Haarlems Dagblad
Bomaanslag te Rotterdam?
T s j eclio-Slo wakije.
Geheimzinnige
ontploffing
WEEKBERICHT
Een annexatie.
Tuinstoelen en Parasols
Vleesch tegen stroo,
tuinproducten en boter.
Het belangrijkste
S"c Jaargang No. 16846
l'itgave Lour ens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N. V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Adrnin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOJl
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Maandag 23 Mei 1938
Abonnementen per week f 0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f3.25. franco per
post f3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Ad verten tien1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclame» f 0.60 per regeL
Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elk®
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
Sinds een paar dagen heerscht er weer
groote onrust in' Europa. Men heeft het op
nieuw over oorlogsgevaar en ditmaal geldt dat
Tsjecho-Slowakije, een der scheppingen van
den Vrede van Versailles en als zoodanig
een „nieuwe staat", maar in zijn kern een
land met een ver en bewogen verleden: Bo
hemen. Dat heeft nooit veel rust en blijvend
geluk gekend. En nu, sinds de Duitschers
Oostenrijk geannexeerd en tot „Ostmark" ge
maakt hebben, ligt Bohemen met zijn rijken
bodem en machtige industrie als het ware om
klemd in den greep van het Derde Rijk...
Het heeft 13!2 millioen inwoners en de be
volking bestaat uit minderheden. De groot
ste is die der Tsjechen: ruim 6 millioen. Dan
volgen de Slowaken en de Sudeten-Duit-
schers, elk ruim drie millioen en dan zijn er
nog de kleine groepen der Hongaren, Polen
en Roethenen, van welke de eerste de groot
ste is: meer dan een half millioen. In dezen
staat, geschapen door een Masaryk en voort
gezet door een Benes: bekwame en hoog
staande menschen, maar niet de duivels
kunstenaars, vereischt om een half dozijn
rassen in twintig jaar tijds tot één vredige
concoctie te mer.gen, hebben de Tsjechen wat
al te overwegenden invloed uitgeoefend. Daar
is geen twijfel aan. Maar nu willen alle andere
minderheden zelfbestuur hebben, hetgeen na
tuurlijk niet kan en ook niet gewenscht zou
zijn, want Europa bezit al veel te veel ruzie
makende staten. En de Sudeten-Duitschers,
aangevoerd door Konrad Henlein, die den
grootsten mond hebben, willen natuurlijk
niet alleen zelfbestuur maar daarna aanslui
ting bij Duitschland. Eenvoudig is het in geen
geval, want een groot deel der Sudeten-Duit
schers woont tusschen de Tsjechen in.
Er zijn natuurlijk nog allerlei andere be
zwaren tegen den door Henlein gewenschten
gang van zaken. Verscheidene staten zijn van
meening, dat men Tsjecho-Slowakije maar
niet zoo uit elkaar kan laten vallen en het
mooiste en voordeeligste stuk ervan aan
Duitschland laten komen. Die staten koeste
ren die meening niet vanwege hun hartelijke
gevoelens jegens Tsjecho-Slowakijesta
ten zijn namelijk geen levende wezens en heb
ben dus ook geen gevoelensmaar omdat
zij zooiets in strijd met hun eigenbelang ach
ten. Ik zal dat nu maar niet meer gaan op
halen, maar een hoofdpunt dat iedereen be
grijpt is, dat men Duitschland niet wil ver
oorloven zijn macht maar steeds uit te brei
den en „allerlei landen" te annexeeren. De
Franschen hebben bovendien een verdrag met
Praag, waarin staat dat zij Tsjecho-Slowakije
te hulp zullen komen als het wordt aangeval
len en hun laatste dozijn ministers van Bui-
tenlandsche Zaken (met inbegrip van den
huidige) heeft als-maar-weer verzekerd dat
Frankrijk dit verdrag zal nakomen ook.
Zooals u bekend zal zijn, zijn inderdaad som
mige verdragen wel eens nagekomen.
Dit gebeurt als een staat het voordeeliger
acht het wél dan het niet te doen. De vraag
is nu maar: vindt Frankrijk het eerste in
derdaad voordeeliger. Eenvoudig is het zeker
niet want Frankrijk grenst niet aan Tsjecho-
Slowakije. Een groot stuk Duitschland ligt
er tusschen. Dus zou het op korten termijn
alleen kunnen helpen bij de verdediging van
het Tsjecho-Slowaaksche grondgebied door
er een menigte vliegtuigen heen te zenden.
