Haarlem's Dagblad Het Kunstwerk. Garbo. 55c Jaargang No. 16791 üilgave Lourens Coster, Maatschappij voor Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V. Bureaus: Groote Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37, Postgirodienst 38810. Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12. TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054 Redactie 10600, Drukkerij 10132, L2713 Ad mm. 10724, 14825. Soendaplein 12230. Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM Vrijdag 18 Maarl 1988 Abonnementen per week f0.25, p. maand f 1.10, per 3 maanden f 3.25. franco per post f3.55. Io9se nummers 6 cent per ex* Advertenticn i 1-5 regels f 1.75, elke regel meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regeL Regelabonnementstarieven op aanvraag. Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elke regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek. De groote Italiaansche dirigent Arturo Tos- canini brengt zijn tweede bezoek aan ons land en zal opnieuw ©enige concerten van het Re sidentie Orkest leiden. Het is teekenend voor het karakter en de opvattingen van deze lich tende ster der uitvoerende muzikale Kunst dat hij in dezen tijd van sterrehvergoding, als het ware stiekum in Den Haag is aangekomen en op zijn uitdrukkelijken wensch zelfs niet aan het station is welkom geheeten. Hij is met zijn vrouw dadelijk hötelwaarts gegaan en is den volgenden morgen met zijn repetities be gonnen. Bezoekers ontvangt hij niet. Sommigen zullen dit overdreven vinden en er misschien zelfs een aanstellerij -van een be roemdheid in zien. Men is nu eenmaal gewend aan den sterrencultus van dezen tijd, zich het sterkst uitend in de reclame-reizen van de corypheeën van de film, die de wereld plegen rond te trekken alleen om zich te laten toe juichen en daarmee hun noteering op peil te houden. Maar naar mijn overtuiging doet men een man als Toscanini onrecht als men in zijn be scheidenheid, in zijn effaceeren van eigen per soonlijkheid, aanstellerij ziet. En dat blijkt ook al uit zijn opvatting van zijn taak als di rigent. Overal heeft de critiek, die hem toch in de geheele wereld als den grootste onder de grooten erkent, steeds opnieuw vastgesteld dat hij nimmer afwijkt van de weergave van het kunstwerk zooals de schepper van het kunst werk die gewild en aangegeven hééft. Hij wij zigt niets, hij smukt niets op, hij beproeft geen Toscanini-opvatting ingang te doen vinden. Hij getuigt van volstrekten eerbied jegens het werk en zijn schepper, beschouwt zich slechts als de vertolker van diens bedoelingen evenals de orkestleden, die hij onveranderlijk als „mijn collega's" aanduidt en heeft het voor dezen tijd verwonderlijke, maar eigenlijk geenszins onbegrijpelijke resultaat bereikt dat hij juist door deze houding, gepaard natuur lijk aan buitengewone gaven, tot vertolkingen is gekomen die geen andere dirigent kan evenaren. Het kunstwerk is hoofdzaak, de vertolker is slechts zijn nederige dienaar. Dat is Toscani- ni's standpunt en velen zullen het als logisch beamen zonder te bedenken dat het volstrekt niet in den geest van onzen tijd staat Die leeft, integendeel, op het sterren-systeem en stelt den vertolker boven het kunstwerk. Vele men- schen gaan naar een Bachconcert „om Mengel berg te hooren" en hebben soms het program ma nog niet eens gelezen voor zij in' de zaal komen. Zij gaan naar een tooneelstuk „omdat Else Mauhs erin is" evenals zij een film be zoeken omdat Greta Garbo de hoofdrol speelt. Het is een rare begripsverwarring die het be grip