De instemming van zijn nieuwen minister Seyss- Inquart heeft hij zeker niet. De instemming- van Duitschland heeft hij evenmin. Het blijkt wel dat de menschen, die in zijn gang naar Berchtesgaden een volkomen capitulatie zagen ongelijk hebben gehad. Hij heeft blijkbaar als leider van het kleine Oostenrijk met zijn ze ven millioen inwoners, zijn verdeeldheid en zijn armoede, tegenover den Führer van het machtige, tienmaal grootere Duitsehe volk zijn eigen spel gespeeld, zijn eigen troeven in han den gehouden en een aanzienlijk voordeel we ten te behalen. In Juli 1934 werd Dollfuss, zijn voorganger, wiens grondwet hij tot practisctie verwezen lijking tracht te brengen, vermoord. Toen Doll fuss stervend in het Bundeskanzleramt lag i vroeg hij naar één minister: den toen nog voor de buitenwereld vrijwel onbekenden Schusch nigg. En dat imponeerde toen, in die tragische omstandigheden. Dat wees ook den opvolger aan voor een zoo zware en bovendien levens- i gevaarlijke taak als maar zeer weinig men schen zouden kunnen en durven aanvaarden. Schuschnigg nam deze taak op zich. En hield stand. Een Reuterbericht uit Berlijn meldt nu.... terwijl ik schrijf volgen de be richten elkaar snel opdat zijn volksstem ming daar zeer ongunstig beoordeeld wordt, dat de voorwaarden waaronder de stemming gehouden zal worden de werkelijke opvattin gen en gevoelens van het Oostenrijksche volk niet tot uiting kunnen brengen, dat Oostenrijk op deze wijze te kennen geeft, dat het zijn lot in eigen handen wil nemen. En ook de middagedities der Berlijnsche bladen ver zwijgen het plebisciet en de rede van Schusch nigg. De indruk dat Duitschland een tactischen nederlaag heeft geleden tegen den kanselier van het Oostenrijksche overschotje dringt zich wel zeer sterk op. Nieuwe berichten ratelt de telex af. Uit Praag: de Tsjecho-Slowaaksehe pers toont zich zeer ingenomen met den loop van zaken en huldigt Schxischnigg's stoutmoedigheid en be kwaamheid. Geen wonder. Uit Boedapest: de Hongaarsche bladen leveren zeer gunstige commentaar op Schxischnigg's oproep tot het Oostenrijksche volk. De „Pesti Naplo" noemt hem een groot staats man en een handig tacticus, die eenerzijds de nationaal-socialisten toelaat tot de staats organisatie en anderzijds de twee millioen arbeiders' heeft weten te pacificeeren, die nu met de boeren een hechten steun vormen voor de Oostenrijksche onafhankelijkheid Dat deze Schuschnigg een bekwaam., uiter mate handig en bovendien buitengewoon moe dig man is lijdt inderdaad geen twijfel meer. Het merkwaardige is dat deze leider van een kleinen en zoo zwakken staat de eerste is die aan de voortdurende verwezenlijking van (De Amerikaanschc Universiteit van Oglethorpe gaat een onder- aardsch gewelf houwen, waarin documenten, films, boeken, gramo- foonplaten enz. luchtdicht worden opgeborgen en dat eerst over 6000 jaar mag worden geopend om den dan levenden te vertellen van onze cultuur.) Hoe zal de menschheïd na zesduizend jaren Een oordeel veilen over ons bestaan. Als documenten komen openbaren. Hoe wij geworsteld hebben en gedaan? Zai zulk een oordeel gunstig mogen heeten, Zal 't medelijdend zijn of vol van spot? Het antwoord hierop kan geen onzer weten. Want vroeger sterven is ons aller lot. Wij hebben zelf in dit verlichte heden, Gelegenheid gevonden om te zien. Hoe menschen leefden in zoo grijs verleden, Hoe haar gedachten waren bovendien. Egypte heeft ons graven nagelaten. Die veel onthullen van dien ouden tijd, Al blijven er nog talrijke hiaten, Waaraan de wetenschap haar speurzin wijdt. Met veel ontzag voor die Egyptenaren. Bekijken wij hun kunst en hun critiek. Wij zien bewonderend, hoe ver zij waren. Wij, uit de eexiw der bijtende critiek. Zij hebben nooit bedoeld te demonstreeren Wat zij bereikten voor het nageslacht, Integendeel zij wilden ieder weren, Die storing in de rust der dooden bracht. Wij zeggen nu met voorbedachten rade Tot menschen over zesmaal duizend jaar: Treedt binnen en bewonder onze daden. Zoo prachtig hadden wij 't al voor elkaai\ Zal dan de nazaat onze kunst