Tentoonstelling
De „Nora" doet examen.
WAAG UW
GEZONDHEID NIET
Bezoek aan een aanstaande iubilaresse
VRIJDAG 29 AP RTL 19.18
HAARLEM'S DAGBLAD
It
Bovril-schip met koelruimen, bestemd
voor vleeschtransport in Argentinië.
Het motorkoelschip „Nora" dat voor vleeschtransport van de Bovril Maatschappij
in Argentinië bestemd is, en bij de Haarlemsche Scheepsbouwmaatschappij werd
gebouwd. Gisteren maakte het schip een proefvaart op het Noordzeekanaal,
waarover wij in ons verslag nadere bijzonderheden geven.
Prachtig werkstuk van de
Haarlemsche
Scheepsbouwmaatschappij.
Geslaagde proeftocht op het
Noordzeekanaal.
Nora haalt het! Het is geen meisje, dat voor
haar eindexamen geslaagd is. En toch wel
zooiets.
„Nora" is de naam van een slank rank
schoepje, dat gisteren op het Noordzeekanaal
geslaagd is voor een examen in het snelvaren,
in het'draaien, het ankeren en het laden en
lossen.
De examinatoren waren de Engelsche hee-
ren van de ..Argentine Estimate of Bovril",
een onderaf deeling van het groote Bovrilcon-
cern. en zij hebben kunnen constateeren dat
de directeur van de Haarlemsche Scheeps
bouwmaatschappij. de heer W. F. van Dijk,
geen schepen op de practijk loslaat alvorens
zij geheel zijn toegerust om aan de daar ge
stelde eischen te voldoen De Haarlemsche
scheepsbouwnijverheid heeft een nieuwe pu
pil aan de wateren toevertrouwd. Gezien het
uitstekende rapport, dat de Nora kreeg
voor de gemiddelde snelheid haalde zij meer
dan een 10, zelfs 10,2 mijl per uur zal men
veel plezier van het schip kunnen beleven,
Er heerschte gistermorgen inderdaad een
echte eindexamenstemming op de werf van
de Haarlemsche Scheepsbouwmaatschappij
aan het Spaarne.
De laatste hand werd aan het toilet van de
Nora" gelegdEn toen de boot dan ook van
den wal afliet zag er als een heusche eind-
examinanda op haar voordeeligst uit. Bij een
examen hooren zenuwen. En zoo vlotte het in
het begin ook met de „Nora" niet. Het schip
wilde met alle geweld weer naar den wal toe!
Blijkbaar de eindexamenvrees? Op de brug
vroeg men zich de oorzaak van de kuren van
het schip af. Kapitein van Giffen discus
sieerde met den makelaar Mellema. De stuur
man stond even voor een puzzle.
Toen werd plotseling de oplossing gevonden.
Het electrische stuur! Op de „Nora" werkt dit
namelijk juist tegengesteld aan de gebruike
lijke roeren. Wendt men de roerpen naar
rechts, dan gaat het schip ook naar rechts.
Draait men deze naar links dan vaart het
schip ook naar links. Meestal brengt de roer
pen in den linkschen stand het schipman recht
se he richting en in den rechtschen stand in
linksche richting.
De „Nora" vond alras de koers terug. Zulke
ervaringen hooren bij een examen.
Met de Haarlemsche rood-witte vlag in de
boegmast manoeuvreerde de boot naar de slui
zen in Spaarndam.
De heer A. v. d. Linden, chef-teekenaar van
de Haarlemsche Scheepsbouwmaatschappij
zocht de gene zijde van de reeling op en hing
op een gegeven moment aan een luttel touw
tje overboord bij het achterschip „om te zien
hoe het schroefwater werkte". Zoo zei hij.
Want dat kon de vaart van het schip be
ïnvloeden. Na deze acrobatische toeren vond
de chef-teekenaar, tevens ontwerper van de
„Nora" en uitvoerder van den bouw, even tijd
om een paar woorden te wijden aan zijn
geesteskind.
De constructie.
