Ns
Ministers en Kamer.
SPORTBEKERS
ZATERDAG 30 A P R I IJ 193S
HAARL'EM'S DAGBLAD
8
De kunstmatige lente
van de groole stad.
Lentevuren vlammen.
STOCKHOLM. 27 April.
(Van onzen correspondent)
U is het lente in Zweden's koninklijke
hoofdstad.
De treurwilgen hangen wolken van
wazig groen over den waterkant,
waar in den stillen avond jonge menschen en
oude mannetjes hun bootjes afkrabben en
over-schilderen en opkalefateren om er over
een week of wat den zomer mee in te varen.
Langs zonnige straten gaan de heeren der
schepping met den hoed in de hand en de
jas over den arm, kinderen maken taax-tjes
van droog zand op de kerkhoven, waar de
crocussen nu uitgebloeid omver hangen en
de geelster heele plekken goud doet glanzen
onder de kastanjes en de eschdoorns, die in
blad komen en 's middags in het zonnetje op
Strandvagen en Birger Jarlsgatan luchten
jonge vrouwen de eerste voorjaarstoiletjes,
al loopen de meeste oudergewoonte nog in
haar warme winterkleedij in afwachting van
het oogenblik. dat zij. zooals dat heet, van
haar bontmantel in de strandpyjama kunnen
kruipen. De scherenstocmertjes langs de ka
den worden schoongespoeld en opgepoetst
voor weer een zomerhalfjaar van altijd
eendere reizen tusschen de warme stad en
de winderige scheren daarbuiten, waar de zon
feller schijnt en de blauwe zee koel en wijd
ls. De stoeltjes en tafeltjes op het trottoir
voor Backahasten nooden weer tot even rus
ten met een krant en een kop sterke thee of
een slappen cocktail. Grand en Anglais en
Opera-Kallaren hebben op den stoep de
zomer-veranda's opgebouwd en vanwege 't
mooie weer eerder dan andere jaren geopend.
Op Skansen broedt onder groote belangstelling
een zwaan, scharrelen onder nog grooter be
langstelling de eerste grijsgele rendierkalfjes
rond en speelt de marinekapel of de staf-
muziek van de lijfgarde weer onder de blanke
berken, dat je 't haast in de stad kunt hooren,
in de stad. waar- alles, van het groenen
der parken tot het ophangen van de zonne
schermen en het proefspuiten van de fontei
nen toe. van de komst van de lente getuigt.
Bovendien keert Koning Gustaaf Vrijdag van
zijn wintersche termis-sejour aan de Rivièra
in zijn hoofdstad tea-ug. En Zaterdagavond, als
de zon weggekropen is en de eerste Meinacht
valt, zullen hoog op de rotsen rond de stad
groote vuren opvlammen, vreugdevuren,
lentevuren.
Het is werkelijk lente in Stockholm.
BUITEN over de bosschen, over de velden,
over 't wilde onland en de wijde wateren
komt de lente als een korte, hevige roes van
herleving en bloeseming, komt de lente in
deze Noordelijke contreien waarlijk als bij
tooverslag.
Maar de menschen van de groote stad kun
nen niet wachten tot de lente tot hen komt
met de eerste krijschende kokmeeuwtjes bo
ven Strömmen en Malarmeer en de eerste
sneeuwklokjes in den zonnigen tuin van het
oude Ridderhuis. Zij hebben hun eigen stads-
lente, die uit verlangen naar werkelijke lente
geboren wordt.
Die stads-lente Ls nergens zoo goed te be
leven, nergens zoo goed te volgen in al zijn
wisselingen, als in het hart van de stad, op
Hötorget. Dat is een groot, rechthoekig plein,
dat klein lijkt tusschen de gebouwen, die
het insluiten: het Concertgebouw met zijn
neo-klassieke zuilenfront, het warenhuis
PUB. waar Greta Garbo spelden raapte, er
tegenover, en. aan den overkant van de al
tijd drukke Kungsgatan. een paar machtige
moderne winkel- en kantorencomplexen. In
vroeger eeuwen brachten de boeren uit het
Noorden hier hun hooi ter markt en van
daar heet het nog altijd de Hooimarkt, Hö
torget. Nu staan er heel het jaar rond kra
men en stalletjes met bloemen en groenten
en fruit en met dikke moeke's met hoofd
doeken en kleurige jasschorten er achter.