waardeeren, Bewondrend voor ons technisch kunnen staan En zelfs beschaamd deemoedig constateex-en: Wat is de menschheid achteruitgegaan? Ik weet het niet, ik kan er slechts naar Ik zal niet zijn bij 't oopnen van 't gewelf,' Maar stellig zal men niet in 't oordeel Duitschland's doeleinden een halt toeroept en inderdaad daarmee zegt zooals Berlijn con stateert dat Oostenrijk van nu af aan zijn lot in eigen handen wil nemen. Men zal zich vandaag in de geheele wereld verbazen en vragen waartoe dit alles leiden zal. Maar dit feit is onmiskenbaar: Schusch nigg heeft een groot voordeel behaald. R. P. Het bezoek van Prins Bernhard aan Londen. Londensclxe avondbladen schenken veel aandacht aan het bezoek. Alle Londensclxe avondbladen besteden veel aandacht aan 't bezoek van Z.K.H. Prins Bernhard en Prins Aschwin. In de bladen staan de foto's van hun vertrek van Buckingham Palace en van hun wandelin gen in de stad. De bezoekers zijn afgestapt op Eatonsquare de woning van den vroegeren gezant van Ne derland, jhr. de Marees van Swinderen, die Zaterdag voor zijn jaarlijksch bezoek naai de Vereenig-de Staten is vertrokken. De dochter van jhr. van Swinderen, me vrouw Hoyer Miller en haar echtgenoot tra den als gastvrouw en gastheer op. Naar schatting bevonden zich Woensdag ochtend duizenden personen bij het station Liverpoolstreet, toen de beide prinsen er aankwamen. De beide broeders werden hartelijk toegejuicht door de menigte. Prins Bernhard en Prins Aschwin hebben gisteren met vrienden gedineerd: Zij zullen Vrijdagavond uit Londen vertrekken. KORPS MOTORDIENST. Uitbreiding. Blijkens de begrooting voor het jaar 1938 zal de organisatie van het K. M. D. worden uitgebreid met 1 sergeant en 1 sergeant- hulpschr ijver. Socialisten en Communisten tegen de financiëele volmachten. ET Fransche kabinet-Chautemps is hedenmorgen afgetreden. Reeds gisteravond stond vast, dat de minister-president het collectieve ontslag van het kabinet bij president Lebrun zou indienen, toen bleek, dat de meerderheidsgroepen van socialisten en commu nisten zich uitspraken tegen verleening van de door Chautemps gevraagde financieele volmachten. Chautemps voor de Kamer. Te 9.40 uur opende Herriot hedenmoi-gen de bijeenkomst der Kamer. Minister-president Chautemps vroeg onmid dellijk het woord en zeide: „Nauwelijks vier dagen geleden heb ik twee maal in moeilijke aangelegenheden vertrou wen gevraagd en zoowel Kamer als Senaat hebben mij dat vertrouwen gegeven. En nu doen zich moeilijkheden voor, die volledige op heldering vereischen. Er zijn delicate vx-agen gerezen. Ik ben niet hoovaardig. ik had het voornemen met stille trom te vertrekken. Maar na besprekingen te hebben gevoerd met eenige personen kwam ik tot de meening, dat het in overeenstemming met de grondwet was, op helderingen aan de Kamer en door haar aan het land te vei-schaffen. Deze ophelderingen zijn te noodzakelijker, daar geruchten over een i-ampspoed, de regeering zou door de ge beurtenissen verjaagd worden de ronde deden. Zoo is het geeixszins. Geen onmiddellijke financieele moeilijkheden. De schatkist staat niet voor onmiddellijke moeilijkheden. De betalingen, die op de ver valdata verricht moeten worden, zijn gedekt door voorschotten van verscheidene milliar den. De regeering is in staat gemakkelijk het hoofd te bieden aan ae bewegingen der wis selkoersen in de laatste dagen. Het probleem dat de regeering bezig houdt, is niet nieuw. Léon Blum heeft het verleden jaar reeds uiteengezet. Het is niet mogelijk voort te gaan tel ken jare te leven met leeniixgen van 38 tot 40 milliard en met verhoogingen van den schuldenlast met 2 milliard achterstand. Het middel om aan de autonome kas waar borgen te geven, die zij noodig heeft, is de al- gemeene politiek der regeering zoo te doen zijn, dat de overige behoeften der schatkist met gemak verzekerd worden. Het zou in de oogen van het buitenland een nederlaag voor het land beteekenen, wanneer de leening der De eenvoudigste, snelste en zekerste wijze om iets op te ruimen dat over bodig is geworden, is 13 regels 30 cent, elke