Haarlem's Dagblad De Minderheden. Het belangrijkste 55e Jaargang No. 16797 3> Uitgave Lourcns Coster, Maatschappij voor Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V. Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37. Postgirodienst 38810. Drnkkerij: Zuider Buiten Spaarne 12. Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 15054 Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713 Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230. Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEHEBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM Vrijdag 25 Maart 195J5 Abonnementen per vreck f0.25. p. maand f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per post f3.55. losse nummers b cent per ex. Advertentiën1-5 regels f 1.75, elke regel meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel. Rcgclabonnementstarieven op aunvraag. Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60, elke regel meer f 0.15. Groentjes tie rubriek. Oostenrijk's verdwijning' als een onafhan kelijke staat, na duizendjarig bestaan, heeft een algemeene onrust onder de minderhe den in Europa teweeggebracht. Die begon natuurlijk bij de Duitsche variëteit: in Tsje- cho-Slowakije, in het Zuiden van Denemar ken, in Dantzig, ja zelfs in de twee kleine .stedekens Eu/pen en Malmédy, die na den wereldoorlog aan België zijn toebedeeld. Maar in het verreweg belangrijkste centrum van deze onrust, Tsjecho-Slowakije, blijft de zaak niet tot de Sudeten-Duitschers beperkt. Daar zijn ook de andere minderheden in on rust geraakt. Verwonderlijk is dit niet als men waarneemt dat het Duitsche volksdeel (vroeger tot Oos tenrijk behoorend) onder den invloed van de Oostenrijksche annexatie al belangrijke con cessies van de Tsjecho-Slowaaksche regeering heeft gekregen, waarmee het zich natuurlijk niet tevreden toont. Het wil autonomie. Duitschland stijft het daarin; de Duitsche pers vordert voortdurend zelfbestuur voor de Su deten-Duitschers op. De Slovaken vragen ook autonomie, want zij verschillen toch zoo erg van de Tsjechen. En de Hongaren, die even als de Duitschers grieven hebben over de be handeling, hun als minderheid aangedaan, denken er niet anders over. Alsmede de Roethenen, zoodat nu de Duitschers, de Hon garen en de Roethenen zich bij het Slovaak- sche verlangen naar autonomie hebben aange sloten en de arme regeering in Praag wel het gevoelen moet krijgen dat de fractie der min derheden in het parlement, die thans in totaal 22 zetels telt, het voornemen belichaamt om het geheele rijk, dat tenslotte maar 14y2 mil- lioen Inwoners telt, in stukjes te laten uiteen vallen. Het is nog niet erg duidelijk wat al deze min derheden eigenlijk met zelfbestuur zouden willen aanvangen. Kregen de Sudeten Duit schers autonomie, dan zou dat natuurlijk ten snelste leiden tot hun inlijving bij het Derde Rijk. Kregen de Hongaren het, dan zou dat natuurlijk geschieden met den vooropgezetten wensch, ten snelste tot Hongarije terug te kee- ren, d.w.z.: daarbij met hun grondgebied te worden ingelijfd. Iets minder klaar schijnt het streven der Slovaken en Roethenen, maar men kan zich op dit oogenblik moeilijk voorstellen hoe een nieuw klein staatje in Midden-Europa zich zou moeten handhaven. Het belangrijkste is overigens dat al die minderheden in samen werking treden met geen ander doel dan de ontbinding van den Tsjeeho-Slovaakschen staat. Als men deze verschijnselen overdenkt en zich herinnert dat Tsjecho-Slovakije een van de zonderlingste