van Kunst groot nadeel toebrengt. Vooral omdat zij ertoe leidt, dat het repertoire tot paradestukken beperkt wordt en daarmee verarmt. Merkwaardigerwijze is juist het Re sidentie-orkest, dat sinds Van Anrooy's heen gaan in hoofdzaak met de sensatie van be roemde gast-dirigenten heeft gewerkt en sindsdien geen vasten leider meer heeft ge had, daar een der slachtoffers van geworden. Er is niet alleen, door de voortdurende kracht proeven die zooveel vertolkers van eigen op vattingen ermee genomen hebben, roofbouw op gepleegd, maar ook is het repertoire van die beroemdheden beperkt gebleven tot de meest-gespeelde en dus meest-bekende wer ken van enkele groote componisten. Want alles moest immers gebaseerd worden op onmiddel lijk succes bij een publiek, dat toch kwam „om Dobrowsky te hooren" of „om Schurieht te hooren" en voor het overige niet lastig ge vallen wou worden. De N. R. Ct. heeft dezer dagen in denzelf den geest critiek op de begrensde repertoires van het Residentie-Orkest uitgeoefend. Ik stem daar dus heelemaal mee in maar geloof bovendien dat het hier een tijdsverschijnsel is op kunstgebied in het algemeen. Des te sterker mogen wij het in Haarlem waardeeren dat de H. O. V. onder Schuurman's leiding telkens „eerste uitvoeringen" brengt niet al leen, maar bovendien den moed heeft zoo vaak met minder-bekende werken uit de klassieke litteratuur voor het front te komen. Het grondvesten van de belangstelling op den vertolker inplaats van op het kunstwerk is in wezen verkeerd en verarmt. De vertolker is, inderdaad, de dienaar van den schepper van het werk en niets meer. 1-Iet schijnt goed daar nog eens den nadruk op te leggen. De mode van een tijd, die in zoo hoogen mate op succesjacht en sensatie uit is, leidt bij velen ongemerkt tot ach teruitgang van kunstbegrip. Tenslotte nog een typisch staaltje van het exces. Onlangs di-aaide in Haarlem de film Marie Walewska, als film geen kunstproduct van bijzondere waarde, maar een succes van wege het optreden van Greta Garbo en Char les Boyer. En toen zei mij een jonge film-ver eerder, die wèl de kunst in de film nastreeft: „De meeste menschen schijnen er voorname lijk heen te gaan om te zien of nu Garbo Boyer of Boyer Garbo „van het doek afspeelt". Wat is dat voor een opvatting? Het Is toch geen voetbalwedstrijd?" Zoo zien velen Toscanini als den wereldkam pioen-dirigent. Mede-finalisten, wat minder geweldig, zijn voor hen Mengelberg, Walter, Furtwangler. Die opvatting heeft met Kunst niets meer uitstaande. En zeker met Toscanini niet, die straks zijn eigen programma zal gevenin eerbied en nederigheid tegenover kunstwerken die hij vertolken mag. R. P. (Thans loordt bericht dat Greta Garbo en Leopold Stokowsky bei den verklaard hebbendat zij er niet aan denken, te gaan trouwen.) Wekenlang heb ik gelezen. Hier en daar en overal, Of 't nu werkelijk waar zou wezen, Dat „The Garbo" trouwen zal. De verhalen en de plaatjes, 't Ongecontroleerd gerucht, En de verst gezochte praatjes Waren haast niet van de lucht. Journalisten spionneerden Om een Italiaansch kasteel, Waar de filmheldin logeerde, Maar bereikten er niet veel. 