Kort na Kerstmis 'komen de eerste kunst
matige lenteboden. Dan wordt heel het be
sneeuwde plein een warreling van rood en
groen en geel en paars en rose en oranje,
duiken de bloemenvrouwtjes weg achter hun
bonte koopwaar, gaan de winkelende huis
moeders. de menschen, die van hun werk
komen, met groote bossen van dat kleurige
goed naar huis. Bloemen zijn het niet: de
tulpjes, die er in dien tijd voor duur geld te
koop zijn. staan zorgvuldig ingepakt in gla
zen kastjes met brandende petroleumlam
pen teren de vorst. Het zijn alleen maar bos
sen berkenrijs met plukjes gekleurde veeren
aan de tijgen gebonden. Paaschrijs zooals
het heet. en als je dat nu maar in water zet
geeft het niet alleen een beetje kleur in huis,
maar heb je ook kans, dat er na een week
of wat blad aan komt. kleine blaadjes, die
spoedig verschrompelen in de warm-gestook-
te kamers. Het is nogal Kitsch, het is en
blijft gruwelijke Ersatz, maar het is een
voorjaarsbode voor den stadsmensch in we
ken. dat echte bloemen schaars en voor ve
len niet te betalen zijn. En enkele grove tak
ken met veertjes in één-en-dezelfde, lichte
tint kunnen heel decoratief wezen.
Na het Paaschrijs komen er polletjes hoef
blad en leverkruid, vóór den tijd in bloei ge
trokken ln warme kassen, en de stadsmensch,
die al gemerkt heeft, dat de dagen lengen,
dat de zon eiken dag hooger den hemel in
klimt, begint te gelooven. dat buiten het
voorjaar gekomen is. wilgenkatjes en haze
laarkatjes maken op Hötorget plaats voor
ook al kunstmatig in blad getrokken berken
groen. dat saamgebonden met twee tulpen
en één narcis jé Stockholmsche Paasch-
boeket vormt, en dan gaat het gauw, dan
komen muurbloemen en rozen en lathyrus en
margrieten en goudsbloemen tegelijk met de
eerste bosjes bleeke anemoontjes en diep
blauw leverkruid, die werkelijk buiten, op
een luw walletje onder nog kale berken
geplukt zijn.
Maar dan heeft de stadsmensch zijn lente
al gevonden. Zoo tegen elven brandt de zon
lekker op de breedte 'rappen voor het Con
certgebouw en het wt" 't er dan druk van
lieden die er gaan zitten zonnen en tus-
H,1
schen twaalven en eenen zitten al die trap
pen er over hun heele lengte vol met jonge
menschen en enkele ouderen ook wel
die achterover leunend met gesloten oogen
't gelaat opheffen naar de zon. er stil ge
nieten van de goede warmte, van 't licht dat
rood door hun oogleden schemert, van 't
lentezonnetje hier in 't hart van de stad.
waar groen en bloemen opkleuren tegen 't
schaduw-blauw van de huizen aan den
overkant en de kastanjes hun bladpluim
pjes openvouwen boven 't asfalt met zijn
spinnende auto's en voort-rammelende
trams.
HELEMAAL voorjaar wordt het pas in
de stad op den dertigsten April. Dat is
de dag. dat de studenten en dat zijn hier
allen, die eindexamen van een ..instelling
voor voorbereidend hooger onderwijs'* gedaan
hebben hun witte studentenpet weer voor
den dag halen om het lentefeest van den
Valpurgisnacht en den eersten Mei te vie
ren. de dag ook, dat men zich in zijn nieuwe
voorjaarskleeren hoort te steken, de dag te
vens. dat feitelijk het zomerhalfjaar met
zijn gesloten bioscopen en schouwburgen en
zijn genoeglijke diners in buitenrestaurants
en zijn vijf maanden durende kermis van
Tivoli en Gröna Lund begint.
Zaterdagmiddag drommen de studenten
samen op Birger Jarlsgatan en Strandvagen
en vooral op de trappen van ..Dramaten",
den Koninklijken Schouwburg, en klokslag
drie uur verschijnen dan opeens overal de
witte petten, worden ze uit tasschen, uit zak
ken, van-onder jassen tevoorschijn gehaald
en met een vier-voudig hoera in de lucht ge
zwaaid, terwijl wintersche hoeden voor een
half jaar verdwijnen, voor zoover ze niet
in de bottende eschdoorns of op het balcon
van „Dramaten' 'of tusschen de scheren-
stoomertjes in Nybroviken terecht komen.