gewrongen oplossingen is die Versailles in het noodlottige jaar 1919 heeft opgeleverd, is het wel te begrijpen dat Cham berlain gisteren opnieuw geweigerd heeft, een belofte inzake steun voor de handhaving van dezen Midden-Europeesehen staat af te leggen. De kiemen der ontbinding blijken wel zeer krachtig tot uiting te komen. Wel heeft Chamberlain gezegd, dat „Enge land vrij blijft in te grijpen, wanneer een agressief optreden van een der Europeesche staten een oorlog zou ontketenen", hetgeen krachtiger taal is dan men verwacht had. Maar die taal kan men opvatten als een waar schuwing aan het Duitsche adres: houdt u er buiten tot de minderheden in Tsjecho-Slova kije zich duidelijk hebben uitgesproken en de geschillen in dit land hun eigen beslissing hebben kunnen vinden. Waarmee men niet een burgeroorlog zou behoeven te bedoelen, die voorshands gelukkig zeer onwaarschijnlijk schijnt, maarenfin: een dusdanige toe spitsing van de bestaande wenschen voor zelfbestuur dat het eigenlijk een hopelooze zaak zou zijn dit rijk der samengevoegde ras- sengroepen te willen handhaven. Het begint wel onwaarschijnlijker te lijken dat Tsjecho-Slovakije tot een Europeeschen oorlog zou leiden. Hetgeen voor de buiten wereld een geruststellende prognose is hoe men haar verder ook beschouwt en in het bijzonder degenen, die evenals ik de vredeson derhandelingen van Versailles meemaakten en er toen al pessimistische voorgevoelens over uitten, tenslotte zou meevallen. Wat het minderheden-vraagstuk in het algemeen betreft waag ik het niet te voor spellen, dat die ooit allemaal verdwijnen zul len. En evenmin zou ik het wagen aan zoo'n mogelijkheid de voorspelling te verbinden, dat dan alles verder koek en ei zou zijn. Denk maar eens aan de mogelijkheid van een uiteenvallen der Sovjet-Unie, en aan de tallooze kleine staatjes die elkaar in Europa in het verleden bevochten.... R. P. Een presidentscandidaat. (De vermaarde Iersche zanger John MacCormaclc is van plan zich candidaal te stellen voor het presidentschap van den Iersche?i Vrijstaat.) Mac Cormack is een heel groot man, Al jaren op het eerste plan In d' achting van de zangkunstkringen; N-u streeft hij, naar hij heeft bekend, Naar 't ambt van Vrij staatspresident, Om nog een hooger toon te zingen. Nu is er in de politiek, Natuurlijk wel een boel muziek. Dat blijkt geregeld uit de kranten; Men zegt ook: 't politieke koor. Al klinken daaruit voor 't gehoor, Wel wat te dikwijls dissonanten. Misschien wil hij als president, In 't Iersche koor. als dirigent Naar meer harmonisch zingen streven; En daarom vraagt hij dan met klem, Aan alle Ieren om hun stem, Van hoog tot laag aan hem te geven. John is een optimistisch mensch, Hij hoopt dat men zijn hartewensch, Ook met veel bijval zal bekronen; Hij denkt zoo: in de politiek Kom ik er ook wel met muziek, Zooals in 't nobel rijk der tonen. Heeft hij veel noten op zijn zang. Dan ben ik echter toch wel bang, Dat het een zware gang kan worden; Ik vrees dat hem de politiek Sleept in hem vreemde soort muziek, Die licht zijn zwanenzang kan worden-. P. GASUS. Dr. K. Edel. f VOORJAAR 1938. NIEUWSTE PATRONEN, MODERNE KLEUREN. Alléén in de collectie van HART'S BEHANGSELPAPIERHANDEL KLEINE HOUTSTRAAT 49 TELEFOON 11279. (Adv. Ingez. Med.) KOSTERMANS voor REGENJASSEN U ZIET HET VERSCHIL DIRECT. KOSTER MANS: KLEINE HOUTSTRAAT GEN. CRONJéSTRAAT GROTE HOUTSTRAAT (Adv. ingez. Med.) AANBESTEDINGEN. Hedenmorgen werd door den Rijkswater staat te Haarlem aanbesteed: het