't Hielp hen niets daar rond te dolen, Tot de zon ter kimme neeg, Greta Garbo bleef verscholen, Leopold Stokowsky zweeg. Maar opeens, na zooveel weken, Wordt ons 't groote feit gemeld, Dat zij plotsling zijn gaan spreken En dat nu is vastgesteld; Dat nu waarlijk geen van beiden Zulk een stap ooit heeft bedoeld, Waarbij Garbo dan nog zeide. Dat zij niets voor trouwen voelt Blijkbaar moeten wij aanvaarden, Dat zij nu, na weken pas, De belangstelling ontwaarden, Die er rond- hen beiden was. En zoodra zij het vernamen, Hebben zij ronduit gepraat, Want u weet, hoe men reclame In de filmproductie haat Als je dezen loop van zaken Nu een beetje nuchter neemt Voel je, dat ze nu pas spraken, Lijkt toch wel een tikkie vreemd. Maar 'k wil niet mijn vreugd bedwingen, Dat nu 't punt verdwijnen mag, Er zijn duizend grooter dingen Aan de orde van den dag. P. GASUS. MOOI en GOEDKOOP. KROON - BEHANGSELS. Alléén GROOTE HOUTSTRAAT 179 - TELEF. 14269. (Adv. Ingez. Med.J Oneenigheid in het Britsche Kabinet? Ontevredenheid over Chamberlain's houding. Krachtig optreden inzake de non-interventie geëischt. Chamberlain. Er heerscht in parlementaire kringen te Londen een onbehagen, dat aanleiding geeft tot allerlei gissingen over oneenigheid en een reconstructie van het kabinet. De oorsprong dezer gissingen berust op de weigering van Chamberlain een verklaring af te leggen over de Europeesche politiek. Aan de eene zijde staan de oppositiegroepen van de arbeiders en liberalen, en een aantal aanhangers der regeering, o.w. Churchill, aan de andere zijde staat Chamberlain, die den toestand eerst grondig wil bestudeeren aleer hij een verklaring wil afleggen, welke van het uiter ste belang is voor Europa. Volgens de Star, het liberale dagblad, zou- der verscheidene ministers die de politiek van Eden nog aanhangen, besloten hebben af te treden, wanneer de regeering haar po litiek niet zou wijzigen, o.m. ten aanzien van de niet-inmenging. De politieke redacteur van het blad acht de positie van het kabinet zelfs critieker dan in de dagen voor het aftreden van Eden. De breuk zou Maandag aan den dag zijn getreden, daar een zeker aantal mi nisters voorstander zou zijn geweest van een ondubbelzinnige Britsche verklaring betref fende Tsjecho Slowakije. De Spaansdie kwestie zou de meeningsverschillen nog ver groot hebben. In Westminster neigt men meer en meer tot de gedachte van de vor ming van een regeering van alle partijen. Chamberlain zelf zou, aldus dit blad, voor stander zijn van een verbreeding der grond slagen van zijn regeering en samenwerking met Churchill en Eden, benevens met de Labourieiders. Diïitsehe tractor in Oostenrijk verongelukt. Zeven dooden. Havas verneemt, dat in het district Salz burg een artillerietractov van het Duitsche leger is omgeslagen, waardoor zeven soldaten om het leven kwamen en talrijke gewond werden. De pas kort geleden gereedgekomen brug over het Albertkanaal in België is dezer dagen ingestort. Gelukkig waren bij dit ongeluk geen menschenlevens te betreuren Poolsclie troepen aan de Litausche grens. Bij nict-inwilliging van het ultimatum zou Litauen worden binnengerukt. (Zie ook pag. 4) TALLINN, 18 Maart. -(Havas/ANP) Een bijzondere Havas-correspondent meldt, dat volgens bepaalde inlichtin gen gemotoriseerde Poolsche troepen op twee punten aan de Poolseh-Li- tausche grens samengetrokken zou den zijn. Ingeval van een afwijzend antwoord op het Poolsche ultimatum zouden de Poolsche troe pen het grondgebied van Litauen binnendrin gen en den weg inslaan naar Kaunas,.dat 30 K.M. van de grens is gelegen. Zij zouden zoo doende Kaunas waarschijnlijk den 19den Maart, den naamdag van maarschalk Pil- soedski, binnenrukken. Van Poolsche zijde zou men op geringen te genstand van het Litausche leger rekenen, en men gelooft, dat het leger tot de bevolking een oproep zou richten, waarin het aftreden der regeering geëischt wordt en er bij den pre sident op wordt aangedrongen, een ander ka binet