regel meer 10 cent. autonome kas niet slaagde. In slechts een half jaar hebben wij vier leeningen xiitgegeven. Het tempo der militaire uitgaven steeg van 1800 millioen tot 3200 millioen. Een vertraging in het binnenkomen der gelden, stijgingen dei- uitgaven noopten de ï-egeering haar toevlucht te nemen tot de voorschottenrekening bij de bank. Hierin steekt niets, dat niet zeer nor maal is. Te Brussel heeft men een nieuwe oplossing gevonden voor het steeds dringender wordende vraagstuk der parkeerplaatsen. Deze worden thans „ondcraardscli" aangelegd. Op de rccülerfolo ziet men den ingang van zoo'n parkeergelegenheid en links den uitgang. Chautemps. Een bedrag van vijf milliard aldus vervolg de Chautemps, stond wettig ter beschikking van de schatkist. Ik wantrouwde echter de psychologische consequenties van het opne men van gelden bij de bank, zoodat ik op de gedachte kwam terstond deze voorschotten terug te storten, ten einde een bewijs te geven van den wil van het land om tot een herstel te komen. Er was dus niets dat op een rampspoed wees en ik dacht er aan, aan het bewind te blijven ten einde op te treden. Ik stelde toen de eischen. die ongerechtvaar digde beroering wekten. Ik had de gedachte mij slechts in het belang van het land van de volmachten te bedienen. Ik hoorde voor dit doel spreken over een regeering van Thorez tot Reynaud, eexx regeering van het volks front of een regeering van openbaar welzijn. In deze woorden kon alleen mijn dood liggen. Men verzwakt een regeeriixg wanneer men een dergelijk gerucht verspreidt. Ik wilde derhal ve de regeering behoeden voor een incident in de Kamer. De minister van financiën be reidde ontwerpen voor ten behoeve van een economisch en financieel herstel, welke zoo danig opgesteld waren dat zij geen enkele partij onaangenaam konden treffen. Frankrijk mot zijn kracht toonen. Chautemps behandelde vervolgens zijn wensch voor een sfeer van sociale kalmeering. Ik deed een beroep op hen. die in contact waren getreden met de arbeidersklasse. Er zijn stakingen waaraan men een einde moet weten te maken. In een gewapend Europa moet men toonen dat Frankrijk den wil heeft zijn enei-gieën en zijn krachten te ver- grooten. Wanneer mijn vrienden van de meerderheid niet geloofden in staat te zijn aan dit be roep gevilg te geven, zou ik de politieke consequenties op de duidelijkste wijze daaruit trekken. In de ontwerpen der regeering kwam niets in botsing met het republikeinsch geweten. Men kan echter geen volmachten toeken nen aan een ministerie op een te smalle ba sis. Dit argxxment is voor mij zeer krachtig en het is verre van mij het te bestrijden. Wan neer gij de grondslagen voor den nationalen arbeid wilt verbreeden. zal ik met groote vreugde mijn plaats afstaan. Eenheid noodig. De regeering zal er een eer in stellen de kracht van het leger tot een maximum te hebben opgevoerd. Dit is echter niet voldoen de voor de kracht van Frankrijk. Daartoe is ae eenheid der Franschen noodig. Wanneer de Franschen er krachtig naar zouden willen streven, hun meeningsverschillen minder openlijk uit te vechten, zou ik daarover bij het uit handen geven van het bewind een diepe vreugde gevoelen. Het zou dan slechts een klein offer zijn, dat ik gebracht zou hebben aan de edelste aller zaken". Met deze woorden eindigde Chautemps zijn rede. Toen Chautemps zijn rede beëindigd had cn van het spreekgestoelte afdaalde, begaf hij zich niet naar de regeeringsbank. maar ver liet de zaal, waarbij hij zijn medeministers beduidde hem te volgen, onmiddellijk verlie ten alle ministers de regeeringsbank. De voor zitter der kamer, Herriot. hief toen de bijeen komst op. De leden der regeering begaven zich van de kamer rechtstreeks naar het Elysée. waar zij den president der republiek. Lebrun het col lectieve ontslag van het kabinet aanboden Het woord is aan Lessing: Alleen die zaak is verloren, die men opgeeft. Opmarsch van Franco's Irocpen in Aragon. De troepen van generaal Franco zijn Woensdagmorgen bij Saragossa over een front van 100 Kilometer tot een offensief overgegaan. Te