maken van een rijbaan en rijwielpaden met een verhar ding van asphaltbeton en van rijwielpaden en verhoogde voetpaden met een verharding- van betontegels, met bijkomende werken, op den Rijksweg no. 9 (gedeelte Velsen—Alk maar), in de gemeente Heiloo. Het laagst werd ingeschreven door de Aannemings Maat schappij De Moei en Hermes N.V. te Alk maar voor f 63.200. Verder werd aanbesteed: het maken van een walinrichting, het vernieuwen van het be- schermingswerk vóór en het verankeren van den kaaimuur oostwaarts van de Kleine Sluis te IJmuiden. De laagste inschrijving was van J. Beenen te Haarlem voor f 15,150. Dr. K. Edel. Op 51-jarigen leeftijd is in het Diacones- senhuis, waar hij geruimen tijd verpleegd werd, overleden dr. K. Edel. huidarts alhier. Dr. Edel werd 4 Juli 1886 te Beemster ge boren en bezocht de H.B.S. te Alkmaar. Daarna studeerde hij aan de Gem. Universi teit van Amsterdam, waar hij 27 April 1912 het- artsdiploma behaalde. In Mei 1914 werd hij Officier van Gezondheid en 17 Maart 1919 promoveerde hij tot doctor in de geneeskunde aan de Universiteit te Groningen, bij prof. Reddingius op een proefschrift: „Acanthosis nigricans en de naevi cutaneï". Daarna vestigde dr. Edel zich in Sep tember 1919 als huidarts te Haarlem. Spoedig daarop reeds in 1920 werd hem een lectoraat in Groningen aangeboden waarvoor hij bedankte. In 1930 stond zijn naam op de voordracht voor de benoeming van een hoogleeraar voor huidziekten aan de Gem. Universiteit van Amsterdam. Het vertrouwen van zijn collega's riep hem tot de functie van voorzitter der afdeeling Haarlem van den Geneeskundigen Kring, wel ke functie hij verscheidene jaren vervulde. Ook was hij lid van den Afdeelingsraad. In Februari 1938 werd dr. Edel benoemd tot lid van het Tuchtcollege te Amsterdam. De overledene was een bij zijn patiënten en collega's zeer gezien arts. De teraardebestelling zal plaats hebben Maandag 28 Maart a.s. om 3 uur op de Ali Begraafplaats te Heemstede. De „Lamme Consul" tol 3 jaar veroordeeld. AMSTERDAM, 25 Maart. De Vierde Kamer der arr. rechtbank te Amsterdam heeft van daag uitspraak gedaan in de bekende straf zaak tegen den 42-jarigen koopman A. de V., bijgenaamd „de lamme consul", die terecht heeft gestaan wegens vervalsching van post wissels op groote schaal. De rechtbank veroor deelde hem tot drie jaar gevangenisstraf met aftrek van den tijd in voorloopige hechtenis doorgebracht. De man was in Maart 1936 te Parijs gear resteerd. Hij gaf voor volkomen verlamd te zijn en werd in een ziekenhuis opgenomen; hij ontvluchtte en kon korten tijd later te Brussel opnieuw worden aangehouden. Intusschen was de strafzaak tegen hem en zijn beide medeplichtigen door de rechtbank te Amsterdam behandeld. De „lamme consul" werd bij verstek veroordeeld tot vijf jaar ge vangenisstraf. Toen de man naar Nederland was uitgele verd, kwam hij in verzet tegen het bij verstek gewezen vonnis. Zijn lichamelijke toestand is echter zoodanig, dat hij onmogelijk voor de rechtbank kon verschijnen. Vandaar dat de rechtbank ter berechting van deze zaak zitting hield in de regentenkamer van het Huis van Bewaring, waar verdachte, liggende op een bed, de behandeling van zijn zaak bijwoonde. De officier van justitie mr. L. de Blecourt vorderde bekrachtiging van het verstekvonnis en veroordeeling tot vijf jaar gevangenisstraf. De rechtbank vernietigde echter het verstek- vonnis en legde een aanmerkelijk lagere straf op. Als verdedigers zijn opgetreden mr. Joh. K. M. Mathuisen