te benoemen,, dat bereid is, diplomatieke betrekkingen met Polen aan te knoopen. Wan neer aan deze voorwaarden zou worden vol daan, zouden de Poolsche troepen zich uit Kaunas en van het Litausche grondgebied te rugtrekken. Streng toezicht aan de Oosten- rijksche grenzen. Ras- en huwelijkswetgeving in werking. Sedert Woensdagmiddag zijn alle Oosten- rij ksche grenzen gesloten. Joden en personen van Joodsche afkomst mogen niet passeeren, doch vreemdelingen over het algemeen wel. Uit Weenen wordt gemeld, dat de consul van Groot-Brittannië van Bürckel de verze kering heeft ontvangen, dat de hooge func tionarissen aan de grensstations bevel had den ontvangen allen houders van Britsche pas poorten door te laten, zelfs indien het Israë lieten zijn, en dat Engelsche eigendommen zouden worden ontzien. Men voegt hieraan toe, dat de beperkingen aangaande den uitvoer van Oostenrijksch geld tijdelijk zijn. De Engelsche reizigers heb ben verlof gekregen het land te verlaten met bedragen van meer dan de toegestane 50 schillingen. Naar medegedeeld is, vinden de Duitsche ras- en huwelijkswetten onmiddellijk toepas sing. Alle niet-arische advocaten hebben order gekregen, hun practijk neer te leggen. De leider van den 300.000 leden tellenden Oostenrijkschen boerenbond is gegarres- teerd. Het lot van Freud. Bij informatie aan de woning van Sigmund Freud werd den Reuter-correspondent mede gedeeld, dat de beroemde neuroloog het goed maakte, doch dat niet meer inlichtingen konden worden verstrekt. Dit wordt be schouwd als een bevestiging, dat de grijze geleerde zich in hechtenis bevindt. Havas meent daarentegen de geruchten om trent de arrestatie van professor Freud te kunnen tegenspreken. Volgens dit nieuws bureau zou Freud in zijn woning te Weenen een teruggetrokken leven leiden. Gravin Fugger von Czernin zoek. Gravin Fugger von Czernin, de verloofde van Schuschnigg, wordt vermist. Vrijdag avond heeft zij haar flat verlaten en sinds dien heeft men niets meer van haar verno men. Haar vrienden gelooven. dat zij in het paleis Belvedère zou kunnen zijn bij Schuschnigg, doch zij kunnen geen bevesti ging krijgen van hun vermoeden. Ook wordt er aan gedacht, dat zij zich er gens schuil houdt of probeert de grens over te komen. In gezaghebbende kringen weet men nog niets omtrent het doen en laten van Schusch nigg en zelfs weet men niet of hij zich in ar rest bevindt, Reuter meldt uit Weenen. dat de moede' van Prins Starhemberg in preventieve hech tenis is gesteld. De prins zelf bevindt zich thans te Davos, Duitsche wetten ook geldig voor Oostenrijk. Joden mogen de Rijksklcuren niet voeren. Het DJNJB. meldt uit Berlijn: In 't Reichsgesetzblatt worden rijkswet ten en verordeningen gepubliceerd, waarin o.a. wordt bepaald, dat rijks wetten, welke na de vankracht wor ding van de wet op de hereeniging van Oostenrijk met het Duitsche rijk van 13 Maart 1936 wer den afgekondigd ook voor het land Oostenrijk gelden. De rijkswet op het vlaggen van 15 Sep tember 1936, waarbij wordt bepaald, dat Joden geen rijks- en nationale vlaggen mo gen uithangen en ook op andere wijze de rijkskleuren niet mogen voeren, geldt ook voor Oostenrijk. Voorts zullen de volgende wetten ook voor Oostenrijk gelden: De wet tegen de oprichting, van partijen, de wet ter verzekering van de eenheid van partij en staat, de rijksstadhouderswet met de bepaling, dat instructies van den rijks minister aan den rijksstadhouder in Oosten rijk tot nader order de toestemming noodig hébben van den rijksminister van binnen- landsche zaken, voorts