Dit zouden de Duitschers natuurlijk niet on
beantwoord laten, de Engelschen zouden een
eenmaal-aangevallen Frankrijk te hulp snel
len, Mussolini zou het een of andere ver
schrikkelijke besluit nemen en de hemel weet
wat Stalin zou uithalen wellicht slechts
dankbaar toezien hoe West-Europa zichzelf
om zeep hielpenfin, het zou een Euro-
peesche oorlog wezen hoe-dan-ook. Zooiets
verbreidt zich als een epidemie. Dat hebben
we in 1914" gezien, voor zoover we dat bewust
hebben beleefd, resp. eenige historische ken
nis bezitten. De herinnering aan hetgeen den
kleinen staten toen overkwam is niet moed
gevend. Hun „meedoen" bestond er in de
practijk uit dat zij stuk voor stuk onder den
voet werden geloopen. Wij deden niet mee.
De gedachte dat de anderen ons ditmaal wel
in de zaak zouden willen betrekken stemt ve
len, wier gevoelens door buitenlandsche oor
logen niet zoozeer geraakt plegen te worden,
bepaald zeer onaangenaam.
En nu is er spanning ontstaan omdat
Tsjecho-Slowakije gemeenteraadsverkiezin
gen houdt. Eér ze begonnen was er al een
incident in het plaatsje Eger. Daar werden
twee Sudeten-Duitsche boeren, samen op een
motorfiets rijdend, doodgeschoten door een
politieman.
Hij commandeerde Halt, de boeren reden
door. hij mikte op hun achterband, maar zijn
revolver had blijkbaar een grooten „opslag-
hoek" zooals we dat in den mobilisatietijd
in de ..tiërie van de ballistiek" noemden en
de boeren waren allebei dood. De Duitsche
pers heeft hierover een groot rumoer gemaakt
en gelooft den politieman niet. Verdere derge
lijke incidenten, zegt zij. kan Duitschland niet
dulden.
Maar misschien valt dit nog wel mee. U
moet maar denken; er zijn in twee jaar tijds
al minstens een millioen Spanjaarden ge
dood, van wiegekinderen tot stokoude groot
moeders toe, en er is nog geen Europeesche
oorlog uit voortgekomen. Dus gaat dat maar
zoo gauw niet. Zelfs als een dozijn Egersche
boeren mocht sneven is dat misschien nog
geen reden voor Europa om alles te verwoes
ten en vijftig millioen slachtoffers te maken.
Dc vorige kostte er tien millioen en leverde
niets dan verlies en narigheid voor alle over-
Eén man gedood, twee gewond
Man met koffer om
het leven gekomen
Vanmiddag omstreeks kwart
over twaalf heeft op den drukken
Coolsingel te Rotterdam, vlak
voor het bioscooptheater „Lu-
mière", een geheimzinnige ont
ploffing plaats gehad.
Voor zoover tot dusver kon
worden vastgesteld, zijn ten ge
volge hiervan een persoon ge
dood en twee gewond.
Hoewel hieromtrent nog geen
enkele zekerheid bestaat, schijnt
men met een bomaanslag te ma
ten te hebben. Volgens de tot
dusver ontvangen inlichtingen
liep op de plaats van de ont
ploffing een man met een koffer.
In dezen koffer moet zich een
bom hebben bevonden, welke be
stemd zou zijn geweest om een
aanslag te plegen op een te
Rotterdam vertoevenden Neder
lander Tiben. (Vermoedelijk de
zelfde, die onlangs te Miinste
door de Gestapo is gearres
teerd, doch weer is vrijgelaten.
Red.).
De bom ontplofte met een ge
weldigen slag, die tot ver in de
omgeving werd gehoord. Een
dikke stofwolk steeg op en de
vensters van eenige groote ma
gazijnen in de directe omgeving
sloegen klaterend in stukken.
De stormbrigade van de Rotterdamsche
politie, die juist aan het hoofdbureau was
teruggekeerd van een oefening, begaf zich on
middellijk naar de plaats van de ontploffing.
De Coolsingel werd tot op een grooten af
stand afgezet.