en mr. A. Dunselman. De nieuwe doopvont, welke dienst zal doen bij den doop van H.K.H. Prinses Beatrix in de Groote Kerk te Den Haag. Het ontwerp is van den binnenhuis-architect Cor Alons. Deze doopvont is een geschenk van het college van collectanten aan de kerkvoogden ter gelegen heid van het 125-jarig bestaan der Ncd. Herv, Gemeente. Ter nagedachtenis aan Z.K.H. Prins Hendrik. H. M. de Koningin uitgenoodigd plaquette te onthullen in Vlissingsche Zeevaartschool. H.M. de Koningin is door het uitvoerend comité ter huldiging van de nagedachtenis van Z.K.H. Prins Hendrik der Nederlanden, uitgaande van de Nederlandsche koopvaardij, uitgenoodigd om de onthulling der plaquette in den gevel van de zeevaartschool, de „De Ruyterschool" te Vlissingen op 2 Mei a.s. bij te wonen. Hieromtrent heeft H.M. de Ko ningin nog geen beslissing kunnen nemen. In elk geval zal H.M. evenwel bij deze plechtig heid van hare belangstelling doen blijken. AUTO GESTOLEN. Een autohandelaar deed Donderdagavond te 11.50 uur bij de politie aangifte, dat zijn vierpersoons, roodbruin-gelakte Chevrolet, genummerd G 90844, die hij onbeheerd in de Olieslagerslaan had laten staan, verdwenen is. Hedenmorgen was de wagen nog niet te recht. De rechter treeplank van de auto is vernieuwd. Per radiobericht is door de politie opsporing verzocht. Haarlem in de rij der zeven groote gemeenten. Vergelijkingen over de belastingdraagkracht der inwoners. Als men de belastingdraagkracht der Haar lemmers vergelijkt met die van de bewoners der welvarende randgemeenten Heemstede en Bloemendaal dan komt men tot een teleur stellende conclusie. Het zou evenwel verkeerd zijn zich uitsluitend tot die vergelijking te bepalen. In onze serie artikelen over Haarlem en Utrecht kwamen wij tot de voor velen ver rassende conclusie dat Haarlem wat de be lastingdraagkracht zijner inwoners betreft niet voor Utrecht behoeft onder te doen. Dit is voor ons aanleiding geweest een be cijfering te maken over Haarlem in de rij der zeven gemeenten met meer dan 100.000 inwoners. Daarbij moesten wij ons bepalen tot de resultaten van het belastingjaar 1935 1936. omdat van het jaar 1936'1937 nog niet de details door 't Centraal Bureau voor de Statistiek verwerkt zijn. Allereerst geven wij een staat waarin de percentages der aangeslagenen verdeeld naar de inkomens vermeld staan. Haarlem 38.80 30.27 25.69 3.83 1.05 0.36 Amsterd. 41.10 30.94 23.25 3.26 1.01 0.44 Rotterd. 39.63 34.94 21.14 2.91 0.9 2 0.46 Den Haag 38.18 27.88 25.53 5.7'7 1.89 0.75 Utrecht 39.14 30.44 25.09 3.80 1.16 0.37 Groning. 41.01 28.27 24.89 4.22 1.21 0.40 Eindhov. 47.01 28.77 20.06 2.92 0.86 0.32 Ned.land 45.32 27.72 22.12 3.46 0.99 0.39 Het percentage der aangeslagenen dat een inkomen boven de f 5000 heeft is dus: Haarlem 5.24 pet. Amsterdam 4.71 Rotterdam 4.27 's-Gravenhage 8.41 Utrecht 5.33 Groningen 5.83 Eindhoven 4.10 Nederland 4.84 Het gunstigst- staat dus 's-Gravenhage er voor met 8.41 pet. der aangeslagenen die f 5000 en meer inkomen hebben, dan volgen Groningen en Utrecht, die iets beter zijn dan Haarlem. Na Haarlem komen Amsterdam. Rotterdam en Eindhoven. Haarlem is boven het rijksgemiddelde. In de grootste 7 gemeenten des lands, die te zamen 2.370.000 inwoners telden, waren 511.359 personen in de Inkomstenbelasting aangeslagen; het totaal inkomen was f 1.137.708.000. De Haarlemsche cijfers waren 131.257 in woners. 