En in den avond marcheeren de studenten
achter hun witte corps- en faculteitsvlaggen
aan naar Skansen. slingert er zich in den
schemer een band van witte petten tegen de
hoogten op. klinken er, zooals elk jaar in
elke Zweedsche universiteitsstad op den
avond voor den eersten Mei, de oude liede
ren, waarmee de studenten de lente begroe
ten. Het gebeurt niet zelden, dat de Noord-
sche winter dit lentefeest verstoort, dat een
sneeuwbuitje over de witte petten jaagt, als
de jonge zangers zingen van bloemen t' aU|n
kant en zoelen Zuidenwind. Maar dit jaar
vlammen daar op Skansen en elders op de
rotsen rond de stad, die daar blauw en vol
lichtjes in de laagte ligt met zijn breede de
avondlucht spiegelende wateren, de lente
vuren op, terwijl over de landen werkelijk de
lente al gekomen is. De Zweedsche lente
heeft zich ditmaal aan den kalender ge
houden.
C. G. B.
Voor den tnhoua (Lezer rubriek steil de
Redactie zich niet verantwoordelijk.
Van ingezonden stukken, geplaatst oj mei
geplaatstwordt de kopij den inzender niet
teruggegeven
Voordrachten van dr. Monlessori.
A.s. Maandagavond 2 Mei om 8 uur zal Dr.
Maria Montessori in de Meisjes H.B.S. in de
Euterpestraat in Amsterdam haar cursus be
ginnen, waarin ze de puberteit en adolescen
tie zal behandelen van onze oudere jeugd. Het
zeer laag gestelde cursusgeld geeft ons het
recht om gedurende de maand Mei alle Maan
dagavonden mevrouw Montessori's inzichten
met haar x-ichtingswijzing voor, onze op
groeiende jeugd aan te hooren. Er zullen ons
hier dus dingen geboden worden, die waarlijk
niet overvloedig vooi'komen in het leven en
laat men goed bedenken dat het de eerste
maal is dat wij kunnen hooren, welken weg
Maria Montessori voor onze grootere kinderen
te wijzen heeft en dat we daar bij behooren
te zijn, daar het op het oogenblik dringend
noodig is: levensverbetering voor de school
jeugd.
Voor uitnemende directe vertaling van de
lezingen uit het Fraxisch wordt gezorgd.
M. E. LAND—DE VRIES
Wagenweg 40, Haarlem.
Het Vacaiitie-Kinderfeest.
Het is een bekend feit: het optimisme van
jonge kinderen is geweldig groot. Ieder jaar
weer blijkt dat heel duidelijk, als na de groote
vacantie in de klasse weer gesproken wordt
over sparen voor een schoolreisje in het vol
gende jaar. Met gejuich wordt het plan be-
gx'oet. Op den Maandagmorgen van iedere
week zal elk een stuiver meebrengen en dan
is de zaak vast op tijd voor elkaar.
De oixnoozelen. Een heeleboel weten drom
mels goed. dat het bij hen thuis armoe is.
Maar ze schijnen te denken: voor zulk een
schoon plan wijkt natuurlijk alles en is er vast
wel geld.
Och arme. die Maandagmorgen! De eerste
levert, in een klas van vijf en dertig, wel een
twintigtal stuivers op. De vaders en moeders
hebben iets meegevoeld van dat heilige vuur'
Maar op den tweeden is het al minder. Niet
doordat het enthousiasme van de kinderen
minder is. O nee! Het schoolreisje is nog
steeds een zeer belangrijk ding in een kinder
leven. Maar die zoo slecht gevulde portemon-
naie van moeder, die is de gi'oote rem. Dz
goede wil is er nog wel en moeder zou wat
graag willen dat. haar kind dat tenminste
nog meemaakte En als het dan ook nog een
een stuiver kan lijden of twee of drie center
dan gaan ze trouw met naar school
Maar de onderwijzer ziet al gauw. dat ook
dit jaar de kans op het veel begeerde school-
Wijnands v. Rensen
'I Medaillehuis Schoterw. 78 o. kaz. tel. 17256
(Adv. Ingez. Med.)
reisje heel gering zal zijn. Hij int des Maan
dags de weinige stuivers, maar vermijdt weken
achtereen over het plan te praten. Het doet
zeer, te praten over iets. dat je graag geven
zou en waarvan je weet dat er toch wel niets
van komen zal.
Dan komt er een circulaire van de Commis
sie voor het Vacantie Kuxderfeest 1), die a
eenige jaren geld verzamelt, om tenminste
eenige zesde klassen vaxi O.L. scholen een uit
stapje te kunnen geven. Noodgedwongen praat
je dan weer met je klasse over het plan.