de verordening in zake de ten uitvoerlegging van het vierjaren plan en de rijkswet op de verplichte aan melding door Duitsche onderdanen in het buitenland. De Oostenrijksche Bondsregeering heet thans „Oostenrijksche landsregeering". De rijksstadhouder in Oostenrijk is belast met de leiding van de Oostenrijksche lands regeering. met als zetel Weenen. Stadhouder Seyss Inquart en generaal Von Bock, den commandant van het achtste leger, zullen, naar Havas voorts meldt, geacht worden in rang gelijk te zijn. De spoorwegen geannexeerd. De rijksregeering heeft de Oostenrijksche bondsspborwegen, bij decreet als bijzonder vermogen van het rijk doen opnemen in de rij ksspoor wegen. Italiaansch gezantschap te Weenen opgeheven. De Italiaansche gezant Pellegrino Ghigi is gisteravond uit Weenen vertrokken .Het Ita liaansche gezantschap te Weenen is opge heven. De verklaringen van Hitler in den Rijksdag. (Zie ook pag. 4.) BERLIJN, 18 Maart Terwijl de belang stelling van politieke waarnemers voor een groot deel gericht is op de verdere ontwikke ling van het Poolseh-Litausche conflict, houdt de openbare meening zich toch ook ernstig bezig met de rijksdagzitting, die he denavond bijeen zal komen en de verklaringen die Hitier daar zal afleggen. Uiteraard ver wacht men, dat Hitier zich vrijwel uitslui tend zal bepalen tot een bespreking van den „Anschluss" en van zijn gevolgen. Hoewel vele veronderstellingen geuit worden ten op zichte van de strekking van I-Iitlers mededee- lingen in verband met de Duitsche buiten- landsche politiek, kan toch van welingelichte zijde geen enkele bepaalde inlichting daar omtrent verkregen worden. We! schijnt het thans vast te staan dat op 10 April een ver kiezing zal worden uitgeschreven voor het Duitsche volk, waarbij dit zich zal moeten uit spreken over de door de regeering gevolgde politiek. Het schijnt, dat deze verkiezing niet den vorm van een referendum zal aannemen maar dat de rijksdag zal worden ontbonden en een nieuwe rijksdag door de kiezers zal moeten worden aangewezen op kieslijsten, waarop alleen de candidaten van de natio- naal-socialistische partij zullen compareeren. Ook de onderdanen van het vroegere Oosten rijk zullen bij deze verkiezing hun stem uit brengen. zoodat de nieuwe Rijksdag de volks vertegenwoordiging zal vormen van het nieu we Duitschland, zooals dit na den „Anschlus" is geworden. Onafhankelijk van deze rijks dagverkiezingen zou dan een plebisciet worden uitgeschreven over den „Anschlus" zelve. Het woord is aan Carlyle: Iedere strijd is een misver stand. De geweigerde bijzondere school. Raad van Bloemcndaal gaat in beroep bij de Kroon. Zooals wij Donderdag meldden hebben Ged. Staten het besluit van den Bloemendaalschen Gemeenteraad vernietigd, waarbij aan de Vereen, van Chr. onderwijs te Overveen me dewerking geweigerd werd voor de stichting van een bijz. school voor L. O. te Overveen. In zijn zitting van Donderdagmiddag, be sloot de Raad van Bloemendaal van genoem de beslissing van Ged. Staten in beroep te gaan bij de Kroon. Hulpverleeniiig bij massa- ongevallen. Flannen worden in Noord-Holland bestudeerd. De Commissaris van de Koningin in Noord- Holland heeft aan de Vereeniging van Neder - landsche Gemeenten advies gevraagd over de wenschelijkheid van het treffen eener gewes telijke regeling inzake de hulpverleening bij massa-ongevallen. Bovendien werd daarbij een beroep gedaan op de eventueele medewerking van het bestuur der vereeniging". Het bestuur heeft deze aangelegenheid nog in studie. Het ongeluk met de „Ooievaar". Hooge