De ..Nora" is een voorspoedig product. 21
October werd het werk voor den bouw aange
nomen. De kiel werd 8 December gelegd en
1 Maart werd het schip te water gelaten. De
lengte bedraagt 44Vj Meter, de breedte 7.30
M., de diepgang 1.90 M. en het laadvermogen
122 bruto registertonnen.
Voor in het schip zijn twee luiken van de
ruimen.
Deze ruimen zijn geisoleerd met
een wand van hout, 20 c.M. uit de
ijzeren huid, een kurken, en een teak
houten dichtgebreeuwde laag, in to
taal van een dikte van '/2 Meter. Zij
zijn namelijk bestemd om vleesch,
niets dan vleesch te bergen. Overal
langs de binnenwanden zijn buizen
aangelegd, waardoor met ammonia
afgekoeld pekelwater geleid wordt, dat
de temperatuur van de vleeschvracht
op maximum 7 gr. Celsius kan houden.
Aan de „zoldering" va.n de ruimen
zijn staven aangebracht waaraan de
stukken vleesch met haken en kettin
gen opgehangen zullen worden. Het
luik is ook van kurk en hout en werd
eveneens voorzien van koelhuizen,
waardoor het geheele koelsysteem ge
continueerd wordt. Ook aan het luik
wordt vleesch gehangen en wanneer
dit dicht gaat is er werkelijk geen
plaatsje meer over waar nog wat
vleesch bij zou kunnen!
De bedoeling van de Bovril-
maatschappij.
De „Nora" zal in Argentinië op de Parana-
rivier heen en weer varen tusschen St. Helena
en Buenos Aires, een afstand van 800 K.M..
een reis van 14 dagen heen en terug. Dit is
op het oog een binnenvaarttraject. Maar
wanneer men bedenkt dat de La Plata, de
voorrivier van de Parana, aan de monding 40
K M. wijd is begrijpt men dat. de ..Nora" ge
heel zeewaardig moet zijn. Trouwens, het
•chip gaat begin Mei op eigen kracht over zee
naar Buenos Aires, uitgerust met twee extra
voorloopige oljetanks voor de beide Dieselmo
toren, die 300 P.K. ontwikkelen en 50 toeren
draaien. Een eind voorbij St. Helena bezit het
Bovrilconcern een nederzetting waar onge
veer een half millioen koeien weiden. Het
vee werd vroeger hier vaak levend vandaan
getransporteerd. Er kwamen echter veel sterf
gevallen voor en daarom besloot men de
beesten ter plaatse te slachten. Het vleesch
gaat dus nu in stukken in de koelruimen der
schepen en wordt zoo naar de havenstad
Buenos Aires getransporteerd om vandaar
verder uitgevoerd te worden. De Bovril Maat
schappij maakt van het vleesch „corned beef",
.bouillonextracten" en vele bijproducten.
Een voordeel van het schip de
„Nora" is dat het vleesch, niet bevro
ren geladen, in de ruimen bevroren
kan worden. Dit is het eerste schip
met een dergelijke capaciteit, dat de
Bovril Maatschappij heeft laten bou
wen. De Hallmaatschappij verzorgde
de ingenieuze koelinstallatie.
Voor de koeling, en mede voor het licht en
de pompen etc. zijn twee Dieselgeneratoren
opgesteld van 23 K.W.
Drie keer is scheepsrecht.
Drie keer is de „Nora" gisteren op het Noord
zeekanaal heen en weer gevaren. Voor de
Hembrug werd steeds rechtsomkeerd ge
maakt, en wie aan den wal niet ingewijd was
in de snelheidsproef zal gedacht hebben uat
het schip, gelijk een paard. ..schichtig" voor
de groote brug was en tenslotte onverrichter-
zake naar de Haarlemsche stal moest terug-
keeren. De kwestie was echter dat de stuur
man nog aan het stuur moest wennen, want
de boot reageerde zeer scherp, en de snel
heidsproef moest op een rechte baan genomen,
worden. Zooals gezegd, de gemiddelde, ,als
voorwaarde gestelde snelheid werd gehaald.
Ook de draaiproeven slaagden en het anker
mitsgaders de los- en laadboomen werkten
mede aan een goede „cijferlijst".