Dan merk je duidelijk aan de gezichten, dat
de kinderen, zonder er over te praten, eigen
lijk het schoone plaix ook al hadden opgege
ven. Dat zij voor zich zelf ook al wel geconsta
teerd hadden, met hun manier van sparen
nooit het doel te zullen bereiken. Maar nu
herleeft de hoop! Als de Commissie helpt, is
er toch nog kans. Ja, maar nog geen enkel
jaar beschikte de commissie over genoeg geld
om alle zesde klassen, die een aanvraag had
den ingediend, te helpen.
Zou het dit jaar beter gaan? O wij weten
ook wel, dat de tijd voor velen slecht is.
Maar de hoop van zoovele kinderen is op dit
driedaagsche uitstapje gevestigd. Als u het
maar eens had meegemaakt, of als u maar
eens kinderen, die meegeweest waren, had
hooren vertellen,.... U verzuimde stellig niet
uw groote of kleine bijdrage te zenden, of te
laten lialexx.
Drie dagen uit! Met de klasse! Dat is ïxi
menig kinderleven een gebeux-tenis. Daar
vallen massa's andere dingen bij in het niet.
Dat beteekexit: eei'st een reis per trein of per
bus, met z'n allen slapen in de groote zaal van
eexx jeugdherberg, dwalen over die groote hei
op de Veluwe of vex'stoppertje spelen in een
echt bosch!
Herinnert U zich nog wat een schoolreisje
van één dag u in uw schooljaren gaf? Verme
nigvuldigt u het gerust met honderddan
hebt u wat de Commissie voor het Vacantie-
Kinderfeest den kinderen geven wil.
Als u dit alles overdenkt en u hebt nog wat
te missen, aarzelt dan niet langer en draagt
met spoed wat bij. U kunt zoolang de voorraad
strekt voor het bedrag ook loten ad 25 cent
vei'Iangen.
Het adres van den secretaris is A. L. van Lo-
huizen. Marnixstraat 23 en dat van den pen
ningmeester W. P. Nieman, Perseusstraat 37,
postrekening 259000. Ook de heer F. van Riet,
Pijlslaan 125 zit in de commissie.
Helpt mee, de hooggespannen verwach
tingen der kinderen te vex-vullen!
KULING,
J. v. Galenstraat 25
1) Ter toelichting diene, dat de Commissie
gevormd wordt door Bond van Ned. Onderw.,
Ned. Onderw. Genootschap, en Vex\ van Leera
ren en Onderw. in de Gymnastiek.
Glazenwasscliers.
Namens de afdeeling Haaiiem van den Ned.
Bond van zelfstandige werkers in het glazen-
wasschersbedrij f moeten wij een ernstige
waarschuwing tot het publiek richten.
Nu de schoonmaaktijd is aangebroken, komt
ook de tijd. dat de buitenkant der huizen een
schoonmaakbeurt moet hebben. In dezen tijd,
wanneer de bonafide glazenwasscher hoopt
wat extra te kunnen verdienen, ziet hij ge
beuren, dat iedereen een kar met een ladder
gaat huren en zeggen: hier is de glazenwas
scher mevrouw. Het publiek dat vaak onbe
kend is met dezen toestand, laat zich bepraten
om hun huis goedkoop schoon te krijgen. Vaak
worden deze menschen nog gesteund door
Maatsch. Hulpbetoon. Zij hebben geen so
ciale lasten, geen verzekering, geen pakhuis
huur en matei-iaal-onkosten. Dikwijls ziet men
zeer tot ongerief van het publiek de karren
van deze menschen langs den weg staan, het
geen de politie oogluikend toelaat, terwijl ex-
een verordening is die zulks vex-biedt.
Maar het voornaamste is bun geknoei. Niet
alleen de prijs maar ook het materiaal. Door
dat het goedkoop moet gebeuren gebruiken
zij scherp bijtende stoffen, waardoor het in
één keer schoon is, maar ook verfloos.
Dan moeten wij nog waarschuwen, dat er
menschen loopen. die de menschen oplichten
met een goedkoop abonnement en nooit meer
terug komen. Of geld te leen vragen en ook
niet terug komen. Bewijzen hiervan zijn in ons
bezit.
Geacht publiek, wilt gij verzekerd zijn van
goed werk. voorziet U dan van een glazen
wasscher met volledige naam en adres en het
bondsembieem op zijn wagen. U kunt inlich
tingen krijgen bij het secretariaat van den
bond hetgeen gevestigd is bij:
JOH. F. DE VOS.