Op de plaats zelf vond men het vreeselijk
verminkte lijk van den man, die waarschijn
lijk den koffer heeft gedragen en daarin het
helsche voorwerp heeft vervoerd. Op straat
werden nog twee personen opgenomen. De
beide gewonden en ook het stoffelijk over
schot van den gedooden man, wiens identi
teit nog niet bekend is, zijn naar het zieken
huis aan den Coolsingel vervoerd.
levenden op; vijftig millioen lijkt nu nogal
een bescheiden schatting.
Maar ziet u, men maakt niet zoo vlot meer
Europeeschen oorlog als in 1914. Da's een
winst. Het is de vraag of het blijvende winst
is, maar laten we erop hopen. En niet te
schrikachtig wezen.
Angst is een slechte raadgever.
R. P.
Opleving in de bouwnijverheid te
Haarlem.
Gunstige cijfers over het 1ste kwartaal 1938.
Er blijkt een opleving van de bouwnijver
heid te Haarlem te bestaan.
In het le kwartaal van 1938 werd bouwver
gunning aangevraagd voor werken die teza
men 1.782.447 kosten, terwijl de begrootings-
sommen van de werken waarvoor in het le
kwartaal van 1937 bouwvergunning werd ge
vraagd slechts 904.039 bedroegen. De stij
ging bedraagt dus bijna 100 pCt.
Een auto rijdt een lichtmast omver.
De bestuurder zat waarschijnlijk te slapen.
Zondagochtend omtreeks 5 uur is een 23-
jarige heer uit Zandvoort met zijn auto op de
Leidschevaart ter hoogte van perceel no. 500
tegen een lichtmast gereden, die geheel ontzet
werd. De wagen sloeg tegen het hek van per
ceel no. 500 en sleurde het rasterwerk ge
deeltelijk mee. De auto werd zeer ernstig be
schadigd en moest worden weggesleept. De
bestuurder liep lichte verwondingen op. Zeer
waarschijnlijk is het ongeluk veroorzaakt
doordat de bestuurder heeft zitten slapen.
Werkverschaffing le Haarlem.
Aanleg van een sportterrein.
Op de begrooting voor het jaar 1937 is, in
gevolge een destijds globaal opgemaakte be
grooting, een bedrag ad 29.500.uitgetrok
ken voor den aanleg van een sportterrein
aan de Delft. Zooals bekend is, is de aan
leg van dit terrein gedacht op den grond ge
legen ten zuiden van de Kleverlaan, tusschen
de spoorbaan Haarlem-Alkmaar en de Delft.
De leerlingen van verschillende scholen,
waaronder de 2e H.B.S. met 5-jar. cursus,
alsmede het gymnasium, zijn thans aange
wezen op het sportterrein aan de Klever
laan. Het gevolg daarvan is. dat dit terrein
te intensief wordt bespeeld, waardoor de
grasmat geen tijd heeft om tot rust te komen.
Verwijzing van bedoelde leerlingen naar het
sportterrein aan de Mi". Jan Gerritszlaan is
niet mogelijk, daar dit terrein te ver van de
scholen ligt verwijderd. Daarom is de aanleg
van bovenbedoeld sportterrein hoewel
niet bepaald noodzakelijk toch wel zeer
gewenscht te achten.
Aangezien dit werk naar de meening van
B. en W. in aanmerking komt om in werk
verschaffing te worden uitgevoerd, hebben zij
zich gewend tot den Minister van Sociale
Zaken, met het verzoek, de gewone bijdrage
uit het Werkloosheidssubsidiefonds in de
uitvoeringskosten te verleenen. De Minister
heeft medegedeeld bereid te zijn, goed te
keuren, dat het werk in werkverschaffing
wordt uitgevoerd. De bijdrage zal worden
verleend in een loonbedrag van ten hoogste
f 17.880.— en o.a. onder bepaling, dat de
kosten van het werk op de volgende wijze in
de begrooting worden geboekt: op den gewo
nen dienst: van de loonen 17.880.op den
kapitaaldienst: de overige kosten, om in 20
jaren ten laste van den gewonen dienst te
worden gebracht.
De werkloosheid le Haarlem.
Iets minder bedrag aan steun uitgekeerd.
In het eerste kwartaal van 1938 werd aan
werkloozen te Haarlem aan steun uitgekeerd
832.803, tegen 850.374 in het le kwartaal
van 1937.