De directeur van de scheepsbouwmaat
schappij, de heer W. F. van Dijk, en de heeren
H. C. van Hecking Colenbrander, bearijfschef,
A. v. d. Linden, J. Reyinga van de Deutzmoto-
ren, v. d. Boom, van de scheepvaartinspectie,
en Meeuwsen, Lloydsexpert konden tevreden
zijn.
De „Nora" w.
Het zonnetje, toonde zich het grootste deel
van de tocht welwillend, doch zoo nu en dan
kroop het weg, en dan werd het bar koud. En
voordat vader Neptunus het water op zomer-
temperatuur gekookt heeft zal het nog wel
even duren. De stemming aan boord was per
fect. De „Cocina", dat is het Argentijnsche
woord voor „keuken", trok veel belangstelling
en de „Comedor"-cantine eveneens.
De hutten van den maquinista. machinist,
major domo y piloto, hofmeester en eerste
stuurman en commandante, kapitein, waren
natuurlijk nog niet bezet. Als camarote. pas
sagiers. kunnen nog vier menschen op een
reis meegaan. Acht matrozen, marineros,
vinden in het vooronder een kajuit.
Op den terugtocht naar Haarlem stootte de
..Nora" met den neus tegen een ducdalf. Als ie
daar niet tegen kan deugt ie niet" riep een
voorbijvarende schipper lachend.
De havenmeester noemde het in zeemans
termen „een zoentje".
Inderdaad, de „Nora" is een stevige zus, die
haar mannetje staan kan.
Straks vaart het schip in Argentinië, heel
ver weg. Als een prachtig bewijsstuk van de
Haarlemsche scheepsbouwkunde.
Moge het deze vleeschboot naar den vleeze
gaan.
De Tulpen week.
Begint Woensdag 11 Mei.
In verband met de weersomstandigheden
en de daarmee verband houdenden bloei der
langstelige tulpen, is thans het begin van
de Tulpenweek bepaald op 11 Mei a.s.
Daar uit den aard niet de beschikking
over een ongelimiteerd aantal tulpen kon
worden verkregen, heeft „Haarlem's Bloei"
dat het initiatief tot deze Tulpenweek nam
dit jaar zich moeten beperken tot een enkele
route dwars door Haarlem n.l. de Cronjé-
straat, Kruisweg. Kruisstraat, Barteljoris-
straat, Groote Markt, Anegang, Groote Hout
straat, Plein en Wagenweg.
Wanneer deze op zich zelf reeds eenigszins
uitgebreide proefneming slaagt, zal de Bloe-
menweek volgend jaar op groote schaal wor
den georganiseerd.
Het schijnt reeds vast te staan, dat een
paar straatvereenigingen buiten deze route
reeds dit jaar van hun belangstelling blijk
willen geven en zelf voor bloemenversiering
in de étalages zullen zorg dragen.
Het is dus te voorzien, dat niet alleen langs
bovengenoemde route, doch ook in andere
winkelstraten de vraag op 11 Mei en volgende
dagen ter gelegenheid van het initiatief van
„Haarlem's Bloei" zal worden uitgestoken.
van werkstukken
vervaardigd door
werkloozen!
Officieële opening door
Wethouder E. van der Wall.
In tegenwoordigheid van tal van genoodig-
den heeft wethouder E. van der Wall gister
middag de tentoonstelling van werkstukken
en teekeningen vervaardigd door werkloozen.
die in het schoolgebouw Schoterstraat wordt
gehouden, officieel geopend. Aanwezig wa
ren o.m. wethouder W. J. B. vgn Liemt, de
heer van Wijk namens het Departement van
Sociale Zaken, de heer J. Vader, directeur
van den dienst der werkloosheidsbestrijding,
heer Jansen directeur van het bureau voor
beroepskeuze van dien dienst, prof. dr. A. A.
van Schelven en Jhr. dr. J. C. Mollerus na
mens het Comité tot bestrijding van de ge
volgen der werkloosheid.
Voorts vertegenwoordigers van den Chris-
telijken Bestuurdersbond. den R.-K. Volks
bond, den Haarlemschen Bestuurdersbond en
den Bestuurdersbond Haarlem van de Ned.
Vakcentrale en verschillende raadsleden.