Kennemex-str. 58rood, Haax-lem.
Thans tentoonstelling „Ontaarde
Muziek".
Strijd tegen Joodsche en reactionnaire
muziek.
Tijdens het Rijksmuziekcongres, dat van 22
tot 29 Mei a.s. te Düsseldorf zal worden ge
houden. zal een tentoonstelling „Ontaarde
Muziek" worden georganiseerd. De Angriff
van 27 April j.l., die hieromtrent een be
schouwing bevat, deelt mede, dat deze ten-
tooixstelling nauwkeurig zal aanwijzen, wie
aan het Duitsche volk melodie en harmonie
heeft ontnomen exx daardoor tot parasiet is
geworden. De tentoonstelling „Ontaardt Mu
ziek" heeft tot doel, de dragers der „volks
vijandige muziekspeculatie" zonder eenig
compromis aan de schandpaal te nagelen,
hun namen en werken vast te leggen en de
uitvoerders hunner ontbindende reclame te
noemen. Hiex-bij zal aan de ..leugenachtige
aesthetica" en aan het „Joodsche interna
tionalisme" in de muziek een groote plaats
worden ingeruimd, terwijl aan velen „de zich
aangematigde waardigheid van meester zal
worden ontnomen". Tot hen behooren toe-
passex-s der atonaliteit en der jazzmuziek.
De tentoonstelling zal betsaan uit een serie
gramofoonplaten. partituren en geschriften,
die den bezoekers bij een aantal rondleidingen
zullen worden verklaard. Ook zal aldus de
Angriff daarbij naar voren komen, dat
„ïxiuzieksjacheraars" als Leo Kestenberg en
componeerende theox-etici als Schöxxbex-g de
gevoelsbasis van het 'muzikale gehoor der
Duitschers hebben verwoestEen en axxder
zal worden verduidelijkt door een aaixtal
geëxposeerde spreuken exx citaten.
Doch bovexxdiexx moet deze tentoonstelling
leereix. dat het niet voldoende is een niet-
■>olsjewIstLsche muziek te schrijven: .de re-
ctlonnaire muziek" is minstens even ge-
aarlijk en moet daaroixx eveneens worden
bestx-eden. De expositie zal den Duitschers
eveneens onder het oog nxoeten brengen, dat
de jonge componisten van Duitschland voor
Het vraagstuk van Ministeriëel
verschijnings- en spreekrecht.
Mogen zij wegblijven, mogen
zij zwijgen Ja.
Door Dr. E. van Raalte.
Een belangstellend lezer, oud-leeraar ixx de
staatswetenschappen heeft naar aaxxleidixxg
van wat ik dezer dagexx in verband met het
enquête-recht schreef omtrent de bevoegd
heid van Ministex-s om te zwijgen, de vraag
geopperd, of ik voor mijn stelling dat de
raadslieden vaxx de Kroon heex-lijk deftige
„Haagsch-staatsrechtelijke" uitdrukking
het recht hebben niet voor het Parlement te
verschijxxen of. zoo zij daar wél aanwezig zijn.
zich xxiet door spreekplicht gedwongen ziexx op
hun gestelde vragen inlichtingen te verschaf
fen. de Grondwet wel aan mijn zijde heb. Nu
wil ik ronduit biechten, dat ik nog tot die lie
den behoor, die voor wet en bovenal voor de
Grondwet grootexx eerbied koesterexx. Vandaar
dus, dat ik de stelling, wier juistheid door dexx
hooggeachten lezer in twijfel werd getrokken,
heusch niet zoo maar klakkeloos heb neerge
schreven en vandaar ook, dat ik me haast om
vóór alles het bewijs te leveren, dat ik wel
degelijk op volkomen groxxdwettelijke basis sta.
Artikel 97 kersversche numnxexing!
luidt als volgt:
„De Mixxisters hebben zittixxg in de beide
Kamers. Zij hebbeix als zoodanig alleen eexxe
raadgevexxde stem. Zij kunnen zich in de ver-
gaderixxg doen bijstaaxx door de ambteixaren,
daartoe door hexx aangewezen.
Zij geven aaxx de Kamers, hetzij mondeliixg,
hetzij schriftelijk, de vexiangde inlichtingen,
waarvan het verleenen niet strijdig kaxx wor
den geoordeeld met het belang van den Staat.
Zij kunnen door elke der Kanxex-s worden
uitgenoodigd om te dien einde ter vergaderinj
tegenwoordig te zijxx."