WANDGEDIERTE
GEGARANDEERD TOTALE UITROEIING
Fa H. v. LOON, TELEF. 23037
MARNIXSTRAAT No. 116 HAARLEM
Zuiveraars van Rijks- en Gemeentegebouwen
(Adv. Inqez. Med.)
Coöp. VOORUITGANG U.A. - Haarlem.
ROOMBOTER, per pond ƒ0.75
VET, per pond „0.34
SUIKER, per pond „0.22
SLAOLIE, per 1/1 flesch (61': maatje ..0.45
ANANAS, per blikje „0.17
LIMONADE, per flesch 0.33
PIC-NIC-CAKE, per stuk „0.25
MET DIVDENDBONS.
(Adv. Ingez. Med.)
Panorama van Eger, het stadje aan de Tsjechisch-Duitsche grens, waar Zaterdag
morgen vroeg twee Sudeten-Duitschers werden doodgeschoten, welk incident in
sterke mate tot de vergrooting der spanning in Centraal Europa heeft
bijgedragen.
(Frankrijk heeft onlangs een ge
bied ter grootte van 4Ó0.000 vier
kante K.M., grooter dan Italië,
Zwitserland, België en Nederland
samen ingelijfd. Het heet Adelie
land, is geruimen tijd geleden
door een Franschman ontdekt en
ligt in de buurt van de Zuidpool.)
De Franschen hebben op een dag
Onlangs, zooals de kranten schrijven.
Maar even met den Franschen slag.
Een landstreek weten in te lijven.
En lang geen nietig lapje land
Neen. Frankrijk doet het heel wat beter.
Het meet maar even in 't vierkant,
Vierhonderdduizend kilometer.
Een soort van reuzen ijsco is 't.
Vrij dicht bij de Zuidpool gelegen.
Ook Frankrijk heeft het nooit gemist,
Tot het er ..vues" op heeft gekregen.
Daar ligt het nu, het nieuw gebied.
Omspoeld door vaak verstarde golven.
Veel meer dan beren zijn er niet.
Meest ligt het onder ijs bedolven.
Waarom heeft Frankrijk het genaast.
Wat hoopt het daarmee nu te winnen?
Geen enkel Franschman heeft er haast.
Te trachten om dat te ontginnen.
Enfin, 't is bloedeloos verricht.
Er is zelfs geen dispuut gerezen.
En daarvoor mag men. in het licht
Van dezen tijd. al dankbaar wezen.
Men plantte er ijskoud een vlag,
Bezield door 'k weet niet welk verlangen.
En ijskoud is dit nieuw gezag.
Door alle anderen ontvangen.
Zoo'n stille annexatiedaad
Dat ziet men niet zoo vaak vertoonen.
Natuurlijk is zöo'n resultaat
Slechts mooglijk waar geen menschen
wonen.
P. GASUS.
BETERE HULP
RIJ BESTRIJDING van alle ONGEDIERTE.
Twee jaar schriftelijke garantie.
Geen beschadiging van Uw huis.
Meubelen, Kleeren. Tapijten enz. worden door
ons BLIJVEND motvrij gemaakt.
„RADICAAL" - HAARLEM
GEN. CRONJéSTRAAT 135 —TELEF. 11657.
(Adv. Ingez. Med.)
Restanten, Spotgoedkoop
JAC.VAN WEERT, Anegang 46
(Adv. Ingez Med.)
Praag roept reservisten onder de
wapenen.
Ter beveiliging van de orde, dc rust en dc
veiligheid in den Staat.
Uit Praag, 21 Mei. Vanmiddag is
het volgende officieele communiqué
gepubliceerd:
..Met instemming van de regeering
heeft de minister van landsverdedi
ging heden een lichting van de twee
de reserve met technische troepen,
welke deel uitmaken van de spe
cialisten-eenheden, onder de wape
nen geroepen voor een buitengewo
nen diensttijd overeenkomstig de
wet op de landsverdediging.
De reden van dezen maatregel is de nood
zakelijkheid de reservisten te oefenen in het
hanteeren van de moderne wapenen, welke
onlangs in gebruik zijn genomen, evenals
men in andere landen doet. Bovendien heeft
men rekening gehouden met de noodzake
lijkheid de legersterkte, welke te klein is op
het oogenblik te vergrooten, teneinde in
deze woelige dagen de orde en rust en vei
ligheid van den staat te handhaven, alsme
de te voorkomen, dat de incidenten, welke
zich op verscheidene plaatsen in de republiek
hebben voorgedaan, zich herhalen".