29437 aanslagen en f 64.065.000 in komen. Per inwoner berekend was dat voor Haarlem een inkomen van f 488. Voor dc overige 6 groote gemeen ten f 477. Wat het inkomen der ingezetenen betreft maakt Haarlem in de rij der 7 groote gemeenten dus geen slecht figuur, vooral als men bedenkt dat daaronder ook 's-Gravenhage, Gro ningen en Utrecht zijn, gemeenten die tot heden niet bij het rijk be hoefden aan te kloppen om extra hulp. Voor de 7 gemeenten afzonderlijk zijn de inkomens over de geheele bevolking omge slagen Franco's troepen maken nieuwe veroveringen. Opmarsch over vier fronten voortgezet. Uit Saragossa: De troepen van Franco zijn aan vier fronten opgerukt. Zij naderen thans Bujaraloz. Ten Noorden van Huesca hebben zij verscheidene dorpen bezet en krijsgevangenen gemaakt. Ten zuiden van Huesca hebben zij vorderingen gemaakt. Zij zijn er de rivier Flumen over gestoken. In den sector van Mont Aliban Alcaniz zijn zij in zuidooste lijke richting opgerukt in de richting der provicie Castellon. Zij hebben in die streek eenige dorpen bezet. Het hoofdkwartier van Franco meldt nog nader: Wij zetten heden den opmarsch in Aragon voort. Ten noorden van Huesca bezetten wij Nueno, Elcaballo, Apies. Yequeda en Banas- tas. Ten zuiden van Huesca veroverden wij tien dorpen, alsmede de hoogten van Val de Hembras. Torremoro. Punta Aire. Polison en den heuvel Dao.. De strijdkrachten, die gisteren de Ebro over waren gestoken, hebben vandaag de dorpen Pina en Velilla de Ebro bezet. In den sector van Alcoriza bezetten wij belangrijke strate gische stellingen en acht dorpen. De regeering van Barcelona deelt over het verloop der gevechten het volgende mede: De gevechten aan het front van Aragon zijn in den loop van den dag in hevigheid toegenomen. Ten noorden van Huesca noodzaakte de door den vijand uitge oefende druk ons, Nueno en Arasques te ont ruimen. In den sector van Pina, slaagden een nationalistische colonne, die door tanks en vliegtuigen gesteund werd, erin, het kruis punt van de wegen naar Gelsa en Saragossa te bereiken. Ten zuiden van de Ebro werd de opmarsch der nationalisten tot staan ge bracht. De troepen van Franco konden alleen in den sector van alcorisa over geringen af stand oprukken. 3 Het woord is aan 's-Gravenhage f 599 Amsterdam f 513 Haarlem f 488 Utreoht f 461 Groningen f 450 Rotterdam f 374 Eindhoven f 353 Dickens Een liefhebbend hart is dc jneest waarachtige wijsheid. Bloemendaal en Heemslede, die tezamen een kwart van het inwoners-aantal van Haarlem tellen, hebben liet dubbele van het vermogen der Haarlemmers. Vooral de Vermogenspositie der Bloemen dalers is zeer gunstig. Het gemiddelde ver mogen der aangeslagenen is te Bloemendaal f 189.000 tegen f 64.000 te Haarlem en f 81.000 te Heemstede. De cijfers over het belastingjaar 1934 '1935 waren nog gunstiger. Toen hadden de Bloe mendalers f 293.490.000 vermogen 1,gemiddeld f 193.000 per aangeslagene!. Voor Haarlem waren toen de cijfers f 188.430.000. gemid deld f 64.000 en Heemstede f 93.644.000. ge middeld f 82.000 per aangeslagene. Een nieuwe Duilsche munt. Wat de Vermogens aangaat staat Haar lem er iets minder goed bij. De 7 groote gemeenten hebben tezamen 44673 belastingbetalers die een gezamenlijk vermogen hebben van f 3.720.943.000. Van Haarlem alleen is het cijfer 2763 aan geslagenen met een vermogen van f 176.158.000. Per inwoner berekend is dat voor Haarlem een vermogen van f 1334. Voor de overige 6 groote gemeenten f 1586. Oogenschijnlijk zegt dit niet zooveel, maar het cijfer krijgt meer beteekenis als wij vast stellen dat als in Haarlem evenveel Vermogen