Om te beginnen met deze laatste zinsnede, zij
er dus op gewezexx, dat de Grondwet voor de
Kamers alleen de mogelijkheid schept de Mi
xxisters uit te noodigexx om te versctxijnen,
Meer vermogen de beide takken van de Sta-
ten-Generaal niet te doen. Zij kunnen nooit
of te nimxxxer aan eenigen bewindsman bevelen
ixx 's lands vergaderzaal tegexxwoordig te zijn.
Van hun kant laat de Groixdwet, gezien de
zooeven aangehaalde bepaling, de Ministers
vrij om aan de uitnoodiging geen gevolg te
geven. Derhalve staat het, duxxkt me, als een
paal boven water, dat op hen geen verschij
ningsplicht rust.
Meer dan eens is het wel voorgekoixxeix, dat
nxen in eexx der beide Kamexs kenbaar maakte,
dat het toch wel heel geschikt zou wezen wan
neer die en die Excellentie de bex-aadslagingen
zou bijwonen en dat toch Zijxxe Excellexi-
tie door afwezigheid bleef schittex-en. Natuur
lijk is eexx gansch andere vraag, of eexx Mi
nister, die botweg een vex-zoek om tegexxwoor
dig te willexx wezexx, ixx dexx wind zou slaan,
rxiet de kaxxs loopt, daardoor met de betreffexx-
de Kamer dusdaxxig ixx botsing te gerakexx, dat
zij uiteindelijk zal probeeren hexxx het minis-
terieele levexx zuur of onmogelijk te xxxaken.
Eexx vexstandig, op een goede verhoudixxg xxxet
het Parlement gestelde Minister zal daxx ook
xxiet- licht, ixxdien een der Kamers eexx xxxotie
mocht hebbexx aangenomen, hem xxxet xxxixx of
meer klem verzoekende te xxxiddexx der volks-
vertegeixwoordigers te willen verschijnen, zulk
een motie als eexx vodje papier behaxxdelen.
Dat is echter eexx kwestie vaxx beleid, niet van
grondwettelijk recht, want dit laatste sluit juist
'de bevoegdheid van het Parlemexxt uit oxxx een
Mixxister op het xnatje te ontbieden!
Feitelijk geldt hetzelfde tevens ten aanzien
vaxx de vraag, of de Groixdwet een Minister
per sé verplicht tot spreken. Het tweede lid
van art. 97 laat ook op dit punt xxiets aan dui
delijkheid te wenschexx ovex\ Zonneklaar blijkt
er uit, dat een bewindsman het volste recht
heeft te zwijgen op grond van de omstaixdig-
heid, dat hij het verleenen van de gevraagde
ixxlichtingen strijdig met het landsbelang oor
deelt: aan hem xxl. is deze beoordeeling over
gelaten. Natuurlijk kaxx de Kamer de opvat
ting toegedaan zijn, dat hij zich ten oxxrechte
op dit argument beroept ten einde zijn mond
te houden, maar hij is het tenslotte, die voor
zijn verantwoordelijkheid moet xxenxen of hij
al dan niet wil spreken. Ixx 1848 had 'de Staats
commissie, welke de Grondwetsherziening
voorbereidde, het „zwijgrecht" van de Minis
ters aaxxmerkelijk willexx inperkexx, door hun
alleen toe te staan inlichtingen te weigeren
wanneer het vx-agen betrof, die op oorlogsver
klaring of op met vreemde mogendheden aan
gegane verdragen betrekking hadden. Maai
de toenmalige Regeering dacht er axxdei's over.
Zij achtte die bepex-king te nauw, en aldus
niemand minder dan Buys in zijn beroemd
werk over de Groixdwet „was vaxx oordeel
dat het recht om te zwijgen moet worden ge
ëerbiedigd. zoo dikwijls de ministex-s dit met
een beroep op het belang en de zekerheid
van het Rijk mochten willen doen gelden." De
praktijk heeft volgens Buys de juistheid van
het. in 1848 door den Grondwetgever gevolg
de, inzicht van de Regeerixxg bewezen. Éener-
zijds toch is meer dan eens de xxoodzakelijk-
heid gebleken van de bevoegdheid om inlich
tingen te kunnen weigeren om reden welke
met de buitenlandsche aaxxgelegenheden xxiets
gemeen hebben. En aaxx den anderen kant
heeft ixien ondervonden, dat de vrees, als zou
te veelvuldig een beroep gedaan kunnen wor
den op het „onbestemde x-echt van weigeren"
ongegrond was. Ook dat is vex*klaarbaar, aan
gezien uit den aard der zaak een bewindsman,
die al te grof van zijn „zwijgrecht" gebruik
zou maken, groote kans zou loopen het oixont-
beex-lijk vertrouwen van het Parlement te ver
spelen.