half twee irt den middag werd. volgens een bericht uit Saragossa. het front van de regeeringstroepen over een lengte van 92 Kilometer doorbroken. Op sommige plaatsen rukten de troepen van Franco achttien Ki lometer op. Zij zouden verscheidene honder den krijgsgevangenen hebben gemaakt. Havas meldt, dat de troepen in drie ko- lonnes in Aragon aanvielen. De eerste afdee- ling marcheerde in het Noorden langs den weg van Carinena naar Belchite. de tweede langs den weg van Camin Real naar Alcaniz. In de richting van den aanval liggen geen belangrijke steden, hetgeen er op wijst, dat Franco verlangt terrein te winnen en niet het regeeringsleger wil verpletteren. Boven dien beschikken de regeeringstroepeix in het genoemde gebied over weinig troepen, ter wijl hun vei-bindingen naar het achterland slecht zijn. Bij den luchtaanval, door vliegtui gen van Franco tegen Puebla de Hijar ondernomen zoo meldt het ministerie verder is het zieken- hxiis verwoest, zoodat 105 zieken om het leven zijn gekomen. Gistermorgen heeft de luchtmacht van Franco Reus gebombardeerd, waarbij 20 menschen omkwamen en 25 gewond werden. Bij een lucht aanval op Tortosa zijn 18 personen gedood en 150 gewond. Volk moet Zondag zich per plebisciet uitspreken over het voortbestaan der onafhankelijkheid. Alle Oostenrijkers boven de 24 jaar zijn per proclamatie opgeroepen tol een volksstemming, die Zondag wordt gehouden en waarbij het Oostenrijk sche volk zich zal moeten uitspre ken over het bewind van Schuschnigg De leuze van den bondskanselier is een „vrij, Duitsch, onafhankelijk, christelijk, eensgezind Oostenrijk met vrede, arbeid en rechtsgelijkheid voor allen, die volk en vaderland lief hebben". Reuter meldde hedenmorgen, dat- de Oostenrijksche nationaal-socialis ten officieel van hun leiders instruc tie gekregen hebben zich te onthou den van het uitbrengen van stem men. De vorm, waarin en de voorwaarden waar onder Zondag a.s. de volksstemming in Dos- tenrijk gehouden zal worden, worden te Ber lijn uitermate ongunstig beoordeeld, aldus vervolgt Reuter. In politieke kringen brengt men de opvatting tot uitdrukking, dat op deze wijze de werkelijke opvattingen en ge voelens vajx het Oostenrijksche volk niet kunnen worden vastgesteld. Bovendien is men van oordeel, dat de voorwaarden, waar onder de stemming gehouden zal worden, in het geheel niet beantwoorden aan de be hoefte en meer dan gevaarlijk zijn. Ook spreekt men de meening uit. dat Oostenrijk op deze wijze te kennen geeft, dat het van nu af aan zijn lot in eigen handen wil ne men en zich onafhankelijk van de vredesver dragen wil maken. De morgen- en middagedities der bladen publiceeren geen letter van de rede van Schuschnigg en maken ook op geen enkele wijze melding van het plebisciet. Men zie voor verdere bijzondAhc- den pag. 4. HEDEN: 14 PAGINA'S. In slaap op de rails CHERIBON, 10 Maart, i Aneta-A.N.P. i Hedenochtend te 5 uur zijn in de duisternis door een locomotief van de SemarangCheribon-Stoomtram-Mii. drie inlanders overreden, ciie op do/ spoorbaan lagen te slapen. Zij werden alle drie gedood. IIcl Fransch kabinet-Chautemps is heden morgen afgetreden. De regeering zal dc tuinbouw en dc vaste Iasten-kwestie pogen te helpen. In de Tweede Kamer is van verschillende zijden verzet gerezen tegen dc bcdrijfs- vergunningenwet De regeling voor de opkomst van het ex tra-contingent dienstplichtigen lichting 1938 is vastgesteld. In Oostenrijk zal Zondag een volksstem ming gehouden worden over de vraag of men „een onafhankelijk en eensgezind Oostenrijk" wil. Het verdere verhoor in het proces te Moskou. Het Hongaarsche kabinet Daranyi is gere organiseerd. ARTIKELEN, ENZ. II. F.: Volksstemming in Oostenrijk. Van onzen lVecnschcn correspondent: Nog een volgeling van Icarus. J. INI. Sterck-Ploot: Het verdwenen Lom- merlust en de oudste Ilaarlemschc kant- school. Damrubriek. Voor dc Vrouw K. de Jong: Liederenavond .1. B. Schuil over: Pension Zonneschijn Dc Burgerlijke Stand van Haarlem is op genomen op

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1938 | | pagina 1