Polen vraagt opheldering over
Tsjechische troepenbewegingen
Van officieuze zijde wordt uit Warschau
vernomen, dat de Poolsche regeering haar
gezant te Praag. Pa pee, had opgedragen, de
Tsjechische regeering opheldering te vragen
over de troepenbeweging, welke in Tsjecho-
Slowakije langs de Poolsche grens werd op
gemerkt. Deze onverwachte troepenbeweging
had onrust verwekt onder de bevolking van
het gebied Cieszya waar de stemming zeer
gespannen is.
Met betrekking tot dezen stap ls te War
schau een officieele mededeeling gepubli
ceerd, waarin gezegd wordt, dat de Tsjecho
Slowaaksche regeering den gezant heeft uit
eengezet, dat de betreffende militaire maat
regelen slechts de handhaving der orde ten
doel hadden en in het geheel niet tegen Po
len gericht waren. De regeering verklaarde
verder, dat slechts de douaneposten wat ver
sterkt zijn langs de grens ten oosten van
Cieszya.
Hongaarsch-Tsjechische grens weer
geopend
Van gezaghebbende zijde wordt uit Boe
dapest medegedeeld dat'de sluiting der grens
tusschen Hongarije en Tsjecho Slowakije,
waartoe de regeering te Praag Zaterdag be
vel had gegeven, vandaag is opgeheven na
een Hongaarsch diplomatiek protest.
In het buitenland ls voorts het bericht ver
spreid. dat de grens tusschen Saksen en
Tsjecho Slowakije gesloten was Ceteka is
gemachtigd te verklaren dat die geruchten
volkomen onjuist zijn en dat dc Tsjecho-
Slowaaksche grens op geen enkele plaats ge
sloten is.
Het woord is aan
Socrafes:
De kortste weg lot roem is
te zijn wat men wil schijnen.
(Adv. Ingez. Med.)
Ruilovereenkomst met
Duitschland aangegaan
Uit betrouwbare bron vernemen wij,
dat met de betrokken Duitsche in
stanties een ruilovereenkomst tot
stand is gekomen, waarbij tegen Ne-
derlandsche levering van stroo, boter
en tuinbouwproducten, Duitschland
4000 ton bevroren vleesch zal leve
ren. De leveringen zullen wederzijds
franco |rens geschieden. De clearing
zal hierbij in geenen deele worde* be
last.
Hoewel de eerste besprekingen
hebben geloopen over een hoeveelheid
vleesch van 10.000 ton, is uiteindelijk
overeenstemming bereikt over een
hoeveelheid van 4000 ton, voldoende
om gedurende ongeveer een half jaar
of iets langer in de behoeften van de
distributie van vleesch voor werk
loozen en daarmede gelijkgestelden te
voldoen.
Met de wedbrzijdsche leveringen
zal zoo spoedig mogelijk een aanvang
worden gemaakt.
De besprekingen met de vertegenwoor
digers der vleeschwarenfabrieken zijn
reeds begonnen en zullen zoo spoedig
mogelijk worden voortgezet.
HEDEN: 16 PAGINA'S
Te Rotterdam is vermoedelijk een bomaan
slag gepleegd, waarbij een man is gedood. 1
Van Duitsehland wordt vleesch gekocht
tegen levering van stroo, tuinbouwpro
ducten en boter. 1
De Billiton Maatschappij keert 25 procent
dividend uit. 3
Kunstenaars sluiten zich aaneen. 3
De verkiezingen in Tsjecho Slowakije heb
ben een vrij rustig verloop gehad. 4
De spanning in Centraal Europa; Franschc
pers venvacht geen Duitsche inval in
Tsjecho Slowakije: Engeland blijft tot
bemiddeling bereid. 4
De aanhangers van den Mexicaan Cedillo
zijn een opstandige beweging begonnen. 4
Prins Bernhard woont de jaarvergadering
van de Hollandsche Maatschappij der
wetenschappen bij. Z.K.H. is tot be
schermheer benoemd. 5
Ncdeorland verliest met 31 van het
Schotsehc elftal. 8
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: Tsjecho-Slowakije. j
J. B. Schuil: „De Oosthoek" en „Eensge
zindheid". 2
B. K.: Winnende Schotten. 7
Schaakrubriek. u
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen 00