Dit gaat, gelijk wel vanzelf spreekt, even
zeer op ten aanzien van wat er in dit opzicht
in geval van een parlementaire enquête op het
gebied van zwijgen mogelijk wax-e. De enquête
wet van 1850 kent in art. 20 aan burgerlijke
ambtenaren of militairen de bevoegdlxeïd toe
zich van het verstx-ekken van inlichtingen enz.
te verschooxxen met een beroep op de stelling,
dat zij de verlangde openbaarmaking in strijd
achten met het belang en de zekex-heid van
het Rijk. of op den stelligen last hunner meer-
het meerendeel direct of indirect nxct het
door en door slechte voorbeeld van Hinde-
mith zijn besmet. Volgens de Angriff is deze
componist een ,.1' art pour 1' art-virtuoos"
zonder muzikaal ethos, wien het met behulp
van zijn „Nurkönnen" gelukte, de hem na
volgende jongeren hun gehoor te ontnemen.
Het moet aldus de conclusie van de An-
iriff na deze Dixsseldorfsche tentoonstel
ling onmogelijk te zijn dat in het Duitsche
Rijk ook maar één enkele der hier aange
wezen bedervers nog ten gehoo're wordt ge
bracht.
deren, denzelfden grond van verschooning
aanduidende. Maar. zoo gaat art. 20 vei'der,
in beide gevallen kan de Kamer, op het verslag
harer (enquête-)commissie verlangen dat de
gegrondheid der ingebrachte verschooning
door den Minister onder wien de betreffende
ambtenaar of militair ressorteert, nader zal
worden bevestigd. M.a.w. hier is dus de gele
genheid geopend om als het ware bij den Mi
nister in kwestie aandrang uit te oefenen,
om den aanvankelijk zwijglustigen ambtenaar
er toe te brengen, te spreken. En nu zal waar
schijnlijk een Minister die klakkeloos elk ver
langen van de Kamer om van het zwijgrecht
geen gebruik te maken, zou xxegecren. heel
gemakkelijk een dusdanig bedenkelijken schijn
tegen zichzelf opwekken, dat daardoor zijn
positie onhoudbaar zou worden.
De enquête-wet (daax-op nxag nu ook wel
eens gewezen) kent het zgn. verschoonings-
recht ook toe wegens het ambts- of beroeps
geheim. Volgens art. 19 kunnen nl. zij, die uit
hoofde van hunnen stand, bex-oep of wettige
betrekking tot geheimhouding verplicht zijn,
zich verschoonen getuigenis af te leggen, doch
alleen en bij uitsluiting nopens hetgeen waar
van de wetenschap aan hen als zoodanig is
toebetrouwd. Zeer bekend nu is aan de
schrijvers over dit teere px-obleem het gebeur
de in 1878, toen tijdens de enquête over de be
smettelijke longziekte onder het rundvee, een
hoofdambtenaar van Binnexxlandsche Zaken
alle inlichtingen weigerde op grond van zijxx
ambtseed. Dit nu was eexx houding, die. xxaar
o.rn. Buys opmerkte, te ver ging en niet door
den wettelijken beugel kon. Imnxers het hier
bedoelde verschooningsrecht geldt „alleen en
bij uitsluitingnopens hetgeen waarvan de
weteixschap aan hen als zoodanig is toebe
trouwd." En nu is het wel duidelijk, dat men
niet bij voorbaat, zoxxder dat er zelfs nog maar
één concrete vraag is gesteld, reeds op de. be-
pex-kte, zwijgbevoegdheid vaxx art. 19 een be
roep kan doen. Jammer genoeg heeft men zich
in 1878 bij die weigerachtige houding van den
weerspannigen hoofdambtenaar neergelegd.
Had men de zaak principieel doorgezet en
uitgevochten, dan zou hij het, tenminste wat
zijn principieele houding-bij-voox'baat betreft,
ongetwijfeld hebben afgelegd. In elk geval
komt me zijn voorbeeld niet navolgenswaard
voor, evenmin als het mij in het algemeen
verstandig zou lijken van Ministers om stel
selmatig gebruik te maken van hun grond
wettelijk recht om weg te blijven en te zwijgen.