Raad verwerpt het cassatieberoep. De Hooge Raad heeft heden Arrest gewezen in de zaak van mevrouw D. Young, weduwe van ir. Ch. A. A. Baudart, tegen de Kon. Lucht vaart Maatschappij. Bij de ramp met de „Ooievaar" op 6 Decem ber 1931 te Bangkok is ir. Baudart om het le ven gekomen. Zijn nabestaanden (weduwe B'audart en de twee zoons) spraken de K.L.M, in rechte aan ter verkrijging van schadever goeding, doch rechtbank en hof te 's Graven- hage wezen deze actie af. De Hooge Raad heeft in zijn arrest overwo gen, dat, waar vaststaat, dat in dezen het Siameesche recht toepasselijk is, de vraag wat hier Nederlandsch recht geldt nu het hof niet spreekt over mogelijken strijd van het Siameesche met het Nederlandsche recht van geen belang is en de al of niet juistheid van het door het hof ten aanzien van het Ne derlandsche recht ingenomen standpunt niet beoordeeld behoefde te worden. MIDDELBARE TECHNISCHE SCHOOL. Onderstaande afgestudeerden van de Mid delbare Technische School te Haarlem von den een plaats in de volgende bedrijven: Afdeeling Bouwkunde: J. G. Beuk, opzich ter bij het Staatsvisschershavenbedrijf te IJmuiden; C. G, Broertjes, teekenaar bij de Genie te Arnhem; M. W. de Haas, technisch inspecteur Verzekering Mij en Tiel en Utrecht; G. J. F. Hamel, teekenaar bij de Genie te Breda; N. Komen, teekenaar bij de Genie te Arnhem; K. Veen, teekenaar bij architect Houbolt te Wassenaar; K. Zijlstra, opzichter- teekenaar bij arch. W. v. Gent te Amersfoort. Afdeeling Weg- en Waterbouwkunde: L. L. Cornelis. opzichter bij den Prov. Waterstaat van Zuid-Holland; Q. A. v. d. Linde, teekenaar bij de Genie, Nieuw Vliegveld te Heiloo; P. Schroder, landmeetkundig ambtenaar bij den Rijkswaterstaat te Den Haag; P, L. Voge laar, opzichter bij den Provincialen Water staat van Zuid-Holland; J, F. Wiessner, as sistent bij de Wieringermeerdirectie, te Alk maar; P. v. d. Wijngaard, opzichter bij den Rijkswaterstaat afdeeling 1, Den Haag. Afdeeling Werktuigbouwkunde: H. Blei, assistent bij het Staatsbedrijf der Artillerie- Inrichtingen, Hembrug; W. v. Dam, assistent bij de Nordsee-Werke te Emden; A. Korff, assistent bij N.V. Philips Gloeilampenfabrie ken te Eindhoven; G. W. Slothouwer, assis tent bij N.V. Systeem „Coq" te Utrecht; D. Zwitser, assistent bij Nordsee-Werke te Emden. Afdeeling Electrotechrdek: A. A. van Aller, technicus bij Ericsson Telefoon Mij. te Rijen; H. J. de Bruin, teekenaar bij N.V. Groene- veld v. d. Poll, te Amsterdam; J. Chr. H. Hoeke, technicus G. H. Eekels te Hoogezand. Afdeeling Scheepsbouwkunde: D. Tiemeyer, technicus bij N.V. Wilton Scheepswerven te Feijenoord. HEDEN: 14 PAGINA'S. pag. Di liet Britsche kabinet zou oneenigheid ontstaan zijn. j De Raad van Bloemendaal gaat in beroep in de zaak der geweigerde bijzondere school i en 6 De beleedigingszaak tegen Henri Polak 3 Amerika tot internationale samenwerking1 bereid. 4 Bij de jongste bombardementen op Barce lona zijn honderden dooden gevallen. 4 De Duitsche Rijksdag wordt ontbonden. 4 Warschau zendt een ultimatum aan Litauen. 4 ARTIKELEN, ENZ R. P.: Het kunstwerk. j Van een specialen Weenschen verslagge ver: Weenen past zich aan. 2 Jlir. dr. J. C. Mollerus: Het Haarlemsche slagersbedrijf. 3 H. D. Vertelling: „De carrière van René Abel" door J. Mackman 7 Kinderrubriek. 12 J. B. Schuil: „Eresoinka". Baskische kunst 13 K. tle Jong: Matlhacus Passion door de Chr. Oratorium Vereeniging. 13 De Burgerlijke Stand van Haarlem is op genomen op

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1938 | | pagina 1