De voorzitter van het Centraal Comité voor
Werkloozen en algemeen leider van de cur
sussen de heer E. H. van de Haar sprak een
kort openingswoord waarin hij vooral dank
bracht aan het gemeentebestuur voor de
medewerking die hij steeds van deze zijde
had mogen ontvangen.
Met Schiedam en Utrecht was het Haar
lemsche gemeentebestuur onder de eerste in
den lande die deze cursussen gesubsidieerd
hebben.
Spreker bedankte vervolgens de verschil
lende maatschappijen en bedrijven die tot
het welslagen van deze cursussen hebben
medegewerkt evenals zijn collega's, de
leeraren en de cursisten.
Dat de school in een speciale behoefte voor
ziet blijkt wel uit het groeiende aantal deel
nemers, in den beginne 10 thans bijna 500.
(In ons nummer van gisteren was door een
zetfout een nul weggevallen en stond abusie
velijk het cijfer 50. gelukkig is dit veel te
laag).
Als waarnemend wethouder van Onder
wijs sprak de heer E. van der Wall vervolgens
de openingsrede uit.
Ruim vijf jaar geleden aldus de wethou
der is op initiatief van den heer Van de
Haar het Centraal Comité voor Werkloozen,
dat de ontwikkeling en de ontspanning van
de volwassen werkloozen verzorgt, opgericht.
Als men ziet hoeveel werkloozen er nog
zijn, vooral bouwvak- en fabrieksarbeiders,
dan kan men niet anders dan den wensch
uitspreken, dat nog velen deze cursusssen
zullen volgen. Nog betrekkelijk weinig werk
loozen bezoeken deze school. Het intensief
volgen van deze cursussen waardoor de vak
bekwaamheid vergroot wordt kan en zal te
werkstelling tengevolge hebben. De grootste
voldoening zal het Comité van zijn werk
hebben als de meerdere vakbekwaamheid en
de op de cursussen verworven kennis ook
in de maatschappij toegepast zal kunnen
worden.
De vice-voorzitter van het Comité voor
ontwikkeling en ontspanning te Heemstede,
de heer S. Rijkes zeide hierna dat wanneer
het Heemsteedsche Comité eens voor moei
lijkheden stond, hij hoopte een beroep op den
heer Van de Haar te mogen doen.
Spreker wekte vervolgens de werkloozen
op om deze cursussen te volgen. Wanneer de
zon weer zal gaan schijnen en de toestand
beter wordt dan zullen zij die op deze cursus
sen hun bekwaamheid hebben vergroot zeker
spoedig weer een plaats in de maatschappij
krijgen.
Hierna bezocht het gezelschap de tentoon
stelling.
^LS DE NIEREN niet behoorlijk werken, kun
nen verschijnselen optreden als rugpijn,
•pit. stijve en pijnlijke gewrichten, verstoorde
nachtrust en verlies van kracht. En wel.
doordat het bloed dan niet gezuiverd wordt
var de erin voorkomende onzuiverheden door
deze bloedfiltreerendc organen. Laat het zoo
ver niet komen: voorkomen Is beter dan
genezen. Gebruik tijdig Foster's Rugpijn
Nieren Pillen, sinds Jaren bekend als het
diuretlsch middel bij uitnemendheid. Zorg.
dat uw bloed steeds zuiver, krachtig en leven,
gevend blijft.
(Adv. Ingez. Med.)
Het filterhuis met links op den achtergrond de watertoren.
Een interessant bedrijf.
Haarlem kan gerust zijn!
Als u met vrienden van buiten de stad
langs den Zeeweg wandelt of fietst of hen in
uw auto de schoonheid van dien onvolprezen
weg laat bewonderen, dan zult u op een be
paald punt een nonchalant armgebaar ma
ken en zeggen: „Dit is de watertoren van de
Haarlemsche gemeentelijke waterleiding. En
aan den overkant kijk daar die terreinen
hooren er ook nog bij. Daar halen ze het wa
ter uit den grond en dan brengen ze net door
buizen in je huis".
Ja, zoo redeneeren wij over bedrijven, die
wij niet kennen, maar waarvan wij overigens
wat graag gebruik maken in ons dagelijksch
leven en die wij zelfs voor geen goud meer
zouden willen missen.