Het recht hebbexx ze. doch ook rechten kan
men in de praktijk misbruiken. Dat nu zullen
verstandige Ministers xxooit doen en onverstan
dige Ministers dient men in 's lands belang
zoo gauw als het maar kan aan kant te zet
ten. Zoodat er dus voor al te groote bezorgd
heid in dezen geen reden bestaat, indien men
nog vertrouwen heeft inhet gezond ver
stand van Mixxistex-s en Parlement.
Dr. E. v. RAALTE.
MUZIEK
Haarlem's Muziekinstituut.
32e LEERLINGEN-UITVOERING
De Vrijdagavond in het Gebouw „Odeon"
gegeven leerlingen-uitvoering was over 't ge
heel genomen van dexxzelfden aard als die
van 1.1. Dinsdagavond. Wederom warexx alleen
de lagere klassen van het instrumentale on
derwijs in de uitvoerenden vertegenwoordigd,
wederom waren de piaxxoleerlingen numeriek
vei're in de meerderheid. Er waren er van
de heeren Nico Hoogerwerf. W. Rettich, j.
Beider en Jac. Bonset. En telkens lxad men
gelegenheid op te merken dat de muzikale be-
gaafheid niet evenredig is met het aantal
levensjaren, exx meermalen ook, dat die be
gaafdheid ook ixx de voordracht vaxx zeer eexx-
voudige stukjes tot uitixxg kan konxexx. Er
waren kleinen, die meer talexxt tooxxdexx exx
minder „kixxdexlijk" speelden dan sommige
grooten. We hoorden in het eerste deel van
dexx avoxxd een voordracht, die een tekort aan
metrisch gevoel liet blijken en waarin de be
geleidende linkerhaxxd te zeer op dexx voor
grond trad; we hoorden daarentegen vele
aixdere, teix deele van jongeren, waax-in alles
goed verzorgd was. Een uitgesproken pianis-
tischen aanleg toonden eexx paar leerliixgen
door fijne nuanceering, doeltreffende agogiek
en passend pedaalgebruik. Uit hen kan zeker
wat goeds groeien.
Het zij ons vergund, eexx paar opmerkixx-
gen over het programma hier in te voegen.
Primo: het plaatsen van eenzelfde stuk door
twee leeraren op een progi-amma van één
avond kaxx tot ongeweixschte vergelijkingen
aanleiding geven. Een leerlingen-uitvo'erixxg is
geexx concours.
Secundo: de meeste Czerny-études hebben
te weinig muzikalen ixxhoud om eenige be
langstelling te wekken, tenzij de voordracht
ex-van vlekkeloos is en door het relatief snelle
tempo imponeert. De stereotype fout d-g in
plaats van d-gis ontbrak dezen avond in
op. 299 no. 9 niet.
Tertio: de meeste leerlingen speelden 2
nummers: we kregen echter den indxuik. dat
in meerdere gevallen één voldoende geweest
zou zijn om den aanleg en dexx graad van
gevorderdheid te demonstreeren.
Vioolleerlingen waren er van de heeren Joh.
Vierveyzer en Cor Kint. Een daarvan zocht
zijn geluk nog vaak een beetje te hoog en
kwam tenslotte V2 toon boven de begeleidende
piano uit; ook de stokvoering was in dit geval
nog zeer onzeker. Weer anderen speelden goed
zuiver, wat op zich zelf al een heele ver
dienste is.
En op een cello is het nog moeilijker om
zuiver te spelen, maar het kleine baasje, dat
tot zijn cello nog in lengteverhouding stoxxd
als een volwassen mensch tot een contrabas
bracht het er wat goed af. al bleef zijn solo-
voordi-acht tot één snaar en één positie be
perkt. Echter kwam hij later van zijn mono-
chordspel af, want toen werkte hij mee mefc
een gelijkvormig broertje en een zusje in een
trio. En dat trio werd het aardigste nummer
van den heelen avond. Zeer serieus speelden
de beide strijkertjes hun partijen, nu een al-
terxxeerend. dan elkaar aanvullend; de cello
nu eens als concuxTent der violen, dan weer
als diepe bas. Dat samenspel van alle drie
klopte uitstekend en gaf een opwekkend
voox-beeld van muziekbeoefening in den hui-
selijken kring. Die kan voor hun volgend
leven een bron van genot worden. En het is
zoo heerlijk, het zelf te doen! Daar kan geen
luisteren naar de allerbeste radio-uitzending
bij halen. Gelukkig, dat het besef daarvan
weer gaandeweg bij het jonge geslacht
levendig woi"dt.
K. DE JONG.