was aangeslagen als in de andere 6 groote steden zou het beschreven vermogen te Haarlem niet f176.518.000 zijn, maar f 209.352.000. Alzoo een verschil van f 33.194.000. Natuurlijk heeft Den Haag op deze statis tiek veel invloed, want daar is het gemid delde vermogen der aangeslagenen in de Ver mogensbelasting iemand moet minstens f 16.000 bezitten om daarin aangeslagen te worden f 93.000. terwijl het voor Haarlem f 64.000 is. De Hagenaars hebben een geza menlijk vermogen van niet minder dan f 1.456.926.000. zoodat er voor de 6 andere groote steden „slechts" f 2.264.017.000 over blijft. .Als wij Den Haag buiten beschouwing laten heeft Haarlem ook wat de Vermogens betreft een nog iets gunstiger cijfer dan dc andere 5 groote gemeenten des lands. HaarlemBloemendaal en Heemstede. In de rij der 7 groote gemeenten des lands maakt Haarlem dus wat de belastingcapaci teit der bewoners betreft geen slecht figuur. Geheel anders wordt het beeld weer als wij Haarlem vergelijken met Heemstede en Bloemendaal. Voor de Vermogensbelasting zijn de cij- "ers: Aantal Totaal aanslagen vermogen1 Haarlem 2763, f 176.158.000 Bloemendaal 1501 f 283.428.000 Heemstede 1081 f 87.704.000 De schelling zal worden ingetrokken. BERLIJN, 24 Maart. De Staatscourant pu bliceert een bericht, volgens hetwelk binnen kort nieuw Duitsch muntgeld uitgegeven zal worden. Het betreft hier een nieuwe munt ter waarde van 50 pfennig, welke slechts voor 2 pet. uit een legeering. dus bijna van zuiver nikkel is. De nieuwe munt heeft een gewicht van 3.5 gram en een middellijn van 20 mil limeter. Aan den eenen kant staat binnen een geribbelden cirkel het embleem van Duitschland en aan den anderen kant de waarde. Men is te Weenen van meening. dat Maandag a.s. de mark in de plaats van de schelling zal komen. Met het oog op de 1100- dige voorbereidingen voor de ten uitvoer leg ging van dezen maatregel zullen alle finan- cieele instellingen Zaterdagmiddag a.s. om twaalf uur sluiten. KROON - BEHANGSELS MOOIERNIET DUURDER Alléén: GROOTE HOUTSTRAAT 179, TELEFOON 14269. (Adv. Ingez. Med.) Mel den Maharadja van Patiala, wiens over lijden gisteren werd gemeld, is de belangrijkste vorst van Britsch-Indië heengegaan. Zijn sprookjesachtige rijkdom en groote sportivi teit maakten hem vooral in Engeland bijzonder populair. HEDEN16 PAGINA'S l)r. K. Edel overleden. i Haarlem in de rij der zeven gvoote ge meenten. I De proeftocht van de „Nieuw Amsterdam" is volkomen geslaagd. 2 Demonstx-atievergadering van midden standers te Amsterdam. 3 Voorstellen tot wijziging van het leerplan op de Hoogere Burgerschool. 3 Chamberlain heeft in het Lagerhuis dc po sitie van Engeland tegenover Tsjeclio Slowakije uiteengezet. 4 Amerika neemt het initiatief tot het op nemen van Oostenrijksche vluchtelingen. 4 Tegen den directeur van de Arnoudfabriek is bevestiging van het vonnis van den kantonrechter geëischt. 6 ARTIKELENENZ. R. P.: De minderheden. j Een interview met Johan Heesters. 2 Onze Indische luchtpostbrief. 5 Jhr. dr. J. C. Mollerus: De Nederlandsche handelsbetrekkingen met het voormalige Oostenrijk 5 II. D. Vertelling: „Laat bezoek" door Hans de la Rive Box. g T. Klay-Lancée: Haarlem's Roem. 6 J. B. Schuil: Indische film-, dans- en voor drachtavond. g K. de Jong: „Grafin Maritza". Voor de Jeugd. 9 Jhr. dr. B. de Jong van Beek en Donk: IIcl wcreldparlement van den landbouw 15 De Buigcrlijkc Stand van Haarlcxn is op genomen op T7

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1938 | | pagina 1