De Haarlemsche Gemeentelijke Waterlei
ding bestaat 1 Mei a.s. 40 jaar en dat het wa-
terwinproces nu niet zóó eenvoudig is als onze
gasten misschien uit onze beknopte en vage
aanduiding zouden kunnen opmaken, dat is
wel al overduidelijk gebleken uit de twee ar
tikelen over de Haarlemsche waterleiding en
haar geschiedenis ln onze nummers van
Woensdag en Donderdag.
Ten overvloede heeft de leiding van het be
drijf ons er nog eens persoonlijk van willen
overtuigen, dat het waarlijk niet zoo'n klei
nigheid is. te zorgen dat de bewoners van een
stad als Haarlem steeds de beschikking heb
ben over goed water en wij ontvingen de uit-
noodiging Donderdagmiddag eens te komen
kijken.
Gaarne gaven wij aan deze uitnoodiging ge
hoor en wij hebben geen spijt van dit bezoek
aanbeen rustig, zindelijk en blijkbaar tot in
de perfectie beheerd bedrijf, waar men niet
stil zit, maar steeds streeft naar verbetering.
„Wij gaan eerst maar even naar de prise
d'eau en het pompstation „Zeeweg", zei ir. H.
Hollaar. „Stapt u maar ln".
En wij namen plaats in een soort tramme
tje met banken langs de wanden en aan twee
kanten deuren en met een Fordmotor er mid
den in, die dwars stond op de lengte-as van
het wagentje. Inspecteur M. Vlaming zette
den motor aan en daar ging het langs de
smalle rails, dwars over den Zeeweg en het
duinterrein in, over een afstand van 5 K.M.
tot de grens van het, landgoed Duin en Kruid-
berg en de gemeente Velsen. (Tot zoover strekt
de prise d'eau.
Onze lezers weten reeds, dat op dit terrein
340 bronnen zijn geboord en dat er zuiglei-
dingen en vacuumleidingen in zijn gelegd. Op
den terugweg daalden wij een trap af en be
zochten het electrisch pompstation „Zeeweg",
dat ligt ln een 4 meter diepe ingraving ter
lengte van 30o meter. In dit pompstation
wordt het water onttrokken aan bronnen, die
op 30 a 40 meter diepte liggen.
Aan de overzijde van den weg liepen wij
langs een breede ..vaart". Een leek zou geneigd
zijn te zeggen: „Dat is nu het duinwater"
Maar dat is het juist niet: het is „spoel
water" uit het voorfiltergebouw, dat op het
terrein van het hoofd-pompstation staat en
waar, zooals reeds uitvoerig in een der twee
'genoemde artikelen in dit blad beschreven,
het water ontijzerd wordt. Wij hebben hier in
dit nieuwe voorfiltergebouw de zandbedden
van het ijzerslib. dat er in was achtergebleven,
zien reinigen. Wij hebben het zand in de
zandbedden heftig zien „koken" en het ijzer-
slib met het spoelwater als een bruine stroom
Een der filtcrmachincs, die het water direct uit dc duinen betrekt.
In de goten zien vloeien en naar de spoelkel-
ders, waar wij even te voren nog alleen maar
een paar min of meer natte voeten hadden
gehaald, maar waar nu een bezoek lot heel
wat erger ervaringen zou geleid hebben: in
eenige minuten stonden die kelders vol water!
Op een verdere wandeling op het terrein
van het hoofdpompstation bezochten wij ook
o.a. den nieuwen reinwaterkelder 'met een
Inhoud van 4000 kub. meter) en de in de open
lucht gelegen nafllters met de algenlaag op
het zandbed.
Ons bezoek aan de terreien der Haarlem
sche Waterleiding werd bekroond met een
„beklimming" van den watertoren, vanwaar
men een prachtig uitzicht heeft op de stad
Haarlem en verre omgeving. Natuurlijk werd
ook het groote reservoir niet vergeten.
Onze indrukken samenvattend durven wij
verklaren, dat daar aan den Tetterodeweg en
den Zeeweg een bedrijf ligt. waar niets onbe
proefd wordt gelaten om op de hoogte van
onzen aan hygiëne hooge eischen stellenden
tijd te blijven. f
Haarlem kan wat zijn watervoorziening be
treft volkomen gerust zijnl
Dc herkomst van het
zoete duinwater
Het is wel interessant, iets te vernemen van
de herkomst van het zoete duinwater, dat op
verschillende plaatsen in de duinen voor
komt tot een diepte van 100 tot 125 meter.
Hoe komt het, zal men vragen, dat het
zoete water tot op zulk een groote diepte in
de duinen wordt aangetroffen?
Dit heeft zich als volgt toegedragen
Oorspronkelijk moet al het water in de
duinen zeewater geweest zijn. dus zout.
Door den regenval is zoet water op het
zoute water terecht gekomen en daarop gaan
drijven, omdat het lichter is dan zeewater,
waarin zout is opgelost. Vermenging van de
beide watersoorten vindt slechts in geringe
mate plaats, aangezien de strooming door
het fijne duinzand niet zoo gemakkelijk ge
schiedt.
In den loop der eeuwen Is het peil van het
zoete water gaan stijgen, daar het zijdelings
afvloeien eenerzijds naar de zee en ander
zijds naar het polderland door het fijne zand
zeer werd geremd Daardoor Is tenslotte in
het midden van de duinenreeks het water
wel tot 3 a 4 meter boven den normalen zee
spiegel gestegen.
Dit had echter tevens tot gevolg dat het
zoute water naar beneden werd weggedron
gen. want er ontstond als het ware een
..voorwerp" van zoet water dat op het zoute
water dreef en nu kan men met inachtne
ming van het juiste verschil in soortelijk
gewicht berekenen, dat als dit drijvende
..voorwerp" 3 meter boven den oorspronke-
lijken zeespiegel uitsteekt, dit voorwerp van
onderen moet reiken tot een diepte van pl.m.
120 meter wil er evenwicht zijn. Door het
verrichten van boringen is deze berekening
aan de praktijk getoetst en daarbij is de
juistheid van de theorie gebleken.
Gaat men nu boren niet ln het midden
van de duinstrook, doch meer naar de zee-
of polderzijde, dan blijkt daar het niveau van
het zoete water van boven lager te staan,
b.v. 2 meter boven den zeespiegel, en bene
den hooger, b.v. 80 meter onder den zeespie
gel.
De dikte van de lens zoet water w«rdt daar
dus kleiner en loopt tenslotte ln het polder
land en naar de zeezijde tot niets uit
Het uit de duinen naar de zeezijde af-
stroomend water vindt men hier en daar
onder het strand terug en op deze wijze is
dan ook meteen verklaard hoe men aan het
strand zoet water kan aanboren.
Geen jubileumviering.
Het jubileum van de duinwaterleiding
wordt niet officieel gevierd. Het gemeente
bestuur meende dat de tijdsomstandighe
den zien daarvoor niet leenden.
Oss kan morgen niet-inwoners liet
verblijf ontzeggen.
Vrees voor ongeregeldheden
De burgemeester van Oss heeft het vol
gende bevel uitgevaardigd:
De burgemester van Oss. overwegende,
dat Zaterdag 23 April 1938. door personen van
buiten deze gemeente op indirecte en directe
wijze alhier aanleiding is gegeven tot ver
storing van de openbare orde. gelet op artikel
219 der gemeentewet,
vaardigt het volgende bevel uit:
Op Zaterdag 30 April 1938, wordt wegens
vrees voor stoornis der openbare orde het
verblijf binnen de gemeente Oss ontzegd aan
alle niet-inwoners dezer gemeente, ten aan
zien van wie door de politie ernstige vrees
gekoesterd wordt, dat zij tot stoornis der
openbare orde. rechtstreeks dan wel zijdelings
aanleiding zuleln geven.
Personen, hierbedocld zullen na voorleiding
voor den burgemeester door de politie over de
gemeentegrens worden geleid.
Aldus vastgesteld en afgekondigd te Oss
op Vrijdag 29 April 1938.
Dc burgemeester van Oss,
w.g. J